BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN TIẾN ĐIỀN
GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TỈNH BÌNH PHƯỚC
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH –NĂM 2008
1
CHÖÔNG I
TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG VAØ RUÛI RO TÍN DUÏNG TRONG HOAÏT
ÑOÄNG KINH DOANH CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI
1.1 – Tín duïng trong neàn kinh teá thò tröôøng
1.1.1
– Baûn chaát cuûa tín duïng
Tín duïng laø quan heä vay möôïn, quan heä söû duïng voán laãn nhau giöõa ngöôøi ñi
vay vaø ngöôøi cho vay döïa treân nguyeân taéc hoaøn traû. Tín duïng laø moät phaïm truø
cuûa kinh teá haøng hoaù, coù quaù trình ra ñôøi toàn taïi vaø phaùt trieån cuøng vôùi söï phaùt
trieån cuûa kinh teá haøng hoaù. Maëc duø tín duïng coù moät quaù trình toàn taïi vaø phaùt
trieån laâu daøi qua nhieàu hình thaùi kinh teá xaõ hoäi, vôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau
song ñeàu coù caùc tính chaát quan troïng sau:
– Tín duïng chæ laø söï chuyeån giao quyeàn söû duïng moät soá tieàn hoaëc taøi saûn töø
chuû theå naøy sang chuû theå khaùc, chöù khoâng laøm thay ñoåi quyeàn sôû höõu cuûa chuùng.
– Tín duïng bao giôø cuõng coù thôøi haïn vaø phaûi ñöôïc hoaøn traû
– Giaù trò cuûa tín duïng khoâng nhöõng ñöôïc baûo toàn maø coøn ñöôïc naâng cao nhôø
lôïi töùc tín duïng.
Baûn chaát cuûa tín duïng laø heä thoáng quan heä kinh teá phaùt sinh giöõa ngöôøi ñi
vay vaø ngöôøi cho vay, nhôø quan heä aáy maø voán tieàn teä ñöôïc vaän ñoäng töø chuû theå
naøy sang chuû theå khaùc ñeå söû duïng cho caùc nhu caàu khaùc nhau trong neàn kinh teá.
1.1.2
– Caùc hình thöùc tín duïng chuû yeáu trong neàn KTTT
Trong neàn kinh teá thò tröôøng quan heä tín duïng ñöôïc theå hieän raát ña daïng,
phong phuù, nhöng tieâu bieåu laø caùc hình thöùc tín duïng sau:
1.1.2.1 – Tín duïng thöông maïi
Laø quan heä tín duïng giöõa caùc coâng ty, xí nghieäp, caùc toå chöùc kinh teá vôùi
nhau, ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc mua baùn chòu haøng hoaù cuûa nhau. Tín duïng
2
thöông maïi ra ñôøi sôùm hôn caùc hình thöùc tín duïng khaùc vaø giöõ vai troø laø cô sôû ñeå
caùc hình thöùc tín duïng khaùc ra ñôøi.
Tín duïng thöông maïi ra ñôøi döïa treân neàn taûng khaùch quan ñoù laø quaù trình
luaân chuyeån voán vaø chu kyø saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc xí nghieäp, toå chöùc kinh
teá khoâng coù söï phuø hôïp vaø aên khôùp laãn nhau, khoâng nhöõng giöõa caùc toå chöùc kinh
teá khaùc ngaønh maø coøn trong cuøng moät ngaønh. Söï khoâng aên khôùp naøy daãn ñeán
hieän töôïng trong cuøng moät thôøi ñieåm, moät soá doanh nghieäp ñaõ saûn xuaát ra moät
löôïng haøng hoaù caàn baùn, nhöng chöa caàn phaûi thu tieàn ngay, trong khi moät soá
doanh nghieäp khaùc laïi caàn mua nhöõng saûn phaåm, haøng hoaù aáy ñeå ñaùp öùng nhu
caàu saûn xuaát kinh doanh nhöng laïi chöa coù tieàn. Hieän töôïng naøy coù theå ñöôïc giaûi
quyeát neáu caùc doanh nghieäp tieán haønh mua baùn chòu haøng hoaù cho nhau, ñoù
chính laø tín duïng thöông maïi.
Nhö vaäy TDTM coù lôïi ñoái vôùi caû hai phía, vaø coù lôïi ñoái vôùi tieán trình phaùt
trieån cuûa neàn kinh teá , bôûi vaäy TDTM ñaõ toàn taïi, phaùt trieån töø xa xöa vaø hieän nay
trong ñieàu kieän neàn kinh teá thò tröôøng vaãn coøn phaùt huy taùc duïng.
– Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng thöông maïi:
+ TDTM laø tín duïng giöõa nhöõng ngöôøi SXKD:
Tuy laø hình thöùc tín duïng phaùt trieån roäng raõi nhöng khoâng phaûi laø moät hình
thöùc tín duïng chuû yeáu cuûa neàn kinh teá, söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa noù döïa treân söï
tín nhieäm cuõng nhö moái quan heä veà cung caáp haøng hoaù, dòch vuï giöõa nhöõng
ngöôøi SXKD vôùi nhau.
+ Ñoái töôïng cuûa TDTM laø haøng hoaù chöù khoâng phaûi laø tieàn teä.
+ Söï vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa TDTM bao giôø cuõng phuø hôïp vôùi söï phaùt
trieån cuûa neàn saûn xuaát vaø trao ñoåi haøng hoaù:
Khi saûn xuaát haøng hoaù phaùt trieån môû roäng thì TDTM cuõng ñöôïc môû roäng vaø
ngöôïc laïi khi saûn xuaát thu heïp thì TDTM cuõng bò thu heïp.
3
1.1.2.2 – Tín duïng ngaân haøng
Laø quan heä tín duïng giöõa caùc ngaân haøng vôùi caùc xí nghieäp, toå chöùc kinh teá ,
caùc toå chöùc vaø caù nhaân ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc ngaân haøng ñöùng ra huy
ñoäng voán baèng tieàn vaø cho vay ñoái vôùi caùc ñoái töôïng coù nhu caàu. Tín duïng ngaân
haøng laø hình thöùc tín duïng chuû yeáu, chieám vò trí ñaëc bieät quan troïng trong neàn
kinh teá .
