LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
TÌNH HÌNH TRIỂN KHAI NGHIỆP VỤ BẢO
HIỂM HÀNG HOÁ XUẤT NHẬP KHẨU VẬN
CHUYỂN BẰNG ĐƯỜNG BIỂN TẠI BẢO
MINH HÀ NỘI
Lêi nãi ®Çu
Trong nh÷ng n¨m qua nÒn kinh tÕ níc ta ®· cã nh÷ng bíc t¨ng trëng ®¸ng
khÝch lÖ. §ãng gãp vµo thµnh c«ng chung ®ã kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn vai trß cña
ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Víi ®Æc ®iÓm ®Þa lý cña níc ta cã h¬n 3.000 km lµ bê
biÓn, l¹i n»m ë trung t©m cña khu vùc §«ng Nam ¸. V× vËy vËn chuyÓn b»ng ®êng
biÓn lµ ph¬ng thøc vËn chuyÓn chñ yÕu trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Mçi n¨m
cã gÇn 80% khèi lîng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®îc vËn chuyÓn theo ph¬ng thøc
nµy, ®ãng gãp kh«ng nhá vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ níc ta.
Còng nh bÊt kú mét ph¬ng thøc vËn t¶i nµo, vËn t¶i b»ng ®êng biÓn còng
kh«ng thÓ tr¸nh khái c¸c rñi ro bÊt ngê ngoµi ý muèn cña c¸c doanh nghiÖp. Do
®ã,®Ó ®¶m b¶o tµi chÝnh cho c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu, b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp
khÈu vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn ®· ra ®êi gióp c¸c doanh nghiÖp æn ®Þnh ®îc
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, tr¸nh ph¸ s¶n khi cã rñi ro x¶y ra .
NhËn biÕt ®îc tÇm quan träng ®ã, sau mét thêi gian thùc tËp ë C«ng ty B¶o
Minh Hµ Néi em ®· chän ®Ò tµi:
“T×nh h×nh triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn
chuyÓn b»ng ®êng biÓn t¹i B¶o Minh Hµ Néi” ®Ó lµm chuyªn ®Ò thùc tËp tèt
nghiÖp. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi nµy lµ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ b¶o hiÓm hµng
ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn t¹i c«ng ty B¶o Minh Hµ Néi trong
thêi gian qua, tõ ®ã rót ra kinh nghiÖm ®Ó tiÕp tôc hoµn thiÖn nghiÖp vô nµy trong
thêi gian tíi ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu cña c¸c chñ hµng khi tham gia b¶o hiÓm vµ
gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn chung cña tæng c«ng ty.
Néi dung cña chuyªn ®Ò ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ tµi liÖu tham kh¶o
®îc chia lµm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn
b»ng ®êng biÓn.
Ch¬ng II: T×nh h×nh triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu
vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn ë c«ng ty B¶o Minh Hµ Néi.
Ch¬ng III: KiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng
ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn t¹i B¶o Minh Hµ Néi
Do thêi gian thùc tËp kh«ng nhiÒu vµ cßn h¹n chÕ trong lý luËn còng nh kinh
nghiÖm thùc tÕ nªn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Em rÊt mong nhËn
®îc nh÷ng ®ãng gãp vµ ý kiÕn cña c¸c thÇy c«.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Ch¬ng I
Lý luËn chung vÒ b¶o hiÓm hµng ho¸
xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn
1. Vai trß cña vËn t¶i biÓn vµ sù cÇn thiÕt cña b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt
nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn.
1.1. Vai trß cña vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn.
ViÖc th«ng th¬ng bu«n b¸n hµng ho¸ ®ãng vai trß quan träng ®èi víi mçi
quèc gia. §Ó vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ngêi ta sö dông nhiÒu ph¬ng
thøc kh¸c nhau nh: ®êng bé, ®êng s¾t, ®êng biÓn, ®êng hµng kh«ng… Nhng
®Õn nay, vËn t¶i ®êng biÓn vÉn gi÷ mét vÞ trÝ quan träng trong c¸c ph¬ng thøc vËn
t¶i hµng ho¸. Cã ®îc vai trß quan träng nh vËy lµ do vËn t¶i biÓn cã nh÷ng u
®iÓm vît tréi nh:
– Chi phÝ cho viÖc x©y dùng, c¶i t¹o, b¶o dìng c¸c tuyÕn ®êng biÓn thÊp v×
hÇu hÕt lµ nh÷ng tuyÕn giao th«ng tù nhiªn (trõ c¸c c¶ng biÓn).
– N¨ng lùc chuyªn chë cña ph¬ng tiÖn vËn t¶i biÓn thêng rÊt lín: mét tuyÕn
cã thÓ tæ chøc ch¹y nhiÒu chuyÕn tµu trong cïng mét thêi gian cho c¶ hai chiÒu,
®ång thêi ph¬ng tiÖn vËn t¶i biÓn cã thÓ chë ®îc hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng ho¸ víi
khèi lîng lín. VËn t¶i b»ng ®êng biÓn cßn tá ra ®Æc biÖt cã u thÕ trong viÖc vËn
chuyÓn nhiÒu lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng sö dông ®Ó vËn chuyÓn
c¸c Container chuyªn dông.
– Cíc phÝ vËn chuyÓn thÊp h¬n so víi c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c,vÝ dô: cíc
phÝ trung b×nh vËn chuyÓn cïng mét lo¹i hµng ho¸ b»ng ®êng hµng kh«ng lµ 7$/kg,
trong khi vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn lµ 0,7$/kg.
– VËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn gãp phÇn ph¸t triÓn mèi quan hÖ kinh tÕ víi c¸c
níc, thùc hiÖn ®êng lèi kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Nhµ níc, gãp phÇn t¨ng thu ngo¹i
tÖ…
1.2. Sù cÇn thiÕt cña b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng
®êng biÓn.
– VËn t¶i biÓn chÞu t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn nh: ma, b·o, lò lôt,
sãng thÇn, v× qu·ng ®êng di chuyÓn dµi l¹i qua nhiÒu vïng khÝ hËu rÊt kh¸c nhau.
C¸c yÕu tè thiªn nhiªn diÔn ra kh«ng tu©n theo mét quy luËt nhÊt ®Þnh nµo. V× vËy,
mÆc dï khoa häc kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn vµ cã thÓ dù b¸o thêi tiÕt nhng rñi
ro vÉn cã thÓ x¶y ra. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu hiÖn nay cã nhiÒu
biÕn ®æi bÊt thêng, c¸c hiÖn tîng thiªn nhiªn x¶y ra ngµy cµng nhiÒu, nhÊt lµ c¸c
c¬n b·o nªn tæn thÊt hµng h¶i còng dÔ x¶y ra h¬n.
– Trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn ®«i khi rñi ro ®©m ra vµ trôc trÆc kü thuËt do sai
sãt trong viÖc thiÕt kÕ chÕ t¹o, b¶o dìng tµu còng x¶y ra. C¸c tµu biÓn ho¹t ®éng
t¬ng ®èi ®éc lËp gi÷a vïng kh«ng gian réng lín, nÕu x¶y ra sù cè th× cã thÓ viÖc
cøu hé, cøu n¹n rÊt khã kh¨n. MÆt kh¸c thÞ trêng hµng h¶i thêng rÊt lín vµ nhÊt lµ
hiÖn nay sè lîng tµu ®a vµo khai th¸c nhiÒu, träng t¶i tµu ngµy cµng lín vµ gi¸ trÞ
hµng ho¸ ngµy cµng cao,cho nªn nÕu rñi ro xÈy ra tæn thÊt lµ kh«n lêng.
– §êng vËn t¶i dµi nªn c¸c tµu ph¶i dõng ch©n ë nhiÒu c¶ng kh¸c nhau thuéc
c¸c quèc gia kh¸c nhau, do ®ã bÞ ¶nh hëng bëi c¸c chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña quèc
gia ®ã. NhÊt lµ quèc gia cã chiÕn tranh, ®×nh c«ng quan hÖ ngo¹i giao kh«ng tèt ®èi
víi quèc gia së h÷u tµu hoÆc hµng ho¸ chuyªn chë trªn tµu.
