10345_Một số biện pháp thúc đẩy xuất khẩu nông sản

Luận văn
Một số biện pháp thúc đẩy
xuất khẩu Nông sản
LỜI MỞ ĐẦU
“Nội thương là một hệ thống ống dẫn, ngoại thương là máy bơm, muốn tăng
của cải phải có ngoại thương, nhập dần của cải qua nội thương. Hoạt động ngoại
thương là nguồn gốc thực sự của của cải.”(Montchretien)
Mặc dù tư tưởng trọng thương quá đề cao vai trò của ngoai thương nhưng
đứng ở một góc độ nào đó trong lịch sử thì ngoại thương là một trong những yếu
tố không thể thiếu cho sự phát triển hùng mạnh của một quốc gia và thế giới.
Ngày nay, chúng ta có thể khẳng định lại rằng kim ngạnh xuất nhập khẩu là một
trong những thước đo sự hùng mạnh, giầu có của một quốc gia trong khu vực và
trên thế giới. Chẳng hạn kim ngạnh xuất nhập khẩu 7 tháng đầu năm 1999 của
Việt Nam so với Mỹ là 7 triệu USD trong đó kim ngạch xuất khẩu là 222 triệu
USD và kim ngạch nhập khẩu là 215 triệu USD.
Ngay từ thế kỷ 17-18, các nhà kinh tế học Adamsmith, David đã cho rằng:
Các quốc gia.
Có lợi thế so sánh lớn hơn hay kém hơn so với các quốc gia khác trong sản
xuất sản phẩm vẫn có lơị khi tham gia vào phân công lao động và thương mại
Quốc tế, bởi vì nó cho phép mở rộng khả năng tiêu dùng của các quốc gia đó khi
chuyên môn hoá một số sản phẩm nhất định có lợi thế hơn, xuất khẩu sản phẩm
đó và nhập khẩu những sản phẩm khác mà sản xuất trong nước có lợi thế kém hơn
hoặc không thể sản xuất được.
Sự vận động không ngừng nền kinh tế thế giới với sự phất triển ngày càng
mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, sản phẩm hàng hoá càng nhiều, các nhu cầu trao
đổi, hàng hoá tiêu dùng nguyên nhiên liệu, công nghệ tiên tiến. . . càng phát triển
với quy mô và tốc độ ngày càng lớn, cùng với các vấn đề như: ô nhiễm môi
trường, chất thải.. . không thể giải quyết bởi từng quốc gia riêng mà yêu cầu các
quốc gia phải cùng nhau giải quyết. Những vấn đề trên vừa là nguyên nhân, vừa là
điều kiện yêu cầu các quốc gia phải “mở cửa” hội nhập với nhau trong sự phát
triển chung của khu vực và trên thế giới. Ngày nay xu thế toàn cầu hoá khu vực đã
và đang trở thành hiện thực và phát triển mạnh mẽ trên thế giới, đa số các nước có
chiến lược phát triển kinh tế theo hướng đẩy mạnh xuất khẩu.
Việt Nam đang bước vào giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá
trong bối cảnh thế giới có nhiều thuận lợi. Các tổ chức kinh tế thương mại khu
vực đã ra đời và đang hoạt động có hiệu quả, Đảng và nhà nước ta đã gia nhập
vào ASEAN, AFTA và đang trong quá trình hội nhập vào WTO. Hội nhập với
kinh tế khu vực và thế giới là yêu cầu tất yếu, khách quan của sự phát triển kinh té
của từng nước cũng như toàn thế giới. Nhưng nước ta hội nhập trong điều kiện
nền kinh tế đất nước chưa phát triển nên cần phải có chiến lược kinh tế phù hợp
với từng giai đoạn phát triển. để đảm bảo cho sự an toàn cho quá trình tăng trưởng
kinh tế trong tương lai thì Việt nam đòi hỏi phải có những biện pháp để giảm nhập
siêu và hướng mạnh vào xuất khẩu.
Thực tế trong 3 năm từ 1996-1998 tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước đạt
25,7 tỷ USD, bình quân là 8,58 tỷ USD/năm, tăng 52% so với bình quân năm thời
kì 1991-1995. Đó là sự tiến bộ vượt bậc trong hoạt động xuất khẩu của Việt Nam
trong những năm qua. Quy mô xuất khẩu của nước ta ngày một lớn, ngạch xuất
khẩu bình quân quý I năm 1998 đạt 2340 triệu USD xấp xỉ bằng kim ngạch xuất
khẩu cả năm 1990 và băngf 43% cả năm 1995.
Hai năm 1997, 1998 do sự ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ
nên tốc độ xuất khẩu của cả nước chậm lại, điển hình tỷ trọng hàng nông sản
giảm. Vậy vấn đề đặt ra là làm gì để đẩy mạnh xuất khẩu hàng nông sản với khối
lượng lớn nhất và đáp ứng được nhu cầu của thế giới.
Đề tài này em xin trình bày “một số biện pháp thúc đẩy xuất khẩu Nông sản”
gồm những phần sau:
Chương I : Vai trò, nội dung và các nhân tố ảnh hưởng tới xuất khẩu
hàng hoá trong nền kinh tế mở
Chương II : Phân tích hoạt động xuất khẩu Nông Lâm sản của Việt Nam
Chương III : Một số biện pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu

Nông Lâm sản
Em xin chân thành cảm ơn PGS, PTS Đặng Đình Đào đã tận tình giúp đỡ em
trong việc nghiên cứu, tham khảo ý kiến, tài liệu để hoàn thành đề tài.

