BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI
PHẠM THỊ TUYẾN
ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN
HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC
HÀ NỘI – 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI
PHẠM THỊ TUYẾN
ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN
HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG
Chuyên ngành: Quản trị nhân lực
Mã số : 60340404
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM THỊ LIÊN
HÀ NỘI – 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá
nhân tôi, chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào. Các
số liệu, nội dung được trình bày trong luận văn này là hoàn toàn hợp lệ và
đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình.
Tác giả
Phạm Thị Tuyến
I
MỤC LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT
………………………………………………………………….
IV
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ
………………………………………………. V
MỞ ĐẦU
…………………………………………………………………………………………. 1
1. Lý do chọn đề tài ………………………………………………………………………….. 1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ……………………………………… 2
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu……………………………………………………… 4
4. Đối tượng, Phạm vi nghiên cứu ……………………………………………………… 4
5. Phương pháp nghiên cứu ………………………………………………………………. 5
6. Kết cấu của Luận văn …………………………………………………………………… 6
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG
NÔNG THÔN
………………………………………………………………………………….. 7
1.1 . Một số khái niệm liên quan
………………………………………………………… 7
1.1.1
. Lao động nông thôn
…………………………………………………………………… 7
1.1.2
. Nghề
……………………………………………………………………………………….. 9
1.1.3
. Đào tạo nghề ………………………………………………………………………….. 10
1.1.4
. Đào tạo nghề cho lao động nông thôn
…………………………………………. 11
1.2 .Hình thức đào tạo nghề cho lao động nông thôn …………………………. 13
1.2.1
. Theo phương thức đào tạo. ……………………………………………………….. 13
1.2.2
. Theo mức độ truyền bá kiến thức nghề
……………………………………….. 15
1.2.3
.Theo thời gian, nội dung chương trình đào tạo ……………………………… 16
1.3 Nội dung công tác đào tạo nghề ………………………………………………….. 16
1.3.1
. Tuyên truyền tư vấn học nghề và việc làm cho lao động nông thôn.
… 16
1.3.2 .Xác định nhu cầu, ngành nghề và đối tượng đào tạo
…………………….. 17
1.3.3 .Lựa chọn cơ sở dạy nghề tham gia dạy nghề ………………………………. 21
1.3.4 . Xây dựng chương trình và lựa chọn hình thức đào tạo
…………………. 21
1.3.5 . Tổ chức đào tạo nghề …………………………………………………………….. 24
II
1.3.6 . Đánh giá hiệu quả đào tạo nghề
……………………………………………….. 25
1.4 . Các yếu tố tác động đến đào tạo nghề cho lao động nông thôn
……. 26
1.4.1 . Mạng lưới cơ sở dạy nghề cho lao động nông thôn
……………………… 26
1.4.2 . Hệ thống cơ sở vật chất và trang thiết bị đào tạo nghề …………………. 27
1.4.3. Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý dạy nghề
……………………………… 27
1.4.4. Một số yếu tố khác ………………………………………………………………….. 28
1.5 . Kinh nghiệm đào tạo nghề ở một số địa phương ………………………… 30
1.5.1 . Kinh nghiệm của huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang ……………………. 30
1.5.2 . Kinh nghiệm của huyện Kỳ Sơn, tỉnh Hòa Bình …………………………. 31
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG
NÔNG THÔN HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG …………………. 35
2.1. Tổng quan huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang ………………………………. 35
2.1.1. Điều kiện tự nhiên …………………………………………………………………… 35
2.1.2. Tình hình dân số và lao động
…………………………………………………….. 36
2.2. Thực trạng đào tạo nghề cho lao động nông thôn huyện Hiệp Hòa,
tỉnh Bắc Giang
……………………………………………………………………………….. 42
2.2.1. Tuyên truyền tư vấn học nghề và việc làm cho lao động nông thôn …. 42
2.2.2. Nhu cầu đào tạo nghề địa phương
………………………………………………. 44
2.2.3. Quy mô và cơ cấu ngành nghề đào tạo………………………………………… 47
2.2.4. Hình thức đào tạo ……………………………………………………………………. 51
2.2.5. Tổ chức và quản lý đào tạo nghề huyện Hiệp Hòa ………………………… 54
2.2.6. Kết quả đào tạo
………………………………………………………………………. 54
2.2.7.Đánh giá hiệu quả đào tạo …………………………………………………………. 57
2.3. Yếu tố ảnh hưởng đến đào tạo nghề cho lao động nông thôn huyện
Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang ……………………………………………………………….. 64
2.3.1. Mạng lưới cơ sở đào tạo nghề cho lao động nông thôn ………………….. 64
2.3.2. Hệ thống Cơ sở vật chất của các cơ sở đào tạo nghề
…………………….. 66
III
2.3.3. Cán bộ quản lý và giáo viên năm 2014 ……………………………………….. 69
2.3.4. Một số yếu tố khác ………………………………………………………………….. 70
2.4. Đánh giá chung về thực trạng đào taọ nghề cho lao động ở nông thôn
huyện
…………………………………………………………………………………………… 73
2.4.1. Những mặt đạt được ………………………………………………………………… 73
2.4.2. Những tồn tại
………………………………………………………………………….. 75
CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO
ĐỘNG NÔNG THÔN HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG
………. 80
3.1. Quan điểm chỉ đạo và phương hướng đào tạo nghề cho lao động nông
thôn huyện Hiệp Hòa ……………………………………………………………………… 80
3.1.1. Các quan điểm chỉ đạo về phát triển đào tạo nghề trong giai đoạn
2010 – 2015 và tầm nhìn 2020 …………………………………………………………… 80
3.1.2. Phương hướng phát triển đào tạo nghề cho lao động nông thôn huyện 82
3.2. Giải pháp phát triển đào tạo nghề cho lao động nông thôn huyện
Hiệp Hòa ……………………………………………………………………………………….. 85
