BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÒNG
——————————-
ISO9001:2008
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
NGHÀNH: VĂN HÓA DU LỊCH
Sinh viên : Vũ Trọng Thắng
Giảng viên hƣớng dẫn: Th.s Phạm Thị Hoàng Điệp
HẢI PHÒNG – 2015
BỘ GIÁO DỤCVÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÒNG
———————————–
TÌM HIỂU LOẠI HÌNH DU LICH PHƢỢT
TRONG GIỚI TRẺ HIỆN NAY – KHẢO
SÁT QUA MỘT SỐ ĐIỂM DU LỊCH TIÊU
BIỂU TẠI TÂY BẮC
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC HỆ CHÍNH QUY
KHOA: VĂN HÓA DU LỊCH
Sinh viên : Vũ Trọng Thắng
Giảng viên hƣớng dẫn : Th.s Phạm Thị Hoàng Điệp
HẢI PHÒNG – 2015
BỘ GIÁO DỤCVÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÒNG
————————————–
NHIỆM VỤ ĐỀ TÀI TỐT NGHIỆP
Sinh viên:Vũ Trọng Thắng
MãSV: 1112601005
Lớp: VH1501
Ngành: Văn hóa du lịch
Tên đề tài: Tìm hiểu loại hình du lịch phượt trong giới trẻ hiện nay – khảo
sát qua một số điểm du lịch tiêu biểu tại Tây Bắc
NHIỆM VỤ ĐỀ TÀI
1. Nội dung và các yêu cầu cần giải quyết trong nhiệm vụ đề tài tốt nghiệp
( về lý luận, thực tiễn,các số liệu cần tính toán và các bản vẽ).
2. Các số liệu cần thiết để thiết kế, tính toán.
3. Địa điểm thực tập tốt nghiệp.
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN ĐỀ TÀI TỐT NGHIỆP
Ngƣời hƣớng dẫn thứ nhất:
Họ và tên: Phạm Thị Hoàng Điệp
Học hàm, học vị: Thạc sĩ
Cơ quan công tác:Đại học Dân lập Hải Phòng
Nội dung hướng dẫn:
Ngƣời hƣớng dẫn thứ hai:
Họ và tên:…………………………………………………………………………………
Học hàm, học vị:………………………………………………………………………..
Cơ quan công tác:………………………………………………………………………
Nội dung hướng dẫn:………………………………………………………………….
Đề tài tốt nghiệp được giao ngày tháng năm 2015
Yêu cầu phải hoàn thành xong trước ngày tháng năm2 015
Đã nhận nhiệm vụ ĐTTN Đã giao nhiệm vụ ĐTTN
Sinh viên Người hướng dẫn
Hải Phòng, ngày ……tháng……..năm 2015
Hiệu trƣởng
GS.TS.NGƢT Trần Hữu Nghị
6
PHẦN NHẬN XÉT CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN
1. Tinh thần thái độ của sinh viên trong quá trình làm đề tài tốt nghiệp:
………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………
2. Đánh giá chất lƣợng của khóa luận (sovới nội dung yêu cầu đã đề ra trong
nhiệm vụ Đ.T.T.N trên các mặt lý luận, thực tiễn, tính toán số liệu…):
………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
3.Cho điểm của cán bộ hƣớng dẫn (ghi bằng cả số và chữ):
……………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………
Hải Phòng, ngày …tháng… năm 2015
Cán bộ hƣớng dẫn
7
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Ngày nay, du lịch đã trở thành một hiện tượng kinh tế – xã hội phổ biến trên
toàn thế giới, và Việt Nam luôn được xem là một trong những điểm đến hấp dẫn
đối với du khách. Qua các số liệu hàng năm cùng các chính sách phát triển du
lịch của Chính phủ đã cho thấy du lịch đang trở thành một ngành kinh tế lớn và
mang lại nhiều nguồn lợi cho đất nước. Hàng năm, Việt Nam thu hút hơn tám
triệu lượt du khách quốc tế ghé thăm không chỉ bởi những lợi thế về tài nguyên
thiên nhiên phong phú, mà còn bởi những giá trị nhân văn của dân tộc. Tuy
nhiên, có một thực trạng là lượng khách quay trở lại mới chỉ chiếm khoảng hơn
20%, đây là một tỉ lệ còn quá thấp. Có rất nhiều nguyên nhân khiến du khách
không muốn quay trở lại Việt Nam, nhưng nguyên nhân chủ yếu vẫn là do sản
phẩm du lịch của chúng ta còn nghèo nàn, phần lớn chỉ khai thác một cách hời
hợt các yếu tố tài nguyên. Trong khi đó, nhu cầu của du khách, đặc biệt là khách
quốc tế ngày càng đa dạng và đòi hỏi cao, không chỉ đơn thuần là được tham
quan, nghỉ dưỡng mà còn mong muốn được “thưởng thức” những điều mới lạ,
độc đáo. Chính vì vậy, việc tìm kiếm và phát triển những loại hình du lịch mới
nhằm mang đến một góc nhìn mới, một cách thức trải nghiệm mới trong du lịch
tại Việt Nam là vô cùng cần thiết để thu hút du khách trong và ngoài nước.
Trong một vài năm trở lại đây, thị trường du lịch nội địa xuất hiện một trào
lưu mang tính lan tỏa nhanh chóng – “du lịch phượt”, thu hút ngày càng đông
các đối tượng khách từ thanh niên (là sinh viên, học sinh) đến trung niên (là cán
bộ các cơ quan, doanh nghiệp) tham gia.
“Du lịch phượt” phổ biến trên thế giới từ vài chục năm nay, trong tiếng Anh
được gọi là “backpacking” và những “phượt gia” được gọi là “backpacker” – chỉ
những người năng đi lại, dịch chuyển. Đến nay, thị trường này là một phân đoạn
quan trọng trên thế giới. Nghiên cứu cho thấy phân đoạn thị trường du lịch này
có những đặc điểm như đi du lịch lâu hơn, tiêu tốn nhiều chi phí hơn và đi nhiều
vùng miền hơn so với các khách hàng du lịch thông thường. Tại Việt Nam phân
đoạn thị trường khách quốc tế này thường được gọi dưới tên dân dã là “Tây ba
lô” hoặc “du lịch bụi”. Với xu hướng những năm gần đây ở khách nội địa, thị
trường này được nhận diện dưới tên gọi là “Du lịch phượt”.
Khách du lịch “phượt” ở Việt Nam thường thích thực hiện các chuyến đi du
lịch khám phá mạo hiểm, tìm hiểu, trải nghiệm những vùng đất mới, những
phong tục mới, những con người mới đầy thú vị trên chính mảnh đất quê hương
8
mình cũng như các nước trên thế giới. Gần đây, xu hướng này ngày càng phổ
biến trong giới trẻ. Họ ưa tìm về những khu vực còn hoang sơ, đậm đà bản sắc
văn hóa các tộc người – những nơi có thể mang lại cho họ những trải nghiệm và
nhận thức mới. Và có thể nói, khu vực Tây Bắc Việt Nam chính là một trong
những khu vực rất thích hợp để phát triển loại hình du lịch phượt.
Với địa hình núi non hiểm trở cùng với hơn 20 cộng đồng các tộc người thiểu
số sinh sống tại đây, Tây Bắc mang đến những màu sắc văn hóa lạ lẫm rất thu
hút đối tượng khách du lịch phượt. Bằng chứng là đã có rất nhiều những chuyến
“phượt” đến vùng núi Tây Bắc của các “phượt thủ” trong và ngoài nước, mang
theo đó là tiềm năng để phát triển loại hình du lịch cũ mà mới đó trên mảnh đất
này.