Tín duïng ngaân haøng ra ñôøi vaø phaùt trieån cuøng vôùi söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa
heä thoáng ngaân haøng, khaùc vôùi tín duïng thöông maïi, TDNH laø hình thöùc tín duïng
chuû yeáu cuûa neàn kinh teá, hoaït ñoäng cuûa noù heát söùc ña daïng vaø phong phuù.
– Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng ngaân haøng:
+ Ñoái töôïng cuûa tín duïng ngaân haøng laø voán tieàn teä: nghóa laø ngaân haøng huy
ñoäng voán vaø cho vay baèng tieàn.
+ Trong TDNH, caùc chuû theå cuûa noù ñöôïc xaùc ñònh moät caùch roõ raøng: Ngaân
haøng vöøa laø ngöôøi cho vay ñoàng thôøi cuõng laø ngöôøi ñi vay, coøn caùc doanh nghieäp,
caùc toå chöùc, caù nhaân laø ngöôøi ñi vay ñoàng thôøi cuõng laø ngöôøi cho NHTM vay
döôùi hình thöùc göûi voán tieàn teä taïm thôøi nhaøn roãi vaøo taøi khoaûn ôû NHTM.
+ Quaù trình vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa tín duïng ngaân haøng khoâng hoaøn toaøn
phuø hôïp vôùi quaù trình phaùt trieån cuûa saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù: vì tín duïng
ngaân haøng vöøa laø tín duïng mang tính chaát SXKD gaén vôùi hoaït ñoäng SXKD cuûa
caùc doanh nghieäp, vöøa laø tín duïng tieâu duøng khoâng gaén vôùi hoaït ñoäng SXKD cuûa
caùc doanh nghieäp.
1.1.2.3 – Tín duïng nhaø nöôùc
Tín duïng nhaø nöôùc laø quan heä tín duïng giöõa nhaø nöôùc (Bao goàm Chính phuû
Trung öông, Chính quyeàn ñòa phöông… ) vôùi caùc ñôn vò vaø caù nhaân trong xaõ hoäi,
trong ñoù chuû yeáu laø nhaø nöôùc ñöùng ra huy ñoäng voán cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân
baèng caùch phaùt haønh traùi phieáu ñeå söû duïng vì muïc ñích vaø lôïi ích chung cuûa toaøn
4
xaõ hoäi. Tín duïng nhaø nöôùc coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng hieän vaät ( Thoùc, Gaïo,
Traâu, Boø… ) hoaëc baèng hieän kim ( Tieàn, Vaøng… ) nhöng trong ñoù tín duïng baèng
tieàn laø chuû yeáu.
– Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng nhaø nöôùc:
+ Theå hieän lôïi ích kinh teá mang tính töï nguyeän, tính cöôõng cheá vaø tính chính
trò, xaõ hoäi.
+ Hình thöùc tín duïng ña daïng, phaïm vi huy ñoäng voán roäng.
+ Vieäc huy ñoäng vaø söû duïng voán coù söï keát hôïp giöõa caùc nguyeân taéc tín duïng
vaø caùc chính saùch taøi chính tieàn teä cuûa nhaø nöôùc.
1.1.3
– Vai troø cuûa TDNH ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá
– Goùp phaàn thuùc ñaåy saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù phaùt trieån:
Tín duïng ngaân haøng coù theå môû roäng cho moïi ñoái töôïng trong xaõ hoäi, noù coù
theå xaâm nhaäp vaøo caùc ngaønh, vôùi nhieàu loaïi hình vaø qui moâ hoaït ñoäng lôùn, vöøa
vaø nhoû, khoâng nhöõng xaâm nhaäp vaøo lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh, maø coøn xaâm
nhaäp vaøo nhieàu lónh vöïc nhö dòch vuï, ñôøi soáng. Vì vaäy coù theå khaúng ñònh vai troø
to lôùn cuûa tín duïng ngaân haøng trong vieäc thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá.
Tín duïng ngaân haøng khoâng bò giôùi haïn veà qui moâ, coù nghóa laø trong tín duïng
ngaân haøng coù theå cung öùng voán cho neàn kinh teá vôùi soá löôïng raát lôùn, vôùi nhieàu
thôøi haïn khaùc nhau, nhôø ñoù giuùp caùc doanh nghieäp khoâng nhöõng coù voán ñeå kinh
doanh, maø coøn coù voán ñeå môû roäng ñaàu tö, ñoåi môùi thieát bò nhaém naâng cao naêng
löïc saûn xuaát, do ñoù TDNH ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån cuûa neàn kinh teá.
– Goùp phaàn oån ñònh tieàn teä, oån ñònh giaù caû:
Tín duïng ñaõ goùp phaàn laøm giaûm khoái löôïng tieàn phaùt haønh trong löu thoâng,
ñaëc bieät laø tieàn maët trong tay caùc taàng lôùp daân cö, laøm giaûm aùp löïc laïm phaùt, nhôø
vaäy goùp phaàn laøm oån ñònh tieàn teä. Maët khaùc do cung öùng voán tín duïng , taïo ñieàu
kieân cho caùc toå chöùc kinh teá cung öùng ngaøy caøng nhieàu caùc saûn phaåm haøng hoaù
5
dòch vuï, ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng taêng cuûa xaõ hoäi, do ñoù tín duïng ngaân haøng
goùp phaàn laøm oån ñònh giaù caû thò tröôøng trong nöôùc.
– Goùp phaàn taïo coâng aên vieäc laøm, oån ñònh ñôøi soáng traät töï XH:
Tín duïng ngaân haøng ñaõ taïo ra khaû naêng khai thaùc caùc tieàm naêng saün coù
trong xaõ hoäi veà taøi nguyeân thieân nhieân, veà lao ñoäng, ñaát, röøng … Do ñoù coù theå thu
huùt nhieàu löïc löôïng lao ñoäng cuûa xaõ hoäi ñeå taïo ra löïc löôïng saûn xuaát môùi thuùc
ñaåy taêng tröôûng kinh teá, oån ñònh ñôøi soáng vaø traät töï xaõ hoäi.