3.2.1 Đẩy mạnh thực hiện công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức xã hội về
đào tạo nghề và xã hội hóa công tác dạy nghề ………………………………………. 85
3.2.2. Xác định nhu cầu nguồn nhân lực theo cơ cầu nghề, trình độ đào tạo để
từng bước đáp ứng nhu cầu cảu thị trường lao động ………………………………. 86
3.2.3. Hoàn thiện nội dung, chương trình đào tạo, cơ sở vật chất, đổi mới
phương pháp đào tạo, nâng cao trình độ năng lực đội ngũ cán bộ, giáo viên87
3.2.4. Giải pháp đối với các loại hình đào tạo
……………………………………….. 92
3.2.5. Giải pháp đối với từng nhóm đối tượng lao động nông thôn …………… 93
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
……………………………………………………. 98
TÀI LIỆU THAM KHẢO
……………………………………………………………… 102
IV
DANH MỤC VIẾT TẮT
CBQL
: Cán bộ quản lý
CĐ
: Cao đẳng
CHLB
: Cộng hòa liên bang
CNH-HĐH
: Công nghiệp hóa – hiện đại hóa
CSDN
: Cơ sở dạy nghề
DN
: Dạy nghề
ĐH
: Đại học
ĐT
: Đào tạo
GV
: Giáo viên
HĐND
: Hội đồng nhân dân
HNDN
: Hướng nghiệp dạy nghề
KH-KT
: Khoa học – Kỹ thuật
KT-XH
: Kinh tế – Xã hội
LĐTB&XH
: Lao động thương binh và xã hội
MHĐTN
: Mô hình đào tạo nghề
THCN
: Trung học chuyên nghiệp
THCS
: Trung học cơ sở
THPT
: Trung học phổ thông
TTDN
: Trung tâm dạy nghề
TTGDTX
: Trung tâm giáo dục thường xuyên
TW
: Trung ương
UBND
: Uỷ ban nhân dân
V
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1 Hiện trạng sử dụng đất huyện Hiệp Hòa năm 2014
………………….. 36
Bảng 2.2: Tình hình dân số Hiệp Hòa giai đoạn 2010-2014
……………………. 37
Bảng 2.3: Giá trị sản xuất các ngành kinh tế của huyện năm 2010– 2014
(Theo giá cố định 1994)
……………………………………………………………………… 39
Bảng 2.4: Số lượng lao động nông thôn có nhu cầu học nghề Hiệp Hòa năm
2010-2014 ………………………………………………………………………………………. 44
Bảng 2.5. Nhu cầu lao động từ phía doanh nghiệp huyện Hiệp Hòa …………. 46
Bảng 2.6. Kết quả đào nghề ngắn hạn tại TTDN huyện Hiệp Hòa …………… 47
Bảng 2.7. Kết quả đào tạo nghề của TTDN huyện Hiệp Hòa
………………….. 48
Bảng 2.8. Số lượng lao động nông thôn được đào tạo huyện Hiệp Hòa …….. 54
Bảng 2.9. Cơ cấu lao động nông thôn được đào tạo nghề phân theo đối tượng
……………………………………………………………………………………………………… 56
Bảng 2.10: Kết quả điều tra ý kiến người đăng ký học nghề tại 3 TTDN
…… 57
Bảng 2.11: Kết quả điều tra ý kiến học viên đã học xong tại 3 TTDN ……… 59
Bảng 2.12. Kết quả điều tra người học nghề tại 3 TTDN………………………… 60
Bảng 2.13: Kết quả điều tra ý kiến của GV và CBQL tại 3 TTDN…………… 61
Bảng 2.14. Kết quả điều tra ý kiến cán bộ quản lý và giáo viên về MHĐTN
……………………………………………………………………………………………………… 62
Bảng 2.15. Kết quả điều tra ý kiến của các DN sử dụng lao động
……………. 63
Bảng 2.16. Tình hình đầu tư về cơ sở vật chất của 3 TTDN
……………………. 67
Bảng 2.17. Đội ngũ cán bộ, giáo viên tại 3 TTDN………………………………….. 68
Bảng 2.18: Kết quả điều tra năng lực GV và CBQL của 3 TTDN
……………. 69
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 2.1. Cơ cấu lao động phân theo trình độ huyện Hiệp Hoà năm 2014 .. 38
Hình 2.2: Quy trình đào tạo nguồn nhân lực tại các TTDN ở huyện ………… 65
Hình 2.3: Sơ đồ phân cấp quản lý hệ thống các TTDN ở huyện Hiệp Hoà .. 66
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Việt Nam là nước có nguồn nhân lực trẻ rất dồi dào và được xếp vào
nhóm các nước có nền kinh tế tăng trưởng nhanh trong khu vực và trên
thế giới. Nhu cầu sử dụng lao động kỹ thuật qua đào tạo ngày càng tăng.
Theo dự báo đến năm 2020, lực lượng lao động ở Việt Nam có 27,5 triệu
người được đào tạo nghề, trong đó khoảng 10 triệu lao động nông thôn;
nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề đạt 55%, trong đó 28%-30% có trình
độ từ trung cấp nghề trở lên; khoảng 90% số người học nghề có việc làm và
70% có việc làm đúng với nghề được đào tạo
Huyện Hiệp Hòa là một huyện trung du thuộc tỉnh Bắc Giang. Theo
quy hoạch của tỉnh dự kiến đến 2020 trên địa bàn huyện có 07 cụm công
nghiệp với diện tích 594 ha .Với định hướng như vậy có thể thấy được kinh tế
của Hiệp Hòa trong những năm tới sẽ có những thay đổi đáng kể. Tuy nhiên
một thực tế đặt ra là đi theo việc các Cụm công nghiệp được xây dựng thì
diện tích đất nông nghiệp sẽ bị thu hẹp kéo theo là ngày càng có nhiều hộ
nông nghiệp bị mất đất sản xuất, phải tìm cách chuyển đổi lao động sang lĩnh
vực phi nông nghiệp nên rất cần được hưởng chính sách ưu đãi về đào tạo
nghề. Bên cạnh đó, chất lượng lao động ở nông thôn còn quá thấp đã làm cho
thu nhập của người lao động không thể tăng nhanh; gây ra chênh lệch khoảng
cách giàu nghèo giữa thành thị và nông thôn ngày càng tăng. Chính vì vậy,
đào tạo nghề cho lao động nông thôn không chỉ ở huyện Hiệp Hòa nói riêng
mà trên cả nước nói chung đang là một yêu cầu cấp bách. Để giải quyết thực
trạng đào tạo nghề cho lao động nông thôn nước ta, ngày 27-11-2009, Thủ
tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1956/QĐ-TTg phê duyệt Đề án
“Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020” (gọi tắt là Đề án
1956). Huyện Hiệp Hòa đã vận dụng tối đa các quy định của Nhà nước và
2
tỉnh, từ năm 2010 huyện đã lập các chương trình dạy nghề và giải quyết việc
làm theo từng giai đoạn. Bên cạnh đó, một số cơ sở dạy nghề vẫn còn thiếu về
cơ sở vật chất, thiết bị dạy nghề còn cũ và lạc hậu đã ảnh hưởng tới chất
lượng đào tạo.
Trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập
quốc tế càng đòi hỏi người lao động phải có trình độ cao và kỹ năng làm việc
tốt thì câu chuyện giải quyết việc làm luôn là một bài toán khó, và càng khó
hơn đối với lao động nông thôn. Mục tiêu của huyện Hiệp Hòa nâng tỷ lệ lao
động qua đào tạo lên từ 50% đến 60% năm 2020; tỷ lệ lao động qua đào tạo
nghề lên 35% đến 40% năm 2020. Cho đến nay chưa có nghiên cứu nào liên
quan đến công tác dạy nghề trên địa bàn huyện Hiệp Hoà. Vì vậy việc nghiên
cứu, đánh giá đưa ra các giải pháp nhằm phát triển đào tạo nghề ở huyện
Hiệp Hòa là rất cần thiết. Xuất phát từ thực tế này, tác giả đã chọn đề tài
“Đào tạo nghề cho Lao động nông thôn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang”
cho luận văn Thạc sĩ.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Tính đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học liên quan đến
nội dung về việc làm và đào tạo nghề cho lao động nông thôn nói chung và
lao động nông thôn bị thu hồi đất nói riêng, cụ thể:
– Luận án Tiến sĩ: “Giải quyết việc làm và đảm bảo đời sống cho người
lao động sau khi bị thu hồi đất trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa
ở tỉnh Nghệ An” chuyên ngành kinh tế của Lê Thu Thảo, trường Đại học Đà
Nẵng 2011. Trong nội dung luận văn tác giả đã làm rõ được một số vấn đề:
+ Hệ thống hóa cơ sở lý luận về giải quyết việc làm và đảm bảo đời
sống cho người lao động bị thu hồi đất trong quá trình công nghiệp hóa, đô thị
hóa.
3
+ Phân tích được mối quan hệ giữa giải quyết việc làm và bảo đảm đời
sồng cho người lao động với yêu cầu thu hồi đất phục vụ cho quá trình công
nghiệp hóa, đô thị hóa.
+ Nghiên cứu kinh nghiệm giải quyết việc làm và đảm bảo đời sống
cho người lao động bị thu hồi đất của một số địa phương và rút ra bài học
kinh nghiệm đối với Nghệ An.
+ Phân tích thực trạng giải quyết việc làm và đảm bảo đời sống cho
người lao động sau khi bị thu hồi đất trong quá trình công nghiệp hóa, đô thị
hóa ở tỉnh Nghệ An từ năm 2001 đến nay, chỉ ra những kết quả đạt được cũng
như những hạn chế và nguyên nhân.
+ Đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm gải quyết có hiệu quả hơn vấn
đề này ở tỉnh Nghệ An.
– Luận án Tiến sĩ, “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn vùng Đồng
bằng Sông Hồng trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa” của tác giả
Nguyễn Văn Đại, trường Đại học Kinh tế Quốc dân 2012. Tác giả đã đánh giá
một cách khách quan thực trạng đào tạo nghề cho lao đông nông thôn vùng
Đồng bằng Sông Hồng trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đồng thời
chỉ ra những giải pháp để giải quyết khó khăn và đẩy manh đào tao nghề cho
lao đông nông thôn khu vực này.
– Tác giả Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Tổng Cục trưởng Tổng cục dạy
nghề, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, với bài viết: “Đào tạo nghề cho
lao động nông thôn trong thời kỳ hôi nhập quốc tế” đăng trên website của Bộ
Lao động – Thương binh và Xã hội. Tác giả đã nêu ra một số kết quả bước
đầu trong công tác đào tạo nghề cho lao động ở nước ta và đề cập đến một số
hướng giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho lao động. Những
giải pháp mà tác giả đưa ra còn mang tính khái quát và chung chung. Bài viết
4
có tính tham khảo hữu hiệu cho những nghiên cứu về đào tạo nghề cho lao
động nông thôn từng địa phương cụ thể.
– Tác giả Tăng Minh Lộc, Phó Cụ trưởng Cục kih tế hợp tác và phát
triển nông thôn, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn, với bài viết: “Thực
hiện đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn: Điều chỉnh lại cơ cấu lao
động, cách dạy nghề” đăng trên báo Nông nghiệp Việt Nam. Tác giả đã đưa
ra những mặt đạt được, thành công của đề án khi đưa vào triển khai thực hiện,
tuy nhiện việc thực hiện Đề án ở khắp các tỉnh, thành phố vẫn còn nhiều khó
khăn, bất cập cần được khắc phục, chấn chỉnh và đưa ra các giải pháp nâng
cao hiệu quả triển khai thực hiện Đề án trong giai đoạn tiếp theo.
