10011_Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự – Nghiên cứu thực tiễn tại tỉnh Quảng Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ THI HÀNH ÁN DÂN SỰ
NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN TẠI TỈNH QUẢNG NINH

Ngành: Luật Kinh tế

VŨ ĐÌNH TÚ

Hà Nội – 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự – Nghiên cứu
thực tiễn tại tỉnh Quảng Ninh

Ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 8380107

Họ và tên: Vũ Đình Tú
Người hướng dẫn: PGS.TS Bùi Ngọc Sơn

Hà Nội – 2020
i
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình do tôi tự nghiên cứu kết hợp với
sự hướng dẫn khoa học của PGS, TS Bùi Ngọc Sơn. Số liệu nêu trong luận văn được
thu thập từ nguồn thực tế, được công bố trên các báo cáo của các cơ quan nhà nước;
được đăng tải trên các tạp chí, báo chí, các website hợp pháp. Những thông tin và nội
dung nêu trong đề tài đều dựa trên nghiên cứu thực tế và hoàn toàn đúng với nguồn
trích dẫn.

Hà Nội, ngày 03 tháng 11 năm 2019

Tác giả luận văn

Vũ Đình Tú

ii
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành sâu sắc tới PGS, TS Bùi
Ngọc Sơn là người trực tiếp hướng dẫn khoa học, đã tận tình hướng dẫn tôi cả chuyên
môn, phương pháp nghiên cứu và chỉ bảo tôi nhiều kinh nghiệm trong thời gian thực
hiện đề tài.
Xin được chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Khoa Luật, Khoa Đào tạo
sau đại học, trường Đại học Ngoại Thương đã tạo những điều kiện tốt nhất để tác giả
thực hiện luận văn. Xin trân trọng cảm ơn các chuyên gia trong các lĩnh vực liên quan
dã đóng góp những thông tin vô cùng quý báu và những ý kiến xác đáng, để tác giả
có thể hoàn thành nghiên cứu này.
Mặc dù với sự cố gắng của bản thân, luận văn vẫn còn những thiếu sót. Tôi
mong nhận được sự góp ý chân thành của các Thầy Cô, đồng nghiệp và bạn bè để
luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày 03 tháng 11 năm 2019

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Vũ Đình Tú

iii
MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN ………………………………………………………………………………………… i
LỜI CẢM ƠN …………………………………………………………………………………………….. ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT…………………………………………………………… vi
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ………………………………………………………. vii
LỜI MỞ ĐẦU ………………………………………………………………………………………………
1
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÁP LUẬT THI HÀNH ÁN
DÂN SỰ
……………………………………………………………………………………………………..
11
1.1. Khái niệm, đặc điểm của pháp luật về thi hành án dân sự
…………………..
11
1.1.1. Khái niệm pháp luật về thi hành án dân sự ……………………………………..
11
1.1.2. Đặc điểm của pháp luật về thi hành án dân sự …………………………………
13
1.1.3. Vai trò, ý nghĩa của pháp luật về thi hành án dân sự ………………………..
15
1.2. Những nội dung cơ bản của pháp luật về thi hành án dân sự
………………
15
1.2.1. Quy định về tổ chức bộ máy cơ quan thi hành án dân sự, chấp hành viên
…………………………………………………………………………………………………………..
15
1.2.2. Quy định pháp luật về thủ tục thi hành án dân sự …………………………….
16
1.2.3. Quy định về khiếu nại, tố cáo và kháng nghị về thi hành án dân sự
……
17
1.2.4. Quy định về xứ lý vi phạm về thi hành án dân sự
…………………………….
22
1.3. Các yếu tố tác động đến việc hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự
……………………………………………………………………………………………………………….
25
1.3.1. Yếu tố khách quan ……………………………………………………………………….
25
1.3.2. Yếu tố chủ quan
…………………………………………………………………………..
27
1.4. Kinh nghiệm hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự của một số nước
27
1.4.1. Kinh nghiệm của Indonesia
…………………………………………………………..
27
1.4.2. Kinh nghiệm của Singapore ………………………………………………………….
28
1.4.3. Kinh nghiệm của Liên bang Nga
……………………………………………………
28
1.4.4. Các bài học rút ra cho Việt Nam ……………………………………………………
29
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ PHÁP LUẬT THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở
VIỆT NAM – NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN TẠI TỈNH QUẢNG NINH ……….
31
iv
2.1. Lược sử về sự hình thành và phát triển của pháp luật về thi hành án dân sự
ở Việt Nam
……………………………………………………………………………………………….
31
2.1.1. Thời kỳ từ tháng 8/1945 đến năm 1989 ………………………………………….
31
2.1.2. Giai đoạn từ 01/01/1990 đến 30 tháng 6 năm 1993 ………………………….
33
2.1.3. Giai đoạn từ 1993 đến trước khi có Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm
2004 ……………………………………………………………………………………………………
34
2.1.4. Giai đoạn từ khi ban hành Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 2004 đến
trước khi có Luật Thi hành án dân sự năm 2008
……………………………………….
35
2.1.5. Giai đoạn từ năm 2008 cho đến nay
……………………………………………….
35
2.2. Phân tích thực trạng pháp luật về thi hành án dân sự ở Việt Nam và thực
tiễn tại tỉnh Quảng Ninh
…………………………………………………………………………..
36
2.2.1. Thực trạng các quy định về tổ chức bộ máy cơ quan thi hành án dân sự
…………………………………………………………………………………………………………..
36
2.2.2. Thực trạng quy định của pháp luật về thủ tục thi hành án dân sự
……….
39
2.2.3. Thực trạng quy định về khiếu nại và tố cáo, kháng nghị về thi hành án dân
sự………………………………………………………………………………………………………..
46
2.2.4. Thực trạng quy định về xứ lý vi phạm trong thi hành án dân sự ………..
49
2.3. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc hoàn thiện pháp luật về thi
hành án dân sự ở Việt Nam và thực tiễn tại tỉnh Quảng Ninh
……………………
51
2.3.1. Yếu tố khách quan ……………………………………………………………………….
51
2.3.2. Yếu tố chủ quan
…………………………………………………………………………..
54
2.4. Đánh giá thực trạng pháp luật về thi hành án dân sự tại Việt Nam
……..
56
2.4.1. Kết quả đạt được………………………………………………………………………….
56
2.4.2. Các mặt hạn chế ………………………………………………………………………….
60
2.4.3. Nguyên nhân
……………………………………………………………………………….
61
CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ THI
HÀNH ÁN DÂN SỰ TẠI VIỆT NAM …………………………………………………………
65
3.1. Các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự
…………
65
3.1.1. Giải pháp hoàn thiện vấn đề về thời hạn và cách tính thời hạn ………….
65
v
3.1.2. Giải pháp hoàn thiện về nội dung đã tuyên với các bản án, quyết định của
Tòa án cần tuyên rõ ràng, cụ thể, có thể thi hành trên thực tế …………………….
68
3.1.3. Giải pháp hoàn thiện về một số quy định của Luật thi hành án dân sự..
69
3.1.4. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự
trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh …………………………………………………………………
72
3.2. Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự ……………..
73
3.2.1. Kiến nghị về sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về thi hành án dân
sự ……………………………………………………………………………………………………….
73
3.2.2. Kiến nghị về hoàn thiện pháp luật
………………………………………………….
78
3.2.3. Kiến nghị về việc kiện toàn tổ chức bộ máy và nâng cao trách nhiệm cho
đội ngũ Chấp hành viên trong quá trình thực thi pháp luật thi hành án dân sự.
…………………………………………………………………………………………………………..
79
3.2.4. Kiến nghị việc nâng cao nhận thức của các chủ thể thực hiện pháp luật về
thi hành án dân sự cũng như nâng cao ý thức trong công tác thi hành án dân sự
tại các địa phương.
………………………………………………………………………………..
80
3.2.5. Kiến nghị việc tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát việc xử lý vi
phạm pháp luật thi hành án dân sự ………………………………………………………….
82
KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………………………..
84
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
………………………………………………………
86

vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
Tiếng Việt
BTTH
Bồi thường thiệt hại
CHV
Chấp hành viên
CQTHADS
Cơ quan thi hành án dân sự
CQTHA
Cơ quan thi hành án
NN
Nhà nước
QLNN
Quản lý Nhà nước
TA
Tòa án
TAND
Tòa án nhân dân
THA
Thi hành án
THADS
Thi hành án dân sự
UBND
Ủy ban nhân dân
VKSND
Viện kiểm sát nhân dân
XHCN
Xã hội chủ nghĩa
XLVPPL
Xử lý vi phạm pháp luật
BLHS
Bộ luật hình sự
BLDS
Bộ luật dân sự
BLTTHS
Bộ luật tố tụng hình sự
BLTTDS
Bộ luật tố tụng dân sự

vii
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Luận văn thạc sĩ với đề tài “Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự –
Nghiên cứu thực tiễn tại tỉnh Quảng Ninh”, thuộc ngành Luật học, chuyên ngành
Luật kinh tế được thực hiện đúng tiến độ nhà trường đã qui định. Luận văn đã đạt
được một số kết quả về lý luận và thực tiễn, đồng thời có khả năng ứng dụng trong
thực tiễn, cụ thể:
1. Kết quả đạt được của Luận văn
Về lý luận, luận văn làm rõ được khái niệm, đặc điểm, vai trò, ý nghĩa của
pháp luật về thi hành án dân sự tại Việt Nam; Những nội dung cơ bản của pháp luật
về thi hành án dân sự tại Việt Nam như quy định về tổ chức bộ máy cơ quan thi hành
án dân sự, chấp hành viên, quy định pháp luật về thủ tục thi hành án dân sự, quy định
về khiếu nại, tố cáo và kháng nghị thi hành án dân sự, quy định về xử lý vi phạm
trong thi hành án dân sự; Các yếu tố tác động đến việc hoàn thiện pháp luật về thi
hành án dân sự và kinh nghiệm của một số nước về hoàn thiện pháp luật thi hành án
dân sự.
Về thực tiễn, Luận văn phân tích và đánh giá thực trạng pháp luật về thi hành
án dân sự tại tỉnh Quảng Ninh theo bốn nội dung như sau: Thực trạng các quy định
về tổ chức bộ máy cơ quan thi hành án dân sự tại tỉnh Quảng Ninh; Thực trạng quy
định của pháp luật về thủ tục thi hành án dân sự; Thực trạng quy định về khiếu nại,
tố cáo và kháng nghị về thi hành án dân sự; Thực trạng quy định về xử lý vi phạm
trong thi hành án dân sự.
Trên cơ sở phân tích thực trạng pháp luật về thi hành án dân sự tại tỉnh Quảng
Ninh chỉ ra nhưng bất cập và nguyên nhân của những bất cập là: (1) Luật THADS
chưa xác định hoạt động THADS trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh là hoạt động tố tụng,
là khâu cuối cùng thực hiện kết quả hoạt động của quyền tư pháp, do đó, có sự cắt
khúc, tách rời giữa hoạt động xét xử với hoạt động thi hành án; (2) Một số quy định
về quyền, trách nhiệm của các bên trong thi hành án còn bất cập; (3) Một số quy định
của Luật THADS về trình tự, thủ tục thi hành án còn bất cập;(4) Việc xác định trách
nhiệm của chính quyền địa phương trong phối hợp thực hiện một số nhiệm vụ công
viii
tác THADS trên địa bàn còn chưa cụ thể. Luận văn cũng nêu ra nguyên nhân của
vướng mắc trong việc áp dụng các quy định về THADS của cơ quan THADS do hệ
thống các quy định pháp luật về công tác thực hiện quy định về THADS chưa thật sự
chặt chẽ và hoàn thiện.
2. Khả năng ứng dụng thực tiễn của Luận văn
Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan, đơn vị, tổ chức trong
quá trình nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện chính sách và pháp luật về thi hành án
dân sự tại Việt Nam. Một số phương hướng, giải pháp và kiến nghị trong luận văn có
giá trị tham khảo đối với các cơ quan lập pháp khi sửa đổi các quy định của pháp luật
về thi hành án dân sự.
Luận văn là tài liệu có khả năng nghiên cứu để ứng dụng trong thực tiễn thi
hành án dân sự tại tỉnh Quảng Ninh nói riêng.
Luận văn cũng là tài liệu tham khảo cho sinh viên, học viên cao học có nghiên
cứu hoặc học tập môn pháp luật về thi hành án dân sự nói chung và các môn học khác
có liên quan.