Chính vì vậy, việc nhận biết được xu hướng du lịch đang lan tỏa rất nhanh
này để từ đó nghiên cứu sâu hơn về tiềm năng và thực trạng phát triển du lịch
phượt tại khu vực Tây Bắc Việt Nam là việc làm cần thiết. Từ những yêu cầu và
thực tiễn trên, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Tìm hiểu loại hình du lịch phượt
trong giới trẻ hiện nay – khảo sát qua một số điểm du lịch tiêu biểu tại Tây
Bắc” cho bài khóa luận tốt nghiệp của mình. Hy vọng rằng đề tài nghiên cứu
này sẽ đáp ứng phần nào nhu cầu của các cơ quan quản lý nhà nước về du lịch,
là gợi ý cho các địa phương nơi có tài nguyên du lịch có các giải pháp định
hướng phát triển hơn nữa đối với loại hình du lịch phượt. Từ đó giúp cho thị
trường có thể xây dựng các sản phẩm dịch vụ phù hợp, mang lại nguồn lợi kinh
tế to lớn cho cả nước nói chung và ngành du lịch nói riêng.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Đã có khá nhiều tác giả nghiên cứu về loại hình du lịch phượt trên thế giới
nói chung cũng như ở Việt Nam nói riêng, chẳng hạn như có thể điểm qua một
số bài viết tiêu biểu của các tác giả sau:
a). Trên thế giới:
– “The Backpacker and Scotland: A Market Analysis” (2005) của David
Leslie và Julie Wilson thuộc trường đại học Glasgow Caledonian – Scotland: đề
tài này nghiên cứu thị trường khách du lịch “ba lô” với các kết luận đánh giá đây
là một thị trường tiềm năng mang lại nhiều nguồn lợi kinh tế đối với đất nước
Scotland.
– “Backpacker tourism: Suitainable or purposeful?” (2010) của Natalie
Ooi, Jennifer H. Laing: Nghiên cứu về backpacker và những liên quan về động
cơ du lịch của họ với du lịch tình nguyện. Nghiên cứu này chỉ ra những điểm
9
tương đồng và xu thế chuyển từ du lịch “ba lô” sang du lịch tình nguyện. Nghiên
cứu này được thực hiện tại Na Uy.
– “Backpacker in motivations: The role of culture and nationality” của
Darya Maoz: Đây là nghiên cứu về động cơ du lịch của du lịch “ba lô”, những
ảnh hưởng của quốc tịch, văn hóa, tuổi tác, giới tính tác động đến động cơ du
lịch. Nghiên cứu này dành cho du lịch phượt tại Isarel.
– “Backpacker tourism and economic development” MP Hampton –
Annals of Tourism Research, 1998 – Elsevier.
– “Backpacker in global Sydney”, Centre for Culture Ressearch,
University of Western Sydney, 2008.
b). Tại Việt Nam:
Hiện nay, các tài liệu về loại hình này mới chỉ được đăng tải trên một số
bài báo, tạp chí, báo điện tử như: “Trào lưu Phượt trong giới trẻ Việt Nam”
đăng trên Tạp chí Nghiên cứu văn hóa – Đại học văn hóa của tác giả Mai Quỳnh
Hương;
“Phượt
và
trào
lưu
sống
cuả
lớp
trẻ”
đăng
trên
(http://www.baomoi.com); “Phượt là gì và phượt như nào”; “Du lịch bụi –
Phiêu lưu cùng bụi đường”; Cộng đồng những người yêu Phượt còn lập ra cả
trang web: www.dulichbui.vn, www.phuot.vn… Các bài báo này bước đầu đề
cập đến trào lưu, xu hướng này đang lan tỏa trong giới trẻ, chủ yếu ở đây mới
chỉ mang tính trao đổi, chia sẻ các kinh nghiệm để giúp những người yêu thích
loại hình du lịch này tiếp cận được với nó.
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Đề tài tiến hành nghiên cứu các vấn đề lí luận chung về Du lịch phượt trong
và ngoài nước, tìm hiểu thực trạng thị trường khách du lịch Phượt tại Việt Nam,
đặc biệt với đối tượng khách là giới trẻ và vai trò của thị trường khách này trong
phát triển du lịch, đồng thời phân tích đánh giá thực trạng khai thác loại hình Du
lịch phượt tại khu vực Tây Bắc Việt Nam thời gian gần đây. Cuối cùng trên cơ
sở phân tích thực trạng, tiến tới đề xuất một số ý kiến, giải pháp nhằm phát triển
hơn nữa đối với loại hình du lịch mới mẻ này tại Tây Bắc nói riêng và Việt Nam
nói chung.
4. Ý nghĩa của đề tài
– Ý nghĩa khoa học:
Đề tài góp phần tổng hợp và bổ sung cơ sở lí luận khoa học của loại hình Du
lịch phượt, khẳng định hướng nghiên cứu loại hình này như một hướng nghiên
cứu cần thiết đối với ngành học.
10
– Ý nghĩa thực tiễn:
Chỉ ra những điều kiện thuận lợi nhằm phát triển loại hình Du lịch phượt tại
Tây Bắc, đánh giá thực trạng loại hình du lịch này tại Việt Nam. Từ đó có thể
đưa ra những đề xuất, định hướng và các giải pháp tích cực nâng cao nhận thức,
trách nhiệm của các nhà quản lí, cộng đồng địa phương và du khách trong việc
phát triển loại hình Du lịch phượt, góp phần đưa Tây Bắc trở thành khu vực hấp
dẫn đối với du khách trong và ngoài nước. Đồng thời làm phong phú thêm hệ
thống sản phẩm du lịch của khu vực Tây Bắc nói riêng và Việt Nam nói chung.
Bên cạnh đó, đề tài nghiên cứu này sẽ là một trong những tài liệu giúp cho các
nhà quản lí du lịch, các nhà làm tour và du khách biết đến các giá trị du lịch của
khu vực Tây Bắc một cách đầy đủ và rõ ràng hơn.
5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
5.1. Đối tượng nghiên cứu
Loại hình Du lịch phượt, cơ sở lí luận và thực trạng khai thác.
5.2. Phạm vi nghiên cứu
– Về mặt không gian: Khu vực Tây Bắc Việt Nam, các tuyến – điểm nổi bật
tại khu vực này đặt trong mối quan hệ với cả nước.
– Về mặt thời gian: từ tháng 11/2014 đến tháng 6/2015
– Về mặt nội dung: Nghiên cứu các vấn đề lí luận chung về loại hình Du
lịch phượt và thực trạng phát triển tại khu vực Tây Bắc – Việt Nam. Từ đó
đề xuất ý kiến phát triển loại hình này trong khu vực nói riêng và cả nước
nói chung.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp thu thập và xử lý tài liệu
Là phương pháp chính được sử dụng trong đề tài. Trên cơ sở thu thập thông
tin tư liệu từ nhiều lĩnh vực, nhiều nguồn khác nhau có liên quan tới đề tài
nghiên cứu, người viết sẽ xử lý, chọn lọc để có những kết luận cần thiết, có được
tầm nhìn khái quát về vấn đề nghiên cứu.
6.2. Phương pháp thực địa
Quá trình thực địa giúp sưu tầm thu thập tài liệu, nhằm nhận được thông tin
xác thực cần thiết để thành lập ngân hàng số liệu cho việc hoàn thiện đề tài.
Tác giả đã tiến hành khảo sát thực tế tại một số địa điểm sau:
– Sapa (Lào Cai)
– Mù Cang Chải (Yên Bái)
– Mộc Châu (Sơn La)
11
– Mai Châu (Hòa Bình)
Qua khảo sát thực tế đã thấy được thực trạng khai thác và tổ chức Du lịch
phượt tại các điểm này, kết hợp với các phương thức khác đã có kết luận về hiện
trạng phát triển của loại hình này tại khu vực Tây Bắc.