Đào tạo nghề ngày càng được xã hội quan tâm, đã có một số nghiên
cứu về đổi mới và phát triển công tác dạy nghề ở nước ta, trong đó cũng nêu
ra các mục tiêu, nhiệm vụ và các giải pháp cơ bản để phát triển công tác dạy
nghề ở nước ta. Với đề tài đào tạo nghề cho lao động nông thôn đã có nhiều
bài viết nghiên cứu, tuy nhiên nghiên cứu về ”Đào tạo nghề cho lao động
nông thôn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang” chưa có.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu: Đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả đào
tạo nghề cho lao động nông thôn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang.
Nhiệm vụ nghiên cứu: Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về đào
tạo nghề cho lao động nông thôn; Nghiên cứu thực trạng đào tạo nghề cho lao
động nông thôn ở huyện Hiệp Hòa; Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn huyện Hiệp Hòa tỉnh Bắc Giang.
4. Đối tượng, Phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Đào tạo nghề cho lao động nông thôn.
Phạm vi nghiên cứu: Đào tạo nghề cho lao động nông thôn trên địa bàn
huyên Hiệp Hòa giai đoạn 2010-2014
5
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã thực hiện khảo sát tại 3 trung
tâm dạy nghề của huyện bao gồm: TTDN huyện Hiệp Hoà, TTDN Xuân
Xuân và TTDN Hà Phong.
5. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa
duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Kết hợp sử dụng các phương
pháp điều tra, phương pháp phân tích, so sánh, thống kê, phương pháp chuyên
gia và tổng hợp, dựa trên những tài liệu thực tiễn của các ngành có liên quan
đến phạm vi nghiên cứu để làm rõ vấn đề mà đề tài đề cập.
Phương pháp điều tra:
Việc phỏng vấn được bắt đầu từ giới thiệu mục đích cuộc thăm hỏi,
các câu hỏi về tình hình chung và các câu hỏi liên quan đến nghề nghiệp lần
lượt được đưa ra. Trong khi phỏng vấn về vấn đề lao động, việc làm, tác giả
dành thời gian tìm hiểu mức độ chính xác và kiến thức kỹ thuật của người
được phỏng vấn. Sau khi thảo luận xong tiến hành hỏi thăm công việc họ
đang làm, sự thoả mãn về nghề nghiệp và mức thu nhập bình quân.
Trong quá trình phỏng vấn cũng thảo luận về các tồn tại liên quan đến
chất lượng dạy nghề, nhu cầu học nên cao hơn và các chủ đề khác cần quan
tâm.
Phương pháp xử lý thông tin
Trong quá trình nghiên cứu tác giả x ử lý thông tin bằng các loại
máy tính cầm tay và máy vi tính, sử dụng các phương pháp phân tổ, phân
nhóm. Áp dụng một số tiêu thức chuẩn để đánh giá kết quả, hiệu quả của
từng loại đào tạo và quản lý trong TTDN.
Phương pháp phân tích
Trong quá trình phân tích tác giả chủ yếu dùng phương pháp thống
kê mô tả các hiện tượng kinh tế xã hội bằng việc mô tả thông qua các chỉ
6
tiêu tổng hợp như số tuyệt đối, số tương đối, bình quân. Ngoài mô tả
mức độ phương pháp thống kê còn dùng để mô tả quá trình biến động và mỗi
quan hệ giữa các hiện tượng. Phương pháp thống kê mô tả còn được dùng
để so sánh và mô tả các hiện tượng trên cơ sở phân tổ, phân tích hiệu quả
kinh tế, hiệu quả xã hội, hiệu quả môi trường của công tác dạy nghề, từ đó
rút ra những kết luận, những nhận xét giúp cho công tác dạy nghề ngày càng
được hoàn thiện hơn, đồng thời đưa ra những giải pháp hữu hiệu, phù hợp
với công tác dạy nghề của địa phương.
Phương pháp thống kê so sánh là một số chỉ tiêu về hiệu quả kinh tế,
hiệu quả xã hội và hiệu quả môi trường của các đào tạo và quản lý dạy nghề so
với từng năm, so sánh giữa kết qủa đạt được với bản kế hoạch đề ra, so sánh
kết quả đạt được hàng năm so với các đơn vị tương đương, so sánh chất lượng
sản phẩm (người được học nghề, người được bổ túc nâng cao trình độ giữa các
Trung tâm trong huyện và mặt bằng toàn quốc) từ đó tìm ra mô hình hiệu quả
nhất và đề xuất những giải pháp trước mắt và lâu dài để phát triển đào tạo nghề.
Phương pháp chuyên gia
Tác giả sẽ tranh thủ tham khảo ý kiến của các nhà khoa học, các cán bộ
giáo viên dạy nghề, ý kiến của các nhà lãnh đạo địa phương về công tác dạy
nghề để thu thập và phân tích đánh giá vấn đề được khách quan.
6. Kết cấu của Luận văn
Chương 1: Cơ sở lý luận về đào tạo nghề cho lao động nông thôn
Chương 2: Thực trạng đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện
Hiệp Hòa, tỉnh Bắc giang
Chương 3: Giải pháp phát triển đào tạo nghề cho lao động nông thôn
huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang
7
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ
CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN
1.1. Một số khái niệm liên quan
1.1.1. Lao động nông thôn
Nông thôn là vùng lãnh thổ rộng lớn thường bao quanh các đô thị
(thành phố, thị trấn, khu công nghiệp), ở đó hoạt động nông nghiệp( nông,
lâm, ngư nghiệp) đóng vai trò chủ yếu và quan trọng, cơ sở hạ tầng kém phát
triển, trình độ văn hóa, khoa học kỹ thuật, trình độ sản xuất hàng hóa thấp và
mức sống của người dân thấp. Tuy nhiên, ở nông thôn những di sản văn hóa,
phong tục tập quán cổ truyền phong phú. Như vậy, nông thôn có những đặc
trưng sau:
– Nông thôn là vùng lãnh thổ sinh sống của cộng đồng dân cư chủ yếu
là nông dân, là vùng chủ yếu sản xuất nông nghiệp, ngoài ra còn có các hoạt
động sản xuất và dịch vụ phục vụ chủ yếu cho nông nghiệp và cho cộng đồng
nông thôn. Sản xuất chịu ảnh hưởng nhiều bởi điều kiện tự nhiên.