1

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Thi hành án là một trong những hoạt động thể hiện sự nghiêm minh của pháp
luật, tính uy nghiêm của nhà nước. Hoạt động thi hành án là hoạt động đưa các bản
án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật ra thi hành trên thực tế. Bản án,
quyết định của tòa án nhân danh nhà nước khi được chấp hành nghiêm chỉnh có tác
động trực tiếp đến lòng tin của nhân dân đối với pháp luật. Vì vậy, hoạt động thi hành
án có một ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc giữ vững kỷ cương phép nước, củng cố
pháp chế và trật tự pháp luật, đảm bảo cho quyền lực tư pháp được thực thi trên thực tế.
Ở Việt Nam để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật và tăng cường pháp
chế xã hội chủ nghĩa, ngoài chức năng của cơ quan công an, viện kiểm sát, tòa án thì
cơ quan thi hành án dân sự giữ một vai trò đặc biệt và là một mắt xích không thể thiếu
của quá trình tố tụng. Mọi phán quyết của Tòa án chỉ là những quyết định trên giấy
và không thể phát huy hết hiệu quả trên thực tế nếu không được thi hành đúng và đầy
đủ, nhất là trong lĩnh vực thi hành án dân sự. Trong điều kiện kinh tế phát triển như
hiện nay, khi nước ta đang xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa, vô số các quan hệ giao dịch được phát sinh dẫn đến các tranh chấp cũng
nhiều hơn, số lượng công việc mà các cơ quan tư pháp phải giải quyết vì thế cũng
ngày càng tăng, và tính chất cũng phức tạp hơn. Đòi hỏi tất yếu đặt ra là các cơ quan
tư pháp nói chung và cơ quan thi hành án dân sự nói riêng phải hoạt động sao cho đạt
hiệu quả cao nhất nhằm đảm bảo pháp luật được thực thi.
Luật Thi hành án dân sự được Quốc hội thông qua ngày 14/11/2008 và có hiệu
lực thi hành ngày 1/7/2009 là cơ sở pháp lý quan trọng cho tổ chức và hoạt động thi
hành án dân sự. Qua năm năm thi hành luật, công tác thi hành án dân sự đã từng bước
đi vào nề nếp và có những chuyển biến tích cực.
Tuy nhiên, quá trình thi hành Luật Thi hành án dân sự năm 2008 cũng cho
thấy nhiều nội dung, quy định của Luật không còn phù hợp với thực tiễn, tạo ra trở
lực cho quá trình thi hành án, chưa thực sự đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của
công dân. Vì vậy, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Thi hành án dân sự 2014 đã được Quốc
2

hội thông qua và có hiệu lực thi hành từ 01/7/2015, có nhiều điểm mới về thủ tục thi
hành án dân sự.
Quảng Ninh là một tỉnh có số lượng án bàn giao và thụ lý hàng năm tương đối
lớn. Trong những năm qua, công tác thi hành án dân sự ở Quảng Ninh đã đạt được
những kết quả đáng ghi nhận, luôn hoàn thành tốt chỉ tiêu Quốc hội và Chính phủ
giao cho. Nhiều vụ việc khó khăn, phức tạp, tồn đọng lâu năm đã được tổ chức thi
hành dứt điểm. Kết quả đạt được nói trên phản ánh sự cố gắng, nỗ lực của toàn ngành
tư pháp nói chung, cũng như đội ngũ cán bộ thi hành án dân sự nói riêng, sự quan
tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương; sự phối hợp đồng
bộ, chặt chẽ của các ngành hữu quan trong việc thi hành án dân sự.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, cũng như nhiều tỉnh trên cả
nước, thực trạng thi hành án dân sự ở Quảng Ninh vẫn còn bộc lộ nhiều vấn đề tồn
tại, yếu kém, chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới hiện
nay. Lượng án tồn đọng qua các năm còn rất lớn. Tình trạng trên có nhiều nguyên
nhân khác nhau như: pháp luật thi hành án dân sự hiện hành còn thiếu tính khả thi,
nhiều điểm còn chưa rõ ràng, bất cập; một số cán bộ thi hành án nhất là đội ngũ chấp
hành viên còn thiếu trách nhiệm trong công việc, có thái độ hách dịch, vòi vĩnh khiến
cho quần chúng nhân dân bức xúc; ở một số nơi cấp ủy, chính quyền các cấp chưa
nhận thức đầy đủ trách nhiệm của mình trong việc thực hiện tổ chức, chỉ đạo thi hành
án dân sự theo quy định của pháp luật. Thực tế đó, đòi hỏi việc hoàn thiện pháp luật
thi hành án dân sự, đảm bảo cho các các quyết định và bản án dân sự có hiệu lực pháp
luật được thi hành trong thực tế trở nên cấp thiết.
Với những lý do trên tôi chọn đề tài: “Hoàn thiện pháp luật về thi hành án
dân sự – Nghiên cứu thực tiễn tại tỉnh Quảng Ninh” làm luận văn thạc sĩ Luật học.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
2.1. Tình hình nghiên cứu trong nước
Ở Việt Nam, đã có một số công trình nghiên cứu về vấn đề thi hành án dân
sự như:
3

