TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ
CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI
—–—–
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài:
GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG SỰ THAM GIA CỦA
CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM VÀO HỆ THỐNG
LOGISTICS TOÀN CẦU
Sinh viên thực hiện
: Phạm Thị Lan
Lớp
: Anh 13
Khóa
: 45E
Giáo viên hướng dẫn
: ThS. Lê Thành Công
Hà nội – 05/2010
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG BIỂU
LỜI MỞ ĐẦU
…………………………………………………………………………………………..
1
CHƢƠNG I. TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG LOGISTICS TOÀN CẦU
……….
3
I.
Khái quát chung về Logistics. ……………………………………………………………
3
1. Khái niệm Logistics. ………………………………………………………………………….
3
2. Đặc điểm logistics.
…………………………………………………………………………….
5
2.1. Logistics là tổng hợp các hoạt động của doanh nghiệp, đó là logistics sinh
tồn, logistics hoạt động và logistics hệ thống. ……………………………………………….. 5
2.2. Logistics là sự phát triển cao, hoàn chỉnh của dịch vụ giao nhận vận tải, vận
tải.
……………………………………………………………………………………………………. 6
2.3. Logistics là sự phát triển toàn diện và khéo léo của vận tải đa phương thức .. 7
2.4. Logistics hỗ trợ các hoạt động của doanh nghiệp. …………………………………… 8
2.5. Logistics là một ngành dịch vụ.
…………………………………………………………….. 8
3.
Nội dung của logistics. ……………………………………………………………………
9
3.1. Mua sắm vật tư.
………………………………………………………………………………….. 9
3.2. Lưu kho và dự trữ.
…………………………………………………………………………….. 10
3.3. Vận tải và giao nhận. ………………………………………………………………………… 10
3.4. Kho bãi và phân phối. ……………………………………………………………………….. 11
3.5. Hệ thống thông tin.
……………………………………………………………………………. 12
3.6. Dịch vụ khách hàng.
………………………………………………………………………….. 12
3.7. Mối liên hệ, xâu chuỗi giữa các hoạt động logistics.
………………………………. 13
4.
Vai trò của logistics.
……………………………………………………………………..
14
4.1. Đối với nền kinh tế: …………………………………………………………………………… 14
4.2. Đối với doanh nghiệp.
……………………………………………………………………….. 16
II. Hệ thống Logistics toàn cầu. ……………………………………………………………
19
1.
Các giai đoạn phát triển của hệ thống Logistics toàn cầu.
……………………
19
2.
Hoạt động của hệ thống Logistics toàn cầu.
………………………………………
20
2.1. Các loại hình dịch vụ trong hệ thống logistics toàn cầu.
…………………………. 20
2.2. Nhà cung cấp dịch vụ Logistics.
………………………………………………………….. 22
2.3. Người tiêu dùng dịch vụ Logistics. ………………………………………………………. 24
3.
Xu hướng Logistics toàn cầu. …………………………………………………………
25
3.1. Thuê ngoài dịch vụ Logistics (Outsourcing)………………………………………….. 25
3.2. E-Logistics. ……………………………………………………………………………………… 28
3.3. Phát triển các giải pháp Logistics tích hợp. ………………………………………….. 30
3.4. Kết hợp phương pháp quản lý Logistics kéo (Pull) và phương pháp quản lý
Logistics đẩy (Push) ttruyền thống.
……………………………………………………………. 31
Chƣơng II. SỰ THAM GIA CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM VÀO
HỆ THỐNG LOGISTICS TOÀN CẦU
……………………………………………………..
32
I. Tổng quan thị trƣờng Logistics Việt Nam. …………………………………………..
32
1. Khái quát về thị trường Logistics Việt Nam. ………………………………………..
32
2. Các nhà cung ứng dịch vụ Logistics trên thị trường Logistsics Việt Nam. …
34
2.1. Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Logistics trong nước. ……………………… 34
2.2. Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Logistics nước ngoài. …………………….. 35
II. Sự tham gia của các doanh nghiệp Việt Nam vào hệ thống logistics toàn
cầu.
……………………………………………………………………………………………………..
37
1. Các loại hình dịch vụ logistics được cung cấp bởi các doanh nghiệp logistics
Việt Nam……………………………………………………………………………………………
37
1.1. Dịch vụ vận tải giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu. …………………………….. 38
1.2. Dịch vụ vận tải giao nhận nội địa và phân phối hàng
…………………………….. 39
1.3. Dịch vụ phân loại và đóng gói bao bì hàng hóa
…………………………………….. 41
1.4. Dịch vụ kinh doanh kho bãi.
……………………………………………………………….. 42
2. Hoạt động của các doanh nghiệp Logistics Việt Nam. ……………………………
43
III. Thuận lợi, khó khăn, hạn chế của các doanh nghiệp Logistics Việt Nam
khi tham gia vào hệ thống Logistics toàn cầu. …………………………………………
51
1. Thuận lợi của các doanh nghiệp Logistics Việt Nam để tham gia vào hệ thống
Logistics toàn cầu. ………………………………………………………………………………
51
1.1. Vị trí địa lý thuận lợi. ………………………………………………………………………… 51
1.2. Môi trường kinh tế rộng mở và chính sách kinh tế hội nhập. …………………… 52
1.3. Vốn đầu tư nước ngoài ngày càng tăng.
……………………………………………….. 53
1.4. Cơ sở hạ tầng ngày càng được đầu tư phát triển. ………………………………….. 54
1.5. Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin ……………………………………. 57
2. Khó khăn, hạn chế của các doanh nghiệp Logistics Việt Nam khi tham gia
vào hệ thống Logistics. ………………………………………………………………………..
59
2.1. Môi trường pháp lý điều chỉnh hoạt động kinh doanh Logistics còn nhiều
thiếu sót, bất hợp lý. …………………………………………………………………………..
59
2.2. Bộ máy quản lý chưa đồng bộ
…………………………………………………………….. 61
2.3. Cơ sở hạ tầng cho hoạt động Logistics còn yếu kém và chưa đồng bộ………. 62
2.4. Hệ thống công nghệ thông tin lạc hậu
………………………………………………….. 64
2.5. Chất lượng nguồn nhân lực cho ngành Logistics còn kém
………………………. 66
2.6. Quy mô doanh nghiệp Logistics Việt Nam nhỏ, manh mún, chưa có sự liên
kết, hợp tác giữa các doanh nghiệp trong ngành và các ngành liên quan.
……….. 68
2.7. Các doanh nghiệp kinh doanh Logistics không có sự quản trị Logistics hợp
nhất
………………………………………………………………………………………………….. 70
Chƣơng III. GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG SỰ THAM GIA CỦA DOANH
NGHIỆP VIỆT NAM VÀO HỆ THỐNG LOGISTICS TOÀN CẦU
………………..
70
I.
Giải pháp vĩ mô………………………………………………………………………………
71
1. Về khuôn khổ pháp lý cho hoạt động Logistics …………………………………….
71
1.1. Xây dựng và hoàn thiện môi trường pháp lý phát triển dịch vụ Logistics nói
chung và dịch vụ Logistics trong ngành hàng hải nói riêng.
