1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
Tiểu luận:
Phân tích khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh
để nhận thức và đấu tranh để chống lại các
quan điểm xuyên tạc của kẻ thù
2
Mục lục
CHỦ ĐỀ 1: Phân tích khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh để nhận thức và đấu tranh để chống
lại các quan điểm xuyên tạc của kẻ thù. …………………………………………………………………………. 3
1. Quá trình nhận thức về tư tưởng Hồ Chí Minh ………………………………………………………. 3
2. Khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh
…………………………………………………………………………… 3
3. Đấu tranh chống lại những luận điệu xuyên tạc …………………………………………………………… 3
4. Biện pháp
………………………………………………………………………………………………………………. 7
5. Tầm quan trọng của tư tưởng Hồ Chí Minh ………………………………………………………………… 7
CHỦ ĐỀ 2: Phân tích cơ sở khách quan hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh ………………….. 8
1. Bối cảnh lịch sử hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh. …………………………………………………….. 8
3
CHỦ ĐỀ 1: Phân tích khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh để nhận thức và đấu tranh để
chống lại các quan điểm xuyên tạc của kẻ thù.
1. Quá trình nhận thức về tư tưởng Hồ Chí Minh
Tư tưởng Hồ Chí Minh có một quá trình hình thành và phát triển từ trước năm
1911 đến khi Hồ Chí Minh vĩnh biệt chúng ta. Đảng ta có một quá trình phát triển
nhận thức về tư tưởng Hồ Chí Minh. Tại Đại hội VI (12-1986), Đảng ta nhấn mạnh:
“Muốn đổi mới tư duy, Đảng ta phải nắm vững bản chất cách mạng và khoa học của
chủ nghĩa Mác-Lênin, kế thừa di sản quý báu về tư tưởng và lý luận cách mạng của
Chủ tịch Hồ Chí Minh…”. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII (6-1991) có điểm
mới là “nêu cao tư tưởng Hồ Chí Minh”, và khẳng định “Tư tưởng Hồ Chí Minh chính
là kết quả của sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác- Lênin trong điều kiện cụ thể của
nước ta, và trong thực tế tư tưởng Hồ Chí Minh đã trở thành một tài sản tinh thần quý
báu của Đảng và của dân tộc ta”. Cương lĩnh 1991 khẳng định “Đảng lấy chủ nghĩa
Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành
động”.
Sau 10 năm, với những thành tựu to lớn nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh ở
trong và ngoài nước, tại Đại hội IX (4-2001), Đảng ta có bước phát triển trong nhận
thức và tư duy lý luận khi khẳng định: “Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan
điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả
của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của
nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh
hoa văn hóa nhân loại… Tư tưởng Hồ Chí Minh soi đường cho cuộc đấu tranh của
nhân dân ta giành thắng lợi, là tài sản tinh thần to lớn của Đảng và dân tộc ta”.
2. Khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về
những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân
dân đến cách mạng XHCN; là kết quả của sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ
nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, đồng thời là sự kết tinh tinh hoa
dân tộc và trí tuệ thời đại nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng
con người.
Nội hàm của khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh:
– Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về các vấn
đề cơ bản của cách mạng Việt Nam. Nó không phải là một tập hợp đơn giản những ý
tưởng, suy nghĩ cụ thể của Hồ Chí Minh trong những giai đoạn cụ thể.
– Tư tưởng Hồ Chí Minh được hình thành trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin, là
sự kết tinh tinh hoa văn hóa dân tộc và nhân loại.
– Tư tưởng Hồ Chí Minh là một khái niệm khoa học, vì thế hết sức cô đọng, chặt
chẽ, có nội hàm lý luận cao, có sức sống mãnh liệt và giá trị lý luận, thực tiễn rất to lớn
không những với cách mạng Việt Nam mà còn đối với sự nghiệp cách mạng giải
phóng giai cấp, giải phóng loài người trên phạm vi toàn thế giới.
3. Đấu tranh chống lại những luận điệu xuyên tạc
4
a. Nhận thức kẻ thù
– Loại 1: Ác ý: Cho rằng người Việt Nam không có tư tưởng mà đó chỉ là sự bắt chước
như vẹt của đông tây chứ bản thân không tạo ra tư tưởng.
– Loại 2: Cho rằng trong cách mạng và kháng chiến Việt Nam thì có nhà lý luận và nhà
tư tưởng nhưng đó là Võ Nguyên Giáp và Lê Duẫn chứ không phải Hồ Chí Minh.