– Tài liệu giảng dạy “Kỹ năng thi hành án dân sự” của Học viện Tư pháp năm
2005. Công trình đã phân tích, tổng hợp những quy định cơ bản và kỹ năng, nghiệp
vụ trong thi hành án dân sự rút ra từ thực tiễn thi hành án dân sự như: kỹ năng kiểm
tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong thi hành án dân sự; kỹ năng tiếp công dân; kỹ
năng xác minh điều kiện thi hành án.
– Sách “Sổ tay chấp hành viên” của tác giả Lê Thu Hà xuất bản năm 2009.
Công trình khái quát quy định pháp luật về thi hành án dân sự trên cơ sở Luật Thi
hành án dân sự 2008, theo đó phân tích các quy định pháp luật về thi hành án dân sự
và các kỹ năng cần thiết cho chấp hành viên trong quá trình thực hiện các trình tự,
thủ tục thi hành án dân sự.
– Sách “Xử lý tình huống trong thi hành án dân sự và các văn bản pháp luật về
thi hành án dân sự” của tác giả Nguyễn Thanh Thuỷ, Lê Thị Kim Dung, sách xuất
bản năm 2010. Công trình phân tích, tổng hợp các tình huống phát sinh trong thực
tiễn thi hành án dân sự đòi hỏi có sự nhận thức thống nhất trong cách hiểu và áp dụng
các quy định pháp luật về trình tự, thủ tục thi hành án dân sự, trong đó chủ yếu là quy
định pháp luật về cưỡng chế thi hành án dân sự.
– Sách “Một số vấn đề về hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự Việt Nam”
của tác giả Lê Thu Hà, sách xuất bản năm 2011. Nội dung cơ bản của công trình là
phân tích, hệ thống hóa khái quát quá trình hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự ở
nước ta từ năm 1945 đến năm 2011, trên cơ sở đó đánh giá thực trạng những vướng
mắc, bất cập của pháp luật thi hành án dân sự theo Luật Thi hành án dân sự năm 2008
và các văn bản hướng dẫn thi hành.
– Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ “Những cơ sở lý luận và thực tiễn về chế
định Thừa phát lại”, mã số 95-98-114/ĐT do Viện Nghiên cứu Khoa học Pháp lý –
Bộ Tư pháp và Sở Tư pháp Thành phố Hồ Chí Minh chủ trì thực hiện. Đề tài đã chỉ
rõ những quy định về thừa phát lại và vấn đề áp dụng trong thực tiễn ở nước ta trong
giai đoạn hiện nay.
– Luận án tiến sĩ “Hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện
nay” của tác giả Nguyễn Thanh Thủy được hoàn thành năm 2006. Luận án đã phân
4

tích, làm rõ một số vấn đề lý luận về hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự như khái
niệm, bản chất, đặc điểm thi hành án dân sự; nội dung, tiêu chí đánh giá mức độ hoàn
thiện pháp luật thi hành án dân sự.
– Luận án tiến sĩ “Pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động thi hành án dân
sự ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Nguyễn Quang Thái hoàn thanh năm 2008. Luận
án đã phân tích yêu cầu, phương hướng, giải pháp đảm bảo tính pháp chế trong hoạt
động thi hành án dân sự.
– Luận án tiến sĩ “Hiệu quả áp dụng pháp luật trong thi hành án dân sự ở Việt
Nam” của tác giả Đặng Đình Quyền được hoàn thành năm 2012. Luận án đã phân
tích cơ sở lý luận về hiệu quả áp dụng pháp luật trong thi hành án dân sự ở Việt Nam,
trong đó nêu bật các tiêu chí đánh giá và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả áp dụng
pháp luật trong công tác thi hành án dân sự.
– Luận văn thạc sĩ “Hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự đáp ứng yêu cầu
cải cách tư pháp” của tác giả Trần Phương Hồng được hoàn thành năm 2012. Tác giả
luận văn đã phân tích một số vấn đề lý luận về hoàn thiện pháp luật thi hành án dân
sự như: khái niệm, vai trò, đặc điểm pháp luật thi hành án dân sự để từ đó đánh giá thực
trạng hệ thống pháp luật thi hành án dân sự ở Việt Nam trước yêu cầu cải cách tư pháp.
– Luận văn thạc sỹ của Lê Anh Tuấn về “Đổi mới thủ tục thi hành án dân sự
ở Việt Nam” năm 2014. Bên đã có nội dung nghiên cứu về thi hành án dân sự ở
những góc độ, khía cạnh và mức độ khác nhau. Ở một số công trình cũng đã đề cập
đến vấn đề thực trạng và giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định về thi hành án dân
sự, nhưng kể từ khi Luật Thi hành án dân sự năm 2008 được ban hành cho tới nay
– Luận văn thạc sĩ “Đánh giá các quy định pháp luật về thi hành án dân sự hiện
hành trong mối quan hệ với hệ thống pháp luật” của tác giả Lê Thị Hoàng Thanh được
viết năm 2012. Công trình của tác giả đã phân tích những vướng mắc, bất cập của mô
hình tổ chức và hoạt động thi hành án dân sự ở Việt Nam, qua đó kiến nghị các giải
pháp hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự và các văn bản quy phạm pháp luật
có liên quan, đặc biệt là các quy định nhằm nâng cao tính minh bạch trong việc quản
lý tài sản, thu nhập của cá nhân nhằm đảm bảo hiệu quả thi hành án dân sự.
5

– Luận văn thạc sỹ “Hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện
nay” Trần Mạnh Quân Khoa Luật: Trình bày cơ sở lý luận về khái niệm, đặc điểm,
vai trò và nội dung của pháp luật thi hành án dân sự. Đánh giá đúng đắn về thực trạng
pháp luật thi hành án dân sự hiện hành và trong mối quan hệ với hệ thống pháp luật
nói chung. Đưa ra những giải pháp và kiến nghị để hoàn thiện pháp luật thi hành án
dân sự Việt Nam.
– Bài viết “. Bàn về biện pháp phong tỏa tài sản tài khoản trong công tác thi
hành án dân sự hiện nay/ Thanh Hương // Dân chủ và pháp luật số chuyên đề tháng
02/2013. – H.; 2013. – tr.23-26; 32. Bài viết trình bày tình hình phong tỏa tài khoản
và những khó khăn, bất cập trong công tác thi hành án dân sự, đồng thời đưa ra giải
pháp kịp thời đối với việc áp dụng các biện pháp phong tỏa tài khoản
– Bài viết “Trao đổi về một số vướng mắc trong công tác thi hành án dân sự/
Huỳnh Minh Khánh” đăng trên tạp chí Dân chủ và pháp luật số 1(250)/tháng 01/2013.
– H.; 2013. – tr.46-51. Thi hành án là 1 trong những hoạt động thể hiện sự nghiêm
minh của pháp luật, tính uy nghiêm của nhà nước. Hoạt động thi hành án là hoạt động
đưa các bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật ra thi hành trên thực
tế. Bài viết đưa ra ý kiến trao đổi về 1 số vướng mắc trong công tác thi hành án dân
sự, thông qua 1 số vụ việc cụ thể.
– Bài viết “Một số giải pháp nâng cao chất lượng kiểm sát việc thi hành án dân
sự/ Nguyễn Mạnh Hùng // Kiểm sát số Tân xuân/tháng 01/2013. – H.; 2013. – tr.24-
27.Trình bày 1 số giải pháp nâng cao chát lượng kiểm sát việc thi hành án dân sự:
Cần tiếp tục quán triệt những nội dung của luật thi hành án dân sự, kiện toàn bộ máy,
viện kiểm sát nhân dân cần chủ động phối hợp với các ngành hữu quan,..
– Bài viết “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thi hành án dân sự
hiện nay” của tác giả Lê Hùng Cường được viết năm 2017 đăng trên website http//:
thads.moj.gov.vn. Công trình tập trung phân tích những vướng mắc, bất cập phát sinh
từ thực tiễn trong quá trình thi hành Luật Thi hành án dân sự năm 2014 và các văn
bản hướng dẫn thi hành, cụ thể như: vướng mắc, bất cập về xác minh điều kiện thi
hành án; thực hiện thông báo thi hành án; miễn, giảm trong thi hành án dân sự… Từ
6

