BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI
NGUYỄN THỊ LIÊN
HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT
TẠI CÔNG TY CỔ PHẨN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN
XÂY DỰNG VÀ THƯƠNG MẠI TUẤN MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN
HÀ NỘI – 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI
NGUYỄN THỊ LIÊN
HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT
TẠI CÔNG TY CỔ PHẨN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN
XÂY DỰNG VÀ THƯƠNG MẠI TUẤN MINH
Chuyên ngành: Kế toán
Mã số : 60340301
LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ THỊ THANH HƯƠNG
HÀ NỘI – 2017
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng luận văn là kết quả nghiên cứu tài liệu và nghiên
cứu thực tế của tác giả tại Công ty cổ phần đầu tư phát triển XD&TM Tuấn
Minh. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, chính xác được
tập hợp từ phòng kế toán của công ty và chưa từng được công bố trong bất kỳ
công trình nghiên cứu nào khác. Nếu sai tác giả chịu trách nhiệm hoàn toàn về
tính xác thực và nguyên bản của luận văn.
Hà Nội, ngày tháng năm 2017
Tác giả
Nguyễn Thị Liên
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành tới cô giáo TS. Lê Thị
Thanh Hương đã chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ tôi rất tận tình trong suốt thời
gian thực hiện và hoàn thành luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Trường Đại học Lao động – Xã Hội. Khoa
Sau Đại học là cơ sở đào tạo, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi
trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Xin gửi lời cảm ơn đến Công ty cổ phần đầu tư phát triển XD&TM
Tuấn Minh và các cơ quan, cá nhân đã giúp đỡ tôi về nguồn tư liệu phục vụ
cho việc thực hiện đề tài.
Cuối cùng tôi xin cảm ơn gia đình, những người thân và bạn bè, đồng
nghiệp luôn động viên, ủng hộ, giúp tôi tập trung nghiên cứu và hoàn thành
bản luận văn thạc sĩ của mình.
Hà Nội, ngày tháng năm 2017
Tác giả
Nguyễn Thị Liên
I
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT …………………………………………………………… IV
DANH MỤC BẢNG BIỂU……………………………………………………………….. V
DANH MỤC SƠ ĐỒ ………………………………………………………………………. VI
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
…………………………… 1
1.1. Lý do chọn đề tài ……………………………………………………………………….. 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu …………………………………………………………………… 2
1.3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
……………………………………………………. 3
1.4. Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………………………. 3
1.5.Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài…………………………………….. 4
1.6. Những đóng góp của đề tài………………………………………………………….. 6
1.7. Kết cấu của luận văn ………………………………………………………………….. 6
CHƯƠNG 2: LÝ THUYẾT CHUNG VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI
PHÍ SẢN XUẤT TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP …………………….. 8
2.1. Bản chất, vai trò chức năng của kế toán quản trị chi phí sản xuất
….. 8
2.1.1. Bản chất của kế toán quản trị chi phí sản xuất ……………………………….. 8
2.1.2. Vai trò, chức năng của kế toán quản trị chi phí sản xuất ………………… 10
2.2. Đặc điểm hoạt động xây lắp ảnh hưởng đến kế toán quản trị chi phí
sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp ……………………………………………….. 11
2.3. Nội dung của kế toán quản trị chi phí sản xuất trong doanh nghiệp
xây lắp …………………………………………………………………………………………… 14
2.3.1. Đặc điểm chi phí và phân loại chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây
lắp …………………………………………………………………………………………………. 14
2.3.2. Lập dự toán chi phí sản xuất trong đơn vị xây lắp
…………………………. 21
2.3.3. Xác định chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp …………………… 26
2.3.4. Xây dựng trung tâm chi phí sản xuất ………………………………………….. 29
II
2.3.5. Hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí sản xuất ……………………….. 30
2.3.6. Phân tích và tổ chức công tác kiểm soát chi phí sản xuất trong hoạt động xây
lắp
………………………………………………………………………………………………….. 32
2.3.7. Phân tích thông tin thích hợp phục vụ cho việc ra quyết định ngắn hạn
……… 36
2.3.8. Tổ chức mô hình kế toán phục vụ kế toán quản trị chi phí sản xuất …. 38
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ………………………………………………………………… 40
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN
XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN XÂY DỰNG
VÀ THƯƠNG MẠI TUẤN MINH
…………………………………………………… 41
3.1. Tổng quan về công ty cổ phần đầu tư phát triển XD&TM Tuấn Minh
3.1.1. Đặc điểm tổ chức và quản lý kinh doanh ở Công ty
………………………. 41
3.1.2. Hình thức kế toán và tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty ……………… 45