………………………….. 71
1.2. Lập một cơ quan quản lý dịch vụ Logistics …………………………………………… 74
1.3. Thực hiện tự do hóa hoạt động Logistics theo lộ trình tạo thuận lợi cho dịch
vụ này phát triển …………………………………………………………………………………….. 75
2. Về cơ sở hạ tầng………………………………………………………………………………
75
2.1. Phát triển cơ sở hạ tầng và phương tiện vật chất kỹ thuật của ngành giao
thông vận tải đồng bộ và tiên tiến ……………………………………………………………… 76
2.2. Đầu tư phát triển hạ tầng công nghệ thông tin
………………………………………. 79
2.3. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực cho ngành dịch vụ Logistics … 80
II. Giải pháp vi mô ……………………………………………………………………………….
81
1.Ứng dụng công nghệ thông tin, đặc biệt là thương mại điện tử vào quá trình
hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp………………………………………………….
83
2. Liên kết và cổ phần hóa ……………………………………………………………………
83
3. Tăng cường vai trò và sự cộng tác chặt chẽ giữa các hiệp hội ngành nghề liên
quan
………………………………………………………………………………………………….
85
4. Xây dựng thương hiệu và chiến lược marketing nhằm khẳng định vị trí của
mình …………………………………………………………………………………………………
86
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………………….
88
TÀI LIỆU THAM KHẢO ………………………………………………………………………..
90
DANH MỤC BẢNG BIỂU
* BẢNG:
Bảng 1: Lợi ích từ hoạt động thuê ngoài.
……………………………………………… 16
Bảng 2: Các dịch vụ được thuê ngoài năm 2009
……………………………………. 26
Bảng 3: khối lượng hàng hóa vận chuyển theo ngành vận tải của Việt Nam
(1995-2008) ……………………………………………………………………………………. 47
Bảng 4: Chỉ số LPI của Việt Nam và một số nước ở Châu Á.
………………….. 49
Bảng 5: Kết quả đánh giá chỉ số LPI của Việt Nam 2007 – 2010 ……………… 49
* BIỂU:
Biểu đồ 1: cơ cấu thành phần kinh tế kinh doanh dịch vụ Logistics
ở Việt Nam
…………………………………………………………………………………….. 44
Biểu đồ 2: Vốn FDI của Việt Nam trong 10 năm (1999-2008) ………………… 54
Biểu đồ 3: các tiêu chí đánh giá khi lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ Logistics
……………………………………………………………………………………………………… 81
* SƠ ĐỒ:
Sơ đồ 1: chuỗi Logistics trong kinh doanh: ……………………………………………. 5
Sơ đồ 2: các loại dự trữ chủ yếu phân theo vị trí trong hệ thống Logistics.
… 10
Sơ đồ 3: Mối liên hệ giữa các yếu tố trong chuỗi Logistics …………………….. 13
Sơ đồ 4: Năng lực Logistics của Việt Nam 2007-2010 …………………………… 50
1
LỜI MỞ ĐẦU
Trên thế giới, nhờ sự hỗ trợ mạnh mẽ của công nghệ thông tin, Logistics đã
phát triển rất nhanh chóng và ngành dịch vụ này đã trở thành ngành kinh doanh hấp
dẫn với sự lớn mạnh không ngừng của các công ty Logistics bên thứ 3. Dịch vụ này
đã mang lại những lợi ích to lớn ở nhiều nước trên thế giới, như Đức, Singapore, Hà
Lan, Thủy Điện, Đan Mạch, Mỹ,… Giờ đây, Logistics đã trở thành một hệ thống
mang tính toàn cầu.
Ở Việt Nam trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của nền kinh
tế, sự gia tăng của hoạt động xuất nhập khẩu và đầu tư, dịch vụ Logistics tại Việt
Nam đang dần phát triển và là một trong những ngành có tiềm năng phát triển rất
lớn. Gia nhập WTO, bước vào sân chơi toàn cầu, các doanh nghiệp kinh doanh
Logistics sẽ có cơ hội phát triển lớn mạnh. Tuy nhiên, cũng sẽ có những khó khăn,
thách thức, bởi hiện nay quy mô phần lớn các doanh nghiệp Logistics còn nhỏ, tiềm
lực tài chính yếu, nguồn nhân lực cũng hạn chế nhiều mặt, thiếu kinh nghiệm
thương trường,… đồng thời theo cam kết gia nhập WTO, Việt Nam đã cam kết cho
phép các công ty nước ngoài thành lập công ty có 49-51% vốn góp và sau 3 năm sẽ
có thể góp 100% vốn được phép hoạt động tại Việt Nam. Vì vậy, hiện tại các doanh
nghiệp Logistics của Việt Nam phải chịu sức ép rất lớn, vừa phải cạnh tranh giành
lấy thị phần trong nước đồng thời cố gắng mở rộng hoạt động trên phạm vi thế giới.
Xuất phát từ thực tiễn đó, em quyết định chọn đề tài: “Giải pháp tăng cường
sự tham gia của các doanh nghiệp Việt Nam vào hệ thống Logistics toàn cầu” để
làm khóa luận tốt nghiệp. Mục đích của bài khóa luận tốt nghiệp này là nghiên cứu
những vấn đề cơ bản về dịch vụ Logistics, tìm hiểu thực trạng kinh doanh Logistics
của các doanh nghiệp kinh doanh Logistics Việt Nam trong hệ thống Logistics toàn
cầu từ trong những năm qua và từ đó đề xuất một số giải pháp đưa các doanh
nghiệp Logistics Việt Nam tham gia sâu rộng hơn vào hệ thống Logistics toàn cầu.
Để đạt được mục đích nghiên cứu, khóa luận đã vận dụng phương pháp
duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, phương pháp thống kê tổng hợp,
2
phương pháp so sánh cũng như phương pháp logic, gắn liền lý luận với thực
tiễn để đi sâu nghiên cứu hoạt động của ngành Logistics, tổng hợp các tài
liệu…
Ngoài phần mở đầu, danh mục bảng biểu, kết luận, tài liệu tham khảo, khóa
luận tốt nghiệp gồm 3 chương:
Chương I: Tổng quan về Logistics toàn cầu.
Chương II: Thực trạng sự tham gia của các doanh nghiệp Việt Nam vào
hệ thống Logistics toàn cầu.
Chương III: Một số giải pháp tăng cường sự tham gia của các doanh
nghiệp Việt Nam vào hệ thống Logistics toàn cầu.
Tuy nhiên, do trình độ và điều kiện nghiên cứu có hạn chế nên khóa luận này
khó có thể tránh khỏi sai sót. Em mong nhận được sự đánh giá và góp ý của các
thầy cô để khóa luận này được hoàn chỉnh hơn.
Cuối cùng, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới ThS. Lê Thành Công,
người đã theo dõi sát sao, hỗ trợ và tận tình hướng dẫn em trong suốt thời gian hoàn
thành khóa luận tốt nghiệp; các cô chú, anh chị thuộc công ty cổ phần VINAFCO,
công ty TNHH NYK Việt Nam, công ty thương mại và Logistics ATT đã cung cấp
tài liệu để em có thể hoàn thành khóa luận này.