6.3.
Phương pháp thống kê, phân tích, so sánh tổng hợp
Phương pháp này giúp định hướng, thống kê, phân tích để có cách nhìn
tương quan, phát hiện ra các yếu tố và sự ảnh hưởng của yếu tố tới hoạt động du
lịch trong đề tài nghiên cứu; việc phân tích, so sánh, tổng hợp các thông tin và
số liệu mang lại cho đề tài cơ sở trong việc thực hiện các mục tiêu dự báo, các
chương trình phát triển, các định hướng, các chiến lược và giải pháp phát triển
du lịch trong phạm vi nghiên cứu của đề tài.
7. Bố cục của đề tài
Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục Tài liệu tham khảo và Phụ lục,
phần nội dung chính của đề tài được chia làm 3 chương như sau:
Chƣơng 1: Tổng Quan Về Du Lịch Phƣợt: Chương này giới thiệu khái
quát về du lịch phượt như khái niệm, đặc điểm, đối tượng khách, vai trò của du
lịch phượt đối với việc phát triển du lịch.
Chƣơng 2: Tìm hiểu loại hình du lịch phƣợt trong giới trẻ hiện nay
khảo sát qua một số điểm du lịch tiêu biểu tại Tây Bắc: Chương 2 đi sâu tìm
hiểu Tây Bắc, những tài nguyên du lịch, điều kiện có thể khai thác du lịch phượt,
thực trạng khai thác du lịch phượt những năm gần đây, trong đó đi sâu tìm hiểu
loại hình du lịch phượt trong giới trẻ Việt Nam hiện nay và phân tích, đánh giá
những mặt tích cực cũng như những điểm hạn chế trong thực trạng đó.
Chƣơng 3: Đề Xuất Giải Pháp Khai Thác Và Phát Triển Du Lịch Phƣợt
Tại Tây Bắc: Trên cơ sở những vấn đề lí luận và thực tiễn đã trình bày ở
chương 1 và chương 2, chương 3 sẽ đề xuất một số định hướng và giải pháp
nhằm khai thác và phát triển hơn nữa loại hình du lịch phượt ở Tây Bắc.
12
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ DU LỊCH PHƢỢT
1.1.
Khái niệm và Đặc điểm của loại hình Du lịch phƣợt
1.1.1. Các quan niệm về du lịch phượt
1.1.1.1. Quan niệm về du lịch phượt trên thế giới
“Phượt” là một hoạt động du lịch đã xuất hiện từ rất lâu trên thế giới. Xét
về góc độ lịch sử, Giovanni Francesco Gemelli Careri (1651-1725) được xem là
người khai sinh ra loại hình du lịch phượt. Sinh ra ở vùng Radicena, (ngày nay
là Taurianova) Calabria, Italia vào năm 1651, Giovan Francesco Gemelli Careri
là một quan tòa làm việc tại tòa án Naples. Tuy nhiên ông đã không thành công
trong công việc của mình. Năm 1685, ông đã đi du lịch Châu Âu. Một năm sau,
ông trở lại quê hương và tiếp tục làm công việc của một vị quan tòa. Tuy nhiên
ông không thỏa mãn với cuộc sống của mình, ông luôn muốn thấy được nhiều
thứ mới mẻ. Đó cũng là lý do vào năm 1693, ông bắt đầu chuyến hành trình
vòng quanh thế giới kéo dài trong 5 năm. Sau khi kết thúc chuyến hành trình,
ông đã viết sách về chuyến đi đó của mình. Cuốn sách đó đã được tái bản năm
lần ở Italia và được dịch thành nhiều thứ tiếng đồng thời được coi là tài liệu đầu
tiên về du lịch phượt. Trong tác phẩm „„Around the World in 80 Days‟‟ tác giả
Jule Vernes cũng đã giới thiệu về chuyến hành trình của Giovan Francesco
Gemelli Careri.[21]
Trong tiếng Anh, thuật ngữ “backpacking tourism” được sử dụng để chỉ
“du lịch bụi” hay “du lịch phượt”. “Backpacking tourism” là loại hình du lịch
thường được các cá nhân hay một nhóm nhỏ áp dụng, hành lý thường là một cái
ba lô lớn. Hình thức này phù hợp cho việc khám phá thiên nhiên và trải nghiệm
cuộc sống thường ngày của dân địa phương; hoàn toàn khác với hình thức đi
tour, du khách sẽ không bị bó buộc trong một không gian hay bị giới hạn bởi
thời gian, lịch trình của chuyến tour. Đi kèm theo đó, còn có một thuật ngữ khác
là thuật ngữ “backpacker” chính là để chỉ những khách du lịch phượt, hay rộng
hơn là để chỉ nhóm khách du lịch năng đi du lịch dưới hình thức “phượt”. Đến
nay, thị trường khách du lịch phượt là một phân đoạn quan trọng của thị trường
khách du lịch trên thế giới.[21] Nghiên cứu của Úc cho thấy phân đoạn thị
trường du lịch này có những đặc điểm như đi du lịch với thời gian dài hơn, sử
dụng các dịch vụ nhiều hơn, chi phí lớn hơn và đi nhiều vùng miền hơn so với
các khách hàng du lịch thông thường. Hình ảnh của các “backpacker” thường
gắn liền với chiếc ba lô lớn, do vậy khi loại hình du lịch này xâm nhập vào Việt
13
Nam với những nhóm khách “phượt” đầu tiên thường được gọi dưới cái tên
“Tây ba lô”.
1.1.1.2. Quan niệm về du lịch phượt ở Việt Nam
Trong những năm gần đây các thuật ngữ như: du lịch bụi, du lịch ba lô
hay phượt được giới trẻ sử dụng rất nhiều. Về mặt bản chất, ba thuật ngữ này
đều có một nội hàm giống nhau, đều nói đến những loại hình du lịch có nhiều
đặc điểm tương tự, gần gũi nhau. Tuy nhiên, càng ngày trong giới trẻ, từ phượt
và du lịch phượt càng được sử dụng phổ biến, rộng rãi, đến nỗi khi nhắc đến loại
hình du lịch này, người ta thường nghĩ ngay đến đối tượng thanh niên, học sinh,
sinh viên. Cho đến nay, chưa có một định nghĩa chính xác về “du lịch phượt”,
nhưng những quan niệm về “phượt” và “du lịch phượt” thì rất đa dạng.
Một trong những đặc điểm của ngôn ngữ là tính linh hoạt và chuyển động
của nó. Theo thời gian, có nhiều từ ngữ dần mất đi và những từ mới hình thành.
“Phượt” là một từ như thế. Có khá nhiều cách giải thích khác nhau về nguồn gốc
và ý nghĩa của từ này.