CHƯƠNG I
VAI TRÒ, NỘI DUNG VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI XUẤT
KHẨU HÀNH HOÁ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG MỞ
I-/
VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG XUẤT NHẬP KHẨU
1-/ Tính tất yếu khách quan của thương mại quốc tế
Cùng với sự phát triển của lực lượng sản xuất, của tiến bộ trong lĩnh vực
khoa học kỹ thuật và giao lưu quốc tế thương mại nói chung và thương mại quốc
tế nói riêngcũng ngày một phát triển. Từ hình thức trao đổi đơn sơ trong nội bộ
của đất nước, các thương nhân đã tìm cách mua sản phẩm dộc đáo mà nước mình
không có để bán lại nhằm kiếm lợi nhuận. Hình thức này ngày càng phát triển và
trở thành một lĩnh vực không thể thiếu trong nền kinh tế của bất cứ nơi nào.
So với thương mại trong nước, thương mại quốc tế có đặc diểm nổi bật là sự
trao đổi hàng hoá dịch vụ giữa các nước thông qua mua bán, là mối quan hệ xã
hội phản ánh sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế giữa người sản xuất hàng hoá riêng
biệt của các quốc gia. Như vậy sự khác biệt cơ bản đó làm hoạt động buôn bán
không chỉ bó hẹp trong nội bộ của một nước mà nó đã vượt ra khỏi phạm vi biên
giới của một quốc gia gắn liền với việc sử dụng các đồng tiền quốc tế khác nhau.
Hoạt động buôn bán này diễn ra ngay cả khi có sự khác nhau về ngôn ngữ, phong
tục tập quán, văn hoá xã hội, pháp luật, thời tiết, khí hậu,. . .
Vậy câu hỏi đặt ra là tại sao kiểu buôn bán này lại ngày càng phát triển mặc
dù gặp nhiều vấn đề phức tạp như vậy? Một trong nhuẽng lý do đơn giản và quan
trọng nhất là bất cứ quốc gia nào cũng như một cá nhân nào không thể sống riêng
rẽ mà tồn tại được. Cùng một lúc chúng ta không thể làm ra mọi thứ mà chúng ta
cần. Nhu cầu của con người ngày càng phát triển đa dạng và phong phú hơn, do
vậy chỉ có mua bán trao đổi hàng hoá nói chung và mua bán trao đổi quốc tế nói
riêng mới đáp ứng được nhu cầu xã hộingày càng phát triển. Chính việc trao đổi
lấy giá trị sử dụng khác nhau của hàng hoá làm cho mỗi nước có một quỹ hàng
hoá phong phú giúp cho đời sống của nhân dân trở nên khá giả thịnh vượng.
Thương mại quốc tế làm tăng khả năng thương mại của mỗi quốc gia. Thật
vậy, mỗi quối gia đều có thế mạnh riêng của mình về tài nguyên thiên nhiên, về
nhân lực chất xám, nguần vốn, tính cổ truyền.. . sự khác nhau về nguần lực này đã
làm cho các chi phí sản xuất ra sản phẩm chênh lệch giữa nước này với nước
khác. Hơn thế nữa thương mại quốc tế góp phần mở rộng thị trường, làm tăng nhu
cầu và thị hiếu người dân trong nước thông qua việc mỗi nước có khả năng sử
dụng các công nghệ tiên tiến khác nhau, phù hợp với điều kiện kinh tế của nước
mình để sản xuất ra nhiều sản phẩm hơn, chất lượng cao hơn, giá thành thấp hơn.
qua đó cho phép người tiêu dùngcó thể mua được hàng hoá tốt đẹp, rẻ hơn.
Thương mại quốc tế là chiếc cầu nối liền kinh tế trong nước với kinh tế thế
giới. Nhờ chiếc cầu này mà các nước hoà nhập được với nền kinh tế thế giới, tham
gia vào quá trình phân công lao động quốc tế, cơ cấu lại nền kinh tế của mình một
cách có lợi nhất, phù hợp cho sợ phát triển kinh tế của đất nước.
Vậy thương mại quốc tế bắt nguần từ đâu ?
+ Một là: sự chuyên môn hoá sản xuất phải trên cơ sở lợi thế so sánh. Những
lợi thế này trước hết là những lợi thế về các điều kiện sản xuất như đất đai, lao
động, tài nguyên vốn, khoa học công nghệ.. . Mỗi quốc gia có sự khác nhau về các
yếu tố trên làm cho hiệu quả sản xuất so sánh khác nhau. Chính vì thế, mỗi nước
chuyên môn hoá vào những nghành, những nhóm sản phẩm có năng suất cao nhất và
trao đổi sản phẩm với các nước khác, điều này sẽ có lợi cho cả hai bên. tuy nhiên
điều chỉ yếu ở đây là mỗi quốc gia phải khéo léo lựa chọn kết hợp giữa các ưu thế
của các quốc gia để đạt được hiệu quả tối đa trên cơ sở những nguồn lực có hạn.
+ Hai là: cùng với việc thu nhập những lợi ích trên cơ sở lợi thế so sánh, mỗi
nước tiến hành chuen môn hoá và thương mại quốc tế có thể nhận thấy những lợi
ích của tính hiệu quả kinh tế khi sản xuất theo quy mô lớn. ở đây, hiệu quả kinh tế
được xét theo quy mô các chi phí sản xuất thực tế dưới hình thức nguồn liực được
huy động sẽ giảm xuống khi quy mô sản lượng tăng.
+ Ba là: Sự khác nhau về thị hiếu, sở thích, tập quán tiêu dùng, nhu cầu hàng
hoá ở mỗi nước. Sự khác nhau này là động lực dẫn tới thương mại quốc tế nhắm
thoả mãn nhu cầu đa dạng, phong phú ngày càng tăng của mỗi nước, ngay cả
trong trường hợp hiệu quả tuyệt đối cả hai nước giống hệt nhau buôn bán vẫn có
thể diễn ra sự khác nhau về sở thích.
2-/ Vai trò của xuất khẩu trong nền kinh tế thế giới và Việt Nam
2.1 Đối với nền kinh tế thế giới nói chung
Xuất khẩu hàng hoá là một hoạt động kinh doanh buôn bán ở phạm vi quốc
tế. Nó không phải là hành vi mua bán riêng lẻ mà là cả một hệ thống các quan hệ
mua bán trong một nền thương mại có tổ chức nhằm bán sản phẩm hàng hoá trong
nước ra nước ngoài thu ngoại tệ, qua đó có thể đẩy mạnh sản xuất trong nước phát
triển, chuyển đổi cơ cấu kinh tế ổn định, từng bước nâng cao mức sống người dân.
do đó xuất khẩu là hoạt động kinh tế đối ngoại để đem lại hiệu quả đột biến cao
hoặc có thể gây thiệt hại vì phải đối đầu với một hệ thống kinh tế khác mà chủ thể
trong nước tham gia xuất khẩu không dễ dàng khống chế được.
Xuất khẩu hàng hoá nằm trong khâu lĩnh vực phân khối và lưu thông hàng
hoá của quá trình tái sản xuất mở rộng nhằm mục đích liên kết sản xuất với tiêu
dùng của nước này với nước khác. nền kinh tế xã hội phát triển như thế nào phụ
thuộc rất lớn vào lĩnh vực kinh doanh này. Vai trò của xuất khẩu được thể hiện cụ
thể qua các điểm sau:
+ Qua xuất khẩu các nước trên thế giới có thể phát huy được lợi thế so sánh,
sử dụng tốt các nguần lực, trao đổi thành tựu khoa học, kỹ thuật tiên tiến.. . đây là
yếu tố then chốt trong quá trình công nghiệp hoá không những tăng sản xuất về
mặt số lượng mà còn tăng chất lượng sản phẩm, tăng năng suất lao đọng, tiết kiệm
chi phí lao động xã hội.
+ Bằng hoạt động xuất khẩu có thể tạo được vốn ngoại tệ góp phần quan
trọng trong việc cải thiện cán cân ngoại thương, cán cân thanh toán, tăng dự trữ
ngoại tệ, qua đó tăng khả năng nhập khẩu những sản phẩm hàng hoá mà trong
nước đang thiếu hay sản xuất với chi phí lớn.
+ Xuất khẩu thúc đẩy sự phát triển của hoạt động kinh tế đối ngoại như dịch
vụ thương mại, bảo hiểm hàng hoá, thông tin liên lạc quốc tế, dịch vụ tài chính tín
dụng quốc tế, kinh doanh du lịch.. .
+ Hoạt động xuất khẩu tăng cường hợp tác vào chuyên môn hoá quốc tế và là
một mắt xích quan trọng trong quá trình phân công lao động nâng cao uy tín của
quốc gia trên thị trường quốc tế
2.2 Đối với Việt Nam
Nước ta là một nước đi thẳng từ thực dân nửa phong kiến lên chủ nghĩa xã
hội không qua phát triển tư bản chủ nghĩa. Chính vì vậy mà nền kinh tế của ta
mang nặng tính tự nhiên, thể hiện ở chỗ hơn 80% dân số là nông nghiệp, các nguần
thu chủ yếu của chính phủ là từ nông nghiệp và khai khoáng. Nước ta so với các
nước khác trên thế giới là tụt hậu. Với một nền kinh tế nghèo nàn, cơ cấu lạc hậu,
chúng ta đã từng bị xếp vào loại mổttong những nước kém phát triển của thế giới.
Từ thực trạng đó, Đảng và nhà nước ta đã tiến hành công cuộc đổi mới nền
kinh tế dất nước để đưa việt Nam trở thành một nước có thể “sánh vai với các
cường quốc năm châu”. Mục tiêu tổng quát của chiến lược ổn định và phát triển
kinh tế xã hội nước ta đấn năm 2000 đã được xác định: “phấn đấu vượt qua tình
trạng đói nghèo và kém phát triển, cải thiện đời sống nhân dân, củng cố quốc
phòng và an ninh, tạo điều kiện đưa đất nước phát triển nhanh hơn vào đầu thế kỷ
21 ”. Tổng sản phẩm trong nước GDP đến năm 2000 tăng gấp đôi so với năm
1990 (theo chiến lược này trị giá xuất khẩu 5 năm 1996-2000 tăng gấp đôi thời kỳ
1991-1996, tức là 31 tỷ USD).
Để thực hiện được các mục tiêu trên, Việt Nam cần chú trọng vào các nội
dung sau:
– Cơ cấu lại nền kinh tế
– Thực hiện công nghiệp hoá và hiện đại hoá dất nước
– Hoà nhập nền kinh tế đất nước với nền kinh tế thế giới, hoà nhập nền kinh
tế trong nước với nền kinh tế thế giới không có con đường nào khác là phát triển
ngoại thương(mà nội dung chủ yếu là xuất khẩu và nhập khẩu).
Trong qua trình cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng hiện đại cũng như công
cuộc công nghiệp hoá và hiện ddại hoá đất nước, đòi hỏi chúng ta phải có trang
thiết bị khoa học kỹ thuật, vật tư và công nghệ tiên tiến cùng với các tri thức mới
của nhân loại. Muốn vậy chúng ta có thể nghiên cứu chế tạo (cũng như các Anh,
Pháp, Mỹ, Đức) hoặc chúng ta có thể tiến hành nhập khẩu (giống như các nước
công nghiệp mới Singapou, Hồng Công, Nam Triều Tiên, Đài Loan).
Với cách thứ nhất chúng ta sẽ mất một thời gian rất dài, những nước tiền tư
bản như Anh, Pháp thực hiện thành công quá trình công nghiệp hoá-hiện đại hoá
phải trải qua trên một trăm năm. Mỹ và Đức là những nước đi sau, nhờ có những
tri thức mới của nhân loại nhưng cũng mất 80 năm mới thành công. Nhật Bản là
một nước “da vàng” rất gần với chúng ta, vừa tự nghiên cứ vừa tiếp thu các thành
tựu của các nước tiền tư bản mà cũng mất 50 năm.
Trong khi các nước đi trước phải trải qua một thời gian dài cho sự phát triển
của mình thì ngược lại các nước NICS, nhờ biết dựa vào các kiến thức cũng như
trang thiết bị vật tư kỹ thuật và công nghệ tiên tiến của các nước đi trước(bằng
con đường nhập khẩu) họ chỉ mất có 10 năm để thực hiện xong quá trình công
nghiệp hoá hiện đại hoá nền kinh tế đất nước(4 con rồng Châu Á).
Ngày nay với cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật đang diễn ra như vũ bão,
với kinh nghiệm các nước phát triển, rõ ràng các nước chậm phát triển như nước
ta không thể đi theo con đường các nước tiền tư bản đã đi vì nó đòi hỏi thời gian
dài, do vậy sẽ làm cho chúng ta đã lạc hậu lại càng lạc hậu hơn so với thế giới.
Không còn cách nào tốt hơn là ”đón đầu khoa học ” một cách phù hợp với tình
hình kinh tế xã hội của đất nước. Bây giời vấn đề đặt ra là: Muốn nhập khẩu được
các vật tư thiết bị khoa học kỹ thuật và công nghệ tiên tiến chúng ta cần có ngoại
tệ mạnh. Chúng ta lấy đâu ra ngoại tệ mạnh? Có 2 cách: Vay nước ngoài và xuất
khẩu.
Từ trước tới nay chúng ta luôn nhập riêng do vậy các khoản nợ của nước ta
với các nước qua các năm cứ tăng dần nên không thể tiếp tục vay nợ nước ngoài
được nữa. rõ ràng xuất khẩu có một ý nghĩa quan trọng trong nền kinh tế Việt
Nam hiện nay. Chỉ có xuất khẩu chúng ta mới có ngoại tệ mạnh đẻ nhập khẩu
cũng như để trả nợ nước ngoài, làm tiền đề cho các khoản vay mới.
Nhận thấy tầm quan trọng của xuất khẩu, ngay từ đại hội VII Đảng ta đã đưa
ra chiến lược hướng ngoại, hàng xuất khẩu trở thànhmột trong ba mục tiêu lớn của
nền kinh tế đất nước. Trong xuất khẩu ta có thể chia thành ba nhóm : vốn, dịch vụ,
hàng hoá. Nước ta là một nước nghèo và kém phát triển trên thế giới, do vậy xuất
khẩu vốn ra nước ngoài là không đáng kể, chỉ bàng con đường tiểu ngạch không
chính thức của thành phần tư nhân. Còn dịch vụ thì chúng ta chưa có đủ khả năng
để đáp ứng nhu cầu cao của thế giới. Nói tóm lại, xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu
là xuất khẩu hàng hoá.
BẢNG 1 – TỔNG GIÁ TRỊ XUẤT, NHẬP KHẨU TRƯỚC ĐỔI MỚI
(Theo giá hiện hành)
Đơn vị: Tr USD
Năm
Tổng kim
Ngạch XNK
Xuất khẩu
Nhập khẩu
Tổng kim
ngạch
Tốc độ
tăng %
Tổng kim
ngạch
Tốc độ
tăng %
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1.246,8
1.540,9
1.630,0
1.846,6
1.652,5
1.783,4
1.998,8
2.143,2
2.394,6
2.555,9
2.978,0
222,7
322,5
326,3
320,5
338,6
401,2
526,6
616,5
649,6
698,5
822,9
–
45
1
-2
6
18
31
17
5
8
18
1.024,1
1.218,4
1.303,7
1.526,1
1.314,2
1.382,2
1.472,2
1.516,7
1.745,0
1.857,4
2.155,1
–
19
7
17
-14
5
7
4
14
6
16
Nguồn: Niên giám thống kê 1986.
BẢNG 2 – KIM NGẠCH XUẤT KHẨU NHỮNG NĂM ĐỔI MỚI.
Đơn vị: Triệu USD.