3
CHƢƠNG I. TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG LOGISTICS TOÀN CẦU
I. Khái quát chung về Logistics.
1. Khái niệm Logistics.
Sự phát triển của lực lượng sản xuất và sự hỗ trợ đắc lực của cuộc cách mạng
khoa học kỹ thuật trên thế giới đã khiến khối lượng hàng hóa và sản phẩm vật chất
được sản xuất ra ngày càng nhiều. Do khoảng cách trong các lĩnh vực cạnh tranh
truyền thống như chất lượng hàng hóa hay giá cả ngày càng thu hẹp, các nhà sản
xuất đã chuyển sang cạnh tranh về quản lý hàng tồn kho, tốc độ giao hàng, hợp lý
hóa quá trình lưu chuyển nguyên nhiên vật liệu và bán thành phẩm, … trong cả hệ
thống quản lý phân phối vật chất của doanh nghiệp. Trong quá trình đó, Logistics có
cơ hội phát triển ngày càng mạnh mẽ hơn trong lĩnh vực kinh doanh. Trong thời
gian đầu, Logistics chỉ đơn thuần được coi là một phương thức kinh doanh mới,
mang lại hiệu quả cao cho các doanh nghiệp. Cùng với quá trình phát triển,
Logistics đã được chuyên môn hóa và phát triển trở thành một ngành dịch vụ đóng
vai trò rất quan trọng quan trọng trong giao thương quốc tế.
Tuy nhiên, Logistics được xuất hiện lần đầu tiên không phải trong hoạt động
thương mại mà là trong lĩnh vực quân sự. “Logistics” là một thuật ngữ quân sự đã
có từ mấy trăm năm và được sử dụng như một từ chuyên môn trong quân đội, được
hiểu là công tác hậu cần hay tiếp vận. Napoleon đã từng định nghĩa: “Logistics là
hoạt động để duy trì lực lượng quân đội” .
Trải qua thời gian, logistics được nghiên cứu và áp dụng sang lĩnh vực kinh
doanh. Dưới góc độ doanh nghiệp, thuật ngữ “Logistics” thường được hiểu là hoạt
động quản lý chuỗi cung ứng (Supply chain management) hay quản lý hệ thống
phân phối vật chất (Physical distribution management) của doanh nghiệp đó. Có rất
nhiều khái niệm khác nhau về logistics trên thế giới và được xây dựng căn cứ trên
ngành nghề và mục đích nghiên cứu về dịch vụ logistics, tuy nhiên, có thể nêu một
số khái niệm chủ yếu sau:
4
Theo tài liệu của Liên Hiệp Quốc (UNESCAP), khái niệm Logistics được
giải thích như sau: Logistics được hiểu là việc quản lý dòng chu chuyển và lưu kho
nguyên vật liệu, quá trình sản xuất, thành phẩm và xử lý các thông tin liên
quan,…từ nơi sản xuất đến nơi tiêu dùng cuối cùng theo yêu cầu của khách hàng.
Theo Hội đồng quản trị Logistics của Mỹ (The Council of Logistics
Management – CLM) thì “Logistics là quá trình lập kế hoạch, thực hiện và kiểm soát
dòng di chuyển và lưu kho những nguyên vật liệu thô của hàng hoá trong quy trình,
những hàng hoá thành phẩm và những thông tin có liên quan từ khâu mua sắm nguyên
vật liệu cho đến khi được tiêu dùng, tất cả với mục đích thoả mãn yêu cầu của người
tiêu dùng”1.[Douglas M Lambert, Fundamental of Logistics, trang 3, Mc Graw-Hill,
1998].
Theo tác giả Ma Shuo trong cuốn Logistics and Supply Chain Management
thì “Logistics là quá trình tối ưu hoá về vị trí, lưu trữ và chu chuyển các tài nguyên,
yếu tố đầu vào từ điểm xuất phát đầu tiên là nhà cung cấp, qua nhà sản xuất, người
bán buôn, bán lẻ, đến tay người tiêu dùng cuối cùng, thông qua hàng loạt các hoạt
động kinh tế”. [Ma Shuo – Logistics and Supply Chain Management -1999].
Luật Thương mại Việt nam 2005 (Điều 233): Trong Luật Thương mại 2005,
lần đầu tiên khái niệm về dịch vụ logistics được pháp điển hóa. Luật quy định:
„„Dịch vụ logisics là hoạt động thương mại, theo đó thương nhân tổ chức thực hiện
một hoặc nhiều công việc bao gồm nhận hàng, vận chuyển, lưu kho, lưu bãi, làm
thủ tục hải quan, các thủ tục giấy tờ khác, tư vấn khách hàng, đóng gói bao bì, ghi
ký mã hiệu, giao hàng hoặc các dịch vụ khác có liên quan đến hàng hóa theo thỏa
thuận với khách hàng để hưởng thù lao. Dịch vụ logisics được phiên âm theo tiếng
Việt là dịch vụ lô-gi-stic‟‟[ Điều 233- Luật Thương mại 2005].
Như vậy có thể thấy logistics có tác động từ giai đoạn tiền sản xuất cho tới khi
hàng hóa tới tay của người tiêu dùng cuối cùng. Dịch vụ logistics gắn liền cả quá
trình nhập nguyên, nhiên vật liệu làm đầu vào cho quá trình sản xuất, sản xuất ra
hàng hóa và đưa vào các kênh lưu thông, phân phối để đến tay người tiêu dùng cuối
cùng. Dịch vụ logistics góp phần phân định rõ ràng giữa các nhà cung cấp từng dịch
vụ đơn lẻ như dịch vụ vận tải, giao nhận, khai thuê hải quan, phân phối, dịch vụ hỗ
5
trợ sản xuất, tư vấn quản lý … với một nhà cung cấp dịch vụ logistics chuyên nghiệp,
người sẽ đảm nhận toàn bộ các khâu trong quá trình hình thành và đưa hàng hóa tới
tay người tiêu dùng cuối cùng. Như vậy, nhà cung cấp dịch vụ logistics chuyên
nghiệp đòi hỏi phải có chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng để cung cấp “dịch vụ mang
tính trọn gói” cho các nhà sản xuất. Đây là một công việc mang tính chuyên môn hóa
cao.
Sơ đồ 1: chuỗi Logistics trong kinh doanh:
Bán lẻ
Vật liệu
Phân phối
Sơ chế
K
H
Nhà máy Kho nhà máy
A
C
H
H
A
N
G
Dòng vật tư
Dòng sản phẩm
Nguồn: James C.Johnson, Donald F.Wood, Danel Arlow, Paul R. Murphy
(1999), Contemporary Logistics, NXB Prentice Hall International Inc.
2. Đặc điểm logistics.
2.1.
Logistics là tổng hợp các hoạt động của doanh nghiệp, đó là logistics sinh
tồn, logistics hoạt động và logistics hệ thống.
Logistics sinh tồn có liên quan tới các nhu cầu cơ bản của cuộc sống. Tại bất
kì thời điểm nào, trong bất cứ môi trường nào, logistics sinh tồn cũng tương đối ổn
định và có thể dự đoán được. Con người có thể nhận thức được nhu cầu như: cần gì,
6
cần bao nhiêu, khi nào cần và cần ở đâu… Logistics sinh tồn là hoạt động cơ bản
của các xã hội sơ khai và là thành phần thiết yếu trong một xã hội công nghiệp hóa.