– Taïo ñieàu kieän môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi vaø giao löu quoác teá:
Trong boái caûnh Vieät Nam ñang töøng böôùc gia nhaäp neàn kinh teá theá giôùi vaø
khu vöïc, TDNH ñaõ trôû thaønh coâng cuï quan troïng giuùp cho caùc nöôùc coù theå taêng
cöôøng moái quan heä kinh doanh, hôïp taùc thoâng qua vieäc ñaàu tö tín duïng, thöïc
hieän chuyeån giao coâng ngheä töø ñoù taïo tieàn ñeà ñeå môû roäng giao löu treân caùc lónh
vöïc kinh teá – vaên hoaù moät caùch toaøn dieän.
1.2 – Ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM
1.2.1
– Hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM trong neàn KTTT
Nhìn chung caùc NHTM hoaït ñoäng kinh doanh treân 3 nghieäp vuï chính:
– Nghieäp vuï nguoàn voán (nghieäp vuï thuoäc taøi saûn nôï)
– Nghieäp vuï tín duïng vaø ñaàu tö (nghieäp vuï thuoäc taøi saûn coù sinh lôøi)
– Nghieäp vuï kinh doanh dòch vuï ngaân haøng
Vieäc nghieân cöùu caùc nghieäp vuï kinh doanh cô baûn cuûa moät NHTM thöïc
chaát phaûn aùnh toång quaùt tình hình söû duïng voán vaø nguoàn voán hoaït ñoäng taïi moät
thôøi ñieåm nhaát ñònh.
1.2.1.1. Nghieäp vuï nguoàn voán
Ñaây laø nghieäp vuï khôûi ñaàu, nhaèm taïo laäp nguoàn voán hoaït ñoäng cuûa
NHTM. Nguoàn voán cuûa moät NHTM bao goàm:
6
* Voán chuû sôû höõu: laø voán rieâng coù cuûa NHTM khi thaønh laäp vaø ñöôïc boå
sung trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM. Voán chuû sôû höõu cuûa
NHTM goàm:
– Voán ñieàu leä (voán phaùp ñònh): Ñaây laø voán cuûa NHTM khi ñöôïc thaønh laäp
vaø ñöôïc ghi vaøo ñieàu leä cuûa ngaân haøng. Trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh,
voán ñieàu leä ñöôïc boå sung nhôø vieäc phaùt haønh coå phieáu hoaëc ñöôïc keát chuyeån töø
quyõ döï tröõ boå sung.
– Caùc quyõ cuûa ngaân haøng: Caùc NHTM ñöôïc trích laäp quyõ döï tröõ boå sung voán
ñieàu leä theo tyû leä qui ñònh (khoaûng 5%). Ngoaøi ra, caùc NHTM coøn ñöôïc trích laäp
caùc quyõ: quyõ ñaàu tö phaùt trieån, quyõ döï phoøng, quyõ khen thöôûng, phuùc lôïi…
* Voán huy ñoäng: Laø taøi saûn baèng tieàn cuûa caùc khaùch haøng maø NHTM ñang
taïm thôøi quaûn lyù vaø söû duïng. Ñaây laø nguoàn voán chuû yeáu vaø chieám tyû troïng lôùn
nhaát trong toång nguoàn voán cuûa caùc NHTM. Nguoàn voán huy ñoäng naøy coù vai troø
raát quan troïng ñoái vôùi neàn kinh teá xaõ hoäi vì caùc NHTM seõ söû duïng nguoàn voán
naøy vaøo caùc yeâu caàu cuûa neàn kinh teá. Voán huy ñoäng bao goàm:
– Tieàn göûi khoâng kyø haïn: laø loaïi tieàn göûi maø khaùch haøng coù theå ruùt ra baát cöù
luùc naøo vaø linh hoaït söû duïng. Ñoái vôùi khoaûn tieàn göûi naøy, laõi suaát khoâng phaûi laø
coâng cuï chính ñeå thu huùt nguoàn voán naøy maø coâng cuï chính haáp daãn khaùch haøng
laø caùc dòch vuï maø ngaân haøng cung caáp. Muïc ñích cuûa khaùch haøng göûi tieàn khoâng
kyø haïn nhaèm ñaûm baûo an toaøn veà taøi saûn vaø thöïc hieän caùc khoaûn thanh toaùn qua
ngaân haøng.
– Tieàn göûi ñònh kyø: laø loaïi tieàn göûi maø khaùch haøng chæ ñöôïc ruùt ra khi ñaùo
haïn. Muïc ñích cuûa khaùch haøng göûi tieàn ñònh kyø laø ñeå höôûng laõi, vì vaäy ngaân
haøng coù theå chuû ñoäng söû duïng nguoàn voán naøy. Nguoàn voán huy ñoäng ñònh kyø laø
nguoàn voán oån ñònh vì vaäy noù coù theå ñöôïc söû duïng ñeå caáp tín duïng ngaén haïn,
trung daøi haïn.
7
Nguoàn voán huy ñoäng laø nguoàn voán chuû yeáu vaø chieám tyû troïng lôùn trong caùc
NHTM. Ñaây laø taøi saûn baèng tieàn cuûa cuûa caùc chuû sôû höõu neân vieäc huy ñoäng vaø
söû duïng nguoàn voán naøy phaûi tuaân thuû 3 nguyeân taéc cô baûn: hoaøn traû, bí maät vaø
traû laõi.
* Voán ñi vay: Nguoàn voán naøy chieám vò trí quan troïng trong toång nguoàn voán
cuûa moät NHTM. Caùc NHTM coù theå vay voán töø Ngaân haøng Trung öông, caùc
NHTM khaùc, caùc toå chöùc taøi chính trung gian vaø coâng chuùng.
– Vay cuûa Ngaân haøng Trung öông: Baát kyø moät NHTM naøo khi ñöôïc Ngaân
haøng Trung öông cho pheùp thaønh laäp ñeàu ñöôïc pheùp vay tieàn taïi NHTW trong
tröôøng hôïp caàn boå sung voán thoâng qua nghieäp vuï chieát khaáu vaø taùi chieát khaáu
hoaëc cho vay laïi theo hoà sô tín duïng maø NHTM xuaát trình.