Năm
Tổng kim
Ngạch XNK
Xuất khẩu
Nhập khẩu
Tổng kim
ngạch
Tốc độ
tăng %
Tổng kim
ngạch
Tốc độ
tăng %
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999(DĐ)
2.856,4
3.373,0
3.908,3
4.289,0
4.280,4
4.980,0
4.909,0
8.100,0
12.800,0
18.399,8
20.050,0
20.855,0
23.500
723,9
833,5
1.524,6
1.815,0
2.081,7
2.475,0
3.000,0
3.600,0
5.300,0
7.253,8
8.850,0
9.361,0
11.200
–
15
82
19
14
19
21
20
47
37
22
0,9
0,97
2.132,5
2.539,5
2.383,7
2.474,0
2.187,7
2.505,0
3.924,0
4.500,0
7.500,0
11.146,0
11.200,0
11.494,0
12.300,0
–
19
-6
3
-11
14
56
14
67
49
0,5
0,6
0,67
Nguồn: Niên giám thống kê năm 1996.
II-/ NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU HÀNG HOÁ VÀ CÁC HÌNH THỨC
XUẤT KHẨU CHỦ YẾU
Chúng ta đều biết xuất khẩu là việc bán sản phẩm hàng hoá sản xuất trong
nước ra nước ngoài nhằm thu ngoại tệ, phát triển và nâng cao đời sống nhân dân
trong nước. Đây là hoạt động phức tạp hơn nhiều so với hoạt động bán sản phẩm
ở thị trường nội địa bởi nhiều nghiệp vụ, nhiều khâu. Đó là từ nghiên cứu thị
trường nước ngoài, lựa chọn hàng hoá xuất khẩu, lựa chọn thương nhân giao dịch,
tiến hành giao dịch đàm phán, kí kết hợp đồng cho đến khi hàng hoá đến cảng,
chuyển giao quyền sở hữu cho người mua và hoàn thành các thủ tục thanh toán.
Mỗi khâu, mỗi nghiệp vụ đều phải nghiên cứu kỹ lưỡng đặt trong mối quan hệ lân
nhau nắm bắt được lợi thế cho hoạt động xuất khẩu đạt hiệu quả cao nhất. Hoạt
động kinh doanh xuất khẩu có hiệu quả không thể thiếu các nghiệp vụ sau:
1-/ Nghiên cứu thị trường.
Đây là khâu rất quan trọng và phải cẩn thận, nó ảnh hưởng đến hiệu quả của
hoạt động xuất khẩu. Nghiên cứu thị trường tốt tạo khả năng cho các nhà kinh
doanh nhận ra được quy luật vận động của từng loại hàng hoá cụ thể thong qua sự
biến đổi nhu cầu, cung cấp giá cả trên thị trường giúp cho họ giải quyết được các
vấn đề của thực tiễn kinh doanh như yêu cầu của thị trường khả năng tiêu thụ, khả
năng cạnh tranh của hàng hoá… Công việc này bao gồm nghiên cứu thị trường
hàng hoá thế giới, nắm bắt đúng dung lượng và lựa chọn các hình thức mua bán.
a) Nghiên cứu thị trường hàng hoá thế giới
Thị trường là phạm trù khách quan gắn liền với sản xuất và lưu thông hàng
hoá ở đâu có sản xuất và lưu thông thì ở đó có thị trường
+ Thị trường là tổng thể khách quan lưu thông hàng hoá tiền tệ
+ Thị trường là tổng khối lượng cần có khả năng thanh toán và tổng khối
lượng cung có khả năng đáp ứng.
Như vậy nghiên cứu thị trường hàng hoá thế giới phải bao gồm nghiên cứu
toàn bộ quá trìn sản xuất của một ngành sản xuất cụ thể, tức là không chỉ nghiên
cứi trong lĩnh vực lưu thông mà phải nghiên cứu cả lĩnh vực sản xuất và phân phối
hàng hoá. Những diễn biến trong quá trình tái sản xuất của một ngành sản xuất
hàng hoá cụ thể được biểu hiện tập chung trong lĩnh vực lưu thông trên thị trường
hàng hoá đó.
Trong nghiên cứu thị trường hàng hoá thế giới đặc biệt khi muốn kinh doanh
xuất khẩu hàng hoá thành công, điều không thể thiếu được là các doanh nghiệp
kinh doanh xuất nhập khẩu phải biết là sản phẩm xuất khẩu phải phù hợp với thị
trường và năng lực của doanh nghiệp. Muốn vậy thì doanh nghiệp phải xác định
được vấn đề sau:
+ Thị trường đang cần mặt hàng gì?
+ Tình hình tiêu dùng mặt hàng đó như thế nào?
+ Mặt hàng đang ở pha nào của chu kỳ sống?
b) Dung lượng thị trường và các yếu tố ảnh hưởng đến nó.
Dung lượng thị trường là khối lượng hàng hoá được giao dịch trên phạm vi
thị trường nhất định (thế giới, khu vực, dân tộc…) trong một thời gian nhất định
thường là một năm. Dung lượng thị trường không cố định mà nó luôn thay đổi tuỳ
theo tình hình do tác động của nhiều nhân tố tổng hợp những giai đoạn nhất định. Có
rất nhiều nhân tố ảnh hưởng đến dung lượng thị trường, có thể chia ra làm 2 nhóm:
+ Các nhân tố làm cho thị trường biến đổi có tính chất chu kỳ như sự vận
động của tình hình kinh tế của các nước trên thế giới, tính chất thời vụ trong quá
trình sản xuất sản phẩm, phân phối và lưu thông hàng hoá.
+ Các nhân tố ảnh hưởng tạm thời đối với dung lượng thị trường. Nhóm này
có thể kể ra: hiện tượng đầu cơ trên thị trường, bão lụt, hạn hán…Gây ra những
biến đổi về cung cầu.
Như vậy nghiên cứu thị trường hàng hoá khác nhau phải căn cứ vào đặc
điểm của chúng để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đối với cung cầu
mặt hàng đó trên thị trường. Xác định nhân tố chủ yếu có ý nghĩa quyết định tới
xu hướng vận động của thị trường trong giai đoạn hiện tại và tương lai. Đặc biệt
trong kinh doanh xuất nhập khẩu nói chung và xuất khẩu nói riêng. Nắm vững
dung lượng thị trường giúp cho các nhà kinh doanh cân nhắc đề ra quyết định kịp
thời chính xác, nhanh chóng chớp được thời cơ giao dịch nhằm đạt được hiệu quả
kinh doanh cao nhất.
Cùng việc nghiên cứu dung lượng thị trường, người kinh doanh đòi hỏi phải
nắm được nhiều thông tin khác nhau như tình kinh doanh mặt hàng đó trên thị
trường, các đối thủ cạnh tranh của mình quan trọng hơn nữa là phải nắm và hiểu
được các điều kiện chính trị, thương mại, luật pháp, tập quán buôn bán của từng
khu vực để hoà nhập với thị trường, giảm tối đa những sơ xuất trong giao dịch
buôn bán.
c) Lựa chọn đối tác buôn bán.
Mục đích của hoạt động này là lựa chọn đối tác hay bạn hàng để cộng tác an
toàn và cùng có lợi. Nội dung cần thiết để lựa chọn nghiên cứu bao gồm:
+ Quan điểm kinh doanh của thương nhân đó.
+ Lĩnh vức kinh doanh của họ.
+ Khả năng vốn và cơ sở vật chất của họ nhằm thấy được ưu thế khi thoả
thuận giá cả, điều kiện thanh toán.
+ Uy tín và mối quan hệ trong kinh doanh của họ.
+ Những người chịu trách nhiệm thay mặt để kinh doanh, phạm vi trách
nhiệm của họ đối với nghĩa vụ của công ty.
Lựa chọn đối tác giao dịch để xuất khẩu, tốt nhất nên chọn người nhập khẩu
trực tiếp để hạn chế những hoạt động chung gian bởi vì nó chỉ thích hợp khi ta
thâm nhập thị trường mới, mặt hàng mới cần nắm bắt các thông tin về thị trường.
Có thể nói việc lựa chọn đối tượng giao dịch có căn cứ khoa hoạc là điều kiện
quan trọng để thực hiện thắng lợi các hoạt động mua bán trong quan hệ quốc tế.
Song việc lựa chọn các đối tượng giao dịch cũng tuỳ thuộc vào kinh nghiệm và
truyền thống trong mua bán của mình.
2-/ Nghiên cứu giá cả hàng hoá trên thị trường thế giới.
Giá cả là việc biểu hiện bằng tiền của giá trị hàng hoá, đồng thời nó biểu hiện
tổng hợp các hoạt động kinh tế, các mối quan hệ kinh tế trong nền kinh tế quốc
dân như quan hệ cung cầu, hàng hoá tích luỹ tiêu dùng giá cả luôn luôn gắn liền
với trị trường và chịu tác động của nhiều nhân tố.
Trong buôn bán quốc tế, giá cả thị trường càng trở nên phức tạp hơn do buôn
bán diễn ra ở các khu vực khác nhau và trong thời gian dài hơn, hàng hoá vận
chuyển qua các nước có chính sách thuế khác nhau. Để thích ứng với sự biến
động giá cả trên thị trường, cá nhà kinh doanh tốt nhất là thực hiện việc đánh giá
một cách linh hoạt phù hợp mục đích cơ bản của doanh nghiệp. Thông thường các
nhà kinh doanh xuất nhập khẩu thường định giá bán hàng hoá dựa trên 3 căn cứ
sau:
+ Căn cứ vào giá thành và chi phí khác (vận chuyển, bảo hiểm).
+ Căn cứ vào sức mua của người tiêu dùng và nhu cầu của họ (nhu cầu thị trường).
+ Căn cứ vào giá cả các hàng hóa cạnh tranh.
Nghiên cứu giá cả được coi như là một vấn đề chiến lược bởi nó ảnh hưởng
trực tiếp tới mức tiêu thụ và lợi nhuận của doanh nghiệp. Định giá đúng đảm bảo
cho các nhà sản xuất thắng lợi trong kinh doanh. Đây là phương pháp tốt nhất để
tránh rủi ro và thua lỗ.
3-/ Thanh toán trong thương mại Quốc tế.
Đây là một khâu rất quan trọng, đảm bảo hiệu quả kinh tế trong kinh doanh
suất nhập khẩu. Việc thanh toán phải xét đến các vấn đề sau:
-Tiền tệ trong thanh toán quốc tế.
-Thời hạn thanh toán.
-Các phương thức và hình thức thanh toán quốc tế.
-Các điều kiện đảm bảo hối đoái.
4-/ Lập phương án kinh doanh.
Trên cơ sở những kết quả thu được trong quá trình nghiên cứu thị trường,
đơn vị kinh doanh lập phương án kinh doanh cho mình. Phương án này là kế
hoạch hoạt động của đơin vị nhằm đạt được những mục tiêu xác định trong kinh
doanh. Việc xây dựng phương án này bao gồm:
– Đánh giá tình hình thị trường và doanh nghiệp để phác hoạ một bức tranh
tổng quát về hoạt động kinh doanh (thuận lợi và khó khăn)
– Lựa chọn mặt hàng, thời cơ, điều kiện và phương thức kinh doanh.
– Đề ra mục tiêu cụ thể: sẽ bán được bao nhiêu? với giá bao nhiêu? sẽ thâm
nhập vào thị trường nào?
– Đề ra biện pháp và thực hiện những biện pháp này một cách có hiệu quả
– Sơ bộ đánh giá hiệu quả kinh tế cuả việc kinh doanh qua các chỉ tiêu chủ yếu:
+ Chỉ tiêu tỷ suất ngoại tệ
+ Chỉ tiêu thời gian hoàn vốn
+ Chỉ tiêu tỷ suất doanh lợi
+ Chỉ tiêu điểm hoà vốn
5-/ Thu mua cung ứng hàng xuất khẩu
Để tạo cho việc ký kết hợp đồng và thực hiện hợp đồng một cách chắc chắn
thì phải nắm bắt được khả năng cung ứng hàng xuất khẩu của các đơn vị trong
nước. Có hai phương pháp nghiên cứu nguồn hàng:
+ Lấy mặt hàng làm đơn vị nghiên cứu: theo phương pháp này người ta
nghiên cứu tình hình khả năng sản xuất và tiêu thụ từng mặt hàng. Phương pháp
này cho ta biết được khả năng sản xuất và xuất khẩu từng mặt hàng.
+ Lấy cơ sở sản xuất làm đơn vị nghiên cứu. Theo phương pháp này ta theo
dõi được năng lực sản xuất và cung ứng sản phẩm của từng cơ sở sản xuất. Năng
lực này thể hiện qua các chỉ tiêu sau:
– Số lượng và chất lượng hàng cung ứng hàng năm
– Giá thành
– Tình hình trang thiết bị
– Trình độ công nhân
Phương pháp này chỉ giúp ta nắm được tình hình sản xuất của từng xí nghiệp
hoặc địa phương nhưng lại không nắm được tình hình sản xuất và tiêu thụ từng
mặt hàng. Chính vì vậy hầu hết các đơn vị kinh doanh xuất khẩu thường ứng dụng
cả 2 biện pháp.
6-/ Đàm phán ký kết và thực hiện hợp đồng xuất khẩu
a) Các hình thức đàm phán:
Đàm phán là việc bàn bạc trao đổi với nhau các điều kiện mua bán giữa các
nhà doanh nghiệp xuất nhập khẩu để đi đến ký kết hợp đồng. Thông thường có
các hình thức sau:
+ Đàm phán qua thư tín
+ Đàm phán qua điện thoại
+ Đàm phán bằng cách gặp gỡ trực tiếp
b) Các bước tiến hành đàm phán
Bước 1: Chào hàng (phát giá)
Đây là việc nhà kinh doanh thể hiện rõ ý định bán hàng của mình, là lời đề
nghị ký kết hợp đồng. Nếu việc mua bán xuất phát từ phía người mua (người nhập
khẩu) thì có thể hỏi giá hoặc đặt hàng
Bước 2: Hoàn giá
Khi người mua chấp nhận được đơn chào hàng nhưng không chấp nhận hoàn
toàn đơn chào hàng đó mà đưa ra một đề nghị mới thì lời đề nghị này gọi là hoàn
giá. Thường thì giao dịch không kết thúc ngay từ lần chào hàng đầu tiên mà phải
trải qua nhiều lần hoàn giá.
Bước 3: Chấp nhận
Là sự đồng ý hoàn toàn tất cả mọi điều kiện chào hàng (đặt hàng) mà phía
bên kia đưa ra, khi đó thì tiến hành làm hợp đồng.
Bước 4: Xác nhận
Hai bên sau khi thống nhất thoả thuận với nhau về các điều kiện giao dịch,
có khi cẩn thận ghi lại mọi điều thoả thuận gửi cho bên kia. Đó là văn kiện xác
nhận có chữ ký của hai bên.
c) Hợp đồng kinh tế về xuất khẩu hàng hoá.
Đối với quan hệ mua bán hàng hoá, sau khi các bên mua và bán tiến hành
giao dịch và đàm phán có kết quả thì phải thực hiện lập và kí kết hợp đồng, trong
đó quyền hạn và nghĩa vụ của các bên phải được thực hiện rõ trong hợp đồng.
Hợp đồng thể hiện bằng văn bản là hình thức bắt buộc của nước ta. Hợp đồng
kinh tế ngoại thưong là sự thoả thuận của các đương sự có quốc tịch khác nhau,
trong đó một bên gọi là bên bán(xuất khẩu) có nghĩa vụ phải chuyển vào quyền sở
hữu của bên kia gọi là bên mua(nhập khẩu) một lượng hàng hoá nhất định. Bên
nhập khẩu có trách nhiệm trả tiền và nhận hàng
d) Thực hiện hợp đồng xuất khẩu.
Trình tự thực hiện hợp đồng được tóm tắt ở bảng sau:

