10879_Quản lý nguồn nhân lực ngành Giáo dục của tỉnh Vĩnh Phúc

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
———————

BÙI VĂN MINH

QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC NGÀNH GIÁO DỤC
CỦA TỈNH VĨNH PHÚC

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

HÀ NỘI – 2015

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
———————

BÙI VĂN MINH

QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC NGÀNH GIÁO DỤC
CỦA TỈNH VĨNH PHÚC

Chuyên ngành
: Quản lý kinh tế
Mã số

: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN CÚC

XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

PGS.TS. Nguyễn Cúc
XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

TS. Nguyễn Trúc Lê

HÀ NỘI – 2015

i
LỜI CAM KẾT

Tôi xin cam kết đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng
dẫn khoa học của PGS – TS Nguyễn Cúc. Các số liệu, tài liệu luận văn nêu ra là
trung thực, đảm bảo tính khách quan, khoa học. Các tài liệu tham khảo có nguồn
gốc xuất sứ rõ ràng.

Tác giả

Bùi Văn Minh

ii
LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn, tôi xin chân thành gửi lời
cảm ơn tới lãnh đạo nhà trường, lãnh đạo và các thầy cô giáo trong khoa kinh tế
chính trị, các thầy cô giáo trong các khoa, các phòng ban của trường đại học Kinh
Tế – Đại học Quốc Gia Hà Nội; lãnh đạo, các chuyên viên của sở Giáo dục và Đào
tạo tỉnh Vĩnh Phúc; Các thầy cô giáo, các cán bộ quản lý ở các trường phổ thông
trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc; Bạn bè và đồng nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi và
giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn.
Tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS – TS Nguễn Cúc, người đã nhiệt tình
hướng dẫn, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu trong nghiên cứu khoa học và
dành những tình cảm tốt đẹp cho tôi trong thời gian qua.
Tôi xin cảm ơn các Giáo sư, Phó giáo sư, Tiến sĩ là chủ tịch hội đồng, phản
biện và ủy viên hội đồng đã bớt chút thời gian quý báu để đọc, nhận xét và tham
gia hội đồng đánh giá luận văn.
Mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng chắc chắn luận văn không thể tránh khỏi
những sai sót, kính mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của quý thầy cô và bạn bè
đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn nữa.

Tác giả

Bùi Văn Minh

iii
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU …………………………………………………………………………………………..
1
1. Lý do chọn đề tài ………………………………………………………………………………………
1
2. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu ………………………………………………………………
2
3. Đối tƣợng nghiên cứu
………………………………………………………………………………..
2
4. Mục tiêu nghiên cứu
………………………………………………………………………………….
2
4.1.
Mục tiêu tổng quát ………………………………………………………………………………
2
4.2.
Mục tiêu cụ thể
……………………………………………………………………………………
3
5.
Nội dung và phạm vi nghiên cứu
…………………………………………………………….
3
6.
Phƣơng pháp nghiên cứu
………………………………………………………………………..
3
7. Cấu trúc luận văn
……………………………………………………………………………………..
3
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ …………………
5
NGUỒN NHÂN LỰC NGÀNH GIÁO DỤC ………………………………………………….
5
1.1.
Tổng quan tình hình nghiên cứu các đề tài có liên quan
……………………….
5
1.1.1.
Các công trình nghiên cứu về quản lý nguồn nhân lực …………………………..
5
1.1.2.
Các công trình nghiên cứu về quản lý nguồn nhân lực của ngành Giáo
dục
……………………………………………………………………………………………………….
8
1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nguồn nhân lực ngành giáo dục
…….
11
1.2.1.
Quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo dục …………………………………..
12
1.2.1.1.
Khái niệm về nhân lực ………………………………………………………………….
12
1.2.1.2.
Khái niệm về nguồn nhân lực ………………………………………………………..
12
1.2.1.3.
Khái niệm quản lý
………………………………………………………………………..
13
1.2.1.4.
Khái niệm quản lý nguồn nhân lực
…………………………………………………
14
1.2.1.5. Phát triển nguồn nhân lực
………………………………………………………………….
15
1.2.1.6. Vai trò của quản lý nguồn nhân lực ngành giáo dục ………………………………..
16
1.2.2. Đặc điểm nguồn nhân lực của ngành giáo dục ………………………………………
17
1.2.2.1. Đặc điểm nguồn nhân lực ngành giáo dục
…………………………………………….
17
1.2.2.2.
Ý nghĩa của quản lý nguồn nhân lực ngành giáo dục
…………………………
18
1.2.3. Nội dung quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo dục
………………………………
18

iv
1.2.3.1.
Quản lý số lượng của nguồn nhân lực
……………………………………………..
19
1.2.3.2.
Quản lý chất lượng nguồn nhân lực ………………………………………………..
19
1.2.3.3.
Hoàn thiện cơ chế quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo dục ………….
20
1.2.3.4.
Tạo động lực thúc đẩy người lao động
…………………………………………….
22
1.2.3.5.
Kiểm tra, giám sát ………………………………………………………………………..
23
1.2.3.6.
Công cụ quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo dục………………………..
24
1.2.3.7.
Cơ cấu nguồn nhân lực …………………………………………………………………
24
1.2.4.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo dục …