– Vay cuûa caùc NHTM vaø caùc toå chöùc taøi chính khaùc: trong quaù trình hoaït
ñoäng caùc NHTM coù theå vay, cho vay laãn nhau thoâng qua thò tröôøng lieân ngaân
haøng nhaèm ñieàu hoøa nhu caàu voán khaû duïng vaø ñaûm baûo nguoàn voán löu chuyeån
lieân tuïc trong toaøn heä thoáng ngaân haøng.
– Vay töø coâng chuùng: thoâng qua vieäc phaùt haønh caùc chöùng töø coù giaù nhö
phaùt haønh caùc phieáu nôï, kyø phieáu ngaân haøng…
* Voán tieáp nhaän: Laø nguoàn voán tieáp nhaän töø caùc nhaø taøi trôï cuûa Chính phuû,
toå chöùc taøi chính hoaëc tö nhaân ñeå taøi trôï theo caùc chöông trình döï aùn veà phaùt
trieån kinh teá xaõ hoäi. Thoâng thöôøng nhöõng ngaân haøng lôùn, coù uy tín vaø coù maïng
löôùi roäng khaép môùi coù ñuû ñieàu kieän ñeå ñöôïc chæ ñònh tieáp nhaän nguoàn voán naøy.
* Voán khaùc: Laø voán phaùt sinh trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh khoâng
thuoäc caùc nguoàn voán noùi treân nhö voán phaùt sinh trong quaù trình laøm ñaïi lyù
chuyeån tieàn, thanh toaùn, coâng nôï chöa ñeán haïn phaûi traû…
1.2.1.2. Nghieäp vuï tín duïng vaø ñaàu tö
8
Toaøn boä nguoàn voán cuûa NHTM sau khi ñaõ duøng ñeå ñaàu tö vaøo taøi saûn coá
ñònh, coâng cuï lao ñoäng vaø phaàn daønh cho döï tröõ thanh khoaûn (tieàn maët, tieàn göûi
taïi caùc NHTM, tieàn göûi taïi caùc ngaân haøng khaùc, traùi phieáu ngaén haïn…) thì phaàn
coøn laïi ñöôïc xem laø voán khaû duïng cuûa NHTM vaø ngaân haøng ñöôïc toaøn quyeàn söû
duïng vaøo caùc nghieäp vuï tín duïng vaø ñaàu tö ñeå taïo ra thu nhaäp.
@ Nghieäp vuï tín duïng:
Nghieäp vuï tín duïng laø nghieäp vuï cô baûn haøng ñaàu cuûa caùc NHTM. Ñaây laø
nghieäp vuï trong ñoù NHTM thoaû thuaän vôùi khaùch haøng (qua hôïp ñoàng tín duïng)
ñeå khaùch haøng söû duïng moät khoaûn tieàn nhaát ñònh, trong moät thôøi gian nhaát ñònh,
coù laõi suaát vaø phaûi hoaøn traû.
Ñeå giaûm thieåu ruûi ro, khi thöïc hieän nghieäp vuï tín duïng phaûi tuaân thuû caùc
nguyeân taéc sau:
– Hoaøn traû ñuùng haïn caû voán vaø laõi.
– Söû duïng voán tín duïng ñuùng muïc ñích cam keát vaø coù hieäu quaû.
– Tieàn vay phaûi ñöôïc baûo ñaûm baèng taøi saûn.
Treân cô sôû thöïc hieän caùc nguyeân taéc noùi treân, nghieäp vuï tín duïng ñöôïc thöïc
hieän döôùi caùc loaïi hình sau ñaây:
* Cho vay tröïc tieáp
Theo loaïi hình naøy, ngöôøi xin vay tieán haønh caùc thuû tuïc vay voán, ngaân haøng
sau khi thaåm ñònh kieåm tra hoà sô vay voán cuûa khaùch haøng, neáu nhu caàu vay voán
hôïp leä coù khaû naêng traû nôï, coù taøi saûn ñaûm baûo (neáu khoâng ñöôïc vay baèng tín
chaáp) thì ngaân haøng seõ thöïc hieän vieäc cho vay. Khaùch haøng muoán nhaän ñöôïc voán
vay ñeàu phaûi kyù vaøo kheá öôùc. Khi ñeán haïn, khaùch haøng vay voán traû nôï goác vaø
laõi cho ngaân haøng, neáu ñeán haïn khaùch haøng khoâng traû nôï thì ngaân haøng ñöôïc
quyeàn phaùt maõi taøi saûn hoaëc aùp duïng caùc cheá taøi khaùc ñeå thu nôï. Nghieäp vuï naøy
9
coøn ñöôïc goïi laø cho vay tröïc tieáp vì ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi traû nôï laø moät chuû theå.
Cho vay tröïc tieáp laø moät loaïi hình nghieäp vuï tín duïng phoå bieán cuûa NHTM.
– Neáu caên cöù vaøo thôøi haïn, cho vay ñöôïc chia laøm 2 loaïi:
+ Cho vay ngaén haïn: laø loaïi cho vay maø thôøi haïn cho vay ñeán 12 thaùng vaø
ñöôïc söû duïng ñeå buø ñaép söï thieáu huït voán löu ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp vaø caùc
nhu caàu chi tieâu ngaén haïn cuûa caù nhaân.
+ Cho vay trung daøi haïn: laø loaïi cho vay maø thôøi haïn cho vay treân 12 thaùng
vaø ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö mua saém taøi saûn coá ñònh, caûi tieán, ñoåi môùi maùy moùc
thieát bò coâng ngheä.
– Neáu caên cöù vaøo tính chaát baûo ñaûm cuûa khoaûn vay, cho vay ñöôïc chia laøm 2
loaïi:
+ Cho vay khoâng coù ñaûm baûo baèng taøi saûn: laø loaïi cho vay khoâng coù taøi saûn
theá chaáp, caàm coá hoaëc baûo laõnh cuûa beân thöù 3, maø vieäc cho vay chuû yeáu döïa vaøo
uy tín cuûa baûn thaân khaùch haøng.