– So với đô thị, nông thôn có cơ sở hạ tầng, trình độ sản xuất hàng hóa
thấp hơn.
– Nông thôn là vùng có trình độ văn hóa, khoa học kỹ thuật thấp hơn đô
thị. Đời sống vật chất và tinh thần của người dân cũng thấp hơn.
Nguồn lao động nông thôn là một bộ phận dân số sinh sống và làm việc
ở nông thôn trong độ tuổi lao động theo qui định của pháp luật (nam từ 16 đến
60 tuổi, nữ từ 16 đến 55 tuổi) có khả năng lao động.
Lực lượng lao động ở nông thôn là bộ phận của nguồn lao động ở nông
thôn bao gồm những người trong độ tuổi lao động có khả năng lao động, đang
có việc làm và những người thất nghiệp nhưng có nhu cầu tìm việc làm.
8
Tuy nhiên do đặc điểm, tính chất, mùa vụ của công việc ở nông thôn
mà lực lượng tham gia sản xuất nông nghiệp không chỉ có những người trong
độ tuổi lao động mà còn có những người trên hoặc dưới độ tuổi lao động tham
gia sản xuất với những công việc phù hợp với mình.Từ khái niệm nguồn lao
động ở nông thôn mà ta thấy lao động ở nông thôn rất dồi dào, nhưng đây
cũng chính là thách thức trong việc giải quyết việc làm ở nông thôn.
Theo PGS.TS Nguyễn Tiệp: “Lao động nông thôn là một bộ phận của
nguồn nhân lực quốc gia, bao gồm toàn bộ những người có khả năng lao động
(lao động đang làm việc trong nền kinh tế quốc dân và những người có khả
năng tham gia lao động nhưng chưa tham gia lao động) thuộc khu vực nông
thôn (khu vực địa lý bao trùm toàn bộ dân số nông thôn”.[18, tr215]
Tuy nhiên, trong nội dung của luận văn, tác giải sẽ tiếp cận khái niệm
lao động nông thôn dựa trên một số đặ điểm cơ bản dặc điểm sau:
– Số lượng lớn: theo Báo cáo các điều tra lao độngviệc làm quý 2 năm
2014 của Tổng cục thống kê, lao dộng nông thôn có khoảng 37,64 triệu người
– Lao động nông thôn chủ yếu làm nông nghiệp, trình độ học vấn thấp,
không được đào tạo cơ bản. Ngoài ra, họ tham gia sản xuất, phục vụ nông
nghiệp: bán giống, cây con, thuốc bảo vệ thực vật,…
– Mang tính thời vụ: lao đông nông nghiệp, nông thôn làm việc có tính
mùa vụ do dặc thù của nghề nông. Đối tượng của nghề nông là cây trồng, vật
nuôi, chúng là những cơ thể sống trong đó quá trình tái sản xuất tự nhiên và
tái sản xuất kinh tế đan xen nhau. Cùng một loại cây trồng, vật nuôi ở những
địa phương có điều kiện tự nhiên khác nhau sẽ có quá trình sinh trưởng và
phát triển khác nhau. Tính thời vụ trong nông nghiệp là vĩnh viễn, chúng ta
chỉ có thể tìm cách giảm tính thời vụ chứ không thể xóa bỏ được.
– GDP/đầu người thấp. Nông thôn là khu vực trong đó nông nghiệp là
hoạt động chủ yếu của người dân. Nông nghiệp là ngành lao động nặng nhọc
9
và thu nhập thấp, rủi ro cao. Vì vậy điều kiện sản xuất và sinh hoạt của người
dân rất khó khăn, hầu hết thu nhập của họ chỉ đủ tái sản xuất giản đơn và chỉ
dùng cho các nhu cầu đời sống tối thiểu.
Dựa vào một số đặc điểm cơ bản nêu trên, có thể đưa ra cách tiếp cận khái
niệm lao động nông thôn là toàn bộ những người trong độ tuổi lao động có
khả năng lao động thuộc khu vực nông thôn.
1.1.2. Nghề
Hiện nay, “nghề” được hiểu theo nhiều cách khác nhau:
Nghề là một lĩnh vực hoạt động lao động mà trong đó, nhờ được đào
tạo, con người có được những tri thức, những kỹ năng để làm ra các loại sản
phẩm vật chất hay tinh thần nào đó, đáp ứng được những nhu cầu của xã hội.
Theo Từ điển Tiếng Việt: “Nghề là công việc chuyên làm theo phân
công lao động trong xã hội”. Với cách tiếp cận này, mỗi người trong hệ thống
phân công lao động xã hội sẽ đảm nhận một hoặc một số công việc, những
công việc này lặp đi lặp lại thường xuyên, từ ngày này sang ngày khác, nội
dung của những công việc đó không hề thay đổi, và nó được hiểu là nghề.
Theo giáo trình Kinh tế nguồn nhân lực- Đại học kinh tế quốc dân
PGS.TS Trần Xuân Cầu, “Nghề cũng đươc hiểu là một hình thức phân công
lao động, nó dòi hỏi kiến thức lý thuyết tổng hợp và thói quen thực hành để
hoàn thành những công việc nhất định”.[5, tr 105]. Như vậy để có được nghề,
người lao động cần phải có kiến thức về lý thuyết của một hoặc một vài môn
khoa học nào đó, những kỹ năng thực hành đến mức thành thạo. Nghề có thể
hiểu là tổng hợp những kiến thức và kỹ năng lao động mà con người tiếp thu
được do kết quả của đào tạo chuyên môn và tích lũy kinh nghiệm trong công
việc.
Mặc dù các khái niệm trên được hiểu theo các góc độ khác nhau, song
chúng ta có thể thấy nghề có các đặc điểm sau:
10
– Nghề là hoạt động, là công việc về lao động của con người được lặp đi lặp
lại.