đó, tác giả đề xuất một số giải pháp cơ bản để nâng cao hiệu quả công tác thi hành án
dân sự.
– Bài viết “Tìm hiểu về tổ chức thi hành án của nước Cộng hòa Pháp” của tác
giả
Điền
Đức
Thành
được
viết
năm
2010,
đăng
trên
website:
http://hcmcbar.org/NewsDetail.aspx?CatPK=4&NewsPK=130. Trong công trình
này, tác giả thông tin về thẩm quyền của Thừa phát lại đối với việc thi hành án dân
sự, trong đó có thẩm quyền cưỡng chế tài sản để thi hành án.
– Bài viết “Mô hình tổ chức thi hành án dân sự công ở một số nước trên thế
giới” của Chu Thị Hoa được hoàn thành năm 2012 đăng trên tạp chí TẠP CHÍ NGHỀ
LUẬT SỐ 1 NĂM 2007. Trong công trình này, tác giả tổng hợp và thông tin về mô
hình tổ chức thi hành án dân sự công ở một số nước, trong đó cơ quan, tổ chức có
thẩm quyền thi hành án được quyền thực hiện các biện pháp thi hành án và cưỡng chế
thi hành án để thi hành nghiêm chỉnh bản án, quyết định của Tòa án.
– Sách “Sổ tay nghiệp vụ thi hành án dân sự” của tác giả Nguyễn Văn Luyện,
Nguyễn Thanh Thủy được xuất bản năm 2012. Công trình này phân tích, tổng hợp
các quy định pháp luật và kỹ năng thực tiễn giúp cho chấp hành viên, công chức thi
hành án dân sự có thể áp dụng, nâng cao hiệu quả thực hiện các nhiệm vụ thi hành án
dân sự được giao, trong đó có các vấn đề lý luận và thực tiễn về thi hành án dân sự.
– Luận án tiến sỹ Luật học “Giám sát thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay”,
của tác giả Hoàng Thế Anh hoàn thành năm 2015. Luận án đã nghiên cứu một số vấn
đề lý luận về giám sát thi hành án dân sự, theo đó đã làm rõ giám sát thi hành án dân
sự với góc độ là một cơ chế, biện pháp để đảm bảo thực thi quyền lực nhà nước đối
với hoạt động thi hành án dân sự nhằm tổ chức thi hành có hiệu quả các bản án, quyết
định dân sự có hiệu lực thi hành.
– Luận án tiến sỹ Luật học “Thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự ở tỉnh
Bà Rịa – Vũng Tàu” của tác giả Lại Anh Thắng hoàn thành năm 2010. Tác giả luận
văn phân tích một số vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự như
khái niệm, vai trò, đặc điểm của thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự. Trên cơ
sở đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật thi hành án dân sự trên địa bàn cụ thể là
7

tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, tác giả luận văn đã đưa ra các giải nhằm tăng cường kỷ cương
và nâng cao chất lượng hiệu quả công tác thi hành án dân sự và xã hội hóa về thi hành
án dân sự; nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban chỉ đạo thi hành án dân sự các cấp ở
tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu…
Ngoài ra trên sách báo pháp lý, các diễn đàn pháp luật từ 2009 đến nay cũng
có rất nhiều bài nghiên cứu, trao đổi về thi hành án dân sự.
Cũng có thể kể đến những nghiên cứu khác như cuốn sách tham khảo như:

“Một số vấn đề về hoàn thiện pháp luật Thi hành án dân sự Việt Nam”- Tác
giả Tiến sỹ Lê Thu Hà – Học viện Tư Pháp, xuất bản năm 2011.
Các bài viết trên tạp chí Dân chủ và Pháp luật số chuyên đề về thi hành án dân
sự các tháng 2/2012, tháng 4/2012, tháng 12/2012, tháng 03/2014; số chuyên đề tháng
6/2012 về thi hành án dân sự tồn đọng; số chuyên đề tháng 12/2013 về thực hiện Luật
thi hành án dân sự … và rất nhiều các bài viết khác trong các sách báo, tạp chí nghiên
cứu về thủ tục thi hành án dân sự như Tạp chí Nghề Luật của Học viện Tư pháp, Tạp
chí Nghiên cứu lập pháp,…
Hiện nay, để đáp ứng nhu cầu cải cách tư pháp, Bộ tư pháp đã ban hành Luật
sửa đổi, bổ sung Luật Thi hành án dân sự. Luật đã được Quốc hội thảo luận, cho ý
kiến tại kỳ họp thứ 7( tháng 5/2014) và được biểu quyết thông qua vào kỳ họp thứ 8
ngày 25/11/2014, có hiệu lực thi hành từ 01/7/2015 vừa qua.
Những công trình nghiên cứu nói trên đã nghiên cứu những vấn đề mang tính
tổng thể hoặc những khía cạnh, phạm vi cụ thể khác nhau của thi hành án dân sự.
Nhưng đến nay, chưa có công trình nghiên cứu nào dưới góc độ lý luận và thực trạng
pháp luật, lý giải các nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng pháp luật, đề ra các giải
pháp hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự ở tỉnh Quảng Ninh.
Trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc kết quả các công trình nghiên cứu, các bài viết,
đồng thời bằng kinh nghiệm thực tiễn và những hiểu biết của mình, tác giả trình bày
trong luận văn cơ sở lý luận, nội dung pháp luật thi hành án dân sự, đánh giá thực tiễn
thi hành pháp luật từ đó liên hệ trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, đưa ra nhóm giải pháp
hoàn thiện các văn bản pháp luật đã ban hành trong lĩnh vực thi hành án dân sự, đáp
8