+ Cho vay coù ñaûm baûo baèng taøi saûn (theá chaáp, caàm coá, baûo laõnh): laø loaïi cho
vay döïa treân cô sôû caùc baûo ñaûm nhö theá chaáp, caàm coá hoaëc phaûi coù baûo laõnh cuûa
beân thöù 3.
– Neáu caên cöù vaøo tính chaát söû duïng voán, cho vay ñöôïc chia laøm 2 loaïi:
+ Cho vay saûn xuaát kinh doanh: laø loaïi cho vay hoã trôï voán cho vieäc saûn xuaát
kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp vaø caù theå.
+ Cho vay tieâu duøng: laø loaïi cho vay sinh hoaït, cho vay ñeå mua haøng tieâu
duøng.
* Cho vay giaùn tieáp
Laø khoaûn cho vay ñöôïc thöïc hieän baèng caùch chieát khaáu chöùng töø coù giaù
hoaëc mua laïi caùc chöùng töø nôï thöông maïi theo thoaû thuaän giöõa ngaân haøng vôùi
caùc khaùch haøng. Cho vay giaùn tieáp ñöôïc thöïc hieän döôùi caùc loaïi hình sau:
10
– Chieát khaáu thöông phieáu vaø caùc chöùng töø coù giaù:
Vieäc ngaân haøng mua caùc thöông phieáu vaø caùc chöùng töø coù giaù ngaén haïn
chöa ñeán haïn thanh toaùn goïi laø chieát khaáu. Neáu khaùch haøng laø ngöôøi chuû sôû höõu
caùc thöông phieáu vaø chöùng töø coù giaù chöa ñeán haïn thanh toaùn, caàn phaûi coù tieàn
ngay thì coù theå ñeán ngaân haøng xin chieát khaáu, töùc laø xin nhaän tieàn tröôùc theo
caùch khaáu tröø tieàn laõi vaø phaûi chuyeån quyeàn sôû höõu chöùng töø cho ngaân haøng
chieát khaáu. Khi chöùng töø ñeán haïn ngaân haøng seõ xuaát trình cho ngöôøi traû tieàn vaø
ngöôøi traû tieàn thanh toaùn toaøn boä soá tieàn theo chöùng töø cho ngaân haøng chieát
khaáu.
– Nghieäp vuï bao thanh toaùn:
T
thoâng qua coâng ty con cuûa mình) seõ ñöùng ra
mu
ang laïi khoaûn thu nhaäp ñaùng keå cho caùc NHTM, ñöôïc
chi
eân doanh trong vaø ngoaøi nöôùc; mua coå phaàn
cuûa c
tö vaøo traùi phieáu Chính phuû vaø traùi phieáu cuûa
NHT
vuï ngaân haøng
rong nghieäp vuï naøy NHTM (
a nôï treân cô sôû hoaù ñôn, chöùng töø cuûa ngöôøi baùn haøng ( giaù mua bao giôø cuõng
nhoû hôn giaù trò thöïc cuûa khoaûn nôï ), nhôø ñoù ngöôøi baùn( ngöôøi chuû nôï) coù ñöôïc
tieàn ngay ñeå ñaùp öùng nhu caàu. Khi ñeán haïn ngöôøi mua (con nôï) phaûi thanh toaùn
toaøn boä soá tieàn cho ngaân haøng ( ngöôøi mua nôï – chuû nôï môùi). Thöïc ra bao thanh
toaùn gaàn gioáng vôùi nghieäp vuï chieát khaáu – nhöng soá tieàn khaáu tröø trong nghieäp
vuï bao thanh toaùn cao hôn nhieàu so vôùi nghieäp vuï chieát khaáu, bôûi vì bao thanh
toaùn coù ruûi ro cao hôn.
@ Nghieäp vuï ñaàu tö
Ñaây laø nghieäp vuï m
a laøm 2 loaïi:
– Ñaàu tö tröïc tieáp: huøn voán li
aùc coâng ty, ñôn vò kinh teá; mua coå phaàn cuûa caùc NHTM coå phaàn khaùc; goùp
voán thaønh laäp caùc coâng ty con.
– Ñaàu tö taøi chính: Ñaàu
W; ñaàu tö vaøo traùi phieáu coâng ty.
1.2.1.3. Nghieäp vuï kinh doanh dòch
11
Ñaây laø nghieäp vuï trung gian, thoâng qua nghieäp vuï naøy cuõng seõ taïo ra moät
phaàn
h vuï ngaân quyõ, chuyeån tieàn, thanh toaùn, thu hoä, mua baùn hoä, dòch vuï uûy
th
h vuï tö vaán taøi chính, ñaàu tö phaùt trieån, thaåm ñònh döï aùn, cung caáp thoâng
ti
ï kinh doanh ngoaïi hoái, vaøng baïc, ñaù quyù, thanh toaùn theû tín duïng
*
ng neàn KTTT laø hoaït ñoäng kinh doanh vôùi muïc ñích
laø
í cho thueâ
taøi
toaùn vaø ngaân quyõ: thu laõi tieàn göûi, dòch vuï thanh toaùn,
dòc
ùc: thu laõi goùp voán, mua coå phaàn; thu veà mua baùn
chö
khoaûn thu khaùc baát thöôøng
thu nhaäp khaù lôùn vôùi chi phí thaáp. Nghieäp vuï trung gian naøy khoâng aûnh
höôûng tröïc tieáp ñeán nghieäp vuï nguoàn voán hay nghieäp vuï tín duïng vaø ñaàu tö cuûa
moät NHTM. Treân thöïc teá , caùc dòch vuï maø ngaân haøng cung caáp cho khaùch haøng
goàm:
– Dòc
aùc.
– Dòc
n, baûo laõnh.