– Nghề được hình thành do sự phân công lao động xã hội, phù hợp với
yêu cầu của xã hội và là phương tiện để sinh sống.
– Nghề là lao động kỹ năng, kỹ xảo chuyên biệt có giá trị trao đổi, đòi
hỏi phải có một quá trình đào tạo nhất định. Vì vậy đào tạo nghề là yêu cầu tất
yếu bắt nguồn từ chính bản chất, đặc trưng của nó.
1.1.3. Đào tạo nghề
Trước hết, chúng ta tìm hiểu khái niệm Đào tạo nghề: Theo PGS.TS
Trần Xuân Cầu, “Đào tạo nghề là quá trình trang bị kiến thức, kỹ năng, khả
năng thuộc về một nghề, một chuyên môn nhất định để người lao động thực
hiện có hiệu quả chức năng và nhiệm vụ của mình.”[5, tr 103]
Đào tạo nghề gồm hai quá trình không thể tách rời nhau: dạy nghề và
học nghề. Trong một số văn bản hiện nay, đào tạo nghề và dạy nghề được
đồng nhất với nhau.
Theo Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 số 74/2014/QH13 được Quốc
hội thông qua ngày 27/11/2014 tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII: “Dạy
nghề là hoạt động dạy và học nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ
nghề nghiệp cần thiết cho người học nghề để có thể tìm được việc làm hoặc tự
tạo việc làm sau khi hoàn thành khoá học. ”
Dạy nghề là tổng thể các hoạt động truyền nghề đến người học nghề.
Đó là quá trình giảng viên truyền bá những kiến thức về lý thuyết và thực
hành để học viên có được một trình độ, kỹ năng, sự khéo léo, thành thục nhất
định về nghề nghiệp.
Học nghề là quá trình tiếp thu những kiến thức về lý thuyết và thực
hành của học viên để có được một nghề nghiệp nhất dịnh.
11
Đối tượng của đào tạo nghề là lao động nói chung, đối tượng của đào
tạo nghề cho lao động nông thôn là những người lao động nông thôn
1.1.4. Đào tạo nghề cho lao động nông thôn
Đối tượng của đào tạo nghề là lao động nói chung, đối tượng của đào
tạo nghề cho lao động nông thôn là những người lao động nông thôn. Đào tạo
nghề cho lao động nông thôn là quá trình giảng viên truyền bá những kiến
thức về lý thuyết và thực hành để những người lao động nông thôn có được
một trình độ, kỹ năng, kỹ xảo, sự khéo léo, thành thục nhất định về nghề
nghiệp. Đào tạo nghề cho lao động nông thôn có những đặc điểm sau:
Thứ nhất, do số lượng nguồn lao động nông thôn lớn nên đối tượng đào
tạo nghề cho lao động nông thôn có số lượng lớn. Số lượng đối tượng đào tạo
nghề cho lao động nông thôn lớn còn thể hiện ở chất lượng nguồn lao động
nông thôn thấp. Thực tế hiện nay, lực lượng lao động nông thôn được đào tạo
và bồi dưỡng kiến thức về nghề nghiệp chiếm tỷ lệ rất thấp, hầu hết các kiến
thức, kinh nghiệm người lao động sử dụng đều thông qua sự đúc rút kinh
nghiệm trong quá trình làm việc và sự truyền dạy lại của các thế hệ trước.
Theo Báo cáo điều tra Lao động việc làm quý 4 năm 2014 của Tổng Cục
Thống kê, lực lượng lao động nông thôn không có trình độ chuyên môn kỹ
thuật là 32,689 triệu người, chiếm 89,14% trong tổng số lực lượng lao động
nông thôn.
Thứ hai, do tính đa dạng của đối tượng đào tạo, nên việc tổ chức các
khóa đào tạo phải rất linh hoạt về chương trình đào tạo, hình thức đào tạo,
phương thức đào tạo, phương pháp truyền đạt… Chương trình đào tạo phải
gắn với học liệu sinh động, đa dạng và thiết thực, phù hợp với trình độ, hoàn
cảnh của người học để tất cả người lao động nông thôn có cơ hội được đào tạo
chuyên môn kỹ thuật từ đó tìm việc làm và tạo việc làm có năng suất lao động
cao hơn, nâng cao dần mức sống của người dân. Cần đa dạng hóa và phù hợp
12
với từng nhóm đối tượng, từng vùng miền như đào tạo tập trung tại các cơ sở,
trung tâm dạy nghề đối với người lao động nông thôn chuyển đổi nghề
nghiệp; đào tạo nghề lưu động cho lao động nông thôn làm nông nghiệp tại
các làng, xã, thôn, bản; dạy nghề tại nơi sản xuất, tại hiện trường nơi người
lao động làm việc.
Thứ ba, đối tượng đào tạo nghề cho lao động nông thôn có nguồn nội
lực cho đào tạo nghề rất hạn chế. Số lượng đối tượng đào tạo nghề rất lớn, tuy
nhiên do đó là những người dân ở nông thôn. Đó là nơi GDP đầu người thấp,
sản xuất hàng hóa ít phát triển, thị trường lao động ít phát triển, ít có khả năng
tiếp cận với hệ thống giáo dục đào tạo, cơ sở hạ tầng kém phát triển, hệ thống
chăm sóc sức khỏe cho người dân chưa đảm bảo, môi trường sống của dân cư
nông thôn chậm cải thiện (giao thông, điện, nước sạch…), do đó điều kiện của
họ cho việc học nghề rất hạn hẹp, đặc biệt là học ở bậc cao và theo các hình
thức trường lớp.
Thứ tư, tính chất thời vụ của nguồn lao động nông thôn đòi hỏi việc tổ
chức đào tạo nghề, tập huấn các kiến thức liên quan về trồng cây, vật nuôi
cũng phải được sắp xếp phù hợp và kịp với thời vụ thì mới đạt hiệu quả cao.
Việc đào tạo nâng cao nhận thức và các kiến thức khác không phụ thuộc vào
thời vụ cần được tổ chức vào thời điểm nông nhàn để người dân có điều kiện
tham gia đông đủ hơn.