3.2. Thực trạng kế toán quản trị CP sản xuất tại Công ty Tuấn Minh … 48
3.2.1. Đặc điểm và phân loại chi phí sản xuất tại công ty ……………………….. 48
3.2.2. Thực trạng công tác lập dự toán chi phí sản xuất tại công ty
………….. 51
3.2.3. Thực trạng xác định chi phí sản xuất trong doanh nghiệp ……………… 57
3.2.4. Xác định trung tâm chi phí tại công ty ……………………………………….. 61
3.2.5. Hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí sản xuất tại công ty
………… 62
3.2.6. Thực trạng công tác phân tích và kiểm soát CP sản xuất tại công ty … 63
3.2.7. Phân tích thông tin thích hợp phục vụ cho ra quyết định ngắn hạn tại
công ty …………………………………………………………………………………………… 64
3.3. Đánh giá thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất tại công ty … 65
3.3.1. Ưu điểm…………………………………………………………………………………. 65
3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế
………………………………… 67
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ………………………………………………………………… 71
III
CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN KẾ TOÁN
QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CP ĐẦU TƯ PHÁT
TRIỂN XÂY DỰNG VÀ THƯƠNG MẠI TUẤN MINH …………………… 72
4.1. Định hướng phát triển của công ty trong giai đoạn 2018-2023
……… 72
4.2. Sự cần thiết và yêu cầu phải hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản
xuất tại công ty ………………………………………………………………………………. 73
4.2.1. Sự cần thiết hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất
………………… 73
4.2.2. Yêu cầu phải hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất
………………. 74
4.3. Một số giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị chi phí sản
xuất tại công ty ………………………………………………………………………………. 75
4.3.1. Hoàn thiện phân loại chi phí phục vụ cho quản trị doanh nghiệp …….. 75
4.3.2. Hoàn thiện công tác kiểm soát chi phí sản xuất…………………………….. 81
4.3.3. Hoàn thiện phân tích và xử lý thông tin kế toán quản trị chi phí sản xuất
phục vụ cho ra quyết định và lập báo cáo bộ phận
…………………………………. 86
4.4. Điều kiện cơ bản để thực hiện các giải pháp hoàn thiện kế toán quản
trị chi phí sản xuất tại Công tuy cổ phần đầu tư phát triển XD&TM
Tuấn Minh …………………………………………………………………………………….. 90
KẾT LUẬN
……………………………………………………………………………………. 92
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………… 93
PHỤ LỤC
IV
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT TẮT
NỘI DUNG ĐẦY ĐỦ
BHXH
Bảo hiểm xã hội
BHTN
Bảo hiểm thất nghiệp
BHYT
Bảo hiểm y tế
BH và CCDV
Bán hàng và cung cấp dịch vụ
CP
Chi phí
KPCĐ
Kinh phí công đoàn
KTTC
Kế toán tài chính
KTQT
Kế toán quản trị
GTGT
Giá trị gia tăng
NCTT
Nhân công trực tiếp
NVLTT
Nguyên vật liệu trực tiếp
TSCĐ
Tài sản cố định
SXC
Sản xuất chung
UBND
Ủy ban nhân dân
XD & TM
Xây dựng và thương mại
V
DANH MỤC BẢNG BIỂU
TRANG
Bảng 2.1:
Báo cáo bộ kết quả sản xuất kinh doanh theo cách ứng xử
của chi phí
31
Bảng 3.1:
Báo cáo kết quả kinh doanh năm 2014, 2015, 2016
44
Bảng 3.2:
Kế hoạch cung cấp vật liệu chính
54
Bảng 3.3:
Kế hoạch huy động nhân công
55
Bảng 3.4:
Kế hoạch huy động máy thi công
56
Bảng 3.5:
Bảng tính giá thành theo các khoản mục chi phí
61
Bảng 4.1:
Căn cứ mức hoạt động
77
Bảng 4.2:
Bảng phân loại chi phí sản xuất theo cách ứng xử của CP
78
Bảng 4.3:
Kết quả kiểm soát chi phí nguyên vật liệu
82
Bảng 4.4:
Kết quả kiểm soát chi phí nhân công
84
Bảng 4.5:
Kết quả kiểm soát chi phí máy
85
Bảng 4.6:
Bảng phân tích chi phí sản xuất
86
Bảng 4.7:
Báo cáo thu nhập
87
Bảng 4.8:
Báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh theo cách ứng xử của
chi phí
89
VI
DANH MỤC SƠ ĐỒ
TRANG
Sơ đồ 3.1: Quy trình lập dự toán tại Công ty
52
Sơ đồ 3.2: Quy trình hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
58
Sơ đồ 3.3: Quy trình hạch toán chi phí nhân công trực tiếp
59
Sơ đồ 3.4: Quy trình hạch toán chi phí máy thi công
59
1
CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1.1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm qua,Việt Nam đã tạo được một môi trường kinh tế
thị trường có tính cạnh tranh và năng động. Nền kinh tế hàng hóa nhiều thành
phần được khuyến khích phát triển, tạo tính hiệu quả trong việc huy động các
nguồn lực xã hội phục vụ cho tăng trưởng kinh tế. Môi trường đầu tư trở nên
thông thoáng hơn, thu hút ngày càng nhiều các nguồn vốn đầu tư trực tiếp
nước ngoài, mở rộng thị trường cho hàng hóa xuất khẩu và phát triển thêm
một số ngành nghề tạo ra nguồn thu ngoại tệ ngày càng lớn. Việc trở thành
thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã góp phần thúc đẩy
nền kinh tế Việt Nam hội nhập sâu, rộng hơn vào kinh tế thế giới, là cơ hội
tranh thủ các nguồn lực bên ngoài để đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá
đất nước.