– Caùc dòch vu
– Dòch vuï nhaän vaø chi traû kieàu hoái, thu ñoåi ngoaïi teä …
1.2.1.4. Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM
Thu nhaäp cuûa NHTM
Hoaït ñoäng cuûa NHTM tro
lôïi nhuaän. Muoán thu ñöôïc lôïi nhuaän cao thì vaán ñeà then choát laø quaûn lyù toát caùc
khoaûn muïc taøi saûn Coù, nhaát laø khoaûn muïc cho vay vaø ñaàu tö, cuøng caùc hoaït ñoäng
trung gian khaùc. Thu nhaäp cuûa NHTM bao goàm 4 khoaûn muïc lôùn sau:
– Thu veà hoaït ñoäng tín duïng: thu laõi cho vay, thu laõi chieát khaáu, ph
chính, phí baûo haønh…
– Thu veà dòch vuï thanh
h vuï ngaân quyõ…
– Thu töø caùc hoaït ñoäng kha
ùng khoaùn; thu veà kinh doanh ngoaïi teä, vaøng baïc ñaù quùy; thu veà nghieäp vuï uyû
thaùc, ñaïi lyù; thu dòch vuï tö vaán; thu kinh doanh baûo hieåm; thu dòch vuï ngaân haøng
khaùc…
– Caùc
12
* Chi phí cuûa NHTM
Chi phí cuûa NHTM ñöôïc phaân loaïi thaønh 5 nhoùm sau:
õi tieàn tieát kieäm; traû laõi
tieà
ân quyõ: chi veà dòch vuï, ngaân quyõ; cöôùc phí
böu
chöùng khoaùn; chi kinh doanh
ngo
phí,leä phí…
ho caùn boä, nhaân vieân; trang phuïc,baûo hoä
lao
2 chæ tieâu:
– Toång chi phí
nhaäp
thôøi giaûm chi
phí
óa cuûa vieäc naâng cao lôïi nhuaän NH
aùnh hieäu quaû trong HÑKD cuûa
caùc
– Chi veà hoaït ñoäng huy ñoäng voán: traû laõi tieàn göûi; traû la
n vay; traû laõi kyø phieáu, traùi phieáu…
– Chi veà dòch vuï thanh toaùn vaø nga
ñieän, maïng vieãn thoâng; chi veà dòch vuï khaùc…
– Chi veà caùc hoaït ñoäng khaùc: chi veà mua baùn
aïi teä, vaøng baïc ñaù quyù.
– Chi noäp thueá,caùc khoaûn
– Chi cho nhaân vieân: löông, phuï caáp c
ñoäng; baûo hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm y teá, kinh phí coâng ñoaøn; trôï caáp khoù khaên,
trôï caáp thoâi vieäc; chi veà coâng taùc xaõ hoäi…
* Lôïi nhuaän cuûa NHTM
Lôïi nhuaän cuûa NHTM goàm
– Lôïi nhuaän tröôùc thueá = Toång thu nhaäp
– Lôïi nhuaän sau thueá = Lôïi nhuaän tröôùc thueá – Thueá thu
Muoán taêng lôïi nhuaän cuûa NHTM caàn phaûi taêng thu nhaäp, ñoàng
. Taêng thu nhaäp baèng caùch môû roäng tín duïng, taêng cöôøng ñaàu tö vaø ña daïng
hoaù caùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng. Giaûm chi phí cuûa NHTM bao goàm nhieàu
loaïi, trong ñoù taäp trung quaûn lyù vaø tieát kieäm chi phí nhaân vieân vaø caùc khoaûn chi
phí khaùc.
* YÙ ngh
Lôïi nhuaän laø chæ tieâu kinh teá chuû yeáu, phaûn
NHTM. Naâng cao lôïi nhuaän cuûa NHTM coù yù nghóa voâ cuøng quan troïng, taïo
ñieàu kieän cho ngaân haøng coù nguoàn taøi chính maïnh ñeå ñaàu tö cô sôû vaät chaát, naâng
cao trình ñoä chuyeân moân cuûa caùn boä, nhaân vieân, môû roäng, ña daïng hoaù caùc hoaït
13
ñoäng kinh doanh ngaân haøng, ñaûm baûo ngaân haøng hoaït ñoäng an toaøn khi coù ruûi ro
xaûy ra…
1.2.2
– Ruûi ro tín duïng
1.2.2.1 – Khaùi nieäm veà ruûi ro
Ruûi
ay moät tình traïng baát oån. Tuy nhieân khoâng
pha
án coá khoâng mong
ñôïi
cho neân ngöôøi ta khoâng theå naøo loaïi tröø ñöôïc
haún
Caùc loaïi ruûi ro xaåy ra trong HÑKD cuûa NHTM
Tro
ng chuyeån hoùa thaønh tieàn cuûa caùc loaïi taøi saûn coù. Taøi
saûn c
ro xuaát hieän trong tröôøng hôïp ngaân haøng
thieáu
ro laø moät söï khoâng chaéc chaén h
ûi söï khoâng chaéc chaén naøo cuõng laø ruûi ro. Chæ coù nhöõng tình traïng khoâng chaéc
chaén naøo coù theå öôùc ñoaùn ñöôïc xaùc suaát xaûy ra môùi ñöôïc xem laø ruûi ro. Coøn tình
traïng khoâng chaéc chaén naøo chöa töøng xaûy ra vaø khoâng theå öôùc ñoaùn ñöôïc xaùc
suaát chæ ñöôïc xem nhö laø söï baát traéc chöù khoâng phaûi laø ruûi ro.
Ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng laø nhöõng bie
khi xaûy ra daãn ñeán söï toån thaát veà taøi saûn cuûa ngaân haøng, giaûm suùt lôïi nhuaän
thöïc teá so vôùi döï kieán hoaëc phaûi boû ra theâm moät khoaûn chi phí ñeå hoaøn thaønh
moät nghieäp vuï taøi chính nhaát ñònh.
Ruûi ro laø moät yeáu toá khaùch quan
maø chæ coù theå haïn cheá söï xuaát hieän cuûa chuùng cuõng nhö nhöõng taùc haïi do
chuùng gaây ra.
1.2.2.2 –
ng HÑKD cuûa NHTM thöôøng xaåy ra caùc loaïi ruûi ro sau:
a. Ruûi ro thanh khoaûn
Thanh khoaûn laø khaû naê
où ñöôïc xem laø coù tính chaát thanh khoaûn cao khi khaû naêng chuyeån hoùa thaønh
tieàn cao vôùi chi phí chuyeån hoùa thaáp.
Ruûi ro thanh khoaûn laø loaïi ruûi
khaû naêng chi traû hoaëc khoâng chuyeån ñoåi kòp caùc loaïi taøi saûn ra tieàn theo
yeâu caàu cuûa caùc hôïp ñoàng thanh toaùn.