– Ngêi chuyªn chë còng cã thÓ g©y ra tæn thÊt cho hµng ho¸ do sai sãt. TuyÖt
®¹i bé phËn c¸c c«ng íc vÒ c¸c lo¹i hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn vµ luËt
hµng h¶i c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, kÓ c¶ hµng h¶i ViÖt Nam, ®Òu cho phÐp ngêi
chuyªn chë giíi h¹n tr¸ch nhiÖm båi thêng. V× vËy, c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu kh«ng
bï ®¾p ®îc thiÖt h¹i thùc tÕ x¶y ra.
§Ó kÞp thêi kh¾c phôc nh÷ng rñi ro, tæn thÊt, mét mÆt ngêi ta ngµy cµng hiÖn
®¹i ho¸, n©ng cao chÊt lîng c¸c ®éi tµu, mÆt kh¸c ph¶i tiªu ®Õn mét biÖn ph¸p h÷u
hiÖu ®Ó gi¶i quyÕt c¸c thiÖt h¹i b»ng bï ®¾p kinh tÕ, ®ã lµ th«ng qua b¶o hiÓm – h×nh
thøc ph©n t¸n rñi ro theo nguyªn lý céng ®ång.
B¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®· ra ®êi tõ rÊt sím, ®îc thõa nhËn, ®îc
ñng hé vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng. §Õn nay, b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn
chuyÓn b»ng ®êng biÓn ®· cã bÒ dµy l©u n¨m vµ mÆc nhiªn trë thµnh tËp qu¸n
th¬ng m¹i quèc tÕ trong ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng.
2. C¸c lo¹i rñi ro vµ tæn thÊt trong b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu
vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn
2.1. C¸c lo¹i rñi ro
Rñi ro hµng h¶i lµ nh÷ng rñi ro do thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê trªn biÓn g©y ra
lµm h háng hµng ho¸ vµ ph¬ng tiÖn chuyªn chë.
Trong ho¹t ®éng hµng h¶i cã nhiÒu lo¹i rñi ro kh¸c nhau lµm thiÖt h¹i ®Õn hµng
ho¸ vµ ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn. Ngêi ta cã thÓ ph©n lo¹i rñi ro dùa trªn c¸c c¨n cø
kh¸c nhau:
* C¨n cø vµo nguyªn nh©n g©y ra tæn thÊt, rñi ro ®îc chia lµm 3 lo¹i:
– Rñi ro do thiªn tai g©y ra nh biÓn ®éng, b·o lèc, sãng thÇn, thêi tiÕt qu¸ xÊu.
– Rñi ro do tai n¹n bÊt ngê ngoµi biÓn nh: bao gåm rñi ro do m¾c c¹n, ch×m
®¾m, mÊt tÝch, ®©m va víi tµu kh¸c…
– Rñi ro do con ngêi g©y ra: c¸c rñi ro nh ¨n trém, ¨n c¾p, chiÕn tranh, ®×nh
c«ng, b¾t gi÷, tÞch thu…
* C¨n cø vµo nghiÖp vô b¶o hiÓm, rñi ro ®îc chia lµm 3 lo¹i:
Lo¹i 1: Nh÷ng rñi ro th«ng thêng ®îc b¶o hiÓm, bao gåm:
– Rñi ro m¾c c¹n: Tµu bÞ ch¹m ®¸y vµo chíng ng¹i vËt nµo ®ã mµ kh«ng thÓ
tiÕp tôc hµnh tr×nh ®îc n÷a.
– Rñi ro ch×m ®¾m: Do nguyªn nh©n nµo ®ã mµ tµu bÞ ch×m xuèng biÓn hoÆc bÞ
®¾m do sãng thÇn, b·o tè, kh«ng thÓ tiÕp tôc hµnh tr×nh ®îc n÷a, hµng ho¸ trªn tµu
bÞ h h¹i.
– Rñi ro ®©m va: tµu bÞ ®©m, va ph¶i chíng ng¹i vËt trªn biÓn (®¸ ngÇm, c«ng
tr×nh x©y dùng, tµu thuyÒn kh¸c) dÉn ®Õn h háng, hµnh tr×nh bÞ gi¸n ®o¹n.
– Rñi ro ch¸y næ.
– Rñi ro do thiªn tai: lµ nh÷ng hiÖn tîng do thiªn nhiªn g©y ra nh biÓn ®éng,
b·o, lèc, sÐt, thêi tiÕt qu¸ xÊu… mµ con ngêi kh«ng chèng l¹i ®îc.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho c¸c chñ hµng còng nh c¸c c«ng ty b¶o hiÓm dÔ
dµng nhËn biÕt c¸c lo¹i rñi ro ®Ó ®i ®Õn ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm.
Lo¹i 2: Nh÷ng rñi ro kh«ng ®îc b¶o hiÓm: Lo¹i nµy thêng lµ rñi ro x¶y ra do
hµnh vi cè ý cña thuyÒn trëng, thuû thñ vµ nh÷ng ngêi cã liªn quan nh÷ng hao hôt
tù nhiªn.
Lo¹i 3: Nh÷ng rñi ro ®Æc biÖt: chiÕn tranh, ®×nh c«ng, b¹o lo¹n, cíp biÓn
thêng kh«ng ®îc b¶o hiÓm, nhng nÕu chñ hµng cã yªu cÇu, sÏ ®îc nhËn b¶o
hiÓm kÌm theo rñi ro th«ng thêng ®îc b¶o hiÓm víi ®iÒu kiÖn tr¶ thªm phô phÝ
®Æc biÖt chø kh«ng nhËn b¶o hiÓm riªng cho c¸c rñi ro ®Æc biÖt.
C¸c rñi ro ®îc b¶o hiÓm ph¶i lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y ra tæn thÊt. ViÖc
ph©n biÖt nguyªn nh©n trùc tiÕp hay nguyªn nh©n gi¸n tiÕp cã vai trß rÊt quan träng
®Ó x¸c ®Þnh ®îc rñi ro g©y ra tæn thÊt cã ph¶i lµ rñi ro ®îc b¶o hiÓm hay kh«ng.
Nh÷ng tæn thÊt nµo cã nguyªn nh©n trùc tiÕp lµ nh÷ng rñi ro ®îc b¶o hiÓm g©y ra
th× míi ®îc b¶o hiÓm båi thêng.
2.2. C¸c lo¹i tæn thÊt:
Tæn thÊt trong b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn
lµ nh÷ng thiÖt h¹i h háng cña hµng ho¸ ®îc b¶o hiÓm do rñi ro g©y ra.
* C¨n cø vµo quy m« vµ møc ®é cña tæn thÊt: ngêi ta chia ra tæn thÊt bé phËn
vµ tæn thÊt toµn bé.
o Tæn thÊt bé phËn: Lµ sù mÊt m¸t hoÆc gi¶m gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña
hµng ho¸ nhng cha ë møc ®é mÊt hoÆc gi¶m hoµn toµn. Tæn thÊt bé phËn ®îc
chia ra 4 trêng hîp sau:
– Gi¶m vÒ sè lîng: Hµng ho¸ bÞ thiÕu bao thiÕu kiÖn.
– Gi¶m vÒ träng lîng: Hµng ho¸ cßn nguyªn bao nhng bÞ mèc r¸ch.
– Gi¶m vÒ gi¸ trÞ: Sè lîng, träng lîng cña hµng ho¸ cã thÓ cßn nguyªn nhng
gi¸ trÞ th× kh«ng cßn ®îc nh lóc ®Çu, vÝ dô nh trêng hîp l¬ng thùc thùc phÈm
bÞ ngÊm níc dÉn ®Õn mèc, Èm…
Cã hai lo¹i tæn thÊt toµn bé lµ tæn thÊt toµn bé thùc tÕ vµ tæn thÊt toµn bé íc
tÝnh.
– Tæn thÊt toµn bé thùc tÕ: lµ toµn bé ®èi tîng b¶o hiÓm theo mét hîp ®ång
b¶o hiÓm bÞ h háng, mÊt m¸t, thiÖt h¹i hoÆc bÞ biÕn chÊt, biÕn d¹ng kh«ng cßn nh
lóc míi ®îc b¶o hiÓm hay bÞ mÊt ®i, bÞ tíc ®o¹t kh«ng lÊy l¹i ®îc n÷a. ChØ cã
tæn thÊt toµn bé thùc tÕ trong 4 trêng hîp sau ®©y:
+ Hµng ho¸ bÞ huû ho¹i hoµn toµn.