Điều này cũng tạo cơ hội cũng như thách thức phải đối mặt với một
môi trường cạnh tranh khốc liệt nhất, vì vậy các doanh nghiệp cần có sự
chuẩn bị tốt về mọi mặt. Trước tình hình như vậy, các nhà quản trị doanh
nghiệp cần có trách nhiệm để điều hành hoạt động sản xuất – kinh doanh của
doanh nghiệp sao cho hiệu quả nhất.
Kế toán nói chung và kế toán quản trị nói riêng là một trong những
công cụ quan trọng đối với các nhà quản trị doanh nghiệp trong việc ra quyết
định, quản lý, kiểm soát, đánh giá hoạt động.
Kế toán quản trị với chức năng cung cấp thông tin quá khứ, hiện tại và
cả tương lai cho các nhà quản lý sẽ là công cụ hỗ trợ tốt nhất cho các nhà
quản trị doanh nghiệp ra các quyết định điều hành doanh nghiệp. Để phục vụ
nhu cầu thông tin về chi phí cho nhà quản trị cũng như cung cấp thông tin cho
các đối tượng bên ngoài thì kế toán quản trị chi phí – một bộ phận của kế toán
2
quản trị là công cụ rất hữu ích phục vụ nhu cầu đó. Kế toán quản trị chi phí
có vai trò to lớn trong các khâu của quá trình quản lý từ lập kế hoạch đến thực
hiện, kiểm tra, kiểm soát và ra quyết định cho nhà quản trị.
Đặc biệt trong doanh nghiệp xây lắp kế toán quản trị chi phí sản xuất
đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Khả năng cạnh tranh của các doanh
nghiệp xây lắp phụ thuộc vào giá bỏ thầu các công trình, hạng mục công
trình. Do vậy thông tin về chi phí có vai trò quan trọng giúp nhà quản trị kiểm
soát chi phí, có biện pháp hạ giá thành nhưng vẫn đảm bảo chất lượng công
trình,hạng mục công trình nâng cao khả năng thắng thầu.
Qua khảo sát thực tế tại Công ty cổ phần đầu tư phát triển xây dựng và
thương mại Tuấn Minh việc triển khai và ứng dụng kế toán quản trị chi phí
sản xuất vào quản lý doanh nghiệp chưa được quan tâm đúng mực. Xuất phát
từ vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác kế toán quản trị nói chung và
kế toán quản trị chi phí sản xuất nói riêng trên cả phương diện lý luận và thực
tiễn tôi đã chọn đề tài: “Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại
Công ty cổ phần đầu tư phát triển xây dựng và thương mại Tuấn Minh”
để nghiên cứu nhằm đáp ứng nhu cầu nâng cao năng lực, cung cấp thông tin
có chất lượng cao, chính xác, kịp thời, dễ hiểu, dễ sử dụng cho các nhà quản
trị tại công ty.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Kế toán quản trị chi phí có vai trò quan trọng giúp cho nhà quản trị
kiểm soát chi phí, đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp
nhưng thực tế hiện nay việc áp dụng kế toán quản trị chi phí trong các doanh
nghiệp Việt Nam còn khá mới mẻ chưa được chú trọng. Trước tình hình đó,
luận văn tiến hành nghiên cứu hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại
Công ty cổ phần đầu tư phát triển xây dựng và thương mại Tuấn Minh để:
3
– Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán quản trị chi phí
sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp
– Thông qua nghiên cứu thực tiễn, phân tích làm rõ thực trạng kế toán
quản trị chi phí sản xuất tại công ty
– Trên cơ sở xây dựng những lý luận đã nghiên cứu và thực trạng để
đưa ra những giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất trong
doanh nghiệp nhằm kiểm soát chi phí để nâng cao hiệu quả công tác quản trị,
tăng cường năng lực cạnh tranh đem lại lợi nhuận cho Công ty Tuấn Minh.
1.3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Về đối tượng: Luận văn tập trung vào nghiên cứu lý luận kế toán quản
trị chi phí sản xuất và thực tiễn liên quan kế toán quản trị chi phí sản xuất
trong công ty cổ phần đầu tư phát triển xây dựng và thương mại Tuấn Minh
Về phạm vi nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu trong phạm vi Công ty, bao
gồm tất cả các bộ phận tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Để nghiên cứu hoàn thành luận văn này, tác giả đã sử dụng các phương
pháp nghiên cứu sau:
Phương pháp thu thập thông tin
Để thu thập được thông tin tác giả sử dụng phương pháp quan sát xem
xét, phỏng vấn đối với các cá nhân có liên quan đến công tác kế toán quản trị
chi phí sản xuất. Ngoài ra còn có thể thu thập thông tin từ nguồn dữ liệu bên
ngoài doanh nghiệp như các trang web.