– Loại 3: Hồ Chính Minh không phải nhà tư tưởng vì hầu như Người không có tác
phẩm lý luận nào.
b. Mục đích xuyên tạc
– Từ sự thâm thù chủ nghĩa cộng sản
– Muốn “hạ bệ thần tượng”
– Từ sự bất mãn của một số cá nhân.
b. Đấu tranh chống xuyên tạc chống phá
Khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh được xem như là chìa khóa để mở cửa đi vào
kho tàng tư tưởng Hồ Chí Minh và cũng là chìa khóa để chống lại một cách có hiệu
quả những luận điệu thù địch và sai trái.
b1. Trước hết phải hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và
sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, từ cách mạng dân tộc dân
chủ nhân dân đến cách mạng xã hội chủ nghĩa.
“Hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách
mạng Việt Nam” là nhiều quan điểm liên hệ chặt chẽ với nhau, thể hiện rõ tính liên
tục, nhất quán. “Toàn diện” là bao quát nhiều lĩnh vực. Đó là tư tưởng về chính trị,
kinh tế, văn hóa – xã hội, quân sự, ngoại giao…
Đại hội đồng UNESCO khẳng định Hồ Chí Minh “để lại một dấu ấn trong quá
trình phát triển của nhân loại…; là biểu tượng kiệt xuất về quyết tâm của cả một dân
tộc, đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc của nhân dân Việt
Nam, góp phần vào cuộc đấu tranh chung của các dân tộc vì hòa bình, độc lập dân tộc,
dân chủ và tiến bộ xã hội”.
“Toàn diện nhưng sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam”,
nghĩa là không phải tất cả mọi vấn đề đều gắn với tư tưởng Hồ Chí Minh. Ở đây cần
hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh như là những tư tưởng chính trị theo nghĩa rộng, gồm tư
tưởng về mục tiêu cách mạng: độc lập dân tộc và CNXH; về mục đích cách mạng: giải
phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người; về lực lượng cách mạng:
toàn dân tộc lấy công-nông làm gốc, đoàn kết quốc tế; về nền tảng lý luận: chủ nghĩa
Mác-Lênin; về tổ chức cách mạng: Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Mặt trận đoàn
kết toàn dân; về phương pháp cách mạng: động viên toàn dân, tổ chức toàn dân; v.v..
Tóm lại, đó là “giải phóng dân tộc theo con đường cách mạng vô sản”.
Nhận thức như vậy tránh được các khuynh hướng sai lầm và xuyên tạc cho rằng
không có hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh mà chỉ một vài phát biểu ngắn gọn của
Người; hoặc cái gì cũng quy về tư tưởng Hồ Chí Minh mà không hiểu tư tưởng của
Người chỉ gắn với những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam.
Đáng phê phán nhất là các quan điểm hết sức nguy hiểm. Họ thừa nhận những vấn đề
nêu trên (sau khi không đủ khả năng bác bỏ), nhưng lại cho rằng hệ thống quan điểm
5
toàn diện và sâu sắc đó chỉ trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, không có trong
cách mạng XHCN.
Để phê phán quan điểm này, cần nhận thức rõ trong khái niệm tư tưởng Hồ Chí
Minh có nói “từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đến cách mạng XHCN”. Tuy
nhiên điều quan trọng hơn là trở lại cuộc đời và tư tưởng Hồ Chí Minh. Chỉ cần nêu
mấy điểm chính.
Một là, Hồ Chí Minh khẳng định cứu nước và giải phóng dân tộc theo con
đường cách mạng vô sản, tức là giành được độc lập dân tộc rồi phải đi tới CNXH.
Hai là, trong di sản để lại, Hồ Chí Minh nhiều lần nói đến cách mạng dân tộc
dân chủ nhân dân phải đi tới cách mạng XHCN thì mới thắng lợi triệt để. Người có
trên hai mươi lần nêu quan điểm của mình như là những định nghĩa về CNXH.
Ba là, các bài viết, bài nói của Hồ Chí Minh cho ta một cái nhìn khá sâu sắc và
toàn diện về đặc trưng bản chất của CNXH ở Việt Nam.
b2. Tư tưởng Hồ Chí Minh là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ
nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị
truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.
Một số ý kiến cho rằng những vấn đề cơ bản của một cuộc cách mạng theo con
đường cách mạng vô sản như mục tiêu, lực lượng, lãnh đạo, phương pháp, đoàn kết,
nền tảng lý luận, v.v… đều đã được đề cập trong học thuyết Mác-Lênin; thậm chí đã
được Khổng Tử, Tôn Dật Tiên, ông cha ta trong lịch sử hàng nghìn năm bàn tới.