Logistics sinh tồn cung cấp nền tảng cho logistics hoạt động.
Logistics hoạt động mở rộng các nhu cầu cơ bản bằng cách liên kết nhiều hệ
thống sản xuất sản phẩm. Logistics liên kết các nguyên liệu thô doanh nghiệp cần
trong sản xuất và phân phối sản phẩm có được từ sản xuất. Trên khía cạnh này thì
logistics hoạt động tương đối ổn định và có thể dự đoán được. Tuy nhiên logistics
hoạt động lại không thể dự đoán được máy móc, sự cố, để sửa chữa thì cần cái gì và
thời gian sửa chữa… Như vậy logistics hoạt động chỉ liên quan đến sự vận động và
lưu kho của nguyên liệu vào trong, qua và đi ra khỏi doanh nghiệp và là nền tảng
logistics hệ thống.
Logistics hệ thống liên kết các nguồn lực cần có trong việc giữ cho hệ thống
hoạt động. Những nguồn lực này bao gồm thiết bị, phụ tùng thay thế, nhân sự và
đào tạo, tài liệu kỹ thuật, các thiết bị kiểm tra, hỗ trợ và nhà xưởng… Các yếu tố
này không thể thiếu và phải kết hợp chặt chẽ nếu muốn duy trì hoạt động của một
hệ thống sản xuất hay lưu thông.
Logistics sinh tồn, logistics hoạt động và logistics hệ thống không tách rời
nhau, quan hệ chặt chẽ với nhau, làm nền tảng cho nhau thành chuỗi dây chuyền
logistics.
2.2.
Logistics là sự phát triển cao, hoàn chỉnh của dịch vụ giao nhận vận tải,
vận tải.
Logistics là sự phát triển của dịch vụ vẩn tải giao nhận ở trình độ cao và
hoàn thiện. Việc xuất hiện ngành logistics đã làm cho ngành vận tải giao nhận
truyền thống ngày càng đa dạng và phong phú thêm: từ chỗ thay mặt khách hàng để
thực hiện các công việc đơn điệu, lẻ tẻ, tách biệt như: thuê tàu, lưu cước, chuẩn bị
hàng, đóng gói, tái chế hàng, làm thủ tục thông qua…cho tới cung cấp trọn gói một
dịch vụ vận chuyển từ kho đến kho đúng nơi đúng lúc để phục vụ nhu cầu khách
hàng; từ chỗ đóng vai trò như là đại lý, người được ủy thác trở thành một bên chính
trong các hoạt động vận tải giao nhận với khách hàng, chịu trách nhiệm trước các
nguồn luật điều chỉnh đối với những hành vi của mình. Khi sản xuất và thương mại
7
ngày càng phát triển, môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt thì dịch vụ giao
nhận vận tải được coi là công cụ cạnh tranh. Các doanh nghiệp vận tải giao nhận
đua nhau đa dạng hóa các dịch vụ cung cấp cho khách hàng. Người cung cấp dịch
vụ không chỉ phải tổ chức quản lý hệ thống giao nhận đến vận tải mà còn phải cung
ứng nguyên vật liệu phục vụ sản xuất kinh doanh, bảo quản hàng hóa trong kho,
phân phối hàng hóa đúng nơi, đúng lúc, sử dụng thông tin điện tử để theo dõi, kiểm
tra… Tất cả các khâu này được tiến hành đồng bộ và liên kết với nhau thành chuỗi
giá trị. Rõ ràng dịch vụ vận tải giao nhận không còn đơn thuần như trước mà được
phát triển ở mức độ cao với đầy tính phức tạp. Người vận tải giao nhận lúc này trở
thành người cung cấp dịch vụ Logistics.
2.3. Logistics là sự phát triển toàn diện và khéo léo của vận tải đa phương thức.
Những năm 60-70 của thế kỷ 20, cuộc cách mạng container trong ngành vận
tải đảm bảo an toàn và độ tin cậy trong vận chuyển hàng hóa đã tạo tiền đề và cơ sở
cho sự ra đời và phát triển vận tải đa phượng thức. Vận tải đa phương thức ra đời
gúp cho người gửi hàng chỉ cần ký hợp đồng vận tải với một người là người kinh
doanh vận tải đa phương thức (MTO). MTO sẽ chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện
toàn bộ vận chuyển hàng hóa từ khi nhận hàng cho tới khi giao hàng bằng một
chứng từ duy nhất (chứng từ vận tải đa phương thức) cho dù đó không phải là người
chuyên chở thực tế. Hợp đồng chuyên chở như vậy có thể do người kinh doanh vận
tải đa phương thức đảm nhận nhưng chủ hàng vẫn cần một người lên kế hoạch cung
ứng, mua hàng hóa, giám sát mọi sự di chuyển của hàng hóa để đảm bảo đúng loại
hàng, đến đúng địa điểm và đúng thời gian. Người giúp chủ hàng chính là người tổ
chức dịch vụ Logisitics. Dịch vụ Logistics sẽ giúp chủ hàng tiết kiệm chi phí cũng
như thời gian, từ đó nâng cao hiệu quả trong kinh doanh.
Dịch vụ Logistics chính là sự phát triển sâu rộng của dịch vụ vận tải đa
phương thức. Toàn bộ hoạt động vận tải có thể được thực hiện thông qua một hợp
đồng vận tải đa phương thức và sự phối hợp mọi sự chu chuyển của hàng hóa do
người tổ chức dịch vụ Logistics đảm nhiệm. Điểm giống nhau ở chỗ trên cơ sở
nhiều hợp đồng mua bán người tổ chức dịch vụ Logistics giao hàng tại cơ sở của
8
từng người bán, gom hàng thành nhiều đơn vị, gửi hàng tại kho hay nơi xếp dỡ hàng
trước khi chúng được gửi đến nước người mua trên phương tiện vận tải khác nhau.
Tại nước người mua, người tổ chức dịch vụ Logistics sẽ thu xếp tách các đơn vị gửi
hàng và hình thành các dây chuyền hàng hóa thích hợp để phân phối đi đến những
địa chỉ cuối cùng theo yêu cầu của khách hàng.
2.4. Logistics hỗ trợ các hoạt động của doanh nghiệp.
Logistics có chức năng hỗ trợ thể hiện ở chỗ nó tồn tại chỉ để cung cấp hỗ trợ
cho các bộ phận khác của doanh nghiệp. Logistics hỗ trợ quá trình sản xuất
(Logistics hoạt động), hỗ trợ cho sản phẩm sau khi được di chuyển quyền sở hữu từ
người sản xuất sang người tiêu dùng (Logistics hệ thống). Điều này không có nghĩa
là quá trình sản xuất không bao gồm các yếu tố của Logistics hệ thống hay hoạt
động hỗ trợ sau khi giao quyền sở hữu sản phẩm không bao gồm các yếu tố của
logistics hoạt động. Trên thực tế, các khía cạnh Logistics được liên kết với nhau và
được sắp đặt tuần tự với nhau. Sự liên kết tự nhiên của Logistics cho thấy những
quan điểm cho rằng Logistics hoạt động độc lập với Logistics hệ thống là không
đúng. Do vậy chỉ có một loại Logistics với các yếu tố như vận tải, kho bãi, phụ tùng
thay thế, nhân sự và đào tạo nhân sự, tài liệu, thiết bị kiểm tra, hỗ trợ, nhà xưởng.