– Nghiên cứu các văn bản quy định, chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán
hiện hành dành cho doanh nghiệp xây lắp, tham khảo các công trình nghiên
cứu có liên quan đến đề tài. Sau đó tìm ra vấn đề mới mà luận văn cần lựa
chọn thông tin hữu ích phục vụ cho luận văn
4
– Quan sát thực tế tình hình hoạt động tại công ty bằng cách tác giả đến
trực tiếp tại công ty, quan sát môi trường làm việc, cách giải quyết các mối
quan hệ trong công ty, xem cách thức thao tác làm việc của các kế toán trong
công ty để biết được mô hình tổ chức kế toán của công ty.
– Thu thập thông tin qua phỏng vấn Phụ lục 01 từ bộ phận kế toán và
các bộ phận khác của công ty.
Qua sách báo tìm hiểu thêm các công ty có cùng đặc điểm trong ngành
xây lắp để phân tích dữ liệu, tổng hợp và vận dụng cụ thể vào điều kiện thực
tế của Công ty Tuấn Minh, từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện kế toán quản
trị chi phí sản xuất tại công ty.
Phương pháp xử lý thông tin
Khi đã có nguồn dữ liệu sau khi thu thập được thông tin tác giả tiến
hành sắp xếp, tổng hợp kết quả khảo sát phân tích, xử lý dữ liệu sau đó lựa
chọn những thông tin phù hợp để phục vụ cho công việc nghiên cứu. Phân
tích đánh giá vấn đề nghiên cứu từ đó đưa ra các giải pháp, kiến nghị phù hợp
với thực tiễn Công ty đang nghiên cứu.
Sau khi thu thập được thông tin bằng các phương pháp phỏng vấn, khảo
sát, sưu tầm tài liệu…Các thông tin sẽ được phân loại và sắp xếp có hệ thống
nó là cơ sở cho việc tổng hợp, nhận xét, đánh giá thực trạng công tác kế toán
quản trị chi phí sản xuất tại Công ty.
1.5.Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Trong những năm gần đây kế toán quản trị chi phí được đề cập ở nhiều
góc độ và khía cạnh khác nhau về khả năng vận dụng kế toán quản trị chi phí
trong từng lĩnh vực. Dưới đây là một số công trình đã nghiên cứu kế toán
quản trị chi phí như sau:
– “Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu
Lam Sơn” của tác giả Đinh Tuyết Diệu năm 2011 tại Đại Học Đà Nẵng. Luận văn
5
đã đánh giá được thực trạng chi phí sản xuất tại doanh nghiệp và đưa ra một số
giải pháp để hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại doanh nghiệp. Tuy nhiên luận
văn chủ yếu đi vào đặc trưng của doanh nghiệp thủy sản nên đưa ra các giải pháp
hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí xuất phát từ đặc thù kinh doanh.
– “Kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần đầu tư phát triển xây dựng
Hội An” của tác giả Hoàng Nguyễn Kim Linh năm 2012 tại Trường Đại học Đà
Nẵng. Luận văn đã nghiên cứu lý luận và thực trạng công tác kế toán quản trị chi
phí sản phẩm xây lắp nói chung và tại Công ty cổ phần đầu tư phát triển xây dựng
Hội An nói riêng từ đó đưa ra phương hướng hoàn thiện kế toán quản trị chi phí
phù hợp và hiệu quả với doanh nghiệp.
– “ Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần cơ điện
và xây lắp Hùng Vương” của tác giả Hà Thụy Phúc Trâm năm 2013 tại Trường
Đại học Đà Nẵng. Luận văn đã hệ thống hóa và phát triển các lý luận chung về kế
toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây lắp phục vụ hiệu quả cho quản trị nội
bộ. Nên thông tin kế toán quản trị chi phí cung cấp vẫn chưa toàn diện.
– “Kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần vận tải đường biển Đà
Nẵng” của tác giả Trần Thị Phương Linh năm 2012 tại trường Đại Học Đà
Nẵng. Luận văn đã trình bày nghiên cứu về mặt lý luận kế toán quản trị chi
phí trong doanh nghiệp vận tải đường biển và luận án cũng đã xây dựng mô
hình kế toán quản trị để cung cấp thông tin phục vụ kiểm soát chi phí Công ty
cổ phần vận tải Đà Nẵng. Nhưng luận văn cũng mới chỉ đi sâu nghiên cứu
tình hình kế toán quản trị chi phí nói chung và kế toán quản trị chi phí nói
riêng trong doanh nghiệp vận tải đường biển.
– “Hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần xây
dựng giao thông 1 Thái Nguyên” của tác giả Lê Việt Hùng năm 2010 tại
trường Đại Học Kinh tế quốc dân .Đây là công trình nghiên cứu trình bày rõ
bản chất, mục đích, vai trò, nội dung của kế toán quản trị chi phí. Luận văn
6
cũng đã đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi
phí tại công ty cổ phần xây dựng giao thông 1 Thái Nguyên. Tuy nhiên, luận
văn cũng chưa chỉ ra hết một số đặc thù kế toán quản trị chi phí trong doanh
nghiệp xây lắp.