+ Hµng ho¸ bÞ tíc ®o¹t kh«ng lÊy l¹i ®îc.
+ Hµng ho¸ kh«ng cßn lµ vËt thÓ b¶o hiÓm.
+ Hµng ho¸ ë trªn tµu ®îc tuyªn bè lµ mÊt tÝch.
– Tæn thÊt toµn bé íc tÝnh: lµ trêng hîp ®èi tîng b¶o hiÓm bÞ thiÖt h¹i, mÊt
m¸t cha tíi møc ®é toµn bé thùc tÕ, nhng kh«ng thÓ tr¸nh khái tæn thÊt toµn bé
thùc tÕ, hoÆc nÕu bá thªm chi phÝ cøu ch÷a th× chi phÝ cøu ch÷a cã thÓ b»ng hoÆc lín
h¬n gi¸ trÞ b¶o hiÓm. Khi gÆp trêng hîp nµy tèt nhÊt chñ hµng sÏ th«ng b¸o tõ bá l«
hµng vµ b¶o hiÓm ph¶i båi thêng tæn thÊt cho c¸c bªn vµ quyÒn së h÷u l« hµng nµy
thuéc vÒ b¶o hiÓm.
* C¨n cø vµo quyÒn lîi b¶o hiÓm: Tæn thÊt ®îc chia lµm 2 lo¹i:
o Tæn thÊt riªng: lµ lo¹i tæn thÊt chØ g©y ra thiÖt h¹i cho mét hoÆc mét sè
quyÒn lîi cña c¸c chñ hµng vµ chñ tµu trªn mét con tµu. Nh vËy, tæn thÊt riªng,
ngoµi thiÖt h¹i vËt chÊt cßn ph¸t sinh c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn tæn thÊt riªng nh»m
h¹n chÕ nh÷ng h h¹i khi tæn thÊt x¶y ra. Nh÷ng chi phÝ ®ã gäi lµ tæn thÊt chi phÝ
riªng.
NÕu tæn thÊt riªng thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm, ngêi b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm
ph¶i båi thêng thiÖt h¹i cho nh÷ng tæn thÊt riªng nµy, ®ång thêi còng ph¶i chi tr¶
nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn tæn thÊt riªng. Nh÷ng chi phÝ nµy bao gåm: chi phÝ
xÕp dì hµng, göi hµng, ph©n lo¹i hµng ho¸, thay thÕ bao b× ®èi víi nh÷ng l« hµng bÞ
tæn thÊt. Nh÷ng chi phÝ tæn thÊt riªng nµy nh»m h¹n chÕ vµ gi¶m bít tæn thÊt riªng.
o Tæn thÊt chung: lµ nh÷ng hy sinh hay chi phÝ ®Æc biÖt ®îc tiÕn hµnh
mét c¸ch cè ý vµ hîp lý nh»m môc ®Ých cøu tµu vµ hµng ho¸ chë tµu tho¸t khái mét
sù nguy hiÓm chung ®èi víi chóng. Nãi mét c¸ch kh¸c, tæn thÊt chung lµ lo¹i tæn
thÊt liªn quan ®Õn tÊt c¶ c¸c quyÒn lîi trªn mét con tµu vµ v× vËy nã ph¶i ®îc ph©n
bæ mét c¸ch chÝnh x¸c cho tÊt c¶ c¸c quyÒn lîi trªn con tµu ®ã. §Ó ph©n bæ ®îc
ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c gi¸ trÞ tæn thÊt chung. Gi¸ trÞ tæn thÊt chung bao gåm 2 bé
phËn: gi¸ trÞ hy sinh tæn thÊt chung vµ chi phÝ tæn thÊt chung.
– Hy sinh tæn thÊt chung: lµ sù hy sinh mét phÇn tµi s¶n ®Ó cøu nh÷ng tµi s¶n
cßn l¹i. Hy sinh tæn thÊt chung ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi 3 ®iÒu kiÖn sau:
+ Tµi s¶n hy sinh tæn thÊt chung ph¶i mang tÝnh cè ý (cè ý g©y ra tæn thÊt
nhng vÉn ®îc b¶o hiÓm).
+ HËu qu¶ ph¶i v× sù an toµn chung cña c¸c quyÒn lîi trªn tµu.
+ Hy sinh tæn thÊt chung ph¶i trong tr¹ng th¸i cÊp b¸ch.
– Chi phÝ tæn thÊt chung: lµ nh÷ng chi phÝ ph¶i tr¶ cho ngêi thø ba trong viÖc
cøu tµu vµ hµng ho¸ tho¸t n¹n hoÆc chi phÝ lµm cho tµu tiÕp tôc hµnh tr×nh. Chi phÝ
tæn thÊt chung bao gåm: chi phÝ cøu n¹n, chi phÝ lµm næi tµu khi bÞ m¾c c¹n, chi phÝ
thuª kÐo, lai, d¾t tµu khi bÞ n¹n.
3. Néi dung c¬ b¶n cña nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn
chuyÓn b»ng ®êng biÓn
3.1. §èi tîng vµ ph¹m vi b¶o hiÓm
a. §èi tîng b¶o hiÓm
Còng nh c¸c nghiÖp vô kh¸c, viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng b¶o hiÓm sÏ cho
phÐp gi¶i quyÕt båi thêng mét c¸ch thuËn lîi, nhanh chãng. Trong ho¹t ®éng xuÊt
nhËp khÈu th× hµng ho¸ cã nhiÒu kh¶ n¨ng gÆp rñi ro cho nªn c¸c th¬ng gia ph¶i
mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn. Nh vËy, ®èi tîng cña
b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn lµ c¸c hµng ho¸
xuÊt nhËp khÈu.
ë ViÖt Nam,c¨n cø vµo QuyÕt ®Þnh sè 254/TCCDBN ngµy 25/5/1990 cña Bé
Tµi chÝnh, hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ho¹t ®éng trong vßng néi thuû vµ hµng h¶i ViÖt
Nam kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã thÓ tham gia b¶o hiÓm t¹i c¸c c«ng
ty b¶o hiÓm ®îc Bé Tµi chÝnh cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng.
b. Ph¹m vi b¶o hiÓm
Ph¹m vi b¶o hiÓm lµ giíi h¹n rñi ro ®îc b¶o hiÓm vµ còng lµ giíi h¹n tr¸ch
nhiÖm cña c«ng ty b¶o hiÓm. Hµng ho¸ ®îc b¶o hiÓm theo ®iÒu kiÖn nµo th× chØ
nh÷ng rñi ro tæn thÊt quy ®Þnh trong ®iÒu kiÖn ®ã míi ®îc båi thêng. Ph¹m vi
tr¸ch nhiÖm cµng réng th× nh÷ng rñi ro ®îc b¶o hiÓm cµng nhiÒu vµ kÐo theo møc
phÝ lín.
C¨n cø vµo c¸c ®iÒu kho¶n b¶o hiÓm ICC (Institule Casgo Claude) 1/1/1982, ®Ó
phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ t¹i ViÖt Nam ®èi víi qu¸ tr×nh bèc dì vËn chuyÓn hµng
ho¸ ë c¸c c¶ng ViÖt Nam, Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh Quy t¾c chung vÒ b¶o hiÓm
hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn gäi t¾t lµ QTC 1990. Quy t¾c nµy ®îc x©y
dùng trªn c¬ së ®iÒu kho¶n ICC 1/1/1982. §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c c¶ng
níc ngoµi vÒ ViÖt Nam thêng ®îc b¶o hiÓm theo QTC 1990.
§Ó phï hîp víi tËp qu¸n quèc tÕ, khi b¸n b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu,
C«ng ty B¶o Minh thêng ¸p dông ICC 1/1/1982. Khi hµng ho¸ cã tæn thÊt, ngêi
nhËn hµng dÔ dµng nhËn biÕt ngay ®îc hµng ho¸ bÞ tæn thÊt ®ã cã n»m trong ph¹m
vi b¶o hiÓm hay kh«ng.
3.2. Gi¸ trÞ b¶o hiÓm, sè tiÒn b¶o hiÓm vµ phÝ b¶o hiÓm.
a. Gi¸ trÞ b¶o hiÓm.