14
Moät trong nhöõng nhieäm vuï quan troïng cuûa baát kyø ngaân haøng naøo laø baûo
ñaûm khaû naêng thanh khoaûn ñaày ñuû. Ñieàu naøy coù nghóa laø ngaân haøng phaûi coù
löôïng voán khaû duïng trong tay, hoaëc coù theå tieáp caän deã daøng caùc nguoàn voán vay
möôïn beân ngoaøi vôùi chi phí hôïp lyù vaø ñuùng thôøi ñieåm caàn ñeán hoaëc coù theå nhanh
troùng baùn bôùt moät soá taøi saûn ôû möùc giaù thoûa ñaùng.
Hieän töôïng thieáu huït thanh khoaûn, thöôøng laø moät trong nhöõng daáu hieäu ñaàu
tieân cho thaáy ngaân haøng ñang ôû trong tình traïng khoù khaên nghieäm troïng veà taøi
chính. Ñieàu ñoù coù theå daãn ñeán haäu quaû laø ngaân haøng maát daàn caùc khoaûn tieàn göûi
cuõ vì aùp löïc ruùt tieàn ngaøy caøng gia taêng, khoâng theå thu huùt theâm caùc khoaûn tieàn
göûi môùi do thaùi ñoä deø daët cuûa coâng chuùng. Moät soá ngaân haøng khaùc trong heä
thoáng thì ôû trong tình theá phaûi cho vay hoã trôï moät caùch mieãn cöôõng vôùi laõi suaát
cao hôn. Vieäc naøy caøng laøm suy giaûm hôn nöõa lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng coù vaán
ñeà. Tình traïng thieáu huït thanh khoaûn ôû möùc ñoä lôùn laø moät trong nhöõng nguyeân
nhaân
ø loaïi ruûi ro do söï bieán ñoäng cuûa laõi suaát. Loaïi ruûi ro naøy
phaùt
ruûi ro phaùt sinh do söï bieán ñoäng tyû giaù laøm aûnh höôûng ñeán
giaù trò kyø voïng trong töông lai. Ruûi ro tyû giaù coù theå phaùt sinh trong nhieàu hoaït
ñöa ñeán phaù saûn moät ngaân haøng.
b. Ruûi ro laõi suaát
Ruûi ro laõi suaát la
sinh trong quaù trình quan heä tín duïng cuûa toå chöùc tín duïng. Theo ñoù TCTD
coù nhöõng khoaûn ñi vay vaø cho vay theo laõi suaát thaû noåi. Neáu ngaân haøng ñi vay
theo laõi suaát thaû noåi, khi laõi suaát thò tröôøng taêng khieán chi phí traû laõi cuûa ngaân
haøng taêng theo. Ngöôïc laïi, neáu ngaân haøng cho vay theo laõi suaát thaû noåi, khi laõi
suaát thò tröôøng xuoáng thaáp khieán thu nhaäp laõi cho vay cuûa ngaân haøng giaûm. Ruûi
ro laõi suaát ñaëc bieät quan troïng khi ngaân haøng huy ñoäng voán thoâng qua phaùt haønh
traùi phieáu, hoaëc ñaàu tö taøi chính khaù lôùn theo laõi suaát thò tröôøng.
c. Ruûi ro tyû giaù
Ruûi ro tyû giaù laø
15
ñoäng
aû ñöôïc nôï, nghóa laø
kho
haøng khoâng coù khaû naêng
hoaëc
an haønh “qui ñònh veà phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï
phoøn
chaát giaùn tieáp:
töø nguyeân nhaân laø trong quan heä tín duïng, ngaân
haøng c
g trong moät thôøi gian nhaát
ñònh n
khaùc nhau cuûa ngaân haøng. Nhöng nhìn chung baát cöù hoaït ñoäng naøo maø
ngaân löu thu phaùt sinh baèng moät ñoàng tieàn trong khi ngaân löu chi phaùt sinh baèng
moät ñoàng tieàn khaùc ñeàu chöùa ñöïng nguy cô ruûi ro tyû giaù.
d. Ruûi ro tín duïng: nghieân cöùu saâu hôn ôû muïc 1.2.2.3
1.2.2.3 – Ruûi ro tín duïng vaø caùc ñaëc ñieåm cuûa noù
Ruûi ro tín duïng laø loaïi ruûi ro do khaùch haøng khoâng tr
âng hoaøn thaønh ñöôïc nghóa vuï traû nôï cuûa hoï. khaùch
khoâng saün saøng thöïc hieän nghóa vuï traû nôï cuûa mình. Khaû naêng khoâng traû
ñöôïc nôï cuûa khaùch haøng gaây ra toaøn boä hay moät phaàn loã cuûa khoaûn tieàn cho vay
cuûa ngöôøi cho vay.
Trong quyeát ñònh soá 493/2005/QÑ – NHNN ngaøy 20/04/2005 cuûa thoáng ñoác
NHNNVN veà vieäc b
g ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa TCTD”, ñònh
nghóa “Ruûi ro tín duïng laø khaû naêng xaûy ra toån thaát trong hoaït ñoäng ngaân haøng
cuûa TCTD do khaùch haøng khoâng thöïc hieän hoaëc khoâng coù khaû naêng thöïc hieän
nghóa vuï cuûa mình theo cam keát”.
– Ñaëc ñieåm cuûa ruûi ro tín duïng
+ Ruûi ro tín duïng mang tính
Ñaëc ñieåm naøy xuaát phaùt
huyeån giao quyeàn söû duïng voán cho khaùch haøn
eân nhöõng thieät haïi, thaát thoaùt veà voán xaûy ra tröôùc heát laø trong quaù trình söû
duïng voán cuûa khaùch haøng do ñoù ngaân haøng thöôøng bieát sau cuõng nhö khoâng ñaày
ñuû vaø chính xaùc nhöõng khoù khaên, thaát baïi trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch
haøng coù theå gaây ra ruûi ro tín duïng.