Nhìn chung, các luận văn trên đã hệ thống hóa được những lý luận cơ
bản của hệ thống kế toán quản trị chi phí. Đây là những nội dung mà luận văn
kế thừa và tham khảo trong quá trình thực hiện.
Tóm lại, thông qua các công trình nghiên cứu liên quan tới kế toán
quản trị chi phí, tôi nhận thấy rằng các công trình nghiên cứu còn chưa đầy
đủ, chưa toàn diện về kế toán quản trị chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây
lắp. Do đó việc nghiên cứu hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại
Công ty cổ phần đầu tư phát triển xây dựng và thương mại Tuấn Minh là cần
thiết.
1.6. Những đóng góp của đề tài
Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản của kế toán
quản trị chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp, phân tích thực trạng kế
toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần đầu tư phát triển xây dựng
và thương mại Tuấn Minh; hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất phù
hợp với đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh tại Công ty Tuấn Minh như
các cách phân loại chi phí sản xuất để phục vụ cung cấp thông tin cho quản
trị doanh nghiệp, kiểm soát chi phí sản xuất và phân tích xử lý thông tin kế
toán quản trị chi phí sản xuất phục vụ cho ra quyết định và xây dựng lập báo
cáo bộ phận.
1.7. Kết cấu của luận văn
Chương 1: Giới thiệu đề tài nghiên cứu
Chương 2: Lý thuyết chung về kế toán quản trị chi phí sản xuất trong
doanh nghiệp xây lắp
7
Chương 3: Thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ
phần đầu tư phát triển xây dựng và thương mại Tuấn Minh
Chương 4: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí
sản xuất tại Công ty cổ phần đầu tư phát triển xây dựng và thương mại Tuấn
Minh
8
CHƯƠNG 2
LÝ THUYẾT CHUNG VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ
SẢN XUẤT TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP
2.1. Bản chất, vai trò chức năng của kế toán quản trị chi phí sản xuất
2.1.1. Bản chất của kế toán quản trị chi phí sản xuất
Một doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển thì yếu tố quan trọng là sử dụng
các nguồn lực hiệu quả và kiểm soát tốt chi phí. Chính vì vậy, thông tin chi
phí đối với hoạt động quản trị có vai trò lớn phục vụ cho nhà quản trị thực
hiện các chức năng lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm soát và ra quyết
định.
Kế toán quản trị cung cấp thông tin chủ yếu cho các nhà quản trị để đưa
ra các quyết định kinh doanh, quyết định đầu tư, quyết định sử dụng các
nguồn lực, các quyết định quản trị khác trong doanh nghiệp. Kế toán quản trị
được nghiên cứu từ nhiều góc độ và quan điểm khác nhau:
Theo Luật Kế toán Việt Nam (2015) định nghĩa: “Kế toán quản trị là
việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo
yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán”
[29, điều 4]. Theo quan điểm này kế toán quản trị được khái quát các bước
công việc cụ thể đồng thời là công cụ cung cấp thông tin cho các nhà quản trị
nhằm đưa ra các quyết định điều hành nội bộ các hoạt động kinh doanh.
Chi phí là một trong những yếu tố trung tâm của công tác quản lý hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Khái niệm chi phí được định
nghĩa tương đối rõ ràng trong chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 (VAS 01)
“ Chi phí là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế
toán dưới hình thức các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc làm
phát sinh các khoản nợ dẫn đến giảm vốn chủ sở hữu, không bao gồm các
khoản phân phối cho cổ đông hoặc chủ sở hữu” Định nghĩa khác “ Chi phí
9
bao gồm các chi phí sản xuất kinh doanh phát sinh trong hoạt động kinh
doanh thông thường của doanh nghiệp và các chi phí khác” .Một doanh
nghiệp hoạt động phải chi nhiều khoản chi phí khác nhau trong suốt quá trình
hoạt động kinh doanh và chi phí có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của
doanh nghiệp. Do đó vấn đề đặt ra là làm sao có thể kiểm soát được tất cả các
khoản chi phí. Kế toán quản trị chi phí là công cụ hữu hiệu đáp ứng nhu cầu
thông tin chi phí cho các nhà quản trị để đưa ra quyết định kinh doanh, cơ sở
cho kiểm soát, sử dụng chi phí của đơn vị một cách có hiệu quả. Cũng có rất
nhiều quan điểm đưa ra về kế toán quản trị chi phí :
Dưới góc độ kế toán quản trị, bộ phận kế toán quản trị chi phí có chức
năng đo lường, phân tích về tình hình chi phí và khả năng sinh lời của các sản
phẩm, dịch vụ, các hoạt động và các bộ phận của tổ chức nhằm nâng cao hiệu
quả và hiệu năng của quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh.