……………………………………………………………………………………………………..
25
1.2.4.1.
Chính sách phát triển giáo dục và đào tạo của Đảng và Nhà nước …………
25
1.2.4.2.
Cơ chế chính sách quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo dục
………….
25
1.2.4.3.
Nhận thức trách nhiệm của đội ngũ giáo viên
…………………………………..
25
1.3.
Kinh nghiệm quản lý nguồn nhân lực ngành giáo dục của một số địa
phƣơng
……………………………………………………………………………………………………….
26
1.3.1.
Kinh nghiệm ở tỉnh Bắc Ninh ………………………………………………………….
26
1.3.2.
Kinh nghiệm ở thành phố Hồ Chí Minh
……………………………………………
26
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ……………………
28
2.1. Câu hỏi nghiên cứu ………………………………………………………………………………
28
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc sử dụng ………………………………………………..
28
2.3. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu …………………………………………..
28
2.4. Các công cụ đƣợc sử dụng
…………………………………………………………………….
29
2.5. Mô tả các phƣơng pháp đƣợc sử dụng trong luận văn
……………………………
29
2.5.1. Phương pháp luận duy vật biện chứng kết hợp với phương pháp logic – lịch
sử, phương pháp tiếp cận hệ thống ……………………………………………………………….
29
2.5.2. Phương pháp thu thập dữ liệu và thống kê kinh tế
………………………………..
29
2.5.3. Phương pháp kế thừa các công trình nghiên cứu khoa học …………………..
30
2.5.4. Phương pháp nghiên cứu, phân tích và xử lý số liệu …………………………….
31
2.5.5. Phương pháp thống kê, so sánh, tổng hợp số liệu
………………………………….
31

v
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC NGÀNH
GIÁO DỤC CỦA TỈNH VĨNH PHÚC
…………………………………………………………
33
3.1. Tổng quan về điều kiện tự nhiên và tình hình phát triển kinh tế xã hội tỉnh
Vĩnh Phúc …………………………………………………………………………………………………..
33
3.1.1. Điều kiện tự nhiên ………………………………………………………………………………
33
3.1.2. Tình hình phát triển kinh tế – xã hội
…………………………………………………….
34
3.1.2.1. Tình hình phát triển kinh tế – xã hội
…………………………………………………….
34
3.1.2.2. Tình hình phát triển lao động và việc làm ……………………………………………
35
3.2. Thực trạng phát triển nguồn nhân lực của ngành giáo dục tỉnh Vĩnh Phúc
thời gian qua ………………………………………………………………………………………………
36
3.2.1. Tình hình phát triển ngành giáo dục tỉnh Vĩnh Phúc thời gian qua
……………….
36
3.2.1.1. Khái quát chung về hệ thống giáo dục, đào tạo trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc

…………………………………………………………………………………………………………………..
36
3.2.1.2. Các nguồn lực phát triển ngành giáo dục Vĩnh Phúc
…………………………….
38
3.2.1.3. Tình hình phát triển
…………………………………………………………………………..
39
3.2.2. Thực trạng về cơ cấu và số lượng giáo viên phổ thông của tỉnh Vĩnh Phúc
từ năm 2009-2014
………………………………………………………………………………………..
46
3.2.3. Cơ cấu nguồn nhân lực ………………………………………………………………………
47
3.2.4. Thực trạng quản lý, phát triển năng lực đội ngũ giáo viên …………………….
48
3.2.4.1. Thực trạng quản lý, phát triển kiến thức đội ngũ giáo viên…………………….
48
3.2.4.2. Thực trạng quản lý, phát triển kỹ năng cán bộ giáo viên ……………………….
49
3.2.4.3. Thực trạng quản lý, phát triển nhận thức và hành vi giáo viên
……………….
50
3.2.5. Thực trạng việc tạo động lực thúc đẩy giáo viên
……………………………………
50
3.2.5.1. Thực trạng việc tạo động lực thúc đẩy cán bộ, giáo viên bằng yếu tố vật
chất …………………………………………………………………………………………………………….
50
3.2.5.2. Thực trạng việc tạo động lực thúc đẩy cán bộ giáo viên bằng yếu tố tinh
thần
…………………………………………………………………………………………………………….
51
3.2.5.3. Thực trạng việc tạo động lực thúc đẩy cán bộ, giáo viên bằng việc cải thiện
điều kiện làm việc
…………………………………………………………………………………………
52