Do tính thời nên một bộ phận lớn người lao động nông thôn cần có
thêm việc làm trong thời gian nông nhàn để tăng thu nhập, đáp ứng nhu cầu
cuộc sống. Vì vậy, đào tạo nghề cho lao động nông thôn cần khuyến khích
các hoạt động khuyến công (đặc biệt là tiểu thủ công nghiệp) và khuyến
thương (thương mại và dịch vụ) nhằm giúp người lao động có thể kiếm thêm
việc làm và sử dụng có hiệu quả hơn nguồn lực lao động.
Thứ năm, trong nông thôn, bên cạnh các cơ sở đào tạo chuyên, hệ thống
13
các tổ chức kinh tế như hộ thủ công truyền thống, các hợp tác xã dịch vụ nông
nghiệp, các tổ chức xã hội như hội lao động nông thôn, hội phụ nữ, đoàn
thanh niên, đặc biệt là các tổ chức khuyến nông, lâm, ngư cũng đảm nhận
chức năng đào tạo.
1.2.Hình thức đào tạo nghề cho lao động nông thôn
1.2.1. Theo phương thức đào tạo.
•
Đào tạo nghề tại các trường dạy nghề.
Dạy nghề: là truyền bá những kiến thức về lý thuyết và thực hành để
người học có trình độ, kỹ năng, kỹ xảo, sự khéo léo, thành thục nhất định về
nghề nghiệp, đáp ứng yêu cầu phát triển KTXH. Dạy nghề là phương thức
đào tạo quy mô lớn những công nhân kỹ thuật có trình độ cao, thời gian đào
tạo tập trung từ hai đến bốn năm. Được tổ chức tại các tổ chức chuyên nghiệp
có:
– Hệ thống cơ sở vật chất, máy móc thiết bị phục vụ cho việc dạy nghề.
– Đội ngũ giáo viên đủ khả năng chuyên môn và kinh nghiệm giảng
dạy.
– Chương trình dạy được biên soạn thống nhất.
– Phương thức này có ưu điểm: Chương trình học được xây dựng một
cách có hệ thống từ đơn giản đến phức tạp, từ lý thuyết đến thực hành, do đó
học viên nắm được kiến thức cơ bản và kỹ năng nghiệp vụ một cách nhanh
chóng và dễ dàng. Khi ra trường, học viên có thể chủ động giải quyết công
việc, có khả năng đảm nhận công việc tương đối phức tạp, có trình độ lành
nghề cao.
Tuy nhiên do yêu cầu về cơ sở vật chất và giáo viên giảng dạy nên chi phí đào
tạo khá lớn, mặt khác thời gian đào tạo dài, gây khó khăn trong việc thu hút
người lao động nông thôn tham gia học nghề.
• Đào tạo nghề gắn với doanh nghiệp.
14
Các lớp dào ạo nghề cạnh doanh nghiệp thường do các doanh nghiệp tự tổ
chức và thực hiện. Mở các lớp đào tạo nghề cạnh doanh nghiệp nhằm đáp ứng
nhu cầu công nhân kỹ thuật đang thiếu hụt và nhu cầu công nhân kỹ thuật lâu
dài của doanh nghiệp. Hình thức này không đòi hỏi phải có đầy đủ cơ sở vật
chất kỹ thuật riêng, không cần bộ máy chuyên trách mà dựa vào điều kiện sẵn
có của doanh nghiệp. Phần lý thuyết do các các kỹ sư, cán bộ kỹ thuật thực
hiện. Phần thực hành được tiến hành tại doanh nghiệp do các kỹ sư và công
nhân lành nghề hướng dẫn.
Hình thức này có ưu điểm là:
– Học viên học lý thuyết tương đối có hệ thống và được trực tiếp tham
gia lao động sản xuất tại doanh nghiệp (gắn ngay học với hành)
– Bộ máy quản lý gọn, chi phí đào tạo không cao. Tuy nhiên, hình thức
đào tạo này chỉ có thể thực hiện được ở những doanh nghiệp tương đối lớn.
• Đào tạo nghề tại các Trung tâm đào tạo.
Là lọai hình đào tạo nghề ngắn hạn, phần lớn dưới 1 năm. Đối tượng chủ yếu
là đào tạo phổ cập nghề cho thanh niên và người lao động.
Ưu điểm của hình thức này là:
– Thu hút đông đảo người học vì các thủ tục học thường dễ dàng, thời
gian hợp lý.
– Nghề đào tạo đa dạng và các ttrung tâm dạy nghề gắn với giới thiệu
việc làm nên hỗ trợ được người lao động trong khi tìm việc.
– Chi phí đào tạo không lớn.
Tuy nhiên hạn chế của hình thức này là quy mô nhỏ, kiến thức lý thuyết ở
mức thấp, thiếu đội ngũ giáo viên chuyên nghiệp, thiếu máy móc, thiết bị,
phương tiện hiện đại cho thực hành nghề.
• Truyền nghề
Truyền nghề: Là truyền bá kỹ năng thực hành để người lao động nông
15
thôn có được trình độ, kỹ năng, kỹ xảo, sự khéo léo, thành thục nhất định về
nghề nghiệp. Đây là phương thức đào tạo được áp dụng trong từng cơ sở sản
xuất kinh doanh, đặc biệt trong các gia đình làm nghề thủ công truyền thống.
Vì được đào tạo các nghề chuyên sâu tại nơi người học sẽ làm việc, nên nội
dung đào tạo của truyền nghề rất sát với môi trường và tính chất nghề mà
người lao động hoạt động. Tuy nhiên phương thức này diễn ra với quy mô
nhỏ, người dạy nghề không chuyên nên thiếu kinh nghiệm. Đôi khi người học
còn bắt chước cả những kỹ năng không hợp lý của người hướng dẫn. Hình
thức này chỉ thích hợp với những công việc không đòi hỏi trình độ chuyên
môn kỹ thuật cao.