e) Đánh giá hiệu quả thực hiện hợp đồng.
Ý nghĩa của công việc này là nhằm tạo điều kiện cho các thành viên ở trong
doanh nghiệp thấy được kết quả và hạn chế trong quá trình thực hiện hợp đồng.
Từ đó rút ra những kinh nghiệm hoạt động, đồng thời có những biện pháp khuyến
khích tinh thần làm việc thông qua những hình thức xử phạt vật chất cụ thể.
III-/ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU.
Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động mua bán hàng hoá quốc tế
nói chung và hoạt động xuất khẩu nói riêng cho phép các nhà kinh doanh thấy được
những gì họ sẽ phải đối mặt và đứng trước tình thế đó thì họ phải xử lí như thế nào. ở
đây ta có thể nghiên cứu sự ảnh hưởng của các nhóm yếu tố chủ yếu sau:
1-/ Các yếu tố kinh tế.
1.1 Tỉ giá hối đoái và tỉ xuất ngoại tệ của hàng xuất khẩu.
Tỉ giá hối đoái là phương tiện so sánh giá trị hàng hoá trong nước và trên thị
trường quốc tế, là một trong những căn cứ quan trọng để doanh nghiệp đưa ra
quyết định liên quan đến hoạt động mua bán hàng hoá quốc tế.
Trong trường hợp tỉ giá hối đoái của đồng Việt Nam giảm so với ngoại tệ
mạnh thì các doanh nghiệp có thể thu được nhiều lợi nhuận từ hoạt động xuất
Ký hợp đồng xuất khẩu