Từ “phượt” trước kia không hề có trong bất kỳ từ điển tiếng Việt nào,
nhưng đã trở nên phổ biến đến mức tất cả những người ham thích khám phá đều
hiểu là “du lịch bụi”. Theo một số thành viên của diễn đàn TTVN (Trái tim Việt
Nam), chữ “phượt” được khai sinh cách đây vài năm, trong tập truyện ngắn “Me
Tây” của nhà văn Doãn Dũng, tên thật là Nguyễn Vũ Anh, một luật sư, chủ một
thương hiệu thời trang ở Hà Nội, thành viên gạo cội của diễn đàn này với nick
name Cao Sơn – đồng thời cũng là một “lão làng” trong giới “phượt”. Nguyễn
Vũ Anh lần đầu tiên nhắc tới từ “phượt” trong truyện ngắn kể lại những trải
nghiệm của chính bản thân nhà văn trong những chuyến đi ở Tây Bắc. Sau đó,
từ “phượt” trở thành một từ lóng quen thuộc đến nỗi trong các quán cà phê, các
giảng đường đại học, trên đường phố hay các diễn đàn…, đều có thể dễ dàng
nghe thấy người ta trò chuyện với nhau: “Dạo này rỗi chứ, đi „phượt‟ không?”…
Nguyễn Vũ Anh không giải thích ý nghĩa của “Phượt”, vì theo anh, như thế
cũng giống như bắt con gà phải phân tích thành phần cấu tạo của quả trứng nó
vừa đẻ.[9]
Sau đó, nhiều người bắt đầu đi tìm cách giải thích nghĩa hay truy tìm gốc
gác ý nghĩa của từ “phượt”. Có ý kiến cho rằng Phượt bắt nguồn từ chữ “lượt
phà lượt phượt”. Cách diễn đạt này khá nên thơ: người đi bộ vào lúc trời mưa,
đường trơn, khoác áo mưa thùng thình. Khi đi bước ngắn phát ra tiếng sột soạt
của áo mưa, nghe cứ như phát ra tiếng kêu lượt phượt, lượt phượt. Một vài lần đi
14
chơi, những lúc như thế người tinh tế sẽ cảm nhận được cái tiếng sột soạt đặc
trưng kia, và cảnh người đi bộ qua khúc đường đồi núi với cái phong cảnh mênh
mang của đất trời, núi rừng trong cái thời tiết đặc biệt khó quên, nên sau này họ
ngẫu hứng dùng tiếng tượng thanh kia để nói về những cuộc đi chơi tung tẩy.
Lâu dần, “lượt phượt” được rút gọn thành “phượt”, một danh/động từ chỉ sự đi
lại, nhưng cũng chỉ thông dụng trong một nhóm nhỏ. Càng ngày nhóm đó càng
phát triển và các thành viên cứ dùng cái từ này, vì lạ và độc đáo nên dễ nhớ.[9]
Lại có người giải thích căn cứ vào một câu nói của dân gian là: “Đi đứng
lượt phượt” – cụm từ này thường được dùng để chỉ trạng thái chuyển động của
con người một cách lôi thôi, bệ rạc. Liên hệ với thực tiễn, dân Phượt – họ là
những kẻ lãng du trẻ tuổi, ham phiêu lưu bằng xe máy, tới những vùng núi non
hiểm trở. Hành trang mang theo mình rất đơn giản và giản dị trong phong cách,
không cầu kì trong ăn mặc, năng động phiêu lưu. Họ tự nhận mình là “lượt
phượt” hay nói gọn là dân Phượt. Do đó từ “Phượt” trong “du lịch phượt”, sau
khi xuất hiện, đã được nhiều người chấp nhận với ý nghĩa rằng được rút gọn từ
từ gốc “lượt phượt” – ý chỉ sự phong trần nhếch nhác của những tay đi phượt, để
nhấn mạnh cái chất bụi bặm trong những chuyến đi.[9]
Từ quan niệm về Phượt đã xuất hiện quan niệm về du lịch phượt. Có quan
niệm cho rằng “du lịch phượt” khác với nhu cầu thông thường ở chỗ khi thị
trường đã dư thừa nhu cầu sử dụng những dịch vụ tiện nghi ngột ngạt của đô thị,
chán sự khuôn khổ của một tour du lịch trọn gói, thì chuyển sang nhu cầu “du
lịch phượt”.
Xét về bản chất thì “du lịch phượt” là một dạng của đi du lịch, nhưng
không có nghĩa “du lịch phượt” chỉ đơn thuần là du lịch. Đi “du lịch phượt” bạn
sẽ tự chọn cho mình phương tiện và lộ trình riêng, bằng thời gian không hạn chế,
lúc đó bạn có cơ hội khám phá những địa điểm mới lạ, thậm chí còn chưa có
trên bản đồ du lịch, đến những nơi mà chưa có tour du lịch nào có thể đặt chân
tới.
Cũng có ý kiến cho rằng “du lịch phượt” là những chuyến đi hành xác đến
nơi “thâm sơn cùng cốc”, không định hướng và đôi khi không xác định thời gian;
mục đích lớn nhất mà “du lịch phượt” đem lại là có được tinh thần thoải mái.
Các hình thức du lịch của phân đoạn thị trường khách “phượt” khá đa dạng, xuất
phát từ sở thích chung như chụp ảnh, leo núi, khám phá, tìm hiểu cuộc sống và
tham gia các hoạt động cộng đồng. Hiện nay nhiều nhóm phượt kết hợp làm từ
thiện, họ quyên góp quần áo, sách vở, lương thực… cho các gia đình có hoàn
15
cảnh khó khăn khi họ đi đến những vùng núi xa xôi hẻo lánh, có thiên tai lũ
lụt.[11]
Bên cạnh đó lại có quan niệm “du lịch phượt là những chuyến du lịch bụi
bặm”. Có nhiều người ví đi phượt cũng giống như đi bụi vậy, không cầu kì về
trang phục, không kén chọn phương tiện, chỉ có bộ đồ phượt cũ mèm, chiếc xe
máy cà tàng, một ba lô với vài thứ cần thiết và máy ảnh, chỉ vậy thôi cũng có thể
làm chuyến phượt để đời. Đi phượt giống đi bụi, bụi từ phương tiện đến cả ăn
uống, ngủ nghỉ. Đối với người đi phượt, không bao giờ có khái niệm sơn hào hải
vị hay chăn ấm nệm êm, những giấc ngủ của dân phượt rất đơn giản, đôi khi là
cắm trại, đôi khi là phơi sương giữa trời bên đống lửa cháy bập bùng.[7]
Lại có ý kiến cho rằng “du lịch phượt là khám phá và chinh phục”. Họ
cho rằng du lịch phượt chạm được đến những cảnh đẹp mà du lịch theo tour
tuyến thông thường không đến được, phượt không chừa một cảnh đẹp nào, cho
dù đó là những cảnh đẹp hoang sơ và cheo leo. Thường thì người đi phượt là
những người có sức khỏe tốt và ý chí vượt qua tất cả. Vì thực sự có những
chuyến đi rất khó khăn và nguy hiểm: dầm mưa, dãi nắng, lội bùn, chạy xe thâu
đêm… những điều đó là những trải nghiệm khá thường xuyên của dân phượt.[7]
Cũng không ít người đưa ra ý kiến “du lịch phượt có nghĩa là hành xác,
nếu nói hành xác thì không thể không nhắc đến du lịch phượt”. Bởi vì theo họ đi
du lịch phượt không phải đi du lịch tham quan hay nghỉ dưỡng, không chỉ
thưởng ngoạn những cảnh đẹp nơi rừng sâu núi thẳm mà phải chịu khổ, chịu
gian nan, băng rừng vượt thác. Nhưng sau những chuyến đi, chẳng ai than một
câu, vì hành xác nhưng hành xác cho niềm đam mê và tận hưởng cái đẹp. Có
người nói “Nếu có ai đó hỏi tôi: “Đi phượt có khổ không”? Tôi sẽ trả lời “rất, rất
khổ, nhưng tôi vẫn cứ đi” bởi vì tôi đi bằng chính nhiệt huyết và đam mê.
Những hành động xuất phát từ con tim mình sẽ chẳng bao giờ thấy chán nản.”[7]
Với những ý kiến trên có lẽ phần nào giúp chúng ta hiểu được cái chất của
phượt. Tất nhiên, mỗi người đã đi phượt, họ sẽ có một định nghĩa cho riêng
mình, đôi khi một chuyến đi nho nhỏ cũng gọi là đi phượt, đi lang thang cà phê
cũng là phượt. Tất nhiên tất cả đều đúng, vì du lịch phượt không có giới hạn cho
riêng ai, du lịch phượt là cả một thế giới bao la vô tận và để hiểu hết về nó thực
sự là quá khó. Tuy nhiên, tất cả định nghĩa về du lịch phượt đều hướng đến cái
chất chung và không thể lẫn vào thứ gì khác, phượt là đam mê, khám phá và
chinh phục. Chúng ta có thể đưa ra một khái niệm chung như sau: “Du lịch
phượt là loại hình du lịch thường được các cá nhân hay một nhóm nhỏ áp dụng.