vi
3.2.5.4. Thực trạng việc nâng cao động lực thúc đẩy cán bộ giáo viên bằng tạo cơ
hội thăng tiến
……………………………………………………………………………………………….
52
3.3. Thực trạng công tác quản lý nguồn nhân lực ngành giáo dục của tỉnh Vĩnh
Phúc …………………………………………………………………………………………………………..
52
3.3.1. Thực trạng công tác xây dựng chiến lược, quy hoạch phát triển nguồn
nhân lực
……………………………………………………………………………………………………..
52
3.3.2. Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân
lực
………………………………………………………………………………………………………………
53
3.3.3. Thực trạng công tác bố trí, sử dụng nguồn nhân lực …………………………….
54
3.3.4. Thực trạng về công tác đãi ngộ đối với giáo viên …………………………………..
54
3.4. Đánh giá về công tác quản lý, phát triển nguồn nhân lực ngành giáo dục
tỉnh Vĩnh Phúc
……………………………………………………………………………………………
55
3.4.1. Ưu điểm …………………………………………………………………………………………….
55
3.4.2. Hạn chế
……………………………………………………………………………………………..
56
3.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế nói trên
……………………………………………
57
CHƢƠNG 4: MỘT SỐ QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN
LÝ NGUỒN NHÂN LỰC NGÀNH GIÁO DỤC TỈNH VĨNH PHÚC …………..
58
4.1. Quan điểm hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực ………………………..
58
4.2. Phƣơng hƣớng phát triển giáo dục Vĩnh Phúc
……………………………………….
58
4.2.1. Dự báo phát triển kinh tế, dân số đến năm 2020
……………………………………
58
4.2.1.1. Dự báo tốc độ tăng trưởng và cơ cấu dân số đến năm 2020
…………………..
58
4.2.1.2. Dự báo về phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020
……
60
4.2.2. Dự báo tình hình phát triển giáo dục đào tạo
………………………………………..
64
4.2.2.1. Dự báo quy mô học sinh phổ thông các cấp theo khối lớp ……………………..
64
4.2.3. Phương hướng phát triển giáo dục Vĩnh Phúc ……………………………………..
65
4.3.
Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực ngành giáo
dục

…………………………………………………………………………………………………………
70
4.3.1. Hoàn thiện quy hoạch phát triển nguồn nhân lực
…………………………………
70
4.3.1.1. Căn cứ hoàn thiện quy hoạch……………………………………………………………..
70

vii
4.3.1.2. Nội dung quy hoạch ………………………………………………………………………….
70
4.3.1.3. Điều kiện thực hiện …………………………………………………………………………..
72
4.3.2.
Đổi mới công tác tuyển dụng …………………………………………………………..
74
4.3.2.1. Căn cứ hoàn thiện …………………………………………………………………………….
74
4.3.2.2.
Nội dung tuyển dụng
…………………………………………………………………….
74
4.3.2.3.
Điều kiện thực hiện
………………………………………………………………………
76
4.3.3.
Đào tạo, bồi dưỡng, phát triển …………………………………………………………
76
4.3.3.1. Căn cứ giải pháp ………………………………………………………………………………
76
4.3.3.2.
Nội dung
……………………………………………………………………………………..
76
4.3.3.3.
Điều kiện thực hiện
………………………………………………………………………
77
4.3.4.
Đổi mới chính sách đãi ngộ …………………………………………………………….
77
4.3.4.1. Căn cứ giải pháp ………………………………………………………………………………
77
4.3.4.2. Nội dung giải pháp
……………………………………………………………………………
78
KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………………………..
80
TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………………………………..
82

viii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT
Ký hiệu
Nguyên nghĩa
1
CNH-HĐH
Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa
2
ĐHQGHN
Đại học quốc gia Hà Nội
3
GD-ĐT
Giáo dục – Đào tạo
4
GDTX
Giáo dục thường xuyên
5
HĐND
Hội đồng nhân dân
6
HVCTQGHCM
Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
7
KT-XH
Kinh tế – Xã hội
8
LĐ
Lao động
9
NL
Nhân lực
10
Nxb
Nhà xuất bản
11
NNL
Nguồn nhân lực
12
TH
Tiểu học
13
THCS
Trung học cơ sở
14
THPT
Tung học phổ thông
15
UBND
Ủy ban nhân dân

ix
DANH MỤC BẢNG BIỂU

STT
Bảng
Nội dung
Trang
1
Bảng 3.1
Cơ cấu theo nhóm tuổi của lực lượng lao động
năm 2010
34
2
Bảng 3.2
Tình hình đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên,
nhân viên năm học 2013-2014
38
3
Bảng 3.3
Một số chỉ báo về hiện trạng giáo dục tiểu học
năm 2014
39
4
Bảng 3.4
Một số chỉ báo về hiện trạng giáo dục trung học
cơ sở năm 2014
41
5
Bảng 3.5
Một số chỉ báo về hiện trạng giáo dục trung học
phổ thông năm 2014
43
6
Bảng 3.6
Cơ cấu và số lượng giáo viên phổ thông của tỉnh
Vĩnh Phúc từ năm 2009 -2014.
45
7
Bảng 3.7
Cơ cấu cán bộ quản lý, giáo viên bậc phổ thông
từ năm 2009 – 2014
46
8
Bảng 3.8
Tỷ lệ học sinh/lớp, giáo viên/lớp năm học 2013-
2014
46
9
Bảng 3.9
Trình độ giáo viên, cán bộ quản lý giai đoạn năm
2009 – 2014.
47
10
Bảng 3.10
Cơ cấu giáo viên theo thâm niên công tác năm
học 2013 – 2014.
49
11
Bảng 4.1
Dự báo dân số đến năm 2020 (có tính đến di cư-
tăng cơ học)
59
12
Bảng 4.2
Tốc độ tăng trưởng GDP, %
60
13
Bảng 4.3
Cơ cấu kinh tế thời kỳ 2010-2020
61
14
Bảng 4.4
Dự báo học sinh tiểu học toàn tỉnh theo khối lớp
đến năm 2020
64