Gi¸ trÞ b¶o hiÓm cña hµng ho¸ lµ gi¸ trÞ hµng ho¸ t¹i c¶ng ®i “C” céng víi phÝ
b¶o hiÓm “I” vµ cíc phÝ vËn chuyÓn ®Õn c¶ng “F” tøc lµ b»ng gi¸ CIF. Ngoµi ra ®Ó
tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi tham gia b¶o hiÓm nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cña hä,
ngêi ®îc b¶o hiÓm cã thÓ b¶o hiÓm thªm c¶ c¸c kho¶n l·i dù tÝnh do viÖc xuÊt,
nhËp khÈu mang l¹i.
Gi¸ trÞ b¶o hiÓm lóc ®ã sÏ lµ CIF + 10% CIF.
C«ng thøc x¸c ®Þnh gi¸ gi¸ trÞ theo gi¸ CIF
Ta cã: I = R.CIF
Trong ®ã:
– I : lµ phÝ b¶o hiÓm
– R : lµ tû lÖ phÝ
– CIF : gi¸ trÞ cña l« hµng ®îc nhËp vÒ.
mµ
R
F
C
F
CIF
R
C
F
I
C
CIF
1
.
=> Gi¸ trÞ b¶o hiÓm (V) = gi¸ CIF =
R
F
C
1
Trong ®ã:
C (Cost) : Gi¸ hµng ®îc tÝnh b»ng gi¸ FOB ë c¶ng ®i
F (Freight) : Cíc phÝ vËn chuyÓn
NÕu b¶o hiÓm c¶ phÇn l·i dù tÝnh th×:
(
) .(1
)
1
C
F
a
V
R
Trong ®ã: a lµ sè % l·i dù tÝnh
b. Sè tiÒn b¶o hiÓm:
Sè tiÒn b¶o hiÓm lµ sè tiÒn ®¨ng ký b¶o hiÓm ®îc ghi trong hîp ®ång b¶o
hiÓm. Gi¸ trÞ b¶o hiÓm lµ c¬ së cña sè tiÒn b¶o hiÓm, ngêi tham gia cã thÓ mua b¶o
hiÓm b»ng gi¸ trÞ b¶o hiÓm (b¶o hiÓm ®óng gi¸ trÞ) nhá h¬n gi¸ trÞ b¶o hiÓm (b¶o
hiÓm díi gi¸ trÞ) hoÆc mua b¶o hiÓm víi sè tiÒn b¶o hiÓm lín h¬n gi¸ trÞ b¶o hiÓm
(b¶o hiÓm trªn gi¸ trÞ).
VÒ nguyªn t¾c sè tiÒn b¶o hiÓm cã thÓ nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ trÞ b¶o hiÓm, nÕu
sè tiÒn b¶o hiÓm lín h¬n gi¸ trÞ b¶o hiÓm th× phÇn lín h¬n thùc chÊt chØ lµ b¶o hiÓm
phÇn l·i dù kiÕn. Ngîc l¹i nÕu sè tiÒn b¶o hiÓm nhá h¬n gi¸ trÞ b¶o hiÓm tøc lµ
ngêi ®îc b¶o hiÓm tù b¶o hiÓm lÊy mét phÇn th× ngêi b¶o hiÓm còng chØ båi
thêng trong ph¹m vi sè tiÒn b¶o hiÓm sÏ båi thêng theo tØ lÖ gi÷a sè tiÒn b¶o hiÓm
vµ gi¸ trÞ b¶o hiÓm.
NÕu ®èi tîng b¶o hiÓm ®îc b¶o hiÓm trïng nghÜa lµ cïng mét rñi ro cïng
mét gi¸ trÞ b¶o hiÓm nhng l¹i b¶o hiÓm t¹i nhiÒu c«ng ty th× tr¸ch nhiÖm cña c¸c
c«ng ty b¶o hiÓm còng chØ giíi h¹n trong sè tiÒn b¶o hiÓm. Nh vËy, sè tiÒn b¶o
hiÓm cïng víi ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm sÏ giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm
®èi víi c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm.
c. PhÝ b¶o hiÓm:
PhÝ b¶o hiÓm lµ mét kho¶n tiÒn nhá mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i tr¶ cho
ngêi b¶o hiÓm ®Ó ®îc båi thêng khi cã tæn thÊt do c¸c rñi ro ®îc b¶o hiÓm g©y
ra. Thùc chÊt phÝ b¶o hiÓm lµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm b¶o hiÓm.
PhÝ b¶o hiÓm thêng ®îc tÝnh trªn c¬ së x¸c suÊt rñi ro g©y ra tæn thÊt hoÆc
trªn c¬ së thèng kª tæn thÊt nh»m ®¶m b¶o trang tr¶i båi thêng vµ ®¶m b¶o cã l·i.
C¨n cø thø hai rÊt quan träng khi tÝnh phÝ lµ gi¸ trÞ b¶o hiÓm hoÆc sè tiÒn b¶o hiÓm,
phÝ b¶o hiÓm (P) ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
R
R
a
F
C
P
*
1
)
1
(
.
)
(
(NÕu b¶o hiÓm cã l·i dù tÝnh)
Hay
R
CIF
R
R
F
C
P
*
*
1
(NÕu kh«ng b¶o hiÓm l·i dù tÝnh)
TØ lÖ phÝ b¶o hiÓm ®îc ghi trong hîp ®ång b¶o hiÓm theo tho¶ thuËn gi÷a
ngêi tham gia b¶o hiÓm vµ ngêi b¶o hiÓm.
3.3. §iÒu kiÖn b¶o hiÓm:
§iÒu kiÖn b¶o hiÓm lµ nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña ngêi b¶o
hiÓm ®èi víi tæn thÊt cña hµng ho¸. Hµng ®îc b¶o hiÓm theo ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm
nµo, chØ nh÷ng rñi ro tæn thÊt quy ®Þnh trong ®iÒu kiÖn ®ã míi ®îc båi thêng. Sau
®©y lµ c¸c ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm cña ViÖn nh÷ng ngêi b¶o hiÓm Lu©n §«n (Institute
of London Underwriters – ILU).
a. HÖ ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm ra ®êi n¨m 1963:
Ngµy 01/01/1963, ILU xuÊt b¶n ba ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm hµng ho¸ lµ FPA, WA
vµ AR. C¸c ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm nµy ®îc ¸p dông réng r·i trong ho¹t ®éng th¬ng
m¹i quèc tÕ.
* §iÒu kiÖn b¶o hiÓm FPA (Free from Particular Average) – (§iÒu kiÖn b¶o
hiÓm miÔn tæn thÊt riªng).
Tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm cña FPA bao gåm:
– Tæn thÊt toµn bé do thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê trªn biÓn hoÆc dì hµng t¹i c¶ng
l¸nh n¹n thuéc tæn thÊt riªng.
– Tæn thÊt bé phËn v× thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê trªn biÓn hoÆc dì hµng t¹i c¶ng
l¸nh n¹n do rñi ro chÝnh ®em l¹i.
– MÊt nguyªn kiÖn hµng trong qu¸ tr×nh xÕp dì, chuyÓn t¶i.
– Båi thêng c¸c chi phÝ sau:
+ Chi phÝ ®ãng gãp tæn thÊt chung.
+ Chi phÝ cøu n¹n.
+ Chi phÝ ®Ò phßng, h¹n chÕ tæn thÊt thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm do ngêi thø ba
kh«ng ph¶i lµ ngêi ®îc b¶o hiÓm hay ngêi lµm c«ng cña hä g©y nªn.
+ Chi phÝ gi¸m ®Þnh tæn thÊt nÕu tæn thÊt nµy do rñi ro ®îc b¶o hiÓm g©y ra.
+ Chi phÝ tè tông khiÕu n¹i.
* §iÒu kiÖn b¶o hiÓm WA (With Particular Average) – (§iÒu kiÖn b¶o hiÓm tæn
thÊt riªng).
Theo ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm WA, c«ng ty b¶o hiÓm ®Ò ra møc miÔn thêng vµ gi¶i
quyÕt theo c¸c nguyªn t¾c sau:
– Kh«ng ®Ò cËp møc miÔn thêng tæn thÊt do rñi ro chÝnh, rñi ro chiÕn tranh,
®×nh c«ng vµ c¸c rñi ro phô do con ngêi g©y ra.