ứng vấn đề cấp bách của thực tiễn công tác thi hành án dân sự.
2.2. Tình hình nghiên cứu ở ngoài nước
Cho đến nay ở nước ngoài chưa có công trình nào được công bố có liên quan
trực tiếp đến đề tài nói trên.
Từ việc tham khảo một số công trình nghiên cứu về thi hành án dân sự của
trong nước và các nước trên thế giới chưa có công trình nào nghiên cứu cụ thể về
Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự – Nghiên cứu thực tiễn tại tỉnh Quảng
Ninh. Vì vậy, đề tài đã chọn không trùng lắp với các công trình đã công bố ở trong
và ngoài nước.
3. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục hoàn
thiện pháp luật về thi hành án dân sự ở Việt Nam.
Để đạt được mục đích đó, đề tài cần giải quyết các mục tiêu sau:
– Làm rõ những vấn đề chung về pháp luật thi hành án dân sự.
– Làm rõ thực trạng pháp luật về thi hành án dân sự ở Việt Nam. Nghiên cứu
thực tiễn tại tỉnh Quảng Ninh.
– Làm rõ các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự tại
Việt Nam.
Để có thể đạt được mục đích đặt ra khi nghiên cứu đề tài, đòi hỏi đề tài phải
giải quyết các vấn đề sau:
– Đề tài có nhiệm vụ hệ thống hóa những vấn đề lý luận về Thi hành án dân sự
theo quy định của Hiến pháp và Luật thi hành án dân sự hiện hành..
– Nghiên cứu về thực tiễn áp dụng quy định về THADS trong thực tế tại tỉnh
Quảng Ninh qua quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao. Qua đó, tìm
hiểu các thành tựu, hạn chế và các nguyên nhân của hoạt động THADS tại đơn vị;
Đề xuất những giải pháp nâng cao vai trò THADS của trong hệ thống Cơ quan
THADS nói chung và Cục THADS tỉnh Quảng Ninh nói riêng trong giai đoạn hiện nay.
9

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn của Pháp
luật về thi hành án dân sự, trong đó, phần thực tiễn chủ yếu nghiên cứu tại tỉnh Quảng
Ninh. Đối tượng nghiên cứu về hoạt động thi hành án do các chủ thể theo Luật
THADS ban hành. Đối tượng nghiên cứu là hoạt động THADS theo quy định của
Luật thi hành án dân sự hiện hành.
Kinh nghiệm hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự ở một số nước như:
Indonesia, Singapore, Liên bang Nga cũng là đối tượng nghiên cứu của đề tài.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
– Phạm vi về thời gian: phần thực trạng pháp luật về thi hành án dân sự được
nghiên cứu chủ yếu từ năm 2013 đến năm 2018, các giải pháp được đề xuất cho giai
đoạn từ năm 2020 đến 2025.
– Phạm vi về không gian: các vấn đề thuộc đối tượng nghiên cứu chủ yếu diễn
ra ở Việt Nam, đặc biệt là ở tỉnh Quảng Ninh. Đề tài cũng nghiên cứu một số vấn đề
liên quan ở các nước như Indonesia, Singapore và Liên bang Nga.
– Phạm vi về nội dung: Trong khuôn khổ đề tài này, luận văn tập trung nghiên
cứu các nội dung cụ thể của pháp luật về thi hành án dân sự như tổ chức bộ máy cơ
quan thi hành án, thủ tục thi hành án dân sự, khiếu nại tố cáo, xử lý vi phạm trong
THADS ở Việt Nam theo quy định pháp luật hiện hành.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành đề tài này, luận văn đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu
như sau:
– Phương pháp thu thập thông tin: Thu thập, phân tích và khai thác thông tin
từ các nguồn có sẵn liên quan đến đề tài nghiên cứu, bao gồm các Văn kiện, Nghị
quyết của Đảng; Luật, Nghị định của Chính phủ; các quy định của bộ ngành ở Trung
ương và địa phương; các công trình nghiên cứu, các báo cáo, tài liệu thống kê của
chính quyền, ban ngành đoàn thể, tổ chức, cá nhân liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp
10

tới thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự ở nước ta nói chung và tỉnh Quảng Ninh
nói riêng.
– Phương pháp phân tích, tổng hợp: Phương pháp này được sử dụng chủ yếu
là trong Chương 1 và Chương 2 để phân tích các cơ sở lý luận, đánh giá các quy định
pháp luật hiện hành của Việt Nam về thi hành án dân sự.
– Phương pháp thống kê: Là phương pháp thu thập, tổng hợp, trình bày số liệu,
tính toán các đặc trưng của đối tượng nghiên cứu nhằm phục vụ cho quá trình phân
tích, đánh giá về kết quả thi hành pháp luật về thi hành án dân sự ở tỉnh Quảng Ninh
hiện nay.
– Phương pháp khái quát hóa đối tượng nghiên cứu.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được bố
cục thành 03 chương, cụ thể như sau:
Chương 1: Những vấn đề chung về pháp luật thi hành án dân sự.
Chương 2: Thực trạng pháp luật về thi hành án dân sự ở Việt Nam. Nghiên
cứu thực tiễn tại tỉnh Quảng Ninh.
Chương 3: Các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự tại
Việt Nam.

11

CHƯƠNG 1:
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÁP LUẬT THI HÀNH ÁN DÂN SỰ