x
15
Bảng 4.5
Dự báo học sinh trung học cơ sở toàn tỉnh theo
khối lớp đến năm 2020
64
16
Bảng 4.6
Dự báo học sinh THPT toàn tỉnh theo khối lớp
đến năm 2020
64
17
Bảng 4.7
Dự báo quy mô lớp học và số giáo viên cấp phổ
thông
65
18
Bảng 4.8
Dự báo quy mô học sinh và số lớp học cấp tiểu
học
67
19
Bảng 4.9
Dự báo quy mô học sinh và số lớp học cấp trung
học cơ sở
68
20
Bảng 4.10
Dự báo quy mô học sinh và số lớp học trung học
phổ thông
70
21
Bảng 4.11
Dự báo nhu cầu giáo viên tiểu học
71
22
Bảng 4.12
Dự báo nhu cầu giáo viên THCS
72
23
Bảng 4.13
Dự báo nhu cầu giáo viên THPT
73

xi
DANH MỤC HÌNH VẼ

STT
Hình
Nội dung
Trang
1
Hình 4.1
Sơ đồ tuyển dụng giáo viên
76
2
Hình 4.2
Sơ đồ chính sách đãi ngộ cho giáo viên
80

1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Phát triển giáo dục và đào tạo được Đảng và Nhà nước ta xác định là quốc
sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện
đại hoá đất nước; là yếu tố cơ bản để phát triển kinh tế xã hội, tăng trưởng kinh tế
nhanh và bền vững.
Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2011-2020, được Đại hội đại
biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam thông qua, đã chỉ rõ: “Phát
triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt
Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc
tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ
quản lý là khâu then chốt”.
Vĩnh Phúc là tỉnh trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, trong những năm
qua đã đạt được những thành tựu to lớn trong phát triển kinh tế, xã hội, tốc độ tăng
trưởng kinh tế cao trong nhiều năm liên tục. Cùng với sự quan tâm của Đảng và
chính quyền các cấp, được sự hưởng ứng tích cực của các tầng lớp nhân dân, các
doanh nghiệp và các tổ chức trong tỉnh, giáo dục và đào tạo của tỉnh Vĩnh Phúc đã
phát triển cả về số lượng và chất lượng, bước đầu đáp ứng yêu cầu phát triển kinh
tế-xã hội của tỉnh và nhu cầu nâng cao trình độ dân trí, đào tạo nhân lực và nuôi
dưỡng, khuyến khích nhân tài trong tỉnh[46].
Vĩnh phúc đã xây dựng được đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục và
cán bộ công chức, viên chức phục vụ trong các cơ sở giáo dục ngày càng đông đảo,
có phẩm chất đạo đức và ý thức chính trị tốt, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ ngày
càng được nâng cao. Tuy nhiên, từ thực tế phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản
lý giáo dục đã bộc lộ những hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả giáo
dục. Qua khảo sát thực tế cho thấy, vẫn còn một bộ phận không nhỏ giáo viên và
cán bộ quản lý chưa đáp ứng được yêu cầu dạy học trong thời kì mới, chưa phát huy
hết vai trò và nhiệm vụ của mình; Vẫn còn tư tưởng bảo thủ, trì trệ, không chịu nắm

2
bắt và ứng dụng những tri thức mới vào giảng dạy, nên kết quả giáo dục còn chưa
được như mong muốn. Vì vậy, cần phải có giải pháp để nâng cao chất lượng đội
ngũ nhà giáo, nâng cao chất lượng giáo dục của ngành giáo dục nói chung, cũng
như của tỉnh Vĩnh Phúc nói riêng nhằm thực hiện mục tiêu phát triển Giáo dục –
Đào tạo của tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020 là: “phát triển toàn diện giáo dục, đào tạo
theo hướng tiên tiến, hiện đại, đạt chuẩn quốc gia và có yếu tố đạt trình độ quốc tế.
Xây dựng Vĩnh Phúc thành trung tâm giáo dục và đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực và
chất lượng cao của cả nước”[47].
Để thực hiện mục tiêu trên cần có sự kết hợp của nhiều yếu tố, trong đó phát
triển nguồn nhân lực của ngành Giáo dục được xem là yếu tố then chốt. Tiếp tục
hoàn thiện hơn nữa công tác quản lý nguồn nhân lực của ngành Giáo dục để thực
hiện những mục tiêu trên. Đề tài: “Quản lý nguồn nhân lực ngành Giáo dục của
tỉnh Vĩnh Phúc” sẽ phần nào giải đáp các câu hỏi trên.
2. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu
Quản lý nguồn nhân lực ngành giáo dục bao gồm những nội dung gì? Các
yếu tố tác động? Công tác quản lý nguồn nhân lực ngành giáo dục của tỉnh Vĩnh
Phúc có những ưu điểm, hạn chế gì? Giải pháp nào để hoàn thiện công tác quản
lý nguồn nhân lực ngành giáo dục của tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay?
3. Đối tƣợng nghiên cứu
Quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo dục trên góc độ quản lý kinh tế; Trong
đó nhấn mạnh đến công tác quản lý nhà nước về giáo dục của tỉnh Vĩnh Phúc.
4. Mục tiêu nghiên cứu
4.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở những lý luận cơ bản về quản lý nguồn nhân lực ngành giáo dục,
đánh giá thực trạng quản lý nguồn nhân lực của ngành Giáo dục tỉnh Vĩnh Phúc, từ
đó đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân
lực ngành Giáo dục tỉnh Vĩnh Phúc theo hướng đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo
dục ở nước ta.