16
Hình thức này phù hợp cho việc khám phá thiên nhiên và trải nghiệm cuộc sống
thường ngày của dân địa phương. Loại hình du lịch này không đòi hỏi chi phí
cao, hành trang gọn nhẹ đơn giản, du khách sẽ không bị bó buộc trong một
không gian hay bị giới hạn bởi thời gian, lịch trình của chuyến tour thông
thường”.
1.1.2. Yêu cầu và đặc điểm của loại hình du lịch phượt
1.1.2.1. Yêu cầu, điều kiện thực hiện
a). Tài nguyên du lịch
Tài nguyên du lịch là cơ sở quan trọng để phát triển các loại hình du lịch,
trong đó có du lịch phượt. Điều kiện tài nguyên du lịch bao gồm cả tài nguyên
du lịch tự nhiên và tài nguyên du lịch nhân văn. Việc khai thác các giá trị tài
nguyên du lịch và phát triển các loại hình du lịch luôn gắn liền và có sự tác động
qua lại lẫn nhau. Chính sự xuất hiện của các loại hình du lịch đã biến nhiều yếu
tố tự nhiên và xã hội trở thành tài nguyên du lịch. Những cánh rừng xanh bạt
ngàn, những đỉnh núi cao hiểm trở, quanh năm phủ kín mây, những con suối,
những dòng thác, khí hậu ôn hòa mát mẻ, trong lành có giá trị tạo nên phong
cảnh thiên nhiên đều là những nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên độc đáo và đặc
sắc. Những nguồn tài nguyên này thường tập trung ở những vùng đồi núi cao,
những vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên. Thêm vào đó, cộng đồng các dân
tộc thiểu số với các nét đặc trưng về truyền thống văn hóa phong phú, giàu bản
sắc cũng thường sinh sống tập trung chủ yếu ở những nơi này. Do vậy, những
vùng núi cao, vườn quốc gia, khu bảo tồn không chỉ là nơi có tài nguyên thiên
nhiên giàu có, mà còn là nơi có nguồn tài nguyên nhân văn vô cùng phong phú
và độc đáo.
Tài nguyên du lịch thiên nhiên phục vụ cho du lịch phượt thường là các
đặc trưng tự nhiên gồm các yếu tố như địa hình, độ cao và cảnh quan. Địa hình
và độ cao là những yếu tố quan trọng, là nguồn tài nguyên không thể thiếu được
trong nguồn tài nguyên thiên nhiên phục vụ cho du lịch phượt. Hệ thống đồi núi
cao, sự tương phản địa hình càng rõ nét, suối, thác càng nhiều càng tăng thêm
sức hấp dẫn đối với khách du lịch phượt. Hệ động – thực vật phong phú, đa dạng
và quý hiếm, với nhiều loài đặc hữu cũng là một yếu tố kích thích sự tò mò và
khám phá của du khách. Yếu tố hoang sơ của điều kiện tự nhiên cũng là một đặc
điểm khiến du khách chú ý. Các loại tài nguyên tự nhiên, các dạng địa hình càng
đa dạng, tương phản, độc đáo và hoang sơ ở những độ cao khác nhau càng phù
hợp cho du lịch phượt. Tuy nhiên đó cũng thường là các dạng địa hình núi đồi,
17
suối thác không quá nguy hiểm và gây trở ngại cho giao thông. Bên cạnh đó, khí
hậu ôn hòa, dễ chịu sẽ là điều kiện thuận lợi để khai thác và phát triển du lịch
phượt.
Tài nguyên du lịch thứ hai được khai thác sau tài nguyên du lịch tự nhiên
là tài nguyên du lịch nhân văn. Nguồn tài nguyên này tuy xếp sau tài nguyên du
lịch tự nhiên nhưng đang ngày càng trở nên thu hút các khách du lịch phượt.
Chính bởi vậy, điểm đến nào có sự kết hợp của cả 2 loại tài nguyên này sẽ là
điểm du lịch phượt vô cùng hấp dẫn. Tài nguyên du lịch nhân văn cần phải
mang những nét truyền thống, không bị hiện đại hóa, bao gồm: kiến trúc, trang
phục truyền thống, phong tục tập quán, lễ hội, cuộc sống sinh hoạt của cư dân
bản địa có những nét khác biệt…
Có thể nói, điều kiện tài nguyên du lịch là điều kiện tiên quyết cho việc
lựa chọn điểm đến của du khách, đây cũng là cơ sở để xác định điều kiện hình
thành và phát triển của bất kì loại hình du lịch nào, trong đó có du lịch phượt.
b). Điều kiện kinh tế, xã hội
– Cộng đồng dân cư địa phương: Những nơi thu hút dân phượt thường là
các làng bản ít người sinh sống, ít có sự giao lưu với bên ngoài, chủ yếu là tự
cung tự cấp trong vùng, có nhiều hoạt động trong sinh hoạt và lao động thú vị.
Các bản làng này thường ở vùng xa xôi, hẻo lánh, thông tin liên lạc hạn chế,
cuộc sống của cư dân phụ thuộc vào tự nhiên là chính và chính vì vậy mà cộng
đồng địa phương đó còn giữ lại những giá trị truyền thống, những nét văn hóa
của cư dân bản địa. Để giúp cho loại hình du lịch phượt phát triển tại đây, đòi
hỏi những người dân phải có am hiểu nhất định về tài nguyên của địa phương
mình và ý thức bảo tồn nó; sẵn sàng và chủ động tham gia, hỗ trợ cho du lịch
như tham gia chỉ đường, hướng dẫn, nấu ăn thuê, cho du khách lưu trú… Điều
quan trọng là người dân địa phương cần hiểu được lợi ích mà loại hình du lịch
này mang lại, nhưng không gây biến động gì lớn về những giá trị truyền thống
của cộng đồng mình.
– Cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật và khả năng cung ứng các dịch vụ:
Các cơ sở lưu trú, nhà hàng, dịch vụ cần được giữ nguyên kiến trúc địa phương.
Các mô hình dịch vụ nhỏ, tiện nghi giản đơn phù hợp với loại hình du lịch này
hơn cả. Khả năng tiếp cận không quá khó khăn, các điểm đến chính có đường
dẫn vào, có thể là đường nhựa hoặc đường mòn nhưng không quá khó khăn
trong việc tiếp cận bằng các phương tiện giao thông cá nhân. Điểm đến càng
tách biệt thì càng gây được sự thích thú cho du khách. Tuy nhiên, việc đến các
18
địa điểm này không nên mang tính chất quá nguy hiểm. Cần thiết có các dịch vụ
cho thuê lều bạt, đồ cắm trại, nấu nướng… ở đầu và ở các điểm chốt dọc tuyến
đường phượt. Các điều kiện này phải đảm bảo không ảnh hưởng đến cảnh quan
thiên nhiên, không tác động xấu đến môi trường sống của cộng đồng cư dân bản
địa. Ngoài ra cũng cần có những mô hình trạm y tế, đội cứu hộ tại các tuyến
hành trình để có thể ứng cứu kịp thời cho những tai nạn bất ngờ xảy ra.