1.1. Khái niệm, đặc điểm của pháp luật về thi hành án dân sự
1.1.1. Khái niệm pháp luật về thi hành án dân sự
Trước hết, để làm rõ khái niệm pháp luật thi hành án dân sự, cần tìm hiểu thi
hành án là gì? Thi hành án được hiểu là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền được tiến hành theo thủ tục trình tự pháp luật quy định, nhằm thực hiện các
bản án quyết định đã có hiệu lực pháp luật của tòa án.
Thi hành án dân sự là giai đoạn kết thúc của tố tụng dân sự mà trong đó cơ
quan thi hành án đưa các bản án, quyết định đã có hiệu lực thi hành ra thi hành nhằm
bảo vệ quyền lợi của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Bản chất của thi hành án dân sự là
thi hành các quyết định của Tòa án tuyên trong bản án, quyết định mà không giải
quyết lại nội dung vụ án và là giai đoạn bảo vệ quyền lợi cho các đương sự về mặt
thực tế. Thi hành án dân sự có ý nghĩa vô cùng quan trọng đó là bảo đảm bản án,
quyết định của Tòa án có hiệu lực thực tế trong cuộc sống, bảo đảm quyền lợi của
đương sự bên cạnh đó thông qua việc thi hành án, Cơ quan thi hành án phát hiện sai
sót của Tòa án trong việc áp dụng pháp luật từ đó kiến nghị Tòa án có thẩm quyền
kịp thời chỉ đạo công tác xét xử, hướng dẫn áp dụng pháp luật và kiến nghị trong việc
lập pháp.
Các bản án, quyết định được thi hành án không chỉ là các bản án, quyết định
được ban hành bởi tòa án, của hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh và của trọng tài
thương mại trong nước mà còn là những phán quyết được ban hành bởi Tòa án nước
ngoài và quyết định của Trọng tài nước ngoài nhưng được tòa án Việt Nam công nhận
và cho thi hành trên lãnh thổ Việt Nam. Như vậy, trên cơ sở đó có thể đưa ra khái
niệm như sau: Thi hành án dân sự là việc tổ chức thi hành những bản án, quyết định
về phần dân sự của các cơ quan có thẩm quyền được thực hiện bởi cơ quan thi hành
án dân sự theo trình tự thủ tục chặt chẽ theo qui định của pháp luật về thi hành án
dân sự, nhằm đảm bảo quyền và lơi ích hợp pháp theo các quyết định trong các bản
án, quyết định đã tuyên.
12

Theo quy định tại Điều 1 và 2 Luật Thi hành án dân sự năm 2008( sửa đổi, bổ
sung năm 2014), THADS là hoạt động của nhiều tổ chức và cá nhân, bao gồm cả cơ
quan THADS trong quá trình tổ chức thi hành các bản án, quyết định của Tòa án, Hội
đồng xử lý vụ việc cạnh tranh và Trọng tài thương mại. Các bản án, quyết định được
THADS bao gồm: bản án, quyết định về dân sự, hình phạt tiền, tịch thu tài sản, truy
thu tiền, tài sản thu lợi bất chính, xử lý vật chứng, tài sản, án phí và quyết định dân
sự trong bản án, quyết định hình sự, phần tài sản trong bản án, quyết định hành chính
của Tòa án, quyết định của Tòa án giải quyết phá sản, quyết định xử lý vụ việc cạnh
tranh của Hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh có liên quan đến tài sản của bên phải thi
hành và phán quyết, quyết định của Trọng tài thương mại hoặc những bản án, quyết
định của Tòa án cấp sơ thẩm được thi hành án ngay, mặc dù có thể bị kháng cáo,
kháng nghị. Hoạt động THADS trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh được thực hiện theo
nguyên tắc và trình tự, thủ tục theo quy định của Luật THADS, các văn bản hướng
dẫn thi hành và các văn bản quy phạm phát luật có liên quan.
Như vậy, Thi hành án dân sự là hoạt động của nhiều tổ chức và cá nhân được
thực hiện theo nguyên tắc và trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật THADS và
pháp luật có liên quan trong quá trình tổ chức thi hành các bản án, quyết định của
Tòa án, Hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh và Trọng tài thương mại.
Các quan hệ xã hội cụ thể phát sinh trong quá trình thi hành và chấp hành hình
phạt như: Việc đưa bản án ra thi hành, chỉ định cơ quan tổ chức thi hành, tổ chức lực
lượng, cơ sở vật chất đảm bảo cho việc thi hành án; Luật Thi hành án dân sự năm
2008( sửa đổi, bổ sung năm 2014) ngoài những quy định trên còn qui định về quyền
và nghĩa vụ của người chấp hành án; nghĩa vụ của cơ quan nhà nước hữu quan… do
pháp luật hành chính – tư pháp, hay nói cách khác, do pháp luật thi hành án dân sự
điều chỉnh.
Pháp luật thi hành án dân sự là một bộ phận cấu thành hệ thống pháp luật Việt
Nam. Pháp luật THADS được hiểu theo nghĩa rộng bao gồm tổng thể các văn bản
quy phạm pháp luật do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành có chứa đựng
các quy phạm pháp luật từ Hiến pháp, BLHS, BLDS, BLTTHS, BLTTDS đến các
13

văn bản chuyên ngành về THADS như Luật thi hành án dân sự và các văn bản hướng
dẫn thi hành…thì đều coi là pháp luật THADS. Quá trình hình thành và phát triển của
pháp luật THADS tuy còn nhiều tồn tại nhất định, nhưng pháp luật THADS đã được
chuyển hóa vai trò lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, ý chí của nhân dân và đồng thuận
của xã hội để tạo nền tảng cho hoạt động của cơ quan THADS. Trên cơ sở đó, có thể
đưa ra khái niệm pháp luật THADS như sau: Pháp luật THADS là hệ thống các quy
tắc xử sự chung( quy phạm pháp luật) thể chế hóa đường lối của Đảng, thể hiện ý chí
của nhân dân, do các cơ quan nhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện trên cơ sở
giáo dục, thuyết phục, nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình
thi hành án dân sự. Pháp luật thi hành án dân sự được cấu thành bởi hệ thống quy
phạm pháp luật được quy định tại nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác nhau như:
Hiến pháp, Luật cho đến những văn bản hướng dẫn thi hành do Chính phủ, các Bộ,
ban ngành hay chính quyền địa phương ban hành.
1.1.2. Đặc điểm của pháp luật về thi hành án dân sự
Pháp luật thi hành án dân sự có những đặc điểm sau:
– Thời điểm thực hiện pháp luật thi hành án dân sự, được diễn ra ngay sau khi
bản án quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Vì vậy, có thể nói không có
kết quả của hoạt động xét xử thì cũng không có hoạt động thi hành án. Tuy nhiên, thi
hành án lại không phải là giai đoạn tố tụng; bản án và quyết định của tòa án đã có
hiệu lực pháp luật không phải là cơ sở duy nhất để tiến hành các hoạt động thi hành
án; thi hành án đòi hỏi những nguyên tắc, thủ tục và cách thức hoạt động riêng. Ví
dụ, để có thể tiến hành các hoạt động thi hành án thì phải có quyết định thi hành án
và phải dựa trên những quy định cụ thể về thi hành án…
– Pháp luật thi hành án dân sự có tính chấp hành, vì thi hành án chỉ được tiến
hành trong khuôn khổ pháp luật quy định nhằm thực hiện các các bản án và quyết
định của toà án đã có hiệu lực pháp luật. Tuy nhiên, ở đây tính chất chấp hành trong
thi hành án có những nét riêng thể hiện ở chỗ: Thứ nhất, nó chủ yếu do cơ quan tư
pháp ( theo nghĩa rộng) hay đối tượng phải thi hành án tiến hành; thứ hai, cơ sở để
tiến hành các hoạt động thi hành án bao gồm các quy định của pháp luật(được thể
14