3
4.2. Mục tiêu cụ thể

Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nguồn nhân lực của ngành
Giáo dục.

Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý nguồn nhân lực của ngành
giáo dục tỉnh Vĩnh Phúc, kết quả, hạn chế và nguyên nhân.

Đề xuất phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác quản
lý nguồn nhân lực của ngành giáo dục tỉnh Vĩnh Phúc theo hướng đổi mới căn bản,
toàn diện nền giáo dục ở nước ta.
5.
Nội dung và phạm vi nghiên cứu
 Nội dung nghiên cứu:
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về quản lý đội ngũ là cán bộ quản lý và giáo
viên ở bậc học phổ thông, còn các bộ phận khác của nguồn nhân lực ngành giáo dục
như bậc học mầm non, bậc học chuyên nghiệp, đội ngũ nhân viên phục vụ… thì đề
tài không nghiên cứu.
 Phạm vi nghiên cứu
 Phạm vi không gian: đề tài nghiên cứu nguồn nhân lực của ngành giáo dục
ở tỉnh Vĩnh Phúc.
 Phạm vi thời gian: Từ năm 2009 đến 2014.
6.
Phƣơng pháp nghiên cứu

Kế thừa các công trình nghiên cứu trước đây, đề tài hệ thống hóa lý luận và
thực tiễn về quản lý nguồn nhân lực của ngành Giáo dục – Đào tạo.

Sử dụng số liệu thứ cấp và sơ cấp, xử lý, phân tích – tổng hợp, thống kê… và
các công cụ phân tích kinh tế như: dãy số liệu, chỉ số, biểu đồ…để so sánh, đánh giá
và rút ra những kết luận cần thiết.
7. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được
kết cấu thành 4 chương như sau:
 Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nguồn nhân lực ngành
giáo dục.

4
 Chương 2: Phương pháp và thiết kế nghiên cứu.
 Chương 3: Thực trạng quản lý nguồn nhân lực ngành giáo dục của tỉnh
Vĩnh Phúc.
 Chương 4: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nguồn
nhân lực ngành giáo dục của tỉnh Vĩnh Phúc.

5
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
NGUỒN NHÂN LỰC NGÀNH GIÁO DỤC

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu các đề tài có liên quan
Để đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công
nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo
viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt, là vấn đề có tính thời sự cấp bách. Vì vậy
đã có nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu về vấn đề này,
đã có nhiều công trình nghiên cứu về đổi mới quản lý nguồn nhân lực nói chung và
nguồn nhân lực của ngành Giáo dục nói riêng ở nhiều cấp độ khác nhau.
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về quản lý nguồn nhân lực
Có rất nhiều công trình nghiên cứu về quản lý nguồn nhân lực nói chung.
Trong đó tiêu biểu phải kể đến các công trình nghiên cứu như:

Paul Hersey- Ken Blanc Hard, 1997. Quản lý nguồn nhân lực. Hà Nội: Nxb
chính trị quốc gia. Công trình đã đưa ra một số khái niệm, nội dung, nguyên tắc
quản lý nguồn nhân lực nói chung.

Trần Văn Tùng và Lê Ái Lâm, 1998. Phát triển nguồn nhân lực -kinh nghiệm
thế giới và thực tiễn nước ta. Hà Nội: Nxb Chính trị Quốc Gia. Cuốn sách đã luận
giải một số vấn đề lý luận về nguồn nhân lực; thực trạng phát triển nguồn nhân lực,
từ đó khái quát một số kinh nghiệm phát triển nguồn nhân lực của các cường quốc
trên thế giới trong những thập kỷ gần đây và thực tiễn phát triển nguồn nhân lực ở
Việt Nam, tập trung vào lĩnh vực giáo dục – đào tạo, coi đó là yếu tố quyết định
phát triển nguồn nhân lực. Cuốn sách đã chỉ ra sự phát triển thành công về kinh tế
của một quốc gia luôn gắn chặt với chính sách và chiến lược phát triển nguồn nhân
lực, đặc biệt là chiến lược phát triển giáo dục đào tạo.

Mai Quốc Chánh, 1999. Nâng cao chất lượng NNL đáp ứng yêu cầu CNH,
HĐH đất nước. Hà Nội: Nxb Chính trị quốc gia. Công trình đã nghiên cứu và chỉ ra
những điểm hạn chế của nguồn nhân lực, cũng như chỉ ra nguyên nhân của những

6
hạn chế đó, từ đó đề ra những giải pháp để phát triển nguồn nhân lực Việt Nam đáp
ứng yêu cầu CNH, HĐH đất nước.