Một doanh nghiệp có thể kết hợp bất cứ yếu tố Logistics nào vào với nhau hay tất
cả các yếu tố Logistics tùy thuộc vào cấp độ yêu cầu của doanh nghiệp mình.
Logistics còn hỗ trợ các hoạt động của doanh nghiệp như: sản xuất được
Logistics hỗ trợ thông qua quản lý sự di chuyển và lưu trữ nguyên vật liệu đi vào
doanh nghiệp và bán thành phẩm di chuyển trong doanh nghiệp; marketing được
Logistics hỗ trợ thông qua quản lý việc di chuyển và lưu trữ hàng thành phẩm.
2.5. Logistics là một ngành dịch vụ.
Logistics là một loại dịch vụ được cung ứng theo kết quả công việc, gắn liền
với hoạt động mua bán hàng hóa, đặc biệt là mua bán hàng hóa quốc tế. Đây cũng là
loại dịch vụ được cung ứng với nhiều công đoạn khác nhau và mỗi công đoạn đó lại
là một loại dịch vụ.
9
Dịch vụ Logistics trong doanh nghiệp quan tâm đến các yếu tố về quản trị
nguyên vật liệu, lưu kho trong nhà máy và phân phối vật chất. Tuy nhiên, trong hoạt
động của doanh nghiệp không phải chỉ dừng ở yêu cầu các yếu tố cơ bản mà dịch
vụ Logistics cung cấp trên đây mà có thể cung cấp thêm các dịch vụ khác của
Logistics.
Một doanh nghiệp trong điều kiện hoạt động bình thường sẽ đòi hỏi sự hỗ trợ
từ các yếu tố Logistics. Một yếu tố Logistics cụ thể được cung cấp từ một nhà
chuyên nghiệp chứ không phải từ trong doanh nghiệp. Tuy nhiên trách nhiệm đối
với chất lượng dịch vụ hỗ trợ này lại là trách nhiệm của Logistics trong doanh
nghiệp.
Logistics đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho
khách hàng của doanh nghiệp như chuyển giao quyền sở hữu, duy trì và sửa chữa
hàng hóa, hay tư vấn sử dụng cho khách hàng đối với những sản phẩm phức tạp.
3. Nội dung của logistics.
Như vậy, Logistics không phải là một hoạt động đơn lẻ mà là một chuỗi các
hoạt động có liên quan chặt chẽ đến nhau từ khâu nguyên liệu đầu vào cho tới khi
phân phối sản phẩm tới tay người tiêu dùng cuối cùng và thậm chí cả hoạt động hậu
bán hàng. Trong chuỗi các hoạt động này, phải kể đến các hoạt động cơ bản như
mua sắm vật tư, lưu kho và dự trữ, vận tải và giao nhận, kho bãi và phân phối, hệ
thống thông tin, dịch vụ khách hàng.
3.1. Mua sắm vật tư.
Vật tư bao gồm nguyên vật liệu, thiết bị, máy móc, các bộ phận bán thành
phẩm.
Mua sắm vật tư là hoạt động đầu vào của quá trình Logistics, bao gồm các
hoạt động: xác định nhu cầu; tìm nguồn cung cấp; tiến hành mua sắm vật tư; tổ
chức vận chuyển; nhập kho và lưu kho vật tư; bảo quản và cung cấp vật tư cho quá
trình sản xuất; quản trị hẹ thống thông tin liên quan; lập kế hoạch và kiểm soát hàng
tồn kho; tận dụng phế liệu phế phẩm….
10
Trong quản lý hoạt động mua sắm vật tư, người ta thường sử dụng hai
phương pháp quản trị hiện đại là MRP- Materials Requirement Planning (kế hoạch
hóa nhu cầu vật tư) và DRP- Distribution Requirement/ Resource Planning (kế
hoạch hóa nhu cầu phân phối/nguồn lực).
3.2. Lưu kho và dự trữ.
Dự trữ nguyên vật liệu là một trong những nội dung quan trọng của hoạt
động Logistics. Việc kiểm soát tốt hàng dự trữ đảm bảo cho quá trình sản xuất tiến
hành liên tục, nhịp nhàng, doanh nghiệp luôn có hàng để đáp ứng nhu cầu đột xuất
của khách hàng. Những nghiệp vụ cơ bản liên quan đến dự trữ: tính toán lượng
hàng dự trữ, tiến hành dự trữ hàng hóa,…
Sơ đồ 2: các loại dự trữ chủ yếu phân theo vị trí trong hệ thống Logistics.
Dự trữ là tất yếu khách quan, tuy nhiên, vấn đề đặt ra là dự trữ với số lượng
ra sao, thời điểm nào để vừa phù hợp với từng thời điểm, vừa đảm bảo lượng dự trữ
là tối ưu, tránh tồn đọng vốn.
Kế hoạch dự trữ được xây dựng dựa trên những thông tin về tổng chi phí
logistics, kế hoạch sản xuất, kinh doanh, vị trí các kênh phân phối,…
3.3. Vận tải và giao nhận.
11
Trong chuỗi Logistics, hoạt động vận tải là yếu tố cần và không thể thiếu.
Yếu tố vận tải xuất hiện ở hầu hết các công đoạn từ mua sắm nguyên vật liệu cho
đến khi hàng hóa đến tay người tiêu dùng. Chi phí vận chuyển chiếm tỷ lệ lớn
(thường là 1/3) trong tổng chi phí Logistics, đặc biệt đối với những hàng giá trị
thấp. Vì vậy mà việc quản lý hoạt động vận tải đóng vai trò quan trọng bậc nhất
trong Logistics, nó có thể giúp góp phần làm giảm chi phí logistics, từ đó làm giảm
giá thành phẩm, giao hàng đúng địa điểm, đúng thời gian…nhờ đó nâng cao năng
lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
Người kinh doanh dịch vụ logistics thông thường là người kinh doanh dịch
vụ vận chuyển hàng hóa không có tàu (NVOCC), hoặc người kinh doanh vận tải đa
phương thức (MTO).
Những nghiệp vụ cơ bản của hoạt động vận tải trong chuỗi hoạt động
logistics là: lựa chọn phương thức vận tải và lộ trình (đường biển, đường sông,
đường bộ, đường sắt, đường hàng không); lựa chọn hãng vận chuyển; thực hiện
giao nhận hàng hóa với người vận tải; giải quyết các vấn đề về tổn thất hàng hóa
trong quá trình chuyên chở; kiểm tra và chuyển giao chứng từ vận tải; …
3.4. Kho bãi và phân phối.
Kho bãi là nơi cất giữ nguyên vật liệu, bán thành phẩm, thành phẩm trong
suốt quá trình chu chuyển từ điểm đầu cho tới điểm cuối của dây chuyền cung ứng.
Đồng thời hoạt động kho bãi cũng cũng cấp các thông tin về tình trạng điều kiện cất
giữ và bị trí của các hàng hóa được lưu kho. Các hoạt động chủ yếu liên quan đến
kho bãi là: gom hàng từ các nhà cung cấp và lưu vào kho; lưu kho vật tư phục vụ
quát trình sản xuất; phân loại hàng hóa; tách hàng thành các lô nhỏ để chuyển cho
khách hàng; hun trùng đối với một số loại hàng hóa; đóng gói hàng hóa và phân
phối đến người tiêu dùng.