– Kh«ng céng t¸c chi phÝ ®Ó ®¹t møc miÔn thêng, chØ tÝnh tæn thÊt thùc tÕ.
– §îc tÝnh c¸c tæn thÊt liªn tiÕp x¶y ra ®Ó ®¹t møc miÔn thêng.
– Mçi sµ lan ®îc coi lµ mét con tµu ®Ó tÝnh møc miÔn thêng.
-Ngêi ®îc b¶o hiÓm cã quyÒn chän c¸ch tÝnh møc miÔn thêng cã lîi nhÊt
cho m×nh ®Ó ®îc båi thêng nhiÒu h¬n.
* §iÒu kiÖn b¶o hiÓm AR (All Ricks) – (§iÒu kiÖn b¶o hiÓm mäi rñi ro)
Ph¹m vi b¶o hiÓm cña ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm AR ngoµi c¸c rñi ro tæn thÊt vµ chi
phÝ cña ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm WA th× cßn më réng thªm c¸c rñi ro phô. Ngêi b¶o
hiÓm kh«ng ¸p dông møc miÔn thêng.
b. HÖ ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm ra ®êi n¨m 1982.
Ngµy 01/01/1982, ILU xuÊt b¶n c¸c ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm míi thay thÕ c¸c ®iÒu
kiÖn b¶o hiÓm hµng ho¸ míi bao gåm:
– Institute Cargo Clauses C (ICC-C) – §iÒu kiÖn b¶o hiÓm C.
– Institute Cargo Clauses B (ICC-B) – §iÒu kiÖn b¶o hiÓm B.
– Institute Cargo Clauses A (ICC-A) – §iÒu kiÖn b¶o hiÓm A.
– Institute War Clauses C – §iÒu kiÖn b¶o hiÓm chiÕn tranh.
– Institute Strikes Clauses C (ICC-C) – §iÒu kiÖn b¶o hiÓm ®×nh c«ng.
Néi dung cô thÓ cña c¸c ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm míi nh sau:
* §iÒu kiÖn b¶o hiÓm C (Institute Cargo Clauses C – ICC-C).
-> Rñi ro ®îc b¶o hiÓm (Ricks covered): trõ c¸c rñi ro lo¹i trõ ®îc quy ®Þnh
díi ®©y, ®iÒu kiÖn nµy bao gåm:
– Ch¸y hoÆc næ.
– Tµu bÞ m¾c c¹n, ch¹m ®Êt, bÞ ®¾m hoÆc lËt óp.
– Tµu ®©m va nhau hoÆc tµu, sµ lan, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn ®©m va ph¶i vËt
thÓ kh¸c kh«ng ph¶i lµ níc.
– Dì hµng t¹i c¶ng l¸nh n¹n
– Tæn thÊt chung.
– PhÇn tr¸ch nhiÖm mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i chÞu theo ®iÒu kho¶n hai tµu
®©m va nhau ®Òu cã lçi (Both to Blame Collisim Clause) quy ®Þnh trong hîp ®ång
vËn t¶i.
-> Rñi ro lo¹i trõ (Exclusions).
Trong mäi trêng hîp, ngêi b¶o hiÓm kh«ng båi thêng nh÷ng rñi ro sau ®©y:
– Tæn thÊt hay tæn h¹i do hµnh vi xÊu, cè ý cña ngêi b¶o hiÓm.
– Rß rØ, hao hôt th«ng thêng vÒ träng lîng, khèi lîng hoÆc hao mßn tù
nhiªn cña ®èi tîng b¶o hiÓm.
– MÊt m¸t, h háng hoÆc chi phÝ do bao b× ®Çy ®ñ hoÆc kh«ng thÝch hîp.
– MÊt m¸t, h háng hoÆc hci phÝ do néi tû (Inherent vice) hoÆc b¶n chÊt cña ®èi
tîng b¶o hiÓm.
– MÊt m¸t, h háng hoÆc chi phÝ mµ nguyªn nh©n lµ chËm trÔ, cho dï chËm trÔ
lµ do mét rñi ro ®îc b¶o hiÓm g©y nªn.
– MÊt m¸t, h háng hoÆc chi phÝ do t×nh tr¹ng kh«ng tr¶ ®îc nî hoÆc thiÕu
thèn vÒ mÆt tµi chÝnh cña chñ tµu, ngêi qu¶n lý tµu, ngêi thuª tµu hoÆc ngêi khai
th¸c tµu.
– ThiÖt h¹i cè ý hoÆc sù ph¸ ho¹i cè ý ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm do hµnh ®éng
ph¹m ph¸p cña bÊt kú ngêi nµo.
– MÊt m¸t, h háng hoÆc chi phÝ do viÖc sö dông bÊt kú mét vò khÝ chiÕn tranh
nµo cã dïng ®Õn n¨ng lîng nguyªn tö, h¹t nh©n hoÆc c¸c chÊt phãng x¹.
– Trong mäi trêng hîp, b¶o hiÓm nµy kh«ng b¶o hiÓm nh÷ng mÊt m¸t, h
háng hoÆc hi phÝ do tµu hoÆc xµ lan kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn; tµu, xµ lan, c¸c
ph¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c, container, toa xe kh«ng thÝch hîp cho viÖc vËn chuyÓn an
toµn hµng ho¸ b¶o hiÓm mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm hoÆc ngêi lµm c«ng cña hä ®·
biÕt t×nh tr¹ng kh«ng ®ñ ®i biÓn hoÆc kh«ng thÝch hîp ®ã vµo lóc xÕp hµng lªn c¸c
ph¬ng tiÖn vµ c«ng cô vËn t¶i nãi trªn.
– Tæn thÊt x¶y ra do chiÕn tranh, néi chiÕn, c¸ch m¹ng, næi lo¹n, khëi nghÜa
hoÆc hµnh ®éng thï ®Þch g©y ra bëi hoÆc chèng l¹i mét thÕ lùc tham chiÕn.
– Tæn thÊt do bÞ chiÕm gi÷, tÞch thu, bÞ b¾t, bÞ kiÒm chÕ (kh«ng kÓ cíp biÓn)
vµ hËu qu¶ cña nh÷ng hµnh ®éng ®ã.
– Tæn thÊt do bom, m×n, ng l«i hoÆc c¸c vò khÝ chiÕn tranh kh¸c cßn sãt l¹i
trong c¸c cuéc chiÕn tranh.
– Tæn thÊt ®îc g©y ra bëi ngêi ®×nh c«ng, c«ng nh©n bÞ cÊm xëng hoÆc
nh÷ng ngêi tham gia g©y rèi lo¹n lao ®éng, b¹o ®éng hoÆc næi lo¹n.
– Tæn thÊt x¶y ra do b¹o ®éng chÝnh trÞ, ®éng c¬ chÝnh trÞ.
* §iÒu kiÖn b¶o hiÓm B (ICC-B)
Ngoµi nh÷ng rñi ro ®îc b¶o hiÓm nh ®iÒu kiÖn cßn b¶o hiÓm thªm c¸c rñi ro
sau ®©y: ®éng ®Êt, nói löa phun, sÐt ®¸nh, níc cuèn khái tµu; níc biÓn, s«ng, hå
x©m nhËp vµo hÇm tµu, xµ lan, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, container, toa xe hoÆc n¬i chøa
hµng, tæn thÊt nguyªn kiÖn hµng do r¬i khái tµu hoÆc trong qu¸ tr×nh xÕp dì.
C¸c ®iÒu kiÖn gièng nh ®iÒu kiÖn C.
* §iÒu kiÖn b¶o hiÓm A (ICC-A)
– Rñi ro ®îc b¶o hiÓm: mäi mÊt m¸t hoÆc h háng cña ®èi tîng b¶o hiÓm trõ
c¸c rñi ro lo¹i trõ díi ®©y.
– Rñi ro lo¹i trõ: c¬ b¶n gièng nh ®iÒu kiÖn B vµ C, trõ rñi ro “thiÖt h¹i cè ý
hoÆc ph¸ ho¹i”. Rñi ro nµy vÉn ®îc båi thêng theo ®iÒu kiÖn A.
C¸c néi dung kh¸c: gièng nh ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm B vµ C.