Xét trên góc độ kế toán tài chính thì bộ phận kế toán quản trị chi phí có
chức năng tính toán, đo lường chi phí phát sinh trong doanh nghiệp theo đúng
các nguyên tắc kế toán để cung cấp thông tin về chi phí sản xuất sản phẩm,
giá vốn hàng bán, và các chi phí hoạt động trên báo cáo kết quả kinh doanh,
liên quan đến giá trị hàng tồn kho trên bảng cân đối kế toán.
Vậy kế toán quản trị chi phí vừa có trong kế toán tài chính vừa có trong
kế toán quản trị. Về bản chất kế toán quản trị chi phí là một bộ phận của kế
toán quản trị. Kế toán quản trị chi phí cung cấp những thông tin về chi phí
trong phạm vi yêu cầu quản lý nội bộ của doanh nghiệp. Mục đích của kế toán
quản trị chi phí là cung cấp thông tin cho nhu cầu quản trị doanh nghiệp. Kế
toán quản trị chi phí phục vụ chủ yếu cho việc quản trị chi phí, ra quyết định
quản trị. Kế toán quản trị chi phí không chỉ thu nhận, xử lý và cung cấp thông
tin về các nghiệp vụ kinh tế tài chính thực sự phát sinh và hoàn thành mà còn
10
cung cấp các thông tin phục vụ cho việc ra các quyết định tương lai trong hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Có thể nói : “Kế toán quản trị chi phí là một nội dung chủ yếu của kế
toán quản trị cung cấp thông tin hữu ích về chi phí cho nhà quản trị doanh
nghiệp, để có thể nhận biết, đánh giá và quản lý tốt chi phí, từ đó có những
quyết định, biện pháp đúng đắn tiết kiệm chi phí tăng lợi nhuận cho doanh
nghiệp.”
Theo quan điểm của tác giả: Bản chất kế toán quản trị chi phí sản xuất
là một bộ phận của kế toán quản trị chi phí nhằm cung cấp thông tin chi tiết
về chi phí sản xuất kịp thời, phù hợp, cần thiết cho các hoạt động quản trị
doanh nghiệp nhằm giúp nhà quản trị doanh nghiệp thực hiện chức năng
quản trị. Từ đó, các nhà quản trị đưa ra các quyết định quan trọng của họ
nhằm tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp.
2.1.2. Vai trò, chức năng của kế toán quản trị chi phí sản xuất
Vai trò của kế toán quản trị chi phí sản xuất trong việc thực hiện chức
năng quản lý được thể hiện trong việc lập kế hoạch, kiểm soát quá trình kinh
doanh, đánh giá các hoạt động, đưa ra các quyết định quản lý từ đó dự đoán
những ảnh hưởng đó tới mục tiêu kinh doanh (Phụ lục 02)
Để thực hiện vai trò của mình, kế toán quản trị chi phí sản xuất tiến
hành lập dự toán chi phí để trợ giúp các nhà quản trị doanh nghiệp thực hiên
chức năng lập kế hoạch. Ngoài ra trong quá trình thực hiện các mục tiêu mà
kế hoạch đã đề ra, kế toán quản trị chi phí sản xuất đã cung cấp thông tin cho
việc quản lý đến từng công việc cụ thể. Kế toán quản trị chi phí sản xuất còn
được coi là công cụ để đánh giá quá trình thực hiện mục tiêu kế hoạch – thông
qua việc phân tích các chi phí, từ đó có những quyết định hợp lý để hoạt động
sản xuất kinh doanh ngày càng hiêu quả. Có thể nói kế toán quản trị chi phí
sản xuất đóng vai trò kiểm soát toàn bộ các khâu của hoạt động kinh doanh
11
một cách cụ thể, chi tiết và thường xuyên. Ngoài ra trong một số tình huống
đặc biệt, các thông tin về chi phí đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc
xác định giá bán sản phẩm, nhất là trong các trường hợp sản xuất theo yêu cầu
của khách hàng mà chưa có giá trên thị trường.
Theo xu hướng hiện nay, hoạt động của các doanh nghiệp ngày một đa
dạng hơn, mang tính cạnh tranh gay gắt, sức ép của việc giảm chi phí, giảm
giá thành sản phẩm ngày một đòi hỏi nhiều hơn nên nhu cầu thông tin nhất là
những thông tin về kế toán quản trị chi phí sản xuất phục vụ cho việc ra quyết
định của nhà quản trị ngày một nhiều hơn, nhanh hơn chính xác hơn. Chính vì
thế vai trò của kế toán quản trị nói chung và của kế toán quản trị chi phí sản
xuất nói riêng lại càng được khẳng định và kế toán quản trị chi phí thực sự
cần thiết đối với các doanh nghiệp Việt Nam.