Vị trí kho hàng được xác định dựa trên các điều kiện cơ bản sau: có cơ sở hạ
tầng tốt, giao thông vận tải thuận lợi cho việc phân phối và vận chuyển hàng hóa,
gần các trung tâm bán hàng lớn, thủ tục hành chính đơn giản (đặc biệt là thủ tục
thông quan hải quan), có tình hình kinh tế-xã hội, chính trị ổn định. Đây chính là
12
nguyên nhân lí giải 60% các trung tâm phân phối, các kho hàng lớn ở Châu Âu đều
tập trung ở Hà Lan.
Người kinh doanh dịch vụ logistics không nhất thiết phải có kho bãi. Họ có
thể tư vấn cho khách hàng những địa điểm lưu kho thuận lợi cho quá trình giao
nhận, chuyên chở, phân phối và thậm chí thay mặt cả khách hàng để ký các hợp
đồng lưu kho hàng hóa. Khác với giao nhận truyền thống trước đây, người kinh
doanh dịch vụ logistics không chỉ cung cấp dịch vụ lưu kho, bãi đơn thuần mà còn
cung cấp các dịch vụ về quản lý kho, quản trị dự trữ…
Trong hoạt động kho hàng, quản lý hệ thống thông tin đóng vai trò rất quan
trọng. Thông tin về mức độ dự trữ, lượng hàng xuất nhập kho, vị trí, tình trạng hàng
hóa trong kho, các yêu cầu của khách hàng, …phải được cập nhập thường xuyên,
kịp thời và chính xác. Muốn vậy, người làm hoạt động kho hàng cần thiết phải biết
ứng dụng EDI, hệ thống mã vạch và vi tính.
3.5. Hệ thống thông tin.
Như đã phân tích, hệ thống công nghệ thông tin là một trong những yếu tố
quyết định rất nhiều đến các hoạt động của logistics. Hệ thống thông tin logistics
bao gồm: thông tin trong nội bộ từng bộ phận, thông tin trong từng bộ phận chức
năng, thông tin ở từng khâu trong dây chuyền cung ứng, thông tin kết nối các bộ
phận với nhau,…
3.6. Dịch vụ khách hàng.
Trong điều kiện cạnh tranh ngày càng gay gắt, nếu như nhiều doanh nghiệp
đưa ra thị trường các sản phẩm dịch vụ có đặc điểm, chất lượng, giá cả gần như
tương đương nhau thì sự khác biệt về dịch vụ khách hàng có vai trò rất quan trọng.
Nếu dịch vụ khách hàng tốt, nó không chỉ giúp giữ chân khách hàng cũ mà còn thu
hút những khách hàng mới. Như vậy, dịch vụ khách hàng đã góp phần tạo ra lợi thế
cạnh tranh của doanh nghiệp.
Dịch vụ khách hàng là đầu ra của hoạt động logistics và kết hợp giữa chức
năng marketing với logistics. Đó là các biện pháp trong hệ thống logistics nhằm tạo
ra giá trị gia tăng cho hàng hóa ở mức độ cao nhất với tổng chi phí thấp nhất. Giá trị
gia tăng ở đây chính là sự hài lòng của khách hàng.
13
3.7. Mối liên hệ, xâu chuỗi giữa các hoạt động logistics.
Như đã đề cập ở phần trước, logistics không phải là một hoạt động đơn lẻ.
Nội dung của logistics chính là sự xâu chuỗi, phối hợp, gắn kết các yếu tố trên
thành một chuỗi liên hoàn, thống nhất.
Chú thích: Yếu tố vận tải
Yếu tố thông tin
Sơ đồ 3: Mối liên hệ giữa các yếu tố trong chuỗi Logistics
Sơ đồ này mô tả rất cụ thể mối liên hệ cơ bản giữa các yếu tố trong chuỗi
logistics, từ kho mua sắm nguyên vật liệu cho đến khi hàng hóa được phân phối đến
khách hàng. Trong cả chuỗi hoạt động trên, yếu tố vận tải đóng vai trò là mắt xích liên
kết, kết nối các hoạt động khác trong chuỗi logistics với nhau để tạo sự nhịp nhàng liên
tục và hiệu quả. Vận tải có mặt ở mọi khâu của chuỗi logistics. Sau khi lên kế hoạch
mua sắm vật tư, vật tư cần được vận chuyển vào các kho để dự trữ và đưa đến khu vực
sản xuất. Hàng hóa sản xuất xong cũng được vận chuyển đến các kho bãi để tiếp tục
phân phối đến khách hàng.
Như vậy, dòng vật chất từ nguyên liệu đến bán thành phẩm và thành phẩm
muốn di chuyển đến vị trí này đên vị trí khác đều cần phải có vận tải. Vô hình trung,
vận tải đã trở thành mắt xích của chuỗi, kết nối hoạt động mua sắm vật tư, dự trữ và
Mua sắm vật
tư
Lưu kho và
dự trữ
Kho bãi và
phân phối
Dịch vụ khách
hàng
14
lưu kho, kho bãi và phân phối sản phẩm đến khách hàng. Hoạt động vận tải càng
hiệu quả bao nhiêu sẽ càng góp phần thúc đẩy các hoạt động khác hoạt động hiệu
quả theo. Nếu hoạt động vận tải gặp trục trặc, hàng hóa, vật tư không thể giao hàng
đúng hạn thì ngay lập tức các khâu sản xuất, phân phối, dự trữ cũng không thể tiến
hành như bình thường. Lượng hàng dự trữ trong kho có thể không đủ để phân phối
(do hàng mới chưa được nhập về đến nơi), hàng giao cho khách có thể bị thiếu, hoạt
động sản xuất có thẻ bị chậm lại do thiếu nguyên liệu….
Yếu tố thông tin cũng là một đường dây liên kết, đảm bảo các hoạt động
khác thường xuyên được cập nhật thông tin, từ đó có những kế hoạch và sự điều
chỉnh phù hợp với tình hình hiện tại. Ví dụ, khâu mua sắm vật tư gặp khó khăn do
giá cả tăng lên và có chiều hướng tăng nữa, thông tin đó nếu được cập nhật kịp thời
thì bộ phận dự trữ sẽ phải tính toán lại lượng dự trữ nguyên vật liệu vừa để đảm bảo
việc sản xuất vẫn hoạt động bình thường, vừa đảm bảo tích trữ nguyên vật liệu,
tránh nguy cơ mua nguyên vật liệu với giá cao, vừa tránh đọng vốn quá nhiều nếu
mua quá nhiều nguyên vật liệu. Đồng thời, bộ phận này cũng sẽ phải xem xét đến
sức chứa của kho, bến bãi. Trong sản xuất kinh doanh, thông tin là quan trọng,
nhưng thông tin phản hồi còn quan trọng hơn. Thông tin ngược từ phía khách hang
thông qua bộ phận dịch vụ khách hàng sẽ giúp nhà quản trị có những nhận định rõ
nét hơn về hiệu quả của các hoạt động khác trong chuỗi, giúp ra quyết định, điều
chỉnh kịp thời để hoàn thiện chuỗi Logistics hoạt động hiệu quả hơn. Ngoài ra,
thông tin qua lại từ các bộ phận cũng giúp cho các bộ phận phối hợp nhịp nhàng,
đồng bộ hơn.