– Cơ chế chính sách pháp luật: Các địa phương nới có tài nguyên du lịch
cần có những chính sách, quy định về việc bảo tồn thiên nhiên, môi trường và
các giá trị văn hóa. Tuy nhiên cũng cần có cơ chế tạo điều kiện cho việc khách
du lịch tham gia vào loại hình du lịch phượt một cách thực sự phù hợp.
c). Điều kiện về chủ thể tham gia
– Đối với khách du lịch: Yếu tố hàng đầu đối với khách du lịch phượt đó
là sức khỏe. Đây là hoạt động du lịch đòi hỏi du khách phải tham gia vào các
hoạt động yêu cầu sự dẻo dai, mang tính chất mạo hiểm, nếu không có sức khỏe
và tinh thần tốt, du khách sẽ không thể thực hiện được chuyến du lịch của mình
và cũng không thể tìm thấy cảm giác thích thú, vui sướng khi được trải nghiệm
những điều tuyệt vời suốt các cung đường phượt của hành trình. Điều kiện thứ
hai là thời gian, vì du lịch phượt đòi hỏi du khách phải có thời gian mới có thể
tham gia vào một chuyến hành trình dài để chinh phục, khám phá những vùng
đất mới, những điều mới. Cuối cùng, khách du lịch phượt cần phải trang bị cho
mình những dụng cụ, đồ dùng cá nhân cần thiết và các đồ bảo hộ phù hợp với
chuyến hành trình của mình để đảm bảo có được một chuyến đi an toàn và thú vị.
– Các nhà tổ chức, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành: luôn phải kết hợp
với cư dân địa phương, đưa họ trở thành đội ngũ làm du lịch đắc lực, phục vụ
cho phát triển du lịch nói chung và du lịch phượt nói riêng, từ người hướng dẫn
cho đến cung cấp các dịch vụ cần thiết như lưu trú, ăn uống…Các nhà tổ chức
chuyên nghiệp cần xây dựng các lớp tập huấn kỹ năng cho khách du lịch phượt
trước các chuyến đi của du khách, có cẩm nang về tuyến hành trình, các điểm
đến, các điểm cung cấp dịch vụ, các phương thức liên lạc trong trường hợp xảy
ra sự cố…Trong suốt quá trình tổ chức tour, nhà cung cấp cần hỗ trợ khách du
lịch phượt một cách tối đa nhằm đảm bảo an toàn tính mạng và sức khỏe của du
khách.
19
1.1.2.2. Các dịch vụ liên quan
– Dịch vụ lưu trú: Đây là một trong những dịch vụ quan trọng đối với
khách du lịch phượt. Do tính chất của chuyến đi không được sắp đặt trước nên
khách du lịch phượt thường tùy theo tình hình của địa điểm tham quan để lựa
chọn loại hình lưu trú. Thông thường khách du lịch phượt có rất ít sự lựa chọn
về nơi lưu trú cho mình trên suốt chuyến hành trình. Họ sẽ thường tìm đến
những nơi lưu trú quy mô nhỏ, tiện nghi giản đơn, giá cả phải chăng. Trong
trường hợp không có nơi cho thuê dịch vụ lưu trú, họ thường xin trú tại nhà dân
hoặc dựng lều, trại. Do đó dịch vụ lưu trú có thể phát triển qua hình thức kinh
doanh nhà nghỉ, khách sạn quy mô nhỏ, hoặc dịch vụ lưu trú tại nhà dân, hay
dịch vụ cho thuê dụng cụ dựng lều, trại.
– Dịch vụ ăn uống: Quan trọng không kém dịch vụ lưu trú chính là dịch
vụ ăn uống. Cũng giống như dịch vụ lưu trú, khách du lịch phượt thường đối
mặt với khó khăn trong việc tìm địa điểm ăn uống phù hợp, nhất là với những du
khách chưa có sự tìm hiểu từ trước. Dịch vụ ăn uống có thể phát triển thông qua
hình thức các quán ăn ven đường, các nhà hàng có quy mô nhỏ, bình dân, hoặc
dịch vụ nấu ăn thuê tại nhà dân…, cũng có thể phát triển dịch vụ cung cấp đồ ăn
đóng hộp cho khách du lịch.
– Dịch vụ y tế, cứu hộ: Du lịch phượt là loại hình có nhiều rủi ro do có
yếu tố mạo hiểm. Do vậy, dịch vụ y tế là rất cần thiết. Bên cạnh đó, các tuyến
đường phượt thường là các tuyến đường xa xôi, hẻo lánh, giao thông không thật
sự thuận lợi nên việc cứu trợ, cứu hộ hay cấp cứu các trường hợp tai nạn, sự cố
là rất khó khăn. Vì vậy để phát triển du lịch phượt, cần phát triển đi kèm đó là
dịch vụ y tế dưới hình thức là các trạm y tế, các đội cứu trợ, cứu hộ với khoảng
cách nhất định để có thể ứng cứu và xử lý rủi ro cho du khách kịp thời, nhằm
đảm bảo an toàn tính mạng và sức khỏe cho du khách.
– Dịch vụ bảo hiểm: Bảo hiểm là một dịch vụ bắt buộc đối với các loại
hình du lịch khác, tuy nhiên đối với du lịch phượt, do tính cá nhân và chưa thực
sự được tổ chức bài bản nên dịch vụ này thường bị chính du khách bỏ qua. Bởi
vậy, khi phát triển loại hình du lịch phượt vốn rất mạo hiểm này, dịch vụ bảo
hiểm cũng là một dịch vụ không thể không nhắc đến.
1.1.2.3. Đặc điểm
a). Đặc điểm của du lịch phượt
20
– Sử dụng các phương tiện công cộng (máy bay, xe bus…) hoặc phương
tiện cá nhân (xa đạp, xe máy, ô tô gia đình…) làm phương tiện di chuyển chính
cho chuyến hành trình.
– Lưu trú tại các hotel, các phương tiện lưu trú giá rẻ hoặc lều, trại.
– Thời gian đi du lịch lâu hơn so với các loại hình du lịch khác.
– Lịch trình chuyến đi mang tính độc lập và linh động. Khi được hỏi về
lịch trình của chuyến đi, một số khách du lịch phượt nói rằng “The plan is there
is no plan” (kế hoạch là không có kế hoạch nào cả). Mục tiêu khi đi du lịch là
được trải nghiệm, tìm hiểu phong cách sống và được gặp gỡ người dân nước bản
địa.
– Tham gia nhiều vào các hoạt động tham quan, khám phá, giải trí.
– Du lịch phượt sẽ tiết kiệm khá nhiều chi phí bỏ ra và thu gom về cho du
khách khá nhiều trải nghiệm thú vị. Đó là lý do tại sao loại hình này rất phát
triển trên thế giới và khái niệm du lịch phượt ngày càng trở nên phổ biến hơn tại
Việt Nam, nhất là với đối tượng khách du lịch trẻ.
b). Đặc điểm của khách du lịch phượt – “phượt thủ”
– Là những người có sức khỏe, nhiều thời gian và đam mê mạo hiểm.
– Luôn gắn liền với hình ảnh chiếc ba lô cồng kềnh và tấm bản đồ, sách
hướng dẫn du lịch, máy ảnh, máy quay.
1.2. Đối tƣợng khách tham gia vào du lịch phƣợt
1.2.1. Đối tượng khách
Mỗi loại hình du lịch thường phù hợp với một đối tượng khách nhất định.
Tham quan thường được tổ chức cho các em học sinh tiểu học, phổ thông; du
lịch theo tour dành cho đại đa số dân cư trong xã hội có mức thu nhập trung bình;
nghỉ dưỡng với chi phí khá cao chỉ phù hợp với tầng lớp trên của xã hội. Nhưng
giới trẻ hiện nay thường đánh giá nhau thông qua một loại hình “nghỉ dưỡng khổ
sai” mà họ gọi là “Phượt”. Những người thích “phượt” có thể là bất kỳ ai, song
đa phần đều là những người trẻ tuổi, có lối sống hiện đại và thích chia sẻ. Do
đặc điểm của du lịch phượt là đòi hỏi khách có điều kiện sức khỏe tốt, có nhiều
thời gian và có đam mê mạo hiểm nên những đặc điểm này thường phù hợp với
đối tượng khách trẻ đến trung niên, độ tuổi khoảng từ 20 tuổi đến 35 tuổi, đặc
biệt là đối tượng khách từ 20 tuổi đến 28 tuổi. Đối tượng khách trẻ tuổi là đối
tượng có những điều kiện đáp ứng được yêu cầu của của loại hình du lịch này.