Phạm Minh Hạc, 2001. Nghiên cứu con người và nguồn lực đi vào công
nghiệp hóa, hiện đại hóa. Hà Nội: Nxb Chính trị quốc gia. Công trình đã phân tích
cơ sở lý luận và thực tiễn thực hiện chiến lược con người với tư tưởng coi nhân tố
con người có ý nghĩa quyết định đối với việc sáng tạo vật chất và tinh thần ; mối
quan hệ giữa giáo dục – đào tạo với phát triển nguồn nhân lực đất nước; từ đó xác
định trách nhiệm quản lý của giáo dục – đào tạo đối với việc phát triển nguồn nhân
lực đi vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Những vấn đề giáo dục hiện nay, Nxb Tri thức, Hà Nội 2007. Tổng hợp
nhiều bài viết của các nhà nghiên cứu có uy tín về quản lý giáo dục. Nội dung chính
của cuốn sách là luận chứng về vai trò của giáo dục đối với phát triển, yêu cầu mọi
hệ thống giáo dục thích ứng với đòi hỏi của kỷ nguyên thông tin và kinh tế tri thức
có khả năng hội nhập. Một nền giáo dục hướng tới đối tượng trung tâm là người
học; Đổi mới tư duy và quan điểm giáo dục, từ đó đổi mới nội dung chương trình,
phương pháp giáo dục, hệ thống tổ chức quản lý và hệ thống chính sách.

Hoa Hữu Lân, 2002. Hàn Quốc câu chuyện kinh tế về một con rồng. Hà Nội:
NXB chính trị quốc gia. Tác giả đã tổng kết các kinh nghiệm của Hàn Quốc về phát
triển kinh tế thông qua việc phát triển nguồn nhân lực, trong đó lấy việc phát triển
giáo dục đào tạo là ưu tiên hàng đầu, là yếu tố quyết định đến phát triển nguồn nhân
lực.

Lê Thị Ái Lâm, 2003. Phát triển nguồn nhân lực thông qua giáo dục đào
tạo, Hà Nội: NXB Lao động. Căn cứ vào vai trò và nhiệm vụ của giáo dục và đào
tạo, công trình đã đưa ra một số giải pháp phát triển nguồn nhân lực thông qua giáo
dục đào tạo.

Bùi Văn Nhơn cùng cộng sự, 2004. Quản lý nguồn nhân lực xã hội.Hà Nội:
Học viện Hành Chính Quốc Gia. Đề tài đã chỉ ra đặc điểm, nội dung, vai trò, các
chính sách, các nguyên tắc quản lý nguồn nhân lực xã hội, từ đó đề ra các giải pháp
nhằm sử dụng có hiệu quả nguồn nhân lực xã hội.

7

Nguyễn Lộc cùng cộng sự, 2006. Những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển
nguồn nhân lực ở Việt Nam. Hà Nội: Viện Khoa học giáo dục Việt Nam. Đề tài đã
hệ thống hóa các khái niệm có liên quan đến nội dung phát triển nguồn nhân lực;
xác định hiện trạng phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam: hiện trạng giáo dục phổ
thông, hiện trạng đào tạo, hiện trạng các loại hình đào tạo khác; trên cơ sở đó xác
định những định hướng phát triển nguồn nhân lực Việt Nam trong thập kỷ tới.

Phạm Thanh Nghị cùng cộng sự, 2007. Nâng cao hiệu quả quản lý nguồn
nhân lực trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hà Nội: Nhà xuất
bản Khoa học xã hội. Công trình đã nêu ra những vấn đề lý luận cơ bản về nguồn
nhân lực và quản lý nguồn nhân lực; phân tích hiệu quả quản lý nguồn nhân lực và
những yếu tố tác động đến quản lý nguồn nhân lực nước ta trong quá trình công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Vũ Phương Mai, 2009. Phát triển nguồn nhân lực cho công nghiệp hóa, hiện
đại hóa nông nghiệp, nông thôn ở Bắc Ninh. Luận văn thạc sĩ – Đại học Kinh Tế
ĐHQGHN. Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận về nguồn nhân lực, phát triển nguồn
nhân lực trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Trên cơ sở đó luận
văn đã đề ra một số quan điểm và giải pháp để phát triển nguồn nhân lực cho công
nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn Bắc Ninh.

Nguyễn Thị Hải Lý, 2011. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của tỉnh
Thanh Hóa. Luận văn thạc sĩ – Đại học Kinh Tế ĐHQGHN. Trên cơ sở làm rõ cơ
sở lý luận về nguồn nhân lực, luận văn đã chỉ ra một số hạn chế của nguồn nhân lực
ở tỉnh Thanh Hóa, từ đó đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực của tỉnh Thanh Hóa.

Vũ Văn Phúc và Nguyễn Duy Hùng, 2012. Phát triển nguồn nhân lực đáp
ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Hà Nội: Nhà xuất
bản Chính trị quốc gia. Công trình đã nêu một số khái niệm cơ bản về nhân lực,
nguồn nhân lực, phân tích đặc điểm của nguồn nhân lực Việt Nam, những vấn đề cơ
bản để phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và
hội nhập quốc tế.