Kiểm tra L/C
Xin giấy phép XK
Chuẩn bị hàng hoá
Giao hàng lên tàu
Làm thủ tục
hải
quan
Kiểm nghiệm hàng hoá
Uỷ thác lên tầu
Mua bảo hiểm
Làm thủ tục thanh toán
Giải quyết khiếu nại
khẩu và ngược lại. Chính vì vậy các doanh nghiệp có thể thông qua nghiên cứu và
dự đoán xu hướng biến động của tỉ gía hối đoái để đưa ra các biện pháp xuất khẩu
phù hợp, lựa chọn thị trường có lợi, lựa chọn nguồn hàng, lựa chọn đồng tiền tính
toán, đồng tiền thanh toán.
Tương tự, tỉ xuất ngoại tệ cũng như “một chiếc gậy vô hình” làm thay đổi
chuyển hướng giữa các mặt hàng, giữa các phương án kinh doanh của doanh
nghiệp xuất khẩu.
1.2. Mục tiêu và chiến lược phát triển kinh tế.
Thông qua mục tiêu và chiến lược phát triển kinh tế, chính phủ có thể đưa ra
các chính sách khuyến khích hay hạn chế xuất nhập khẩu. Chẳng hạn chiến lược
phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp hoá hiện đại hoá đòi hỏi xuất khẩu phải
nỗ lực để thu ngoại tệ đáp ứng nhu cầu nhập khẩu các trang thiết bị hiện đại, máy
móc phục vụ sản xuất, mục tiêu bảo hộ sản xuất trong nước đưa ra chính sách
khuyến khích xuất khẩu và hạn chế nhập khẩu hàng tiêu dùng.
1.3. Cơ chế kinh doanh và sản xuất trong và ngoài nước.
Hiện nay nhà nước chủ trương đa dạng hoá các thành phần kinh tế tự do
buôn bán xuất khẩu trong khuôn khổ pháp luật cho phép. Một doanh nghiệp gia
công hàng may mặc xuất khẩu sẽ phải đương đầu cạnh tranh với các đơn vị kinh
tế thuộc tất cả các thành phần kinh tế. Để có được những hợp đồng xuất khẩu, các
doanh nghiệp phải tự giao dịch để thuyết phục được khách hàng, doanh nghiệp
phải tạo ra sự hấp dẫn đối với mặt hàng của mình bằng nhiều hình thức.
2-/ Các yếu tố xã hội.
Hoạt động của con người luôn tồn tại trong một điều kiện xã hội nhất định.
Chính vì vậy các yếu tố xã hội ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động của con người.
Các yếu tố xã hội là tương đối rộng, do vậy để làm sáng tỏ ảnh hưởng của các yếu
tố này đến xuất khẩu ta có thể nghiên cứu ánh hưởng của yếu tố văn hoá, đặc biệt
trong quá trình đàm phán kí kết hợp đồng.
Con người trong mỗi nền văn hoá đều có những phản ứng khác nhau đặc
trưng cho nền văn hoá cuả dân tộc mình. Chẳng hạn như người Nhật Bản, châu á
không bao giờ đả động đến chuyện làm ăn ngay từ lần gặp đầu tiên, nhưng theo
mục đích của lần gặp gỡ đầu tiên là nhằm tìm kiếm và thiết lập các mối quan hệ
tin câỵ lẫn nhau. Ngược lại người Mỹ, châu âu coi cuộc gặp gỡ đầu tiên là thiếu
nghiêm chỉnh, lãng phí thời gian vô ích nếu không đề cập đến các vấn đề liên
quan trực tiếp đến việc làm ăn, họ cho rằng mọi quan hệ cá nhân đều dựa trên
quan hệ thị trường, trao đổi buôn bán nên chú trọng đến khía cạnh pháp lý của
đàm phán thương lượng.
3-/ Các yếu tố chính trị, chính phủ và luật pháp.
Các yếu tố chính trị, chính phủ và luật pháp ảnh hưởng trục tiếp đến hoạt
động mua bán quốc tế. Các công ty kinh doanh xuất khẩu đều phải tuân thủ các
quy định của các chính phủ liên quan, tập quán và luật pháp quốc gia, quốc tế liên
quan. Một số chính sách chủ yếu cần quan tâm đối với nhà xuất khẩu:
+ Thuế quan: Thuế xuất khẩu được chính phủ ban hành nhằm quản lý các
hoạt động xuất khẩu, mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại, nâng cao hiệu quả xuất
khẩu góp phần bảo vệ và phát triển sản xuất trong nước.
+ Hạn ngạch xuất khẩu: là quy định của chính phủ về số lượng giá trị của
một mặt hàng được phép xuất khẩu trong một thời gian nhất định. Chính phủ sử
dụng hạn ngạch để bảo hộ sản xuất trong nước, bảo vệ tài nguyên, thực hiện cán
cân thanh toán….Hạn ngạch không đem lại khoản thu cho ngân sách của chính
phủ mà nó đem lại lợi nhuận lớn và có thể sự độc quyền cho nững người may mắn
xin được giấy phép cho những hạn ngạch xuất khẩu. Nó cũng gây ra sự tiêu cực
trong quan hệ xin hạn ngạch xuất khẩu giữa bộ chủ quản và nhà kinh doanh xuất
khẩu.
+ Trợ cấp xuất khẩu: Trong một số trường hợp chính phủ phải thực hiện
chính sách trợ cấp xuất khẩu để tăng mức độ xuất khẩu hàng hoá của nước mình
tạo điều kiện cho sản phẩm có sức cạnh tranh về giá trên thị trường thế giới. Trợ
cấp xuất khẩu sẽ làm tăng giá nội địa của hàng xuất khẩu, giảm tiêu dùng trong
nứơc nhưng tăng sản lựng và mức xuất khẩu