3.4. Hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®êng
biÓn.
a. Kh¸i niÖm vµ tÝnh chÊt cña hîp ®ång b¶o hiÓm.
Hîp ®ång b¶o hiÓm lµ mét v¨n b¶n trong ®ã ngêi b¶o hiÓm cam kÕt båi
thêng cho ngêi ®îc b¶o hiÓm nh÷ng mÊt m¸t, thiÖt h¹i cña ®èi tîng b¶o hiÓm
do mét rñi ro ®îc b¶o hiÓm g©y nªn cßn ngêi ®îc b¶o hiÓm cam kÕt tr¶ phÝ b¶o
hiÓm.
Hîp ®ång b¶o hiÓm lµ giÊy tê cã gi¸ trÞ ph¸p lý cao, nã quy ®Þnh quyÒn lîi vµ
nghÜa vô cña c¸c bªn vµ lµ c¬ së quan träng ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp, khiÕu n¹i sau
nµy.
Hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn mang tÝnh chÊt lµ
mét hîp ®ång båi thêng (contract of indemnity) vµ lµ mét hîp ®ång tÝn nhiÖm
(contract of good faith). ThÓ hiÖn nh sau:
– Khi tæn thÊt x¶y ra do c¸c rñi ro ®îc b¶o hiÓm th× doanh nghiÖp b¶o hiÓm sÏ
båi thêng cho ngêi ®îc b¶o hiÓm nh»m kh«i phôc l¹i vÞ thÕ tµi chÝnh cña hä. §©y
lµ tÝnh chÊt båi thêng cña hîp ®ång b¶o hiÓm.
– TÝnh chÊt tÝn nhiÖm thÓ hiÖn ë chç:
+ Ph¶i cã lîi Ých b¶o hiÓm (Insurable interest) míi ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm.
Lîi Ých b¶o hiÓm kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ký kÕt hîp ®ång nhng ph¶i cã khi x¶y ra
tæn thÊt.
+ Ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i th«ng b¸o mäi chi tiÕt vÒ hµng ho¸, mäi thay ®æi
lµm t¨ng hoÆc gi¶m rñi ro cho ngêi b¶o hiÓm biÕt.
+ Khi ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm, nÕu hµng ho¸ ®· bÞ tæn thÊt mµ ngêi ®îc
b¶o hiÓm ®· biÕt th× hîp ®ång b¶o hiÓm sÏ v« hiÖu lùc, ngîc l¹i ngêi ®îc b¶o
hiÓm cha biÕt hîp ®ång b¶o hiÓm.
Hîp ®ång b¶o hiÓm coi nh ®îc ký kÕt khi ngêi b¶o hiÓm chÊp nhËn v¨n
b¶n. V¨n b¶n ®ã lµ ®¬n b¶o hiÓm hoÆc giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm. Chóng lµ chøng
tõ cã thÓ lu th«ng ®îc (Negotiable) vµ cã thÓ chuyÓn nhîng ®îc cho ngêi kh¸c
b»ng c¸ch ký hËu.
b. C¸c lo¹i hîp ®ång b¶o hiÓm.
Hîp ®ång b¶o hiÓm ®îc chia lµm 2 lo¹i: hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn vµ hîp
®ång b¶o hiÓm bao.
* Hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn (Voyage Policy):
Hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn lµ hîp ®ång b¶o hiÓm cho mét chuyÕn hµng tõ mét
n¬i nµy ®Õn mét n¬i kh¸c ghi trªn hîp ®ång b¶o hiÓm. Tr¸ch nhiÖm cña ngêi b¶o
hiÓm theo hîp ®ång b¶o hiÓm b¾t ®Çu vµ kÕt thóc theo ®iÒu kho¶n “tõ kho ®Õn kho”.
Hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn thÓ hiÖn b»ng ®¬n b¶o hiÓm hoÆc giÊy chøng nhËn b¶o
hiÓm do c«ng ty b¶o hiÓm cÊp. §¬n b¶o hiÓm vµ giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm ®Òu cã
gi¸ trÞ ph¸p lý nh nhau nhng vÒ h×nh thøc vµ c¸ch sö dông cã kh¸c nhau.
Néi dung cña ®¬n b¶o hiÓm gåm hai mÆt:
MÆt 1 ghi c¸c chi tiÕt vÒ hµng ho¸, tµu, hµnh tr×nh, ngêi b¶o hiÓm vµ ngêi
®îc b¶o hiÓm, thêng gåm c¸c néi dung sau ®©y:
– Tªn, ®Þa chØ cña ngêi b¶o hiÓm vµ ngêi ®îc b¶o hiÓm.
– Tªn hµng, sè lîng, träng lîng, sè vËn t¶i.
– Tªn tµu, ngµy khëi hµnh.
– C¶ng ®i, c¶ng ®Õn, c¶ng chuyÓn t¶i.
– Gi¸ trÞ b¶o hiÓm, sè tiÒn b¶o hiÓm.
– §iÒu kiÖn b¶o hiÓm (ghi râ theo quy t¾c nµo, cña níc nµo).
– Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm, phÝ b¶o hiÓm.
– N¬i vµ c¸ch thøc båi thêng.
– Ngµy th¸ng, ch÷ ký cña c«ng ty b¶o hiÓm, ph¬ng thøc vµ ®Þa ®iÓm tr¶ tiÒn
båi thêng. Trong trêng hîp n¬i ®Õn cña kh¸ch hµng ghi trong ®¬n b¶o hiÓm lµ
mét ®Þa ®iÓm n»m s©u trong néi ®Þa, nghÜa lµ sau khi ®Õn c¶ng cuèi cïng ph¶i
chuyÓn tiÕp b»ng ph¬ng tiÖn kh¸c ®Õn ®Þa ®iÓm ®· ®Þnh vµ ®Õn ®©y míi hÕt tr¸ch
nhiÖm cña ngêi b¶o hiÓm, trong trêng hîp nµy ph¶i t¨ng thªm phô phÝ b¶o hiÓm
v× ngoµi rñi ro trªn ®o¹n ®êng phô trong toµn bé hµnh tr×nh ®îc b¶o hiÓm.
MÆt 2 in s½n quy t¾c, thÓ lÖ b¶o hiÓm cña C«ng ty b¶o hiÓm cã liªn quan.
GiÊy chøng nhËn b¶o hiÓm chØ cã néi dung nh mÆt 1 cña ®¬n b¶o hiÓm.
§Ó thanh to¸n theo ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ, ngµy ghi trªn ®¬n b¶o hiÓm
vµ giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm kh«ng ®îc muén h¬n ngµy xÕp hµng lªn tµu hoÆc
ngµy nhËn hµng ®Ó chë, lo¹i tiÒn ph¶i gièng lo¹i tiÒn trong th tÝn dông trõ khi cã
quy ®Þnh kh¸c.
Khi xuÊt tr×nh ®Ó thanh to¸n, ph¶i xuÊt tr×nh trän bé (Full set) hoÆc mét b¶n
gèc duy nhÊt (A sole original) cho ng©n hµng.
* Hîp ®ång b¶o hiÓm bao (cßn gäi lµ hîp ®ång b¶o hiÓm më) – (Open policy,
Floating policy, Open cover).
Hîp ®ång b¶o hiÓm bao lµ hîp ®ång b¶o hiÓm nhiÒu chuyÕn hµng trong mét
thêi gian nhÊt ®Þnh, thêng lµ mét n¨m. §èi víi c¸c chñ hµng cã khèi lîng hµng
ho¸ xuÊt nhËp khÈu lín vµ æn ®Þnh, th«ng thêng hä ký kÕt víi c«ng ty b¶o hiÓm
mét hîp ®ång b¶o hiÓm bao, trong ®ã ngêi b¶o hiÓm cam kÕt sÏ b¶o hiÓm tÊt c¶
c¸c chuyÕn hµng xuÊt nhËp khÈu trong n¨m.
Trong hîp ®ång b¶o hiÓm bao hai bªn chØ tho¶ thuËn víi nhau nh÷ng vÊn ®Ò
chung nh: tªn hµng ®îc b¶o hiÓm, lo¹i tµu chë hµng, c¸ch tÝnh gi¸ trÞ b¶o hiÓm, sè
tiÒn b¶o hiÓm tèi ®a cho mçi chuyÕn vµ ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm, c¸ch thøc thanh to¸n
phÝ b¶o hiÓm vµ tiÒn båi thêng cÊp chøng tõ b¶o hiÓm.