8

Phạm Văn Giang, 2012. Giải pháp đào tạo nguồn nhân lực theo tinh thần
nghị quyết đại hội XI của Đảng. Tạp chí Phát Triển Nhân Lực, Số 4(30) – 2012.
Công trình đã chỉ ra một số hạn chế và yếu kém của việc đào tạo nguồn nhân lực ở
nước ta trong giai đoạn hiện nay, từ đó đề ra một số giải pháp để đào tạo có hiệu
quả nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa đất nước
trong giai đoạn hiện nay theo tinh thần nghị quyết đại hội XI của Đảng.
Nhìn chung các công trình nói trên đã tập trung nghiên cứu và giải quyết về
những nội dung sau:
 Hệ thống hóa lý luận về quản lý nguồn nhân lực.
 Chỉ ra sự cần thiết phải quản lý nguồn nhân lực, đưa ra các nội dung,
nguyên tắc và các biện pháp quản lý nguồn nhân lực.
 Phân tích thực trạng của việc phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam.
 Tìm ra các nguyên nhân hạn chế của chất lượng nguồn nhân lực ở nước ta.
 Đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nguồn nhân lực của Việt
Nam nói chung và của các địa phương, các đơn vị nói riêng.
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý nguồn nhân lực của
ngành Giáo dục
Đã có nhiều công trình, nhiều tác giả quan tâm và nghiên cứu về quản lý
nguồn nhân lực của ngành giáo dục, Trong đó tiêu biểu phải kể đến các công trình
nghiên cứu như:

Trường cán bộ quản lý giáo dục đào tạo trung ương (2002), Quản lý nhà
nước về giáo dục đào tạo, Hà Nội. Cuốn sách đã hệ thống hóa lý luận về giáo dục
đào tạo cũng như quản lý nhà nước về giáo dục đào tạo; chỉ ra các nội dung, nguyên
tắc và sự cần thiết phải quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo, từ đó chỉ ra các
biện pháp để quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo.

Đặng Quốc Bảo, 1996. Về phạm trù nhà trường và nhiệm vụ phát triển nhà
trường trong bối cảnh hiện nay. Hà Nội: Nxb giáo dục. Tác giả đã chỉ ra vai trò và
nhiệm vụ của nhà trường trong giai đoạn hiện nay, từ đó tác giả cũng chỉ ra những
nhiệm vụ mà các nhà trường cần thực hiện để hoàn thành được nhiệm vụ phát triển

9
các nhà trường trong giai đoạn hiện tại, đáp ứng được yêu cầu trong tình hình thực
tế cũng như trong tương lai.

Đặng Quốc Bảo, 2010. Đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục. Hà
Nội: Nxb giáo dục. Tác giả đã chỉ ra những hạn chế trong công tác quản lý giáo
dục, cũng như nguyên nhân của những hạn chế đó; từ đó tác giả nêu ra những giải
pháp đổi mới công tác quản lý giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

Phạm Minh Tú, 2011. Phát triển nguồn nhân lực ngành giáo dục tỉnh Bình
Định. Luận văn thạc sĩ ngành Kinh tế phát triển. Đại học kinh tế Đà Nẵng. Luận văn
đã hệ thống cơ sở lý luận về nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực ngành
Giáo Dục nói riêng, từ đó đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực ngành Giáo dục tỉnh Bình Định.

Phí Văn Hạnh. Nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo đáp ứng yêu cầu đào
tạo nguồn nhân lực công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Học viện Chính Trị
QGHCM.Tác giả đã chỉ ra 4 giải pháp để nâng cao vai trò của đội ngũ nhà giáo góp
phần đào tạo nguồn nhân lực cho sự nghiệp CNH, HĐH đất nước là : Nâng cao
nhận thức xã hội về vai trò của đội ngũ nhà giáo; Đổi mới công tác đào tạo và bồi
dưỡng đội ngũ nhà giáo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa; Đổi mới công tác bố
trí, sử dụng đội ngũ nhà giáo; Tạo động lực cho việc nâng cao vai trò của đội ngũ
nhà giáo trong quá trình đào tạo nguồn nhân lực ở các trường trung học phổ thông.

Vũ Ngọc Hải. Giải pháp đột phá phát triển giáo dục. Báo điện tử chính phủ.
Tác giả đã chỉ ra 3 giải pháp đột phá để đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục
nước ta là: Đổi mới quản lý nhà nước về giáo dục phù hợp với cơ chế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa; Hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng
mở, hiện đại và liên thông; Xây dựng, phát triển nhanh đội ngũ nhà giáo và cán bộ
quản lý giáo dục giỏi.

Nghị quyết hội nghị trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo (2011).

Quy hoạch phát triển nhân lực tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020 (2011).

10

Đề án “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu
công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” (2013).

Quy hoạch phát triển nhân lực ngành giáo dục giai đoạn 2011 – 2020
(2011), Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Các công trình nghiên cứu nói trên chủ yếu tập trung giải quyết các nội
dung như:
 Hệ thống hóa lý luận về quản lý nguồn nhân lực của ngành Giáo dục đào
tạo.
 Chỉ ra sự cần thiết phải quản lý nguồn nhân lực ngành giáo dục, đưa ra các
nội dung, nguyên tắc và các biện pháp quản lý nguồn nhân lực ngành giáo dục.
 Phân tích thực trạng về quản lý nguồn nhân lực của ngành Giáo dục ở Việt
Nam.
 Tìm ra các nguyên nhân hạn chế của công tác quản lý nguồn nhân lực
ngành Giáo dục ở Việt Nam.
 Đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực
ngành Giáo dục của Việt Nam nói chung và của một số địa phương, đơn vị nói
riêng.
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu nói trên đã làm rõ cơ sở lý luận và
thực tiễn về quản lý nguồn nhân lực nói chung và của ngành Giáo dục nói riêng. Đã
chỉ ra được những hạn chế, những tồn tại của việc quản lý nguồn nhân lực, đặc biệt
là nguồn nhân lực của ngành Giáo dục từ đó chỉ ra các giải pháp khắc phục những
hạn chế và các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng quản lý nguồn nhân lực của
ngành Giáo dục theo Nghị quyết hội nghị trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục và đào tạo. Tuy nhiên các nghiên cứu này đưa ra quá nhiều giải
pháp, quá nhiều khâu then chốt cần tháo gỡ cho nền giáo dục Việt Nam hiện nay.
Theo GS Nguyễn Minh Thuyết, khi đưa ra giải pháp cho nền giáo dục đã nói: “Tôi
thấy các giải pháp then chốt nhiều quá, nhiều then thì khó mở. Theo tôi, chỉ nên tập