Chúng ta không phủ nhận nhiều vấn đề đã được Mác, Ăngghen, Lênin, Khổng
Tử, Tôn Dật Tiên, cha ông ta đề cập. Nhưng chúng ta phải phủ nhận quan điểm cho
rằng hễ đã có người đi trước đề cập thì người sau chỉ là nói theo, nói lại.
Khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh nói rõ tư tưởng Hồ Chí Minh là “kết quả của
sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của nước
ta”. Rõ ràng là khái niệm cho ta biết Hồ Chí Minh nắm chắc chủ nghĩa Mác-Lênin và
hiểu rõ điều kiện nước ta. Điểm chốt ở đây là “điều kiện cụ thể của nước ta”. Hồ Chí
Minh từng cảnh báo: “Nghe người ta nói giai cấp đấu tranh, mình cũng ra khẩu hiệu
giai cấp đấu tranh, mà không xét hoàn cảnh nước mình như thế nào để làm cho đúng”.
Điều kiện nước ta không giống các nước khác, ít nhất trên hai điểm: Truyền thống lịch
sử, văn hóa, con người và nước thuộc địa thời cận đại. Hai điểm này không hoàn toàn
tách bạch, mà có sự tiếp nối. Nhưng cũng có nội dung chỉ có trong thời kỳ thuộc địa.
Nhận thức như vậy để thấy rằng Hồ Chí Minh không viết lại, nói lại các bậc thầy và
những gì trong truyền thống dân tộc; ngược lại, Người đã khắc phục những hạn chế
của truyền thống và thiếu hụt trong chủ nghĩa Mác-Lênin.
Hạn chế lớn nhất của giá trị truyền thống là lý luận khoa học. Thiếu hụt lớn
nhất của chủ nghĩa Mác-Lênin là những tư liệu lịch sử của các nước thuộc địa phương
Đông. Hồ Chí Minh đã lấp đầy những khoảng trống đó. Chỉ cần nêu một số điểm tiêu
biểu cũng thấy rõ rằng, nếu Hồ Chí Minh không vận dụng và phát triển sáng tạo chủ
nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta thì không thể có thắng lợi của cách
mạng Việt Nam.
Thứ nhất, mâu thuẫn cơ bản và chủ yếu ở các nước tư bản là mâu thuẫn giữa
giai cấp vô sản và giai cấp tư sản. Còn ở Việt Nam là mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc
với bọn đế quốc xâm lược và phong kiến tay sai.
6
Thứ hai, theo Hồ Chí Minh, làm cách mạng ở Việt Nam trước hết nhằm mục
đích giải phóng dân tộc. Vấn đề này ở các nước tư bản châu Âu cơ bản đã được giai
cấp tư sản làm. Vì vậy, trong chủ nghĩa Mác-Lênin bàn trước hết tới đấu tranh giai cấp
và giải phóng giai cấp.
Thứ ba, quan điểm về Đảng và xây dựng Đảng ở các nước thuộc địa cũng
không giống ở các nước tư bản châu Âu. Đảng Cộng sản ra đời ở nước Việt Nam
thuộc địa phải có thêm yếu tố phong trào yêu nước và ngay từ đầu Đảng đã cắm rễ sâu
trong lòng dân tộc.
Thứ tư, quan điểm về đoàn kết theo Mác “Giai cấp vô sản tất cả các nước đoàn
kết lại”, và Lênin “Giai cấp vô sản tất cả các nước và các dân tộc bị áp bức, đoàn kết
lại!” không thể áp dụng máy móc vào Việt Nam, nơi phải đoàn kết “đồng bào”, toàn
dân tộc, mọi con dân nước Việt, con Lạc cháu Hồng.
Thứ năm, ở nước Việt Nam hàng ngàn năm dưới chế độ phong kiến chuyên chế
và gần trăm năm dưới chế độ thực dân không kém phần chuyên chế, một trong những
vấn đề phải đặt lên hàng đầu là thực hành dân chủ và đạo đức.