hiện trong các văn bản quy phạm pháp luật) và bản án, quyết định của toà án(văn bản
áp dụng pháp luật) đã có hiệu lực pháp luật; thứ ba, mục đích cuối cùng của hoạt động
thi hành án là bảo đảm cho các nội dung của các bản án, quyết định của toà án đã có
hiệu lực pháp luật được thực thi chứ không phải là ra các văn bản áp dụng pháp luật
hoặc các quyết định có tính điều hành, nét đặc trưng của cơ quan hành chính.
– Pháp luật thi hành án dân sự có tính quản lí vì thi hành án luôn đòi hỏi các
yếu tố kế hoạch, tổ chức, đôn đốc, kiểm tra, xử lí… nhằm tác động tới các đối tượng
phải thi hành án để họ tự giác thi hành hoặc áp dụng các biện pháp buộc họ phải thi
hành nghĩa vụ đã được xác định trong các bản án, quyết định của toà án, phải tuân
theo các quy định của pháp luật; giáo dục họ có ý thức tôn trọng pháp luật, tôn trọng
lợi ích của cá nhân, tôn trọng kỉ luật nhà nước và trở thành người lương thiện (đối với
những người bị kết án phạt tù). Ở đây, tính chất quản lí cũng có đặc trưng riêng về
chủ thể quản lí, đối tượng và khách thể quản lí; phạm vi và phương pháp quản lý…
– Pháp luật thi hành án dân sự kết hợp giữa phương pháp thuyết phục, giáo
dục và cưỡng chế, mệnh lệnh bắt buộc. Trong thi hành án, phương pháp thuyết phục,
giáo dục có ý nghĩa quan trọng nhưng phương pháp mệnh lệnh, bắt buộc phải thi hành
có tính chất đặc thù. Điều này xuất phát từ tính chất của thi hành án như đã nêu ở
trên. Ngay cả trong trường hợp người phải thi hành án tự nguyện thực thi hành nghĩa
vụ của mình thì cũng là vì họ hiểu rằng toà án đã phán xét, sự thực đã được làm sáng
tỏ( nghĩa là trước đó họ đã không tự nguyện) và nếu không thi hành thì họ sẽ phải
chịu các biện pháp cưỡng chế của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
– Chủ thể tham gia pháp luật thi hành án dân sự bao gồm nhiều cơ quan chức
năng, trên cơ sở quy định của pháp luật. Có nhiều cơ quan tham gia vào quá trình thi
hành án, nhất là trong việc tổ chức thi hành các bản án và quyết định của toà án có
những nội dung phức tạp. Thực tế đã cho thấy rõ, trong thi hành án vai trò của các cơ
quan tư pháp là rất quan trọng, nhất là các cơ quan thi hành án nhưng trong nhiều
trường hợp nếu không có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan tư pháp với cơ quan
hành pháp và có sự lãnh đạo của các tổ chức Đảng thì việc thi hành các bản án phức
tạp khó đạt được kết quả tốt.
15

1.1.3. Vai trò, ý nghĩa của pháp luật về thi hành án dân sự
Pháp luật thi hành án dân sự là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước nhằm
đưa một bản án, quyết định của Tòa án ra thi hành trên thực tế. Đây là một công việc
có nhiều khó khăn, phức tạp nhằm thực thi công lý, đem lại công bằng cho xã hội,
bảo vệ an ninh quốc gia. Nếu mục đích của thi hành án dân sự không đạt được thì
mọi bản án, quyết định của Tòa án cũng chỉ nằm trên giấy tờ. Chính vì vậy, ý nghĩa
của hoạt động thi hành án dân sự được thể hiện qua mấy điểm sau:
Một là, bảo đảm bản án, quyết định Tòa án có lực được thi hành một cách
nghiêm chỉnh, đúng pháp luật. Từ đó có thể bảo đảm công lý, công bằng cho xã hội,
bảo vệ an ninh quốc gia, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, cơ quan, tổ
chức, cá nhân khác trong xã hội.
Hai là, ngoài tính bắt buộc, thi hành án dân sự còn có ý nghĩa giáo dục, cải tạo
người bị thi hành án để họ không có hành vi vi phạm mới và trở thành người có ích
cho xã hội. Điều mang ý nghĩa hết sức quan trọng trong công tác thi hành án dân sự
, chính vì vậy cần thiết phải có sự vào cuộc của tất cả các sở, ban, ngành địa phương,
gia đình và toàn thể cộng đồng xã hội.
Ba là, nâng cao ý thức pháp luật trong nhân dân để nhằm phòng ngừa hàng vi
vi phạm pháp luật khuyến khích nhân dân tham gia vào công cuộc đấu tranh phòng,
chống hành vi phạm tội. Ngoài ra, hạn chế sự kì thị của người dân với những người
chấp hành xong án phạt trở về và làm việc.
1.2. Những nội dung cơ bản của pháp luật về thi hành án dân sự
1.2.1. Quy định về tổ chức bộ máy cơ quan thi hành án dân sự, chấp hành viên
1.2.1.1. Hệ thống tổ chức thi hành án dân sự
Vấn đề về hệ thống tổ chức cơ quan thi hành án dân sự có ý nghĩa rất quan
trọng, quyết định hiệu quả của công tác thi hành án dân sự, nên việc quy định nguyên
tắc về hệ thống tổ chức cơ quan thi hành án dân sự trong Luật, nhất là phân định rõ
cơ quan quản lý thi hành án dân sự và cơ quan thi hành án dân sự trong hệ thống tổ
chức là cần thiết, tạo cơ sở cho Chính phủ quy định cụ thể mô hình tổ chức cơ quan
thi hành án dân sự.