21
1.2.2. Tâm lý và nhu cầu của đối tượng khách tham gia du lịch phượt
Khách du lịch phượt thường có tâm lý ưa thích mạo hiểm, ưa thích khám
phá, trải nghiệm những điều mới lạ. Họ thường thích khám phá thiên nhiên
hoang sơ, đắm chìm trong những màu sắc văn hóa của cư dân bản địa, thích
chinh phục những thử thách khó khăn và rèn luyện các kĩ năng sinh tồn. Đơn
giản trong hành trang, giản dị trong phong cách, năng động trong phiêu du là
những người vẫn tự gọi mình là dân phượt hay phượt gia. Họ không đặt ra mục
tiêu gì cao cả trong mỗi chuyến đi, cũng chẳng cần một quy chuẩn nào hết. Họ
chỉ muốn thực hiện một cuộc chơi về miền đất lạ; cùng với bạn bè đi đến những
vùng xa xôi khắp đất nước, họ đi để làm mới bản thân, đi để thử thách chính
mình. Với họ, hạnh phúc là cả một quá trình chứ không phải là điểm đến. Chính
những gì họ nhận được xuyên suốt cuộc hành trình ấy mới là điều quan trọng
nhất. Nói cách khác, khách du lịch phượt thường có nhu cầu rất cơ bản trong
việc hưởng thụ các dịch vụ. Họ chỉ cần được đáp ướng những nhu cầu tối quan
trọng như ăn uống và lưu trú. Ngoài ra, các nhu cầu khác đều chỉ mang tính thứ
yếu. Bên cạnh đó, họ cũng có nhu cầu mạnh mẽ với việc được thưởng thức vẻ
đẹp của tự nhiên, và những trải nghiệm lạ, mới mẻ. Họ tham gia du lịch phượt
thường với mục đích chinh phục và thử thách những giới hạn, rèn luyện sức chịu
đựng của bản thân, chiêm ngưỡng thiên nhiên và tìm hiểu nét đặc sắc của văn
hóa.
1.3. Phân biệt du lịch phƣợt với các loại hình du lịch tƣơng tự
1.3.1. Du lịch phượt và du lịch theo tour thông thường
Du lịch phượt và du lịch theo tour là 2 loại hình du lịch phổ biến nhất trên
thế giới được mọi người biết đến hiện nay. Giữa 2 loại hình du lịch này có
những sự phân biệt rõ ràng về một số đặc điểm như sau:
a). Hành lý, tư trang cá nhân
Với du lịch phượt, do du khách phải tự túc trong mọi vấn đề nên việc phải
mang theo nhiều vật dụng cần thiết là không thể tránh khỏi, vì vậy du khách
thường phải mang vác theo từ 1 đến 2 ba lô cồng kềnh. Và do tính chất của du
lịch phượt nên các vật dụng cá nhân cần thiết được ưu tiên lên hàng đầu.
Khác với du lịch phượt, khách du lịch theo tour đơn giản hơn rất nhiều, họ
thường chỉ mang theo 1 va li quần áo và các phụ kiện, còn các tư trang như bàn
chải, khăn tắm…có thể không mang theo do các cơ sở lưu trú đã cung cấp sẵn.
Thay vào đó họ có thể ưu tiên cho các vật phẩm đặc biêt như lotion, mỹ phẩm,
22
các loại kem dưỡng da, nước hoa… và tận hưởng các dịch vụ mà công ty lữ
hành đã chuẩn bị theo tour.
b). Lưu trú
Khách du lịch theo tour thường không phải bận tâm quá nhiều về vấn đề
lưu trú do dịch vụ này đã được các công ty lữ hành sắp xếp chu đáo, thường là
các khách sạn từ 2-3 sao, cá biệt với các tour hạng sang thì khách sạn cao cấp
hơn.
Đối với khách du lịch phượt thì vấn đề lưu trú lại không phải chuyện đơn
giản. Do tính chất của du lịch phượt thường là không có sắp xếp trước, do vậy
nếu may mắn thì có thể lưu trú tại nhà nghỉ, khách sạn tiện nghi nào đó với giá
rẻ, còn kém may mắn hơn thì phải chịu giá cao, không tiện nghi. Thậm chí đối
với khách du lịch phượt thì việc ngủ ngoài trời dưới một túp lều, một lán trại
dựng ven đường hoặc xin ngủ nhờ nhà dân là chuyện hết sức bình thường.
c). Dịch vụ ăn uống
Đối với khách đi du lịch theo tour, cũng giống như với lưu trú, ăn uống
cũng là một dịch vụ đã được các công ty lữ hành sắp xếp. Bạn thường không
biết được bữa tiếp theo mình sẽ ăn gì, và ít khi được ăn theo đúng khẩu vị mình
mong muốn. Ngày nay, việc đặt trước bữa ăn theo thực đơn cũng đã thay đổi
phần nào việc này, tuy nhiên đó cũng chỉ là giải pháp mang tính không đảm bảo
vì khách hàng phải thông qua công ty lữ hành, không thể làm việc trực tiếp với
nhà hàng, khách sạn cung cấp dịch vụ ăn uống cho mình được.
Ngược lại, với khách du lịch phượt, họ có thể tùy chọn mình được ăn gì,
ăn đúng theo mong muốn, khẩu vị của mình. Tuy nhiên điều đó cũng chỉ đúng
đối với những người đã tìm hiểu kĩ từ trước. Còn nếu không, ăn uống khi đi du
lịch phượt rất dễ trở thành thảm họa với những bữa ăn chất lượng thấp mà lại có
chi phí “trên trời”.
d.) Phương tiện di chuyển
Đối với khách du lịch theo đoàn, phương tiện di chuyển thường là ô tô du
lịch đầy đủ tiện nghi, đảm bảo an toàn khi di chuyển, lái xe có năng lực và kinh
nghiệm. Tuy nhiên bạn sẽ phải di chuyển theo đoàn, không thể tự do, chủ động
tại các địa điểm mà bạn muốn đến cũng như thời gian tham quan cũng phải tuân
thủ theo đoàn để đảm bảo đúng lịch trình tour.
Đối với du lịch phượt, phương tiện di chuyển thường được lựa chọn là xe
máy hoặc xe hơi gia đình. Điều này giúp du khách có thể chủ động về mặt thời
gian, địa điểm nhưng không đảm bảo về độ an toàn khi di chuyển trên các
23
đường cao tốc, hoặc các cung đường hiểm trở, đòi hỏi người điều khiển phương
tiện phải được cấp lái, có kinh nghiệm lái xe và luôn luôn trong trạng thái tỉnh
táo.
e). Chi phí
Đối với chi phí trong du lịch theo tour, mọi thứ đều được chuẩn bị chu
đáo từ A đến Z trước khi bạn khởi hành và đi theo dịch vụ cố định nên giá thành
thường cao, bạn phải chuẩn bị một khoản tiền đủ để đi, thậm chí có phần dư
thừa. Về hình thức thanh toán thì tùy thuộc vào từng loại hình, nhưng thường là
du khách chọn mang theo thẻ tín dụng vì tính linh động và đảm bảo an toàn của
hình thức thanh toán này.