1.2.2. Theo mức độ truyền bá kiến thức nghề
Hình thức đào tạo này có thể chia thành 3 loại sau:
Đào tạo nghề mới: Là đào tạo những người chưa có nghề. Đào tạo mới
nhằm tăng thêm lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật cho xã hội. Đào
tạo mới có thể thực hiện ở các cơ sở dạy nghề chuyên hoặc trong từng cơ sơ
sản xuất kinh doanh.
Đào tạo lại: Là đào tạo với những người có nghề nhưng do yêu cầu
mới của sản xuất và tiến bộ kỹ thuật dẫn đến việc thay đổi cơ cấu ngành nghề,
trình độ chuyên môn, nên cần đào tạo lại cho phù hợp với cơ cấu ngành nghề
và trình dộ mới, đáp ứng yêu cầu công việc. Đào tạo lại giúp người lao động
có cơ hội học tập một lĩnh vực chuyên môn mới để thay đổi nghề, nên thường
được thực hiện ở cơ sở đào tạo chuyên.
Bồi dưỡng nâng cao tay nghề: Là quá trình cập nhật kiến thức còn
thiếu, bổ túc nghề, đào tạo thêm hoặc củng cố các kỹ năng nghề nghiệp theo
từng chuyên môn. Hình thức này cũng thường được thực hiện ở cơ sở đào tạo
chuyên.
16
1.2.3.Theo thời gian, nội dung chương trình đào tạo
Theo hình thức này có thể chia thành 2 hình thức sau:
Đào tạo dài hạn: là đào tạo một cách bài bản, theo chương tình chuẩn.
Thời gian đào tạo từ 1 đến 4 năm tùy theo loại nghề, mức độ phức tạp của
nghề. Đào tạo dài hạn chủ yếu được thực hiên ở các trường dạy nghề, các
trường trung cấp kỹ thuật và các trường cao đẳng có đào tạo nghề. Đây là
những cơ sở đào tạo nghề có đủ điều kiện để tổ chức dạy nghề dài hạn.
Đào tạo ngắn hạn: là đào tạo nghề theo chương trình với thời gian từ
một vài tháng đến dưới 1 năm. Dạy nghề ngắn hạn thường tập trung ở các
trung tâm dạy nghề, lớp dạy nghề độc lập hoặc gắn với doanh nghiệp và các
cơ sở đào tạo khác có đăng ký dạy nghề ngắn hạn theo quy định của Bộ Lao
động – Thương binh và Xã hội
1.3 Nội dung công tác đào tạo nghề
1.3.1. Tuyên truyền tư vấn học nghề và việc làm cho lao động nông thôn.
Đào tạo nghề là nhu cầu thiết thực đáp ứng kịp thời yêu cầu phát triển
của xã hội. Được đào tạo nghề cơ bản, người lao động có nhiều cơ hội xin
việc trong các môi trường làm việc chuyên nghiệp, thu nhập cao và cải thiện
kinh tế gia đình. Tuy nhiên, vẫn không ít đơn vị, địa phương thiếu quan tâm
và chưa chú trọng đến công tác đào tạo nghề; mặt khác, do người dân chưa
hiểu hết về hiệu quả của việc học nghề vì vậy việc vận động người tham gia
học nghề lại càng trở nên khó khăn. Nhưng với sự quyết tâm và vì lợi ích đời
sống người dân, cần xem công tác tuyên truyền tư vấn học nghề là nhiệm vụ
chính trị quan trọng và giúp người dân có cách nhìn đúng đắn hơn về học
nghề. Mỗi địa phương trong cả nước cần phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền
và tư vấn học nghề đối với lao động nông thôn, giúp người dân hiểu rõ tầm
quan trọng của việc học nghề, để từ đó có ý thức chủ động, tự giác trong việc
17
tham gia học nghề cũng như có sự lựa chọn nghề nghiệp với bản thân và nhu
cầu của địa phương.
Để công tác tuyên truyền có hiệu quả cần có sự phối kết hợp của các cơ
quan tổ chức như: Sở Lao động – Thương binh và Xã hội; Đài phát thanh
truyền hình tỉnh, đài phát thanh truyền hình các huyện, thị xã, thành phố; các
tổ chức hội (Hội Liên hiệp phụ nữ, Tỉnh đoàn thanh niên CSHCM, Hội Nông
dân tỉnh…)
1.3.2.Xác định nhu cầu, ngành nghề và đối tượng đào tạo
1.3.2.1. Xác định nhu cầu đào tạo
Nhu cầu đào tạo nghề là mong muốn đực tham gia, được hiểu biết và
thực hành về một hay một số nghề phù hợp với điều kiện của mỗi người lao
độn đó. Nó là cơ sở quan trọng để hệ thống cơ sở đào tạo, chuẩn bị các điều
kiện đào tạo nghề như: xây dựng hệ thống cơ sở đào tạo, chuẩn bị các điều
kiện vật chất, đội ngũ quản lý và giáo viên đào tạo nghề. Nhu cầu đào tạo
cũng có thể được tính toán từ việc xem xét điều kiện vật chất và con người có
thể huy động cho đào tạo nghề với nhu cầu từ sự phát triển kinh tế – xã hội.
Việc xem xết mối quan hệ giữa nhu cầu xã hội và khả năng về các điều kiện
có thể huy động là quy trình hợp lý nhất để xác định nhu cầu đào tạo nghề tại
một quốc gia, một vùng, một địa phương trong thời gian nhât định.
Xác định nhu cầu đào tạo nghề của mỗi địa phương, cần xác định nhu
cầu của các bên liên quan:
Từ phía người lao động hay người có nhu cầu học nghề: khi tiến hành
đào tạo nghề cần xem xét tời đối tượng của hoạt động đào tạo nghề – những
người học nghề với nhu cầu thực sự của họ và các điều kiện của chính họ để
có thể tham gia vào quá trình đào tạo nghề, xác định khoảng trống giữa kiến
thức, kỹ năng cần có khi tham gia lao động và những kiến thức, kỹ năng mà
người học hiện có.