2.2. Đặc điểm hoạt động xây lắp ảnh hưởng đến kế toán quản trị chi phí
sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp
Các ngành nghề sản xuất khác nhau sẽ tạo ra những sản phẩm mang
đặc điểm khác nhau. So với các ngành sản xuất khác, các doanh nghiệp xây
lắp có những đặc điểm về kinh tế – kỹ thuật riêng biệt, xuất phát từ đặc điểm
của sản phẩm xây lắp và quá trình tạo ra sản phẩm của nghành xây dựng cơ
bản, tạo nên đặc trưng của doanh nghiệp xây lắp:
Ø
Sản phẩm xây lắp là những công trình xây dựng, vật kiến trúc…
có quy mô lớn, kết cấu phức tạp mang tính riêng lẻ, thời gian sản xuất sản
phẩm xây lắp lâu dài. Mỗi sản phẩm xây lắp đều có yêu cầu về tổ chức quản
lý, tổ chức thi công và các biện pháp thi công phù hợp với đặc điểm của từng
công trình, hạng mục công trình. Do đó, chi phí bỏ ra để sản xuất thi công
công trình, hạng mục công trình sẽ hoàn toàn khác nhau, việc hạch toán chi
phí sản xuất, tính giá thành và xác định kết quả thi công xây lắp cũng được
tính cho từng sản phẩm xây lắp riêng biệt.
12
Ø
Sản phẩm xây lắp được thực hiện theo đơn đặt hàng của khách
hàng thông qua các hợp đồng xây dựng được ký kết hay các dự án được trúng
thầu nên ít phát sinh chi phí trong quá trình lưu thông. Mỗi công trình, hạng
mục công trình thường yêu cầu phải có thiết kế, kết cấu, hình thức, địa điểm
xây dựng và dự toán riêng. Đặc điểm này cho thấy mỗi sản phẩm xây lắp đòi
hỏi tố chức thi công và các chi phí phát sinh có liên quan cũng khác nhau.
Nên việc tổ chức quản lý và hạch toán sản phẩm xây lắp phải lập dự toán (dự
toán thiết kế, dự toán thi công) và nó ảnh hưởng đến việc xác định đối tượng
chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp lựa chọn cho từng công trình,
hạng mục công trình và đối tượng tính giá thành cũng là từng công trình,
hang mục công trình. Do đó việc xác định chi phí sản xuất trong doanh nghiệp
xây lắp thường lựa chọn là xác định chi phí sản xuất theo phương pháp truyền
thống, hạch toán chi phí theo đơn đặt hàng.
Ø
Sản phẩm xây lắp có giá trị lớn, khối lượng công trình lớn, thời
gian thi công tương đối dài có những công trình kéo dài nhiều năm đối với
những công trình lớn. Trong khi công trình chưa hoàn thành chưa tạo ra sản
phẩm xây lắp nhưng đã sử dụng nhiều nguồn lực như nguyên vật liệu, chi phí
nhân công, chi phí máy… Vì vậy kỳ tính giá của sản phẩm xây lắp thường
được xác định theo thời điểm khi công trình, hạng mục công trình hoàn thành.
Sản phẩm xây lắp được tiêu thụ theo giá dự toán hoặc giá thỏa thuận với chủ
đầu tư (giá đấu thầu), do đó tính chất hàng hóa của sản phẩm xây lắp không
thể hiện rõ.
Ø
Sản phẩm xây lắp là những công trình, hạng mục công trình luôn
cố định tại nơi thi công công trình còn các điều kiện thi công như: máy móc,
thiết bị thi công, người lao động, nguyên vật liệu… phải di chuyển theo địa
điểm đặt công trình, hạng mục công trình. Đặc điểm này ảnh hưởng trực tiếp
đến kế toán quản trị chi phí sản xuất đối với doanh nghiệp xây lắp là phải
13
quản lý vật tư nguyên vật liệu ,con người thông qua trung tâm chi phí và sử
dụng công cụ kế toán quản trị chi phí để quản lý con người khi đơn vị xây lắp
phải quyết định phương án thuê nhân công trực tiếp tại địa bàn có công trình
thi công để giảm bớt chi phí phải di dời công nhân từ công ty đến công trình.
Ø
Sản phẩm xây lắp từ khi khởi công cho đến khi hoàn thành công
trình bàn giao đưa vào sử dụng thường kéo dài. Thời gian sử dụng sản phẩm
xây lắp tương đối dài nên mọi sai lầm trong quá trình thi công khó sửa chữa
phải phá đi làm lại. Sai lầm trong xây dựng cơ bản vừa gây lãng phí, vừa để
lại hậu quả có khi rất nghiêm trọng, lâu dài và khó khắc phục. Đặc điểm này
đòi hỏi những nhà quản trị doanh nghiệp phải tính toán kỹ kiểm soát tốt các
chi phí trong quá trình thi công việc tổ chức, quản lý, giám sát chặt chẽ sao
cho bảo đảm chất lượng công trình đúng như thiết kế, dự toán tránh thất thoát
gây lãng phí vật tư cũng như nhân công con người lao động.
Ø
Sản xuất xây dựng cơ bản thường diễn ra ngoài trời chịu sự tác
động trức tiếp của thiên nhiên, điều kiện môi trường . Đặc điểm này trong
quá trình thi công các nhà quản trị doanh nghiệp cần tổ chức quản lý lao
động, vật tư chặt chẽ đảm bảo thi công, doanh nghiệp cần có kế hoạch kiểm
soát chi phí nhằm tiết kiệm chi phí, hạ giá thành tăng lợi nhuận cho doanh
nghiệp và đồng thời các nhà quản trị cũng phải tính đến các khả năng theo dõi
và xử lý khi có các khoản thiệt hại công trình.