Như vậy, chính trong quá trình hoạt động, các yếu tố này đã tạo ra nhu cầu
cần phải gắn kết, xâu chuỗi với nhau. Sự gắn kết càng chặt chẽ, hiệu quả hoạt động
của chuỗi càng cao.
4. Vai trò của logistics.
4.1. Đối với nền kinh tế:
Logistics gắn kết các hoạt động thành một chuỗi thống nhất, liên tục. Nếu
xem xét dưới góc độ tổng thể, Logistics là mối liên kết kinh tế xuyên suốt gần như
15
toàn bộ quá trình sản xuất, lưu thông và phân phối hàng hóa. Cỗ máy logistics hoạt
động tốt hay không sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của nền kinh tế-xã hội. Vì
vậy, Logistics đóng vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế mỗi quốc gia cũng như
nền kinh tế toàn cầu.
– Hệ thống Logistics góp phần vào việc phân bố các ngành sản xuất một cách
hợp lý, đảm bảo sự cân đối và tăng trưởng của toàn bộ nền kinh tế.
Có thể nói tốc độ phát triển kinh tế và chất lượng Logistics có mối quan hệ
mật thiết với nhau. Kinh tế phát triển sẽ có điều kiện về vốn và thu hút được đầu tư
(cả trong nước và ngoài nước) cũng như những chuyên gia giỏi tham gia xây dựng
và hoàn thiện hệ thống Logistics. Cũng như thế, nếu hệ thống Logistics hoạt động
có hiệu quả sẽ giúp cho các dòng lưu chuyển vật chất trong xã hội thông suốt và
nhanh chóng, phân bố hợp lý theo khu vực, vùng, miền trong cả nước để tận dụng
những lợi thế so sánh (cả về vị trí địa lý, nhân công, nguồn nguyên vật liệu…).
–
Logistics làm thay đổi và hoàn thiện dịch vụ vận tải.
Quá trình toàn cầu hóa về kinh tế đã làm cho hàng hóa và sự vận động của
hàng hóa phong phú và phức tạp hơn. Điều đó đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ và đặt ra
yêu cầu mới với dịch vụ vận tải giao nhận. Đồng thời, để tránh đọng vốn, doanh
nghiệp phải tìm cách duy trì lượng hàng trong kho nhỏ nhất, thậm chí là không để
hàng trong kho (zero-stock). Để đáp ứng yêu cầu này, vận tải giao nhận phải nhanh,
thông tin phải kịp thời và chính xác, có sự ăn khớp giữa các quá trình trong vận
chuyển, giao nhận. Mặt khác, sự phát triển của công nghệ thông tin cho phép kết
hợp chặt chẽ các quá trình cung ứng, sản xuất, lưu kho, phân phối, tiêu thụ với hoạt
động vận tải giao nhận để thu được kết quả cao hơn.
– Logistics tác động tới việc tiếp cận thị trường thế giới và đẩy mạnh xuất
nhập khẩu hàng hóa.
Ứng dụng Logistics giúp cho giảm bớt chi phí trong vận chuyển, rút ngắn
thời gian vận chuyển, đưa hàng hóa ra thị trường. Nhờ đó, năng lực cạnh tranh của
sản phẩm, của doanh nghiệp được nâng lên. Bất lợi về khoảng cách địa lý được
khắc phục, giúp nâng cao khả năng của doanh nghiệp trên thị trường quốc tế. Yếu tố
16
này lại càng trở nên quan trọng khi vòng đời sản phẩm ngày càng có xu hướng rút
ngắn lại.
– Hoạt động Logistics hiệu quả sẽ giúp tăng tính cạnh tranh cuả một quốc gia
trên trường quốc tế, từ đó làm tăng khả năng thu hút vốn đầu tư nước ngoài.
Hiệu quả hoạt động Logistics của một quốc gia sẽ được đo lường bởi chất
lượng dịch vụ và chi phí để di chuyển hàng hóa giữa các quốc gia. Quốc gia nào có
khả năng di chuyển hàng hóa nhanh hơn, ổn định hơn, và giá rẻ hơn sẽ chiến thắng
trong cuộc cạnh tranh toàn cầu. Tất nhiên để làm được điều này thì Logistics là một
trong những công cụ hỗ trợ đắc lực. Những quốc gia có hệ thống Logistics tốt cũng
đồng thời là những quốc gia có năng lực cạnh tranh cao. Theo chỉ số LPI (Logistics
Performance Index) 2010, chi phí logistics tại các quốc gia phát triển chiếm khoảng
10% GDP. Trong khi đó, con số này ở các nước đang và kém phát triển là 20%,
thậm chí còn cao hơn nữa. Do đó, một trong những căn cứ để nhà đầu tư quyết định
vào nước này hay nước khác chính là chi phí Logistics.
Cũng theo LPI từ năm 2007 đến 2010, với những nước có cùng thu nhập trên
một đồng vốn thì những nước có hệ thống logistics phát triển sẽ tăng trưởng
thêm1% trong tổng sản phẩm quốc nội và 2% trong lĩnh vực thương mại. Chính vì
vậy mà việc đầu tư để có một hệ thống Logistics tốt hơn sẽ giúp các quốc gia thúc
đẩy phục hồi từ cuộc khủng hoảng hiện tại và nổi lên mạnh mẽ hơn, chiếm vị thế
cạnh tranh trên trường quốc tế.
4.2. Đối với doanh nghiệp.
– Logistics góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu chi phí nhằm
nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
Logistics làm cho quá trình lưu thông phân phối được thông suốt, chuẩn xác
và an toàn, giảm chi phí vận tải và các chi phí khác: chứng từ, lưu kho, dự trữ,… từ
đó giúp hạ giá thành sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm.
Bảng 1: Lợi ích từ hoạt động thuê ngoài.
Lợi ích
Tất cả các khu vực
17
Giảm chi phí logistics (%)
12.3%
Giảm chi phí tài sản cố định của logistics (%) 23.4
Giảm chi phí kho bãi (%)
8.6
Chu kì đơn hàng
Từ
10.2 ngày
Đến 9.8 ngày
Tỷ lệ hoàn thành đơn hàng (%)
Từ
86.0
Đến 92.7
Độ chính xác thực hiện đơn hàng
Từ
90.4
Đến 95.3
Nguồn: The State of Logistics Outsourcing – 2009 third-party Logistics, 2009.