4-/ Các yếu tố về tự nhiên và công nghệ:
– Khoảng cách địa lí giữa Việt Nam với các nước sẽ ảnh hưởng đến chi phí
vận tải, tới thời gian thực hiện hợp đồng, thời điểm kết thúc hợp đồng và do vậy nó
ảnh hưởng đến việc lựa chọn nguồn hàng,lựa chọn nguồn hàng, lựa chọn thị trường,
mặt hàng được mua bán, khối lượng hàng hoá được mua bán trong từng tuyến.
– Vị trí của các nước cũng ảnh hưởng đến việc lựa chọn nguồn hàng, thị
trường tiêu thụ. Ví dụ: Việc mua bán hàng hoá với các nước có cảng biển sẽ có
chi phí thấp hơn việc mua bán hàng hoá với các nước không có cảng biển.
– Thời gian thực hiện hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế có thể bị kéo dài
do bị thiên tai như bão, động đất…
– Sự phát triển của công nghệ thông tin cho phép các nhà kinh doanh nắm bắt
một cách chính xác và nhanh chóng thông tin với khối lượng lớn và cũng sẽ thuận
lợi trong việc giảm chi phí giao dịch cũng như thiết lập và mở rộng quan hệ làm
ăn vơí các khu vực khác nhau….yếu tố công nghệ có tác dụng làm tăng hiệu quả
cho công tác xuất khẩu. Nhờ sự phát triển của hệ thống bưu chính viễn thông, các
doanh nghiệp ngoại thương có thể đàm thoại trực tiếp với khách hàng qua telex,
fax, tele phone…giảm bớt các chi phí đi lại. Hơn nữa, các doanh nghiệp có thể
nắm vững các thông tin về thị trường ngoài nước bằng các phương tiện truyền
thông hiện đại.
Bên cạnh đó yếu tố công nghệ còn tác động đến quá trình sản xuất, gia công
chế biến hàng xuất khẩu. Khoa học công nghệ còn tác động đến các lĩnh vực như vận
tải hàng hoá, dịch vụ ngân hàng….Đó là yếu tố tác động đến công tác xuất khẩu.
5-/ Yếu tố hạ tầng phục vụ mua bán hàng hoá quốc tế:
Các yếu tố hạ tầng phục vụ mua bán hàng hoá quốc tế ảnh hưởng trực
tiếpđến xuất khẩu:
– Hệ thống giao thông, đặc biệt hệ thống cảng biển, mức độ trang bị, độ sâu
của cảng biển sẽ ảnh hưởng đến khối lượng chuyên chở của từng chuyến tàu.Tốc
độ của phương tiện vận chuyển ảnh hưởng đến tốc độ thực hiện hợp đồng. Hệ
thống cảng biển được trang bị hiện đại cho phép giảm thời gian bốc dỡ, thủ tục
giao nhận cũng như đảm bảo an toàn cho hàng hoá được mua bán.
– Hệ thống ngân hàng: Sự phát triển của hệ thống ngân hàng, đặc biệt là hoạt
động ngân hàng cho phép các nhà kinh doanh thuận lợi trong việc thanh toán, huy
động vốn. Ngoài ra ngân hàng là một nhân tố bảo đảm lợi ích cho nhà kinh doanh
– Hệ thống bảo hiểm, kiểm tra chất lượng cho phép các hoạt động mua bán
quốc tế.
6-/ Yếu tố thị trường trong và ngoài nước:
Đó là sự biến đổi của các giá cả,khả năng cung ứng, khả năng tiêu thụ và xu
hướng biến động của dung lượng thị trường.
7-/ Các nhân tố thuộc về doanh nghiệp.
7.1. Nhân tố bộ máy quản lý hay tổ chức hành chính:
Đó là sự tác động tiếp của các cấp lãnh đạo xuống cán bộ công nhân viên
(người chấp hành) nhằm mục đích buộc phải thực hiện một hoạt động nào đó. Để
quản lí tập trung thống nhất phải sử dụng phương pháp hành chính. Nếu cấp lãnh
đạo mà không sử dụng phương pháp này thì sẽ dẫn đến sự lộn xộn. Do đó, vấn đề
quản lí con người là rất quan trọng trong hoạt động kinh doanh, dẫn đến các cấp
lãnh đạo phải có bộ phận quản lí phù hợp với từng ngành nghề của mình.
7.2. Nhân tố về con người:
Vấn đề con người trong hoạt động kinh doanh là rất quan trọng. Về phương
pháp quản lí và tổ chức con người thì lãnh đạo quản lí cần có những kỉ luật khen
chê rõ ràng để giữ vững kỉ cương, ngăn chặn kịp thời những khuynh hướng xấu.
Lãnh đạo doanh nghiệp phải luôn luôn bồi dưỡng, đào tạo để nâng cao trình độ
tay nghề, nâng cao trình độ quản lí kinh tế cho từng cán bộ công nhân viên của
mình, bố trí sử dụng vàđào thải hợp lí, có hiệu quả. Đào tạo chuyên môn và năng
lực công tác là vấn đề quan trọng trong hệ thống hoạt động kinh doanh,trong công
tác xuất khẩu, từ khâu tìm hiểu thị trường, khách hàng đến ký hợp đồng xuất khẩu
đòi hỏi cán bộ phải nắm vững chuyên môn và hết sức năng động. Đây là yếu tố
quan trọng nhất để đảm bảo cho sự thành công của kinh doanh, tạo ra hiệu quả
kinh doanh cao nhất.
7.3. Nhân tố mạng lưới kinh doanh:
Trong nền kinh tế thị trường, mỗi doanh nghiệp cần mở rộng mạng lưới kinh
doanh của mình để đem lại nhiều lợi nhuận. Do vậy mạng lưới kinh doanh của
doanh nghiệp luôn phải được mở rộng và mang tính chất lâu dài.
7.4. Vốn- khả năng tài chính:
Để bước vào hoạt động kinh doanh thì đòi hỏi phải có vốn, nó là một trong
những yếu tố không thiếu được. Vốn kinh doanh ở đây bao gồm các loại như: Vốn
từ ngân sách, vốn đầu tư từ vốn tự có của nhân dân, vốn tín dụng, đầu tư trực tiếp
nước ngoài (FDI). Trong các doanh nghiệp hiện nay thì vốn chủ yếu là vốn thu
hút đầu tư nước ngoài, nhưng do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng khu vực nên
đầu tư nước ngoài đã bị giảm
CHƯƠNG II
PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU NÔNG LÂM SẢN CỦA VIỆT NAM
I-/
TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU HÀNG HOÁ NÓI CHUNG VÀ ĐẶC TRƯNG CỦA
MẶT HÀNG NÔNG LÂM SẢN XUẤT KHẨU
1-/ Thực trạng xuất khẩu hàng hoá nói chung
Trông công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá, Việt Nam đang thực hiện
chiến lược công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu kết hợp song song với chiến lược
thay thế nhập khẩu. Việc lựa chọn này vừa giống vừa khác so với các nước NICs.
Bởi vì các nước NICs sau khi thực hiện thay thế nhập khẩu thì chuyển nhanh sang
công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu còn Việt Nam thực hiện chiến lược công
nghiệp hoá hướng về xuất khẩu đồng thời thay thế nhập khẩu. Chiến lược hướng
về xuất khẩu được nhiều nước trên thế giớiáp dụng thành công, chẳng hạn các
nước NICs như Hàn Quốc nhờ áp dụng chiến lược này đã đạt được sự tăng trưởng
kinh tế bình quân rất cao trong gânf 30 năm.
Trong xu thế toàn cầu hoá các quan hệ kinh tế, mọi quốc gia muốn phát triển
nhanh và bền vững đều phải tham gia vào quá trình phân công lao động quốc tế có
hiệu quả dựa vào lợi thế so sánh của mỗi nước. Đối với các nước đang phát triển
như Việt Nam thì quá trình hội nhập đó gắn liền với việc sử dụng các nguồn vốn
nước ngoài trong đó FDI đã và đang tạo ra khối lượng sản phẩm rất lớn so với sức
mua của thị trường nội địa. Nếu như không tăng cường xuất khẩu hàng hoá sẽ gây
ứ đọng sản phẩm, sản xuất đình trệ và có thể gây ra khủng hoảng kinh tế.
Việt Nam đã thành công đáng kể trong công tác thúc đẩy xuất khẩu trong
thời gian qua là đã vượt qua cơn sốc xảy ra năm 1991-1992 do sự biến động chính
trị của các nước XHCN Đông Âu và Liên Xô cũ. Chiến lược hướng về xuất khẩu
đã làm cho kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh hơn là tốc độ tăng trưởng kinh tế từ
năm 1992-1996.
BẢNG 3 – TỐC ĐỘ TĂNG TRƯỞNG VÀ KIM NGẠCH XUẤT KHẨU
Đơn vị %
Năm
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998 6 tháng/99
Tốc độ tăng trưởng
8,6
8,1
8,8
9,5
9,3
9,0
5,8
4,3
Kim ngạch xuất khẩu
23,7
15,7
35,8
34,4
33,2
26,6
2,4
7,7
Tạp chí thương mại – 1999
Tốc độ tăng trưởng kinh tế và kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh từ năm 1992
đến năm 1996 và bị giảm từ năm 1997 cho đến nay. Nếu như tốc độ xuất khẩu
năm 1994 là 35,8% năm khởi đầu của sự tăng trưởng thì các năm sau lại giảm
dần, năm 1995 là 34,4%, năm 1996 là 33,1% năm 1997 là 22,7% và 10 tháng đầu
năm 1998 chỉ xuất khẩu được 7,677 tỷ USD chỉ tăng 3,6% so với cùng kỳ năm
1997.
Trong bối cảnh nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn thị trường thế giới có sự
cạnh tranh ngày càng gay gắt nhưng hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trong 10
năm qua đã thu được nhiều kết quả đáng mừng. Đó là năm 1996 đạt 7,2 tỷ USD,
năm 1997 đạt 8,9 tỷ USD tăng 22,7 % so với năm 1996. Cùng với sự tăng trưởng
nhanh kim ngạch xuất khẩu, sự chuyển biến tích cực cơ cấu hàng xuất khẩu, thị
trường xuất khẩu của Việt Nam thời kỳ 1991-1995 đã có sự phát triển mở rộngvà
hiện nay Việt Nam đã có quan hệ buôn bán với 130 nước trên thế giới.
+ Về cơ cấu thị trường xuất khẩu
Chiến lược hướng về xuất khẩu được coi là một yêu cầu bức xúc trước xuất
phát điểm thấp về kim ngãchk cuả Việt Nam. Bộ thương mại đã đề ra mức tăng
trưởng xuất khẩu trong năm là 30 % để tổng kim ngạch xuất khẩu trong 5 năm tới
là 63 tỷ USD.
Nhìn lại mấy năm về trước thì năm 1991 thị trường châu á chiếm 80% tổng
kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam thì năm 1994 giảm xuống chỉ còn 75,8% và
năm 1997 chỉ còn chiếm 67,7%. Riêng thị trường Đông Bắc A, năm 1995 chiếm
tới 50% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, nhưng đến năm 1997 chỉ chiếm
có 44,0%. Thị trường xuất khẩu của Việt Nam đang có xu hướng mở rộng sang thị
trường châu Âu, đặc biệt là Tây Bắc Âu, thị trường Liên bang Nga và các nước
Đông Âu có dấu hiệu phục hồi. Theo Bộ Thương mại, cơ cấu thị trường xuất khẩu
của Việt Nam năm 2000 sẽ là: châu á có tỷ trọng là 50%, châu Âu là 20%, châu
Mỹ là 25% và châu lục khác là 5%. Mỹ và Nhật Bản sẽ là hai nước công nghiệp
phát triển có năng lực khoa học công nghệ và vốn là thị trường xuất khẩu tiềm
năng lớn nhất của nước ta.
BẢNG 4 – CƠ CẤU KHU VỰC THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM
THỜI KỲ 1991-1997 (ĐƠN VỊ: %)