Thứ sáu, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, một nước vốn là thuộc địa,
kinh tế và tư duy nông nghiệp lạc hậu, khoa học-kỹ thuật kém phát triển không thể làm
theo cách mà các nước đã trải qua chủ nghĩa tư bản như ở châu Âu. v.v…
Vì không nhận thức sâu sắc những vấn đề nêu trên nên có người nghĩ rằng Cách
mạng Tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam cũng giống Cách mạng Tháng Mười Nga
năm 1917. Trong lúc đó sự khác nhau là rõ rệt. Cách mạng Tháng Mười Nga 1917 là
cách mạng vô sản: đánh đổ giai cấp tư sản, mục đích là thiết lập nền chuyên chính vô
sản, lực lượng công-nông là chủ yếu, quá độ trực tiếp lên chủ nghĩa xã hội… Còn cách
mạng Việt Nam tháng 8-1945 là cách mạng giải phóng dân tộc theo con đường cách
mạng vô sản: đánh đổ bọn đế quốc xâm lược, mục đích là giành độc lập dân tộc, lực
lượng cách mạng là toàn dân tộc lấy công-nông làm gốc, quá độ gián tiếp lên CNXH…
Nếu Hồ Chí Minh không vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin
vào điều kiện cụ thể của nước ta để xây dựng hệ thống lý luận cách mạng soi đường
cho cách mạng Việt Nam thì làm sao chúng ta có thắng lợi nhanh gọn trong thời gian
chưa đầy hai tuần của Tháng Tám năm 1945? Và tiếp theo là thắng lợi trong hai cuộc
kháng chiến thần thánh, quá độ lên CNXH khi cả nước có chiến tranh với tư duy “chủ
nghĩa xã hội thời chiến”.
Trong “khái niệm” có nói tới tư tưởng Hồ Chí Minh kế thừa và phát triển các
giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Điều này
cần được hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh không phải xuất hiện từ một mảnh đất trống
không, mà trên nền dân tộc. Điều cần nhấn mạnh là dưới ánh sáng cách mạng, khoa
học và nhân văn của chủ nghĩa Mác-Lênin, Hồ Chí Minh đã nâng cao các giá trị truyền
thống lên một chất mới, trình độ mới, tạo nên sức mạnh mới trong thời đại mới. Hồ
Chí Minh cũng tiếp thu có chọn lọc văn hóa nhân loại. Người đã làm giàu trí tuệ của
mình và trí tuệ dân tộc bằng những giá trị văn hóa phương Đông như đạo đức, chủ
nghĩa tập thể, lòng từ bi hỷ xả…
Hiện nay, có một số lực lượng thù địch đang cố tình đưa ra những quan điểm
thù địch nhằm xuyên tạc, bóp méo, bôi nhọ và cuối cùng đi tới phủ nhận tư tưởng Hồ
Chí Minh song cũng lại có một số quan điểm sai trái, lệch lạc do không nghiên cứu
thấu đáo dẫn tới không hiểu đúng tư tưởng Hồ Chí Minh. Loại ý kiến này – hoặc vô
7
tình hay hữu ý – đều có thể tiếp tay cho các quan điểm thù địch. Để phê phán và chống
lại các quan điểm sai trái phủ nhận hệ thống quan điểm tư tưởng Hồ Chí Minh, phủ
nhận sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin trong tư tưởng Hồ Chí
Minh, cần hiểu đúng, hiểu sâu, nắm chắc khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh, xuất phát
từ cuộc đời, sự nghiệp và tư tưởng của Người. Phải coi khái niệm tư tưởng Hồ Chí
Minh là chìa khóa mở cửa đi vào nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục và vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh.
4. Biện pháp
– Đẩy mạnh việc nghiên cứu về Hồ Chí Minh
– Tăng cường giáo dục, tuyên truyền về Hồ Chí Minh.
– Nâng cao ý thức cảnh giác và tăng cường đấu tranh trực diện với các luận điệu xuyên
tạc.
5. Tầm quan trọng của tư tưởng Hồ Chí Minh
a. Nâng cao năng lực tư duy lý luận và phương pháp công tác
– TTHCM soi đường cho Đảng và nhân dân VN trên con đường thực hiện mục
tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh”.
– Thông qua việc học tập, nghiên cứu TTHCM để bồi dưỡng, củng cố cho sinh
viên, thanh niên lập trường, quan điểm CM trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin,
TTHCM; kiên định mục tiêu ĐLDT gắn liền với CNXH; tích cực đấu tranh phê phán
những quan điểm sai trái, bảo vệ CN Mác – Lênin và TTHCM.
b. Bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng và rèn luyện bản lĩnh chính trị
– TTHCM giáo dục đạo đức, tư cách, phẩm chất CM cho cán bộ, đv và toàn dân.
– Trên cơ sở đã được học, SV vận dụng vào cuộc sống, tu dưỡng, rèn luyện bản
thân, hoàn thành tốt chức trách của mình, đóng góp thiết thực và hiệu quả cho sự
nghiệp cách mạng theo con đường mà HCM và Đảng ta đã lựa chọn.