Bảng trên cho thấy, việc thuê ngoài của hoạt động Logistics đã đem lại lợi
ích rất lớn cho các công ty của toàn thế giới nói chung. Nhờ thuê ngoài dịch vụ này
mà trung bình các doanh nghiệp có thể giảm đến 12.3% chi phí logistics. Việc
không phải đầu tư vào mua sắm các tài sản cố định của logistics như kho bãi,
phương tiện vận chuyển, phương tiện xếp dỡ trong kho…đã giúp họ có thể tiết kiệm
được 23.4% chi phí tài sản cố định logistics và 8.6% chi phí kho bãi. Nhờ tiết kiệm
những chi phí này, doanh nghiệp có thể dành nguồn lực để đầu tư sản xuất, hạ giá
thành sản phẩm. Thêm vào đó, về mặt thời gian, chúng ta cũng thấy được sự nhanh
chóng hơn khi thực hiện đơn hàng của các doanh nghiệp, chu kì đơn hàng giảm từ
10.2 ngày xuống chỉ còn 9.8 ngày; tỷ lệ hoàn thành đơn hàng và độ chính xác khi
thực hiện đơn hàng cũng tăng lên đáng kể.
Rõ ràng Logistics cùng với những tiến bộ của nó đã giúp doanh nghiệp giảm
tổng chi phí, tiết kiệm thời gian và mức độ thỏa mãn của khách hàng.
–
Hệ thống Logistics góp phần giải quyết những vấn đề nảy sinh từ sự phân
công lao động quốc tế do quá trình toàn cầu hóa tạo ra.
Toàn cầu hóa càng mạnh dẫn đến sự phân công lao động quốc tế ngày càng
sâu sắc. Nếu như trước kia, một sản phẩm hoàn thiện có thể được sản xuất tại nhiều
nơi trên thế giới thì ngày nay, các chi tiết của một sản phẩm hoàn thiện có thể được
sản xuất tại nhiều nơi trên thế giới, ở khắp các châu lục. Do vậy, việc khắc phục ảnh
18
hưởng của các yếu tố cự ly, thời gian nhằm giảm chi phí sản xuất là yêu cầu đầu
tiên. Ứng dụng Logistics sẽ giúp các doanh nghiệp giải quyết bài toán khó này.
Một ví dụ điển hình đó là công ty Adept Technology, nhà sản xuất robot cho
các hoạt động sản xuất kỹ thuật cao. Họ đã được hưởng nhiều ích lợi từ việc ứng
dụng thành công Logistics. Một sản phẩm của Adept có thể bao gồm 300.000 linh
kiện, được cung cấp bởi các nhà cung ứng từ khắp nơi trên thế giới. Với yêu cầu
phải đáp ứng các đơn hàng về linh kiện và dịch vụ 24/24 giờ, công ty phải đảm bảo
rằng hàng trong kho lúc nào cũng phải đủ và không dư thừa gây lãng phí, và đảm
bảo thời gian vận chuyển đến khách hàng, đến kho là ngắn nhất. Để giải quyết vấn
đề này, công ty đã thuê người quản lý vận chuyển và logistics cùng với triển khai
mạng lưới cơ sở dữ liệu thông tin hiện đại. Kết quả là họ đã kiểm soát được chặt chẽ
hơn hàng tồn kho, giải quyết được cả vấn đề chi phí và cải thiện dịch vụ.
–
Logistics đóng vai trò hỗ trợ nhà quản lý ra quyết định chính xác trong hoạt
động sản xuất kinh doanh.
Bằng việc ứng dụng Logistics sẽ giúp nhà quản lý liên kết các khâu thành
xâu chuỗi, cập nhật những nguồn tin chính xác từ thực tế… Từ đó họ đưa ra những
kế hoạch hợp lý cho từng công đoạn, từng bộ phận, đặc biệt là các vấn đề cung ứng
nguyên liệu, lưu trữ trong kho, thời gian và địa điểm cung ứng, phương thức vận
chuyển…để giảm tối đa chi phí phát sinh, đảm bảo hiệu quả trong sản xuất kinh
doanh.
–
Hoạt động Logistics hỗ trợ đắc lực cho Marketing mix.
Trong các “P” của marketing mix, Logistics hỗ trợ đắc lực cho chức năng
Place, phân phối. Logistics giúp rút ngắn thời gian chu chuyển và phân phối hàng
hóa, đảm bảo giao hàng đúng thời gian, đúng địa điểm. Thêm vào đó, thông qua
dịch vụ khách hàng, hoạt động Logistics gắn kết chặt chẽ với hoạt động marketing,
hỗ trợ cung cấp sản phẩm và dịch vụ thỏa mãn yêu cầu của khách hàng.
Ngoài ra Logistics còn có vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa chu trình
lưu chuyển cảu sản xuất kinh doanh từ khâu đầu vào nguyên vật liệu, phụ kiện…tới
sản phẩm cuối cùng đến tay khách hàng; góp phần giảm chi phí, hoàn thiện và tiêu
chuẩn hóa chứng từ trong kinh doanh, đặc biệt là trong buôn bán quốc tế.
19
II. Hệ thống Logistics toàn cầu.
1. Các giai đoạn phát triển của hệ thống Logistics toàn cầu.
Được phát triển từ việc áp dụng các kỹ năng “tiếp vận”, “hậu cần” trong
quân đội để giải quyết những vấn đề phát sinh của thực tế sản xuất, kinh doanh, đến
nay, Logistics đã trở thành một hệ thống quản lý mang tính hiệu quả cao, làm “cột
sống” cho mạng lưới thương mại của toàn thế giới.
Từ những năm 5o của thế kỷ XX đến nay, công nghiệp và thương mại thế
giới trải qua những biến đổi sâu sắc từ nền kinh tế dựa trên cơ sở sản xuất hàng loạt,
đòi hỏi một lượng hàng lớn sang nền kinh tế mà tính độc đáo và đa dạng của hàng
hóa được nhấn mạnh. Trong buôn bán, người bán không nhất thiết phải là người sản
xuất, người mua cũng chưa chắc đã là người tiêu dùng cuối cùng. Quá trình hàng
hóa từ tay người sản xuất đến tay người tiêu dùng có thể qua nhiều người trung gian
lần lượt đóng vai trò là người bán hay người mua và là một bộ phận của toàn bộ quá
trình lưu thông hàng hóa. Tính chất phong phú của hàng hóa cùng với sự vận động
phức tạp của chúng đòi hỏi phải có một sự quản lý chặt chẽ, điều này đã đặt ra cho
các nhà sản xuất một yêu cầu mới. Đồng thời, để tránh đọng vốn, các nhà sản xuất
kinh doanh luôn tìm cách duy trì một lượng hàng tồn kho nhỏ nhất. Từ những lý do
trên yêu cầu hoạt động vận tải giao nhận nói riêng và lưu thông phân phối nói chung
phải đảm bảo cho nguyên liệu, hàng hóa được cung ứng kịp thời, đúng lúc (just in
time), mặt khác phải tăng cường vận chuyển với mục tiêu không để hàng trong kho
(Zero stock) nhằm giảm tối đa chi phí phát sinh hoặc sẽ phát sinh trong sản xuất,
lưu thông. Giải quyết những vấn đề đó, Logistics trong doanh nghiệp đã ra đời và
ngày càng phát triển.
Nghiên cứu các giai đoạn phát triển của Logistics, ủy ban kinh tế và xã hội
Châu Á-Thái Bình Dương (Economic and Social Commision for Asia and Pacific,
ESCAP) của liên hợp quốc đã chia logistics thành 3 giai đoạn phát triển, đó là phân
phối vật chất ( Physical Distribution), hệ thống logistics (Logistics System) và quản
lý dây chuyền cung ứng (Supply chain management).
– Phân phối vật chất (Physical Distribution).