Hîp ®ång b¶o hiÓm bao cã lîi Ých cho c¶ ngêi b¶o hiÓm vµ ngêi ®îc b¶o
hiÓm. Ngêi b¶o hiÓm ®¶m b¶o tu ®îc kho¶n chi phÝ b¶o hiÓm trong thêi h¹n b¶o
hiÓm. Ngêi ®îc b¶o hiÓm vÉn ®îc båi thêng nÕu tµu ®· bÞ tai n¹n råi mµ cha
kÞp th«ng b¸o b¶o hiÓm, phÝ b¶o hiÓm rÎ h¬n.
Trong hîp ®ång b¶o hiÓm bao cã thÓ quy ®Þnh mét h¹n ng¹ch cña sè tiÒn b¶o
hiÓm (Floating policy), khi hÕt sè tiÒn b¶o hiÓm ®ã hîp ®ång sÏ hÕt hiÖu lùc.
Trong hîp ®ång b¶o hiÓm b¾t buéc ph¶i cã 3 ®iÒu kiÖn c¬ b¶n sau:
– §iÒu kiÖn xÕp h¹ng tµu ®îc thuª chuyªn chë hµng ho¸ sÏ ®îc b¶o hiÓm.
Tµu ph¶i cã cÊp h¹ng cao vµ nÕu do 10 h·ng ®¨ng kiÓm næi tiÕng trªn thÕ giíi cÊp
míi ®îc chÊp nhËn mét c¸ch tuyÖt ®èi. Tµu cã kh¶ n¨ng ®i biÓn b×nh thêng vµ
tuæi tµu thÊp h¬n 15 n¨m.
– §iÒu kiÖn vÒ gi¸ trÞ b¶o hiÓm, ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i kª khai gi¸ trÞ hµng
theo tõng chuyÕn vÒ sè kiÖn, gi¸ CIF hoÆc gi¸ FOB, sè hîp ®ång mua b¸n, sè th tÝn
dông L/C, ngµy më gi¸ trÞ L/C, sè vËn ®¬n B/L.
– §iÒu kiÖn vÒ quan hÖ tinh thÇn thiÖn chÝ nghÜa lµ ®· mua b¶o hiÓm bao cña
ngêi b¶o hiÓm nµo th× trong thêi gian ®ã kh«ng ®îc phÐp mua b¶o hiÓm hµng ho¸
cña ngêi kh¸c.
Trong thêi gian cã hiÖu lùc cña hîp ®ång b¶o hiÓm bao, mçi lÇn vËn chuyÓn
hµng ho¸ ngêi tham gia vËn chuyÓn ph¶i göi giÊy b¸o vËn chuyÓn cho ngêi b¶o
hiÓm. Sau khi cÊp ®¬n b¶o hiÓm thÊy cã ®iÒu g× cÇn ph¶i bæ sung th× th«ng b¸o cho
c«ng ty b¶o hiÓm, c«ng ty b¶o hiÓm sÏ cÊp giÊy b¶o hiÓm bæ sung, giÊy nµy cã gi¸
trÞ b»ng ®¬n b¶o hiÓm vµ kh«ng thÓ t¸ch rêi khái ®¬n b¶o hiÓm.
3.5. C«ng t¸c gi¸m ®Þnh – båi thêng tæn thÊt:
a. C«ng t¸c gi¸m ®Þnh tæn thÊt
Gi¸m ®Þnh tæn thÊt lµ viÖc lµm cña c¸c chuyªn viªn gi¸m ®Þnh, cña
ngêi b¶o hiÓm hoÆc cña c¸c C«ng ty gi¸m ®Þnh ®îc ngêi b¶o hiÓm uû
quyÒn nh»m x¸c ®Þnh møc ®é vµ nguyªn nh©n cña tæn thÊt, lµm c¬ së cho viÖc
båi thêng. Gi¸m ®Þnh tæn thÊt ®îc tiÕn hµnh khi hµng ho¸ bÞ h háng, ®æ vì,
thiÕu hôt, gi¶m phÈm chÊt, thèi… ë c¶ng ®Õn hoÆc t¹i c¶ng däc ®êng vµ do
ngêi ®îc b¶o hiÓm yªu cÇu. Nh÷ng tæn thÊt nh do tÇu ®¾m, hµng mÊt, giao
thiÕu hµng hoÆc kh«ng giao th× còng kh«ng cÇn ph¶i gi¸m ®Þnh vµ còng kh«ng
thÓ gi¸m ®Þnh ®îc.
Môc ®Ých cña gi¸m ®Þnh tæn thÊt lµ:
– X¸c ®Þnh lo¹i tæn thÊt, nguyªn nh©n g©y ra tæn thÊt cho hµng ho¸.
Gi¸m ®Þnh gióp x¸c râ lo¹i tæn thÊt lµ do h háng, ®æ vì, thiÕu hôt hay
Èm mèc… Nguyªn nh©n tæn thÊt cã nhiÒu lo¹i, cã thÓ do bèc xÕp cÈu th¶, do
®©m va, b·o lôt, do th«ng giê kh«ng tèt, do b¶n th©n hµng bÞ Èm ít…
– X¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm tæn thÊt thuéc vÒ ai.
Gi¸m ®Þnh chÝnh x¸c, trung thùc kÕt qu¶ nãi lªn ngêi ph¶i chÞu tr¸ch
nhiÖm vµ båi thêng tæn thÊt cho hµng ho¸, khiÕn hä kh«ng thÓ tõ chèi tr¸ch
nhiÖm cña m×nh. §ã cã thÓ lµ ngêi mua, ngêi b¸n, ngêi vËn t¶i, ngêi b¶o
hiÓm hoÆc c¬ quan giao nhËn c¶ng.
– Gi¸m ®Þnh tæn thÊt lµ c¬ së tiÕn hµnh khiÕu n¹i ®ßi båi thêng vµ gi¶i
quyÕt khiÕu n¹i.
Yªu cÇu cña c«ng t¸c gi¸m ®Þnh tæn thÊt ph¶i:
– KÞp thêi ®Çy ®ñ, trung thùc vµ kÕt qu¶ nh»m x¸c ®Þnh chÝnh x¸c
nguyªn nh©n tæn thÊt.
– B¸m s¸t hiÖn trêng ®Ó ph¶n ¸nh ®îc cô thÓ t×nh h×nh tæn thÊt cña tµi
s¶n b¶o hiÓm.
– Cã ý kiÕn tham gia víi ngêi nhËn hµng trong c¸c kh©u: cøu ch÷a, xö
lý hµng h háng, ®Ó phßng vµ gi¶m nhÑ tæn thÊt, bèc dì giao nhËn, yªu cÇu vÒ
bao b× hµng ho¸ khiÕu n¹i ngêi thø ba cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµng ho¸ tæn
thÊt.
b. C«ng t¸c båi thêng tæn thÊt.
Sau khi lËp ®îc biªn b¶n gi¸m ®Þnh, ngêi b¶o hiÓm tiÕn hµnh gi¸m
®Þnh båi thêng. §©y lµ c«ng ®o¹n rÊt quan träng vµ nh¹y c¶m v× nã g¾n liÒn
víi lîi Ých cña c¶ ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ ngêi b¶o hiÓm v× vËy viÖc gi¸m
®Þnh båi thêng ph¶i ®¸p øng ®îc mét sè nguyªn t¾c sau.
– Nhanh chãng, kÞp thêi: ®Ó gióp kh¸ch hµng nhanh chãng kh«i phôc
ho¹t ®éng kinh doanh mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt.
– KÕt qu¶ chÝnh x¸c: Ph¶i tu©n theo nh÷ng ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n cña
hîp ®ång b¶o hiÓm vµ thùc tÕ thiÖt h¹i.
– C«ng b»ng, trung thùc: Ph¶i dùa trªn t×nh huèng tai n¹n, quan hÖ hîp
t¸c mµ gi¸m ®Þnh båi thêng linh ho¹t, tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu hîp lý cña
kh¸ch hµng.
Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh gi¸m ®Þnh cÇn ®¶m b¶o mét sè yªu cÇu sau:
– Tê tr×nh båi thêng ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ chi tiÕt vÒ khiÕu n¹i,
nguyªn nh©n ph¹m vi tæn thÊt, sè tiÒn khiÕu n¹i vµ sè tiÒn båi thêng cïng ý
kiÕn nhËn xÐt cña c¸n bé thêng vÒ toµn bé khiÕu n¹i.
– Trong trêng hîp mçi C«ng ty tÝnh to¸n tæn thÊt ®¸nh gi¸ khiÕu n¹i th×
hai biªn b¶n gi¸m ®Þnh cña C«ng ty tÝnh to¸n tæn thÊt sÏ lµ c¬ së cho viÖc gi¶i
quyÕt båi thêng.
– NÕu sè tiÒn båi thêng vît qu¸ ph©n cÊp, ph¶i th«ng b¸o vµ xin ý
kiÕn chØ ®¹o cña Tæng c«ng ty tríc khi gi¶i quyÕt båi thêng.
ch¬ng II
t×nh h×nh triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt
nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn t¹i
C«ng ty B¶o Minh Hµ Néi
1. Vµi nÐt vÒ Tæng c«ng ty B¶o Minh vµ C«ng ty B¶o Minh Hµ Néi.
Cã thÓ nãi lÞch sö ph¸t triÓn cña nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu
ë ViÖt Nam ®îc g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ngµnh b¶o hiÓm níc ta. KÓ
tõ khi b¶o hiÓm ViÖt Nam ra ®êi cho ®Õn nay, nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt
nhËp khÈu lu«n lµ mét lo¹i h×nh b¶o hiÓm chñ yÕu vµ chiÕm tØ träng cao trong tæng
phÝ b¶o hiÓm toµn thÞ trêng. B¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ë ViÖt Nam cã thÓ
®îc nh×n nhËn theo hai giai ®o¹n ph¸t triÓn.
Thêi kú b¶o hiÓm ho¹t ®éng theo c¬ chÕ ®éc quyÒn Nhµ níc. Giai ®o¹n nµy
chØ cã mét tæ chøc b¶o hiÓm duy nhÊt lµ b¶o hiÓm ho¹t ®éng phôc vô b¶o hiÓm hµng
ho¸ xuÊt nhËp khÈu theo nghÞ ®Þnh th. Quy m« vµ ph¹m vi b¶o hiÓm cña thêi kú
nµy cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ, ho¹t ®éng cña thÞ trêng kh«ng cã sù c¹nh tranh.
Thêi kú b¶o hiÓm ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng: Vµo nh÷ng n¨m cuèi
thËp niªn 80, víi chÝnh s¸ch kinh tÕ më, cïng víi nhÞp ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ,
ngµnh b¶o hiÓm ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. §øng tríc yªu cÇu ®a d¹ng
ho¸ c¸c lo¹i h×nh kinh doanh b¶o hiÓm phôc vô cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ – x·
héi, b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ nh»m khai th¸c tèt h¬n tiÒm n¨ng
b¶o hiÓm trong níc ®Ó ®Çu t l¹i phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
®Êt níc, NghÞ ®Þnh 100/CP ngµy 18/12/1993 cña ChÝnh phñ vÒ ho¹t ®éng kinh
doanh b¶o hiÓm ®· ®îc ban hµnh. Sau khi NghÞ ®Þnh nµy ra ®êi, ho¹t ®éng kinh
doanh b¶o hiÓm theo híng thÞ trêng më trªn thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam ®· b¾t
®Çu ph¸t triÓn, nhiÒu c«ng ty b¶o hiÓm míi ra ®êi trªn thÞ trêng ®· cã sù c¹nh tranh
gay g¾t gi÷a c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®Ó giµnh kh¸ch hµng vµ t¨ng doanh thu phÝ.
NhiÒu vÊn ®Ò míi n¶y sinh vµ bÊt cËp trong thêi kú nµy ®· ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng
cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. Nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c c¸ nh©n
vµ tæ chøc tham gia b¶o hiÓm, ®Èy ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm, gãp phÇn thóc
®Èy vµ duy tr× sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ – x· héi, LuËt kinh doanh b¶o
hiÓm ®· ®îc Quèc héi th«ng qua ngµy 09/12/2000, cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy
01/4/2001. Sau khi LuËt nµy ®îc ban hµnh, ChÝnh phñ vµ Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh
nh÷ng v¨n b¶n thi hµnh LuËt nh»m ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ cña LuËt kinh doanh
b¶o hiÓm.
B¶o Minh lµ c«ng ty b¶o hiÓm gèc cña Nhµ níc ®Çu tiªn ®îc thµnh lËp sau
NghÞ ®Þnh 100/CP. Ra ®êi trªn c¬ së lµ mét chi nh¸nh cña B¶o ViÖt t¹i thµnh phè Hå
ChÝ Minh, C«ng ty b¶o hiÓm thµnh phè Hå ChÝ Minh (gäi t¾t lµ B¶o Minh) ®· chÝnh
thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ ngµy 01/01/1995, ®îc phÐp ho¹t ®éng trªn ph¹m vi c¶
níc vµ quèc tÕ, ®¶m nhËn kinh doanh mäi lo¹i h×nh nghiÖp vô b¶o hiÓm.
Tõ 1995 ®Õn nay, thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam cã nhiÒu thay ®æi khi cã chÝnh
s¸ch më cöa hoµn toµn, ®Æc biÖt lµ thÞ trêng b¶o hiÓm. Th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c
c«ng ty b¶o hiÓm trong níc lµ ph¶i cã ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ. Nh»m môc
tiªu t¹o ra mét tæng c«ng ty b¶o hiÓm phi nh©n thä m¹nh nhÊt thÞ trêng cã ®ñ kh¶
n¨ng ®ã, C«ng ty b¶o hiÓm thµnh phè Hå ChÝ Minh (B¶o Minh) ®· chÝnh thøc
chuyÓn ®æi tõ doanh nghiÖp nhµ níc thµnh Tæng C«ng ty Cæ phÇn B¶o Minh theo
GiÊy phÐp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng sè 27 GP/KDBH ngµy 08/9/2004 cña Bé Tµi
chÝnh. §©y lµ mét c«ng ty cæ phÇn gåm 11 cæ ®«ng s¸ng lËp gåm c¸c Tæng C«ng ty
lín cña Nhµ níc nh: Tæng C«ng ty Hµng kh«ng, Tæng C«ng ty S«ng §µ, Tæng
C«ng ty Hµng h¶i ViÖt Nam, Tæng C«ng ty XuÊt nhËp khÈu x©y dùng ViÖt Nam,
Tæng C«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam .v.v.. TiÕp ®ã, Héi ®ång Qu¶n trÞ
Tæng C«ng ty Cæ phÇn B¶o Minh ®· ban hµnh ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña
C«ng ty B¶o Minh Hµ Néi (gäi t¾t lµ B¶o Minh Hµ Néi) lµ c«ng ty thµnh viªn cña
Tæng C«ng ty Cæ phÇn B¶o Minh (gäi t¾t lµ Tæng C«ng ty) theo sè 1063/2004-
BM/H§QT ngµy 01/10/2004.
C«ng ty B¶o Minh Hµ Néi trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®· ®ãng gãp mét phÇn
kh«ng nhá vµo sù ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña C«ng ty
®îc thÓ hiÖn b»ng sù ®ãng gãp doanh thu phÝ vµo tæng doanh thu phÝ cña toµn Tæng
C«ng ty lµ 20 ®Õn 21%. HiÖn nay víi h¬n 60 c¸n bé c«ng nh©n viªn, c¬ cÊu tæ chøc
cña C«ng ty ®îc chia thµnh 7 phßng ban, 4 phßng ®¹i diÖn vµ ®¶m nhËn 21 lo¹i
h×nh nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c nhau, trong ®ã cã nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt
nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn. NghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp
khÈu lµ nghiÖp vô truyÒn thèng nhng vÉn ®îc C«ng ty quan t©m ph¸t triÓn. Møc
®é c¹nh tranh cña nghiÖp vô nµy tuy cã gay g¾t nhng nh×n chung cã phÇn b×nh æn
h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c v× hÇu hÕt c¸c mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng ®·
®îc thiÕt lËp trong thêi gian tríc ®©y.
VÒ c¬ cÊu tæ chøc cña C«ng ty B¶o Minh t¹i Hµ Néi