Đối với du lịch phượt, do du khách tự túc và phải chủ động trong thanh
toán tất cả các loại chi phí nên tùy vào túi tiền mà có thể điều chỉnh sao cho phù
hợp với nhu cầu của bản thân. Và vì tính chất “bụi” mà khách du lịch phượt
thường thanh toán bằng hình thức chi trả trực tiếp bằng tiền mặt. Họ luôn phải
mang theo tiền mặt bên mình.
f). Bảo hiểm
Bảo hiểm luôn là một dịch vụ bắt buộc đối với du lịch theo tour. Và chi
phí bảo hiểm luôn là chi phí đã được tính sẵn trong giá tour, du khách chỉ việc
chi trả chi phí và yên tâm rằng mình đã được mua bảo hiểm du lịch.
Ngược lại, đối với du lịch phượt thì vấn đề bảo hiểm thường không được
quan tâm. Mặc dù tính chất của du lịch phượt có phần nguy hiểm, rủi ro cao
nhưng bảo hiểm thường hay bị bỏ qua.
g). Thời gian
Đối với du lịch phượt, bạn có thể xuất phát bất cứ lúc nào, kể cả khi bạn
vừa nảy ra ý tưởng hôm nay, chuẩn bị sẵn sàng và ngày mai bạn có thể “xách ba
lô lên và đi” ngay.
Ngược lại, đối với du lịch theo tour, bạn phải phụ thuộc vào thời gian mà
công ty lữ hành mở tour, cũng như phụ thuộc vào chỗ trống trong tour mà bạn
có ý định đặt. Vì vậy bạn thường khó chủ động được về thời gian xuất phát,
hoặc phải lên kế hoạch từ trước.
h). Phương tiện hỗ trợ
Điểm chung của cả hai hình thức du lịch này đó là vật bất ly thân của du
khách đều là chiếc điện thoại di động, tuy nhiên mục đích sử dụng thì không
thực sự giống nhau. Cùng với những tiến bộ của khoa học công nghệ trên thế
giới, chiếc điện thoại đã mang trên mình chức năng thay thế rất nhiều vật dụng
24
khác. Đối với khách du lịch theo tour, chiếc điện thoại di động mang theo
thường để chụp hình, pose ảnh làm kỉ niệm. Còn đối với khách du lịch phượt
ngày nay, chiếc điện thoại di động ngoài để chụp hình thì nó còn thay thế cho
những tấm bản đồ – vốn gắn liền với hình ảnh của các “phượt thủ” trước đây.
Chỉ cần một chiếc điện thoại kết nối mạng, bật định vị GPS và du khách đã có
thể có được mọi thứ về địa điểm mình đang đứng cũng như phương hướng để
tiếp tục cuộc hành trình của mình.
1.3.2. Du lịch phượt và du lịch Trekking
Du lịch Trekking được coi là một dạng của du lịch mạo hiểm mang tính
chất kết hợp với hoạt động đi bộ đường dài với chặng đường 15km mỗi ngày,
leo núi với các trang thiết bị trên lưng, đồng thời bảo tồn tài nguyên của điểm
đến du lịch.
Hai loại hình du lịch này có rất nhiều nét tương đồng về đặc điểm. Bởi
vậy không ít người nhầm lẫn giữa Du lịch phượt với du lịch Trekking. Về cơ
bản giữa 2 loại hình này có những điểm phân biệt sau:
a). Phương thức di chuyển
Đặc điểm của du lịch phượt thường là sử dụng các phương tiện cá nhân
(như xe máy, xe đạp hoặc ô tô gia đình…) để di chuyển. Với phạm vi rộng thì
khách du lịch phượt có thể sử dụng các phương tiện công cộng (như máy bay, xe
bus…) để đảm bảo về mặt an toàn và thời gian. Trên đường đi, họ thường chinh
phục các cung đường hiểm trở, thưởng thức cảnh quan, những nét đẹp tài
nguyên và tìm hiểu các giá trị văn hóa bản địa.
Đối với du lịch Trekking, khách du lịch thực hiện chuyến đi của mình
bằng hình thức đi bộ đường dài, có thể kéo dài trong nhiều ngày. Thường thì du
lịch Trekking mang lại những trải nghiệm nguy hiểm, mang tính chất thử thách
bản thân mỗi người, đó là các kĩ năng sinh tồn khi rơi vào khó khăn trong môi
trường sống hoàn toàn xa lạ.
b). Điểm đến
Đối với du lịch phượt, điểm đến thường là những nơi có cảnh quan đẹp,
độc đáo, có những điều mới lạ, không giới hạn chỉ là thiên nhiên, kể cả các
thành phố cũng là đối tượng điểm đến của khách du lịch phượt.
Điểm đến của du lịch Trekking thường là những vùng thiên nhiên hoang
sơ, chủ yếu là đồi núi và cao nguyên. Các địa điểm thường được chọn là những
khu vực có núi rừng, điển hình là các vườn quốc gia, các khu bảo tồn thiên nhiên
hoặc những bản làng hẻo lánh, cách xa đồng bằng và thành phố, giao thông bất
25
tiện, không có đường cho ô tô, xe máy, xe đạp đi lại, tài nguyên còn hoang sơ.
Chặng đường trekking thường hoang dã, đòi hỏi sự khám phá và ưa thích mạo
hiểm của du khách.
c). Mục đích
Cả hai loại hình du lịch này đều có chung một mục đích là thỏa mãn nhu
cầu hòa mình vào thiên nhiên, tìm hiểu thiên nhiên và cuộc sống con người tại
điểm đến; ràn luyện và thể hiện bản thân, thử thách khả năng của bản thân về cả
tâm và sinh lý. Tuy nhiên loại hình du lịch Trekking mang tính thử thách mạo
hiểm cao hơn.
1.3.3. Du lịch phượt và du lịch Homestay
Du lịch Homestay là loại hình du lịch dành cho du khách thích trải
nghiệm, khám phá và tìm hiểu phong tục tập quán của các nền văn hóa, các dân
tộc, tộc người khác nhau tại những nơi họ đến. Khách du lịch Homestay sẽ được
ở tại nhà của cư dân bản địa, được tham gia vào các hoạt động sinh hoạt, sản
xuất của bà con tại địa phương nơi đến.
a). Tài nguyên du lịch
Loại hình du lịch Homestay thường chủ yếu tập trung khai thác các giá trị
tài nguyên nhân văn đặt trong mối quan hệ với tài nguyên thiên nhiên, tuy nhiên
tài nguyên nhân văn vẫn là đối tượng khai thác chính. Thường khi tham gia loại
hình du lịch này, du khách thường được đắm mình trong các giá trị văn hóa của
cư dân bản địa, được hòa mình vào cuộc sống của cộng đồng dân cư tại điểm
đến.
Đối với du lịch phượt, các giá trị tài nguyên thiên nhiên và tài nguyên
nhân văn đều được khai thác. Khi tham gia vào du lịch phượt, khách du lịch có
thể hòa mình vào thiên nhiên, tận hưởng những nét đẹp mà tài nguyên thiên
nhiên mang lại, đồng thời có thể tìm hiểu về các giá trị văn hóa của cộng đồng
cư dân bản địa.
b). Mục tiêu của loại hình
Du lịch Homestay thường nhằm mục đích nhấn mạnh khai thác và bảo tồn
các giá trị mang tính văn hóa. Đối tượng tham quan thường là nhà dân và các
đặc điểm nhân văn khác của cộng đồng dân cư tại điểm đến.
Du lịch phượt cũng không nằm ngoài mục tiêu trên. Tuy nhiên do đối
tượng tham quan mang tính bao quát hơn, bao gồm cả các giá trị tài nguyên
nhân văn lẫn thiên nhiên, cho nên du lịch phượt còn góp phần đánh giá mối quan
hệ giữa yếu tố thiên nhiên với yếu tố con người.