Ø
Mặt khác sản phẩm xây dựng thường được xây dựng trên cơ sở
các doanh nghiệp được chỉ định thầu hoặc đấu thầu thắng. Chính vì vậy để
đấu thầu thắng các nhà quản quản trị doanh nghiệp cần phân tích thông tin kế
toán quản trị chi phí mang lại xây dựng cho mình một giá đầu thầu hợp lý
giúp doanh nghiệp có thể trúng thầu nhưng vẫn phải đảm bảo doanh nghiệp
đạt được mục tiêu lợi nhuận mong muốn.
14
Đặc trưng của doanh nghiệp xây lắp có ảnh hưởng và tác động chi phối
đến kế toán quản trị chi phí sản xuất. Do đó, khi nghiên cứu về kế toán quản
trị chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp xây lắp thì các đặc này luôn được
đề cập và nghiên cứu kỹ lưỡng.
2.3. Nội dung của kế toán quản trị chi phí sản xuất trong doanh nghiệp
xây lắp
2.3.1. Đặc điểm chi phí và phân loại chi phí sản xuất trong doanh nghiệp
xây lắp
2.3.1.1. Đặc điểm chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp
Chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp là quá trình chuyển biến
của vật liệu xây dựng thành sản phẩm xây lắp dưới tác động của máy móc
thiết bị cùng sức lao động của công nhân.
Chi phí sản xuất xây lắp bao gồm nhiều loại khác nhau, phát sinh trong
các khâu khác nhau trong hoạt động xây lắp liên quan đến khối lượng xây lắp
trong một thời kỳ nhất định.
Để công tác quản lý, hạch toán kiểm tra giám sát chi phí cũng như phục
vụ cho nhà quản trị ra quyết định, chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp
cần phân loại theo những tiêu thức phù hợp.
Ngoài các khoản mục chi phí sản xuất thông thường thì chi phí sản
xuất của doanh nghiệp xây lắp còn phát sinh thêm một số khoản mục chi phí
như: Chi phí vận chuyển máy thi công đến công trường, chi phí huy động
công nhân, chi phí lán trại cho công nhân, chi phí kho nhà xưởng bảo quản
vât tư trong quá trình thi công… Vì vậy công tác hạch toán chi phí sản xuất
trong doanh nghiệp xây lắp rất phức tạp, trong đó những khoản chi phí chung
cần phân bổ đến từng công trình cụ thể, cần có cách thức phân bổ phù hợp để
phục vụ công tác quản lý chi phí, giá thành theo công trình.
15
Chi phí nguyên vât liệu trực tiếp rất đa dạng về chủng loại, kích cỡ, dễ
bị hư hỏng tùy thuộc và thời tiết, cần chú ý đến biện pháp bảo quản và kiểm
soát chi phí. Chi phí nhân công trực tiếp trong tổng chi phí sản xuất tùy theo
từng công trình sử dụng nhiều lao động tay nghề cao hay thấp. Chi phí sử
dụng máy thi công chiếm tỷ trọng cao hay thấp tùy thuộc vào từng công trình
thi công bằng máy hay thủ công. Trong công tác kế toán quản trị chi phí sản
xuất cần dựa vào những đặc điểm này của chi phí để bước đầu có thể đánh giá
mối tương quan của từng khoản mục chi phí trong giá thành sản phẩm của
từng công trình phục vụ kiểm soát chi phí.
Việc chi phí thực phát sinh, đối chiếu với dự toán là một công việc
thường xuyên và cần thiết của kế toán để kiểm tra chi phí phát sinh đó có phù
hợp với dự toán hay không cũng như để kiểm tra tính hiệu quả trong việc
quản trị chi phí.
2.3.1.2. Phân loại chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp
Đối với doanh nghiệp xây lắp thì chi phí sản xuất có ảnh thưởng trực
tiếp tới lợi nhuận của doanh nghiệp, vì vậy vấn đề quan trong được đặt ra là
phải kiểm soát, quản lý và giám sát chặt chẽ các chi phí. Chi phí được sử
dụng theo nhiều hướng, cho nhiều mục đích khác nhau, nên các cách phân
loại chi phí cũng rất khác nhau phù hơp cho từng mục đích riêng. Doanh
nghiệp xây lắp có thể phân loại theo các cách sau đây:
a, Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung kinh tế
Theo cách phân loại này, xét theo nội dung kinh tế hay nói một cách
khác các yếu tố chi phí có cùng nội dung kinh tế được sắp xếp chung vào một
yếu tố không phân biệt chi phí sản xuất được phát sinh ở đâu hay dùng vào
mục đích gì.
Tác dụng của cách phân loại chi phí theo nội dung kinh tế cho biết nội
dung, kết cấu, tỷ trọng từng loại chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra trong quá