11
trung vào một giải pháp then chốt là “ người thầy” và chỉ nên xác định một khâu đột
phá là đổi mới phương thức giáo dục mà yêu cầu quan trọng nhất là gắn học với
hành, gắn nhà trường với xã hội”. Các công trình nghiên cứu này mới chỉ ra thực
trạng và giải pháp cho nền giáo dục Việt Nam nói chung và một số địa phương nói
riêng, còn thiếu một số nghiên cứu mang tính chuyên biệt về quản lý nguồn nhân
lực cho ngành Giáo dục; Đặc biệt là nghiên cứu sâu về đổi mới quản lý nguồn nhân
lực của ngành Giáo dục tỉnh Vĩnh Phúc theo hướng đổi mới một cách căn bản, toàn
diện nền giáo dục ở nước ta thì chưa có.
Trên cơ sở những lý luận cơ bản về quản lý nguồn nhân lực của ngành Giáo
dục, đề tài đánh giá thực trạng chất lượng quản lý nguồn nhân lực của ngành Giáo
dục tỉnh Vĩnh Phúc, từ đó tìm ra nguyên nhân của những hạn chế và đề ra những
giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý góp phần nâng cao chất lượng
quản lý nguồn nhân lực của ngành Giáo dục tỉnh Vĩnh Phúc theo hướng đổi mới căn
bản, toàn diện nền giáo dục ở nước ta.
Sau khi hoàn thành, dự kiến đóng góp mới của luận văn là:

Làm rõ thêm lý luận và thực tiễn về quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo
dục và vấn đề nâng cao chất lượng quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo dục.

Đánh giá những thành công, những hạn chế và nguyên nhân về chất lượng
quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo dục tỉnh Vĩnh Phúc ; trên cơ sở đó đề xuất
phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng quản lý nguồn nhân
lực của ngành giáo dục tỉnh Vĩnh Phúc.

Là tài liệu tham khảo về quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo dục nói
chung và của ngành giáo dục tỉnh Vĩnh Phúc nói riêng, nhằm nâng cao hiệu quả
quản lý nhà nước về giáo dục đào tạo và quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo
dục tại địa phương.
1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nguồn nhân lực ngành
giáo dục

12
1.2.1. Quản lý nguồn nhân lực của ngành giáo dục
1.2.1.1. Khái niệm về nhân lực
Nhân lực là sức lực con người, nằm trong mỗi con người và làm cho con
người hoạt động. Sức lực đó ngày càng phát triển cùng với sự phát triển của cơ thể
con người và đến một mức độ nào đó, con người đủ điều kiện tham gia vào quá
trình lao động – con người có sức lao động [43].
Có thể hiểu nhân lực bao gồm tất cả các tiềm năng của con người trong một
tổ chức hoặc xã hội. Nhân lực của một tổ chức được hình thành trên cơ sở của các
cá nhân có vai trò và nhiệm vụ khác nhau, nhưng được kết hợp với nhau theo những
mục tiêu nhất định.
1.2.1.2. Khái niệm về nguồn nhân lực
Nguồn nhân lực (NNL) theo nghĩa rộng là nguồn lực con người của một
quốc gia, là một bộ phận của các nguồn lực có khả năng huy động, quản lý để tham
gia vào quá trình phát triển KT-XH. Đó là bộ phận dân số trong độ tuổi quy định và
có khả năng lao động, tức là những người lao động có kỹ năng, đáp ứng được yêu
cầu chuyển đổi cơ cấu lao động, chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng CNH, HĐH
đất nước [18].

Theo nghĩa hẹp (xét theo từng thời kì) NNL là nguồn lực của một quốc gia,
là bộ phận dân số trong độ tuổi quy định có khả năng tham gia lao động [18].
Nói đến NNL người ta thường quan tâm đến 3 yếu tố: số lượng, chất lượng
và cơ cấu NNL, trong đó đặc biệt quan tâm đến chất lượng NNL, bao gồm các yếu
tố sau đây:
 Tri thức, trí tuệ là yếu tố tối cần thiết của mỗi con người.
 Năng lực hoạt động của con người biểu hiện ở khả năng áp dụng những
thành tựu khoa học – công nghệ, sự nhạy bén thích nghi nhanh, làm chủ được
những công nghệ – kỹ thuật hiện đại và khả năng sáng tạo, đổi mới khoa học – công
nghệ. Trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế, nhân lực phải có năng lực
hội nhập quốc tế và thích ứng với những biến đổi do toàn cầu hoá gây ra. Trong bối
cảnh khủng hoảng sinh thái toàn cầu thì đòi hỏi người lao động phải có sự hiểu biết