1991
1994
1995
1996
1997
–
Châu Á
+Đông Bắc Á
+Đông Nam Á
+ Nam á và Trung Đông
–
Châu Âu
+ Tây Bắc Âu
+ SNG và Đông Âu
+ Liên bang Nga
–
Châu úc
–
Châu Phi
–
Châu Mỹ
+Bắc Mỹ
+ Mỹ La tinh
+ Hoa Kỳ
79,94

9,79

8,67
0,96
0,68
0,16
0,16

75,80

17,17

1,07
0,56
2,76
2,59
0,17

72,40
50,0
21,0
1,40
17,80
15,0
2,80
1,48
1,04
0,70
4,33
3,40
0,93
3,10
69,6
49,0
19,0
1,60
16,80
13,0
3,80
2,36
0,82
0,70
4,22
3,70
0,52
3,43
67,7
44,0
22,0
1,70
21,50
19,0
2,5
1,37
2,78
0,80
4,48
3,80
0,68
3,21
Tổng cộng
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
Từ năm 1991 đến nay, cơ cấu thị trường xuất khẩu V
iệt Nam không
ngừng được mở rộng về quan hệ buôn bán và không gian thị trường xuất khâu.
Việt Nam không chỉ phát triển mở rộng thị trường gần mà đã vươn nhanh đến các
thị trường xa như Tây Bắc Âu, Bắc Mỹ, châu ĐạI Dương. Nếu năm 1991 châu
Mỹ chiếm tỷ trọng 0,16% thì sang năm 1997 đã tăng lên đến 4,48% và đang mở
rộng đáng kể sang châu úc hay châu ĐạI Dương. Đặc biệt là Việt Nam mở rộng
thị trường không loại trừ các thị trường được coi là khó tính, khó len chân, đây là
dấu hiệu quan trọng tạo đà cho sự phát triển mở rộng thị trường xuất khẩu của
Việt Nam những năm tiếp theo.
2-/ Đặc trưng của mặt hàng nông lâm sản xuất khẩu.
Thứ nhất: hàng nông lâm sản nói chung, mặt hàng lạc, cà phê, gạo, điều,
quế, gỗ nói riêng là hàng hoá thiết yếu đối với đời sống và sản xuất của quốc gia.
Cho nên đa số các quốc gia trên thế giới trực tiếp tham gia hoạch định các chính
sách can thiệp vào sản xuất và xuất khẩu lường thực và nước nào cũng chú trọng
chính sách dự trữ quốc gia và bảo hộ nông nghiệp.
Thứ hai: mặt hàng nông nghiệp này là mặt hàng tập trung chủ yếu ở những
vùng khí hậu nhiệt đới, sử dụng nhiều lao động rẻ mạt và tiêu dùng chủ yếu ở các
nước chậm phát triển nên rất ít quốc gia có khả năng xuất khẩu ra bên ngoai.
Chẳng hạn như Trung Quốc, sản xuất gần 180 triệu tấn gạo mỗi năm nhưng chỉ
xuất khẩu trên dưới một triệu tấn, thậm chí còn phải nhập khẩu gạo và hiện nay
Indônêxia là nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới.
Thứ ba: mặt hàng nông lâm sản là mặt hàng có tính chiến lược, do vậy đại
bộ phận buôn bán hàng nông lâm sản được thực hiện thông qua hiệp định giữa các
nhà nước mang tính dài hạn.
Thứ tư: Tình hình sản xuất và buôn bán hàng nông lâm sản phụ thuộc vào
tính thời vụ, mùa màng thu hoạch được, phụ thuộc vào nhu cầu và điều kiện thanh
toán của từng quốc gia nhập khẩu là chính. Chẳng hạn như mặt hàng lạc các nước
nhập khẩu chủ yếu yêu cầu chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế. Nhưng có một vài
thí trường nhập khẩu lạc với chất lượng theo sự chấp nhận của thị trường như
Singapore, Indonesia. Mặt hàng cà phê có thể theo tiêu chuẩn Arcebica hoặc
Robusta.
Thứ năm: trên thế giới không chỉ có Việt Nam là nước xuất khẩu hàng nông
lâm sản mà còn có rất nhiều nước khác cũng tham gia.
+ Về mặt hàng gạo: có Thái Lan, Mỹ, Malaysia…
Việt Nam là nước đứng thứ hai sau Thái Lan về xuất khẩu gạo.
+ Về mặt hàng lạc có ấn Độ, Trung Quốc, Nigiêria…
Năm 1993, 1994
Mỹ xuất khẩu

338.000 tấn

Trung Quốc

320.000 tấn

Việt Nam

160.100 tấn
+ Về cà phê Việt Nam mới chỉ tham gia vào thị trường thế giới. Cung cấp cà
phê chính cho thị trường thế giới là Colombia, Brazin, Indonesia.. (28 nước).
Nhưng điều khả quan là Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu cafê lớn thứ
ba thế giới sau Brazin và Colombia, đồng thời là nước xuất khẩu cà phê Robusta
lớn nhất thế giới. Một số mặt hàng khác như quế, gỗ… Việt Nam còn chiếm tỷ
trọng nhỏ trên thị trường thế giới.
II-/ QUAN HỆ XUẤT NHẬP KHẨU HÀNG NÔNG LÂM SẢN CỦA VIỆT NAM VỚI
THẾ GIỚI.
Việt Nam là một nước có khĩ hậu nhiệt đới, gió mùa, 80% dân số sống bằng
nghề nông lâm. vì vậy hàng nông lâm là loại hàng chủ lực và cần thiết của Việt
Nam. Không phải chỉ một vài năm gần đây Việt Nam mới xuất khẩu nông lâm sản
mà thực tế nó đã có mặt trên thị trường thế giới hàng trăm năm nay. Chúng ta nghiên
cứu tình hình thị trường thế giới đối với mặt hàng nông lâm sản của Việt Nam.
Trước hết ta nghiên cứu và xác định thị trường xuất khẩu chủ yếu của Việt
Nam.
Trong bối cảnh nền kinh tế nước ta còn gặp nhiều khó khăn, thị trường thế
giới có sự cạnh tranh ngày càng gay gắt nhưng hoạt động xuất khẩu của Việt Nam
đạt được nhiều kết quả và thành tựu đáng mừng như tốc độ tăng trưởng xuất khẩu
trong thời kỳ 1991-1997 tăng gấp 4 lần tốc độ tăng GDP và giá xuất khẩu có thời
kỳ tăng 3,14 %. Điều đáng mừng là cơ cấu hàng xuất khẩu đã có sự chuyển biến
tích cực, nếu như năm 1991 tỷ trọng hàng chế biến chỉ chiếm 8,5% kim ngạch
xuất khẩu thì năm 1994 tăng lên 25% và năm 1998 là 31,5%. Cùng với sự tăng
trưởng nhanh kim nghạch xuất khẩu, sự chuyển biến tích cực cơ cấu hàng xuất
khẩu thì thị trường xuất khẩu ngày càng được mở rộng và có nhiều mối quan hệ
xuất khẩu với các nước bạn hàng trên thế giới. Nừu như năm 1986 Việt Nam mới
xuất khẩu với 34 nước thì năm 1990 đã tăng lên 51 nước, đến năm 1997 đã tăng
lên 106 nước và hiện nay là 130 nước trong đó 10 bạn hàng lớn nhất chiếm tỷ
trọng trên dưới 75% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng năm của Việt Nam là Nhật
Bản, Singapo, Đài Loan, Trung Quốc, Hồng Kông, Hàn Quốc, cộng hoà Liên
Bang Đức, Thuỵ sỹ, Mỹ. Hiện nay Nhật Bản là thị trường nhập khẩu lớn nhất của
Việt Nam. Dự kiến năm 2000 và những năm tiếp theo thì một số mặt hàng chủ lực
của Việt Nam sẽ được xuất sang một số thị trường chính sau:
Về gạo chủ yếu là châu á, Nam Phi, châu Phi, Tây Âu.
Cao su: châu á (Trung Quốc, Singapo, Nhật Bản) Tây Âu, SNG.
Cà phê: Tây Bắc Âu, SNG, Singapo.
Chè: Trung cận Đông, SNG, châu Phi, Tây Âu.
Lạc nhân: Đông Nam á, Tây Âu, Đông Âu.

BẢNG 5 – DANH MỤC 10 NƯỚC BẠN HÀNG XUẤT KHẨU VIỆT NAM
(Theo tỷ lệ % trong tổng kim ngạch)
Năm 1994
Năm 1995
Năm 1996
Năm 1997
TT,Tên nước
Tỷ
trọng %
TT,Tên nước
Tỷ trọng
%
TT,Tên nước
Tỷ trọng
%
TT,Tên nước Tỷ trọng
%
1.Nhật Bản
2.Singapo
3.Trung Quốc
4.Đài Loan
5.Hồng Kông
6.CHLB Đức
7.Pháp
8.Thái Lan
9.LB Nga
10. Hàn Quốc
28,46
14,62
7,42
5,35
4,86
4,61
3,15
2,88
2,22
2,19
1.Nhật Bản
2.Singapo
3.Đài Loan
4.Trung Quốc
5.Hồng Kông
6.Hàn Quốc
7.CHLB Đức
8. Mỹ
9.Pháp
10.Thái Lan
26,81
13,65
8,06
6,64
4,71
4,31
4,00
3,11
3,10
1,85
1.Nhật Bản
2.Singapo
3.Trung Quốc
4.Đài Loan
5.Hàn Quốc
6.Hồng Kông
7.Mỹ
8.CHLB Đức
9.LB Nga
10. Pháp
2,88
12,20
8,97
8,24
5,55
3,80
3,43
3,24
2,36
1,87
1.Nhật Bản
2.Singapo
3.Đài Loan
4.Trung Quốc
5.Hồng Kông
6.Hàn Quốc
7.CHLB Đức
8. Thuỵ Sỹ
9.Mỹ
10.Thái Lan
19,54
12,98
9,08
5,51
5,57
4,13
4,13
3,33
3,21
2,73
Tổng cộng
75,76

75,24

72,54

70,15
1-/ Chính sách xuất nhập khẩu của Nhật Bản đối với Việt Nam.
Từ năm 1986 đến nay, lượng hàng mà Việt Nam nhập của Nhật Bản đã tăng
lên 3-4 lần, trong khi đó lượng hàng xuất khẩu từ Việt Nam sang Nhật Bản lại
tăng từ 13-14 lần. Sau Indonesia Việt Nam là nước đang phát triển tại châu á luôn
xuất siêu sang Nhật Bản, đay là thị trường mà mặt hàng nông lâm sản chiếm lĩnh
lớn nhất của nước ta. Có thể nói Nhật Bản là nước nhập khẩu lớn nhất của Việt
Nam đồng thời cũng là nước xuất khẩu lớn thứ hai sang Việt Nam.
Triển vọng tăng trưởng quan hệ xuất nhập khẩu giữa Nhật Bản và Việt Nam
phụ thuộc rất nhiều vào chính sách đầu tư nước ngoài của Việt Nam, điều này
cũng sẽ quyết định lượng đầu tư của Nhật Bản vào Việt Nam. Trong mấy năm gân
đây, do khủng hoảng tài chính khu vực châu á nên xuất khẩu năm 1998 của nước
ta sang thị trường Nhật Bản giảm 20% dẫn đến một loạt các vấn đề như kim
ngạch xuất khẩu giảm, thất nghiệp.. Vì vậy Việt Nam nên tạo ra môi trường thuận
lợi để thu hút đầu tư và công nghệ của Nhật Bản vào để sử dụng có hiệu quả
nguồn tài nguyên thiên nhiên sẵn có của đất nước tạo ra những sản phẩm có khả
năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

BẢNG 6 – TỶ TRỌNG XUẤT KHẨU TỪ VIỆT NAM SANG NHẬT BẢN
Đơn vị: Triệu USD
Năm
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
Tổng kim ngạch xuất
khẩu của Nhật Bản
234789
236736
233021
240678
250100
354340
267510
270210
Nhập khẩu từ Việt Nam
495
595
870
1069
1120
1340
1520
1580
Tỷ trọng
0.25
0.25
0.37
0.44
0.45
0.53
0.56
0.58
(Nguồn tài liệu thống kê của cơ quan thuế Nhật Bản năm 1996)
2-/ Các hiệp định thoả thuận và chương trình kinh tế của các nước Asean.
Việt Nam gia nhập Asean là một mốc quan trọng đánh dấu sự chuyển hoá
mối quan hệ giữ Asean Việt Nam với các nước thành viên mang đậm tính chất
hợp tác. Nền kinh tế Việt Nam và nền kinh tế của các nước thành viên có thể bổ
sung cho nhau, đem lại sự phồn vinh cho mỗi quốc gia và cả khu vực. Cho đến
nay Asean đã chiếm khoảng 25-30% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, khoảng
30 % kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam và 15% tổng số vốn đầu tư nước ngoài
vào Việt Nam. Việt Nam đã trở thành một thành viên chính thức của Asean có
điều kiện mở rộng thương mại không chỉ với các nước Asean mà còn với các
nước khác. tuy nhiên là một thành viên Việt Nam phải thực hiện các hiệp định
thoả thuận của Asean trong đó việc tham gia vào hiệp định khu vực mậu dịch tự
do Asean (AFTA), thực hiện chương trình ưu đãi thuế quan (CFPT). Điều này ảnh
hưởng rất lớn đến hoạt động kinh doanh thương mại trong khu vực nói chung và
đối vơí nông lâm sản nói riêng. Khi đó chúng ta sẽ phải chịu sức ép cạnh tranh
lớn, đòi hỏi những mặt hàng nông lâm sản phải có chất lượng cao, giá rẻ.
BẢNG 7 – QUAN HỆ XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM SANG MỘT SỐ NƯỚC ASEAN
Đơn vị triệu USD
Tên nước
1991
1994
11/1997
11/1998
Singapo
Philippin
525
1
593
4
1105
200
1100
240