+ Ruûi ro tín duïng coù tính taát yeáu:
16
Thoâng tin khoâng caân xöùng laø nguyeân nhaân khieán cho caùc nhaø kinh teá cuõng
nhö ca
vì moái lieân heä giaùn
tieáp vô
cuûa NHTM
hu hoài ñöôïc nôï (goác, laõi vaø caùc loaïi phí)
laøm ch
haû naêng thanh toaùn, laøm maát loøng tin cuûa ngöôøi göûi tieàn vaø hoï oà aït ruùt tieàn
veà gaây
uoác gia coù lieân quan ñeán heä
thoáng
, xaõ hoäi vaø caù nhaân trong neàn kinh teá. Do
ñoù neáu
ùc NHTM cho raèng kinh doanh ngaân haøng thöïc chaát laø quaûn lyù ruûi ro ôû möùc
phuø hôïp vaø ñaït ñöôïc lôïi nhuaän töông öùng. Do khoâng theå coù ñöôïc thoâng tin caân
xöùng veà vieäc söû duïng voán vay trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng ñi
vay, neân baát cöù moät khoaûn cho vay naøo cuõng tieàm aån nhöõng nguy cô ruûi ro ñoái
vôùi NHTM nhö khoâng thu hoài ñöôïc voán, thu hoài khoâng ñuùng haïn, khoâng ñaày ñuû.
+ Ruûi ro tín duïng coù tính chaát ña daïng vaø phöùc taïp:
Ñaëc ñieåm naøy cuõng laø heä quaû cuûa ñaëc ñieåm thöù nhaát
ùi ruûi ro tín duïng khieán söï ña daïng vaø phöùc taïp cuûa ruûi ro tín duïng ñoái vôùi
ngaân haøng caøng theå hieän hôn. Nhaän thöùc ñaëc ñieåm naøy, khi thöïc hieän phoøng
ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro caàn aùp duïng ñoàng boä nhieàu bieän phaùp.
1.2.2.4 – Taùc ñoäng cuûa RRTD ñeán hoaït ñoäng kinh doanh
– Ñoái vôùi ngaân haøng bò ruûi ro:
+ Veà maët taøi chính: do khoâng t
o nguoàn voán ngaân haøng bò thaát thoaùt, trong khi ngaân haøng vaãn phaûi chi traû
tieàn laõi cho nguoàn voán huy ñoäng, laøm cho lôïi nhuaän bò giaûm suùt. Neáu ngaân haøng
bò thaát thoaùt voán vay vôùi moät soá löôïng lôùn thì coù theå laøm cho ngaân haøng bò phaù
saûn.
+ Veà maët xaõ hoäi: Ruûi ro tín duïng ngaân haøng coù theå daãn ñeán ngaân haøng
maát k
taâm lyù hoang mang vaø baát oån trong xaõ hoäi.
– Ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng:
Hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng trong moät q
ngaân haøng vaø caùc toå chöùc kinh teá
moät ngaân haøng coù keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh xaáu, thaäm chí daãn ñeán
maát khaû naêng thanh toaùn vaø phaù saûn thì seõ coù nhöõng taùc ñoäng daây truyeàn aûnh
höôûng xaáu ñeán caùc ngaân haøng vaø caùc boä phaän kinh teá khaùc. Neáu khoâng coù söï
17
can thieäp kòp thôøi töø ngaân haøng nhaø nöôùc thì taâm lyù sôï maát tieàn seõ laây lan ñeán
toaøn boä ngöôøi göûi tieàn vaø hoï seõ ñoàng loaït ruùt tieàn taïi caùc ngaân haøng khaùc laøm
cho caùc ngaân haøng khaùc voâ hình chung cuõng rôi vaøo tình traïng maát khaû naêng
thanh toaùn.
Nhöõng haäu quaû khoâng mong ñôïi treân cho thaáy söï caàn thieát phaûi phoøng ngöøa
vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng.
àu taùc ñoäng xaáu ñeán keát quaû HÑKD, trong ñoù RRTD
thöôø
D. Haïn cheá ñöôïc RRTD ôû
möùc
ø heát söùc quan troïng, laø keânh daãn voán chuû yeáu ñaùp öùng cho söï phaùt
trieån
1.2.3 – YÙ nghóa cuûa vieäc haïn cheá ôû möùc ñoä thaáp nhaát veà RRTD trong
HÑKD cuûa caùc NHTM
Hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc NHTM luoân chöùa ñöïng vaø ñoái maët vôùi nhieàu
ruûi ro. Caùc loaïi ruûi ro ñe
ng chieám tyû troïng cao vaø aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán lôïi nhuaän cuûa NHTM. Vì
vaäy trong quaûn trò ngaân haøng, vieäc tìm caùc giaûi phaùp ñeå haïn cheá ôû möùc thaáp nhaát
veà ruûi ro tín duïng seõ coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng.
– Ñoái vôùi HÑKD cuûa NHTM: Caùc NHTM chæ coù theå haïn cheá ôû möùc ñoä thaáp
nhaát, khoâng theå loaïi boû hoaøn toaøn RRTD trong HÑK
ñoä thaáp nhaát laø NHTM ñaõ chuû ñoäng trong vieäc ñoái phoù vaø xöû lyù nhöõng taùc
ñoäng xaáu do RRTD gaây ra. Ñieàu naøy coù yù nghóa raát quan troïng vì NHTM ñaõ coù
theå öôùc ñoaùn ñöôïc nhöõng toån thaát ôû möùc ñoä thaáp nhaát coù theå xaûy ra, ñaõ haïn cheá
ôû möùc ñoä thaáp nhaát chi phí do RRTD gaây ra, ñieàu naøy cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc
NHTM ñaït ñöôïc lôïi nhuaän ôû möùc ñoä cao nhaát. Ñoàng thôøi, haïn cheá RRTD coøn taïo
ñieàu kieän cho caùc NHTM chuû ñoäng trong vieäc söû duïng nguoàn voán trong HÑKD
cuûa mình.
– Ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá: trong neàn kinh teá, ngaønh ngaân haøng
ñoùng vai tro
cuûa neàn kinh teá. Ngaønh ngaân haøng hoaït ñoäng oån ñònh, an toaøn, goùp phaàn
ñaùng keå vaøo söï phaùt trieån oån ñònh cuûa neàn kinh teá. Haïn cheá RRTD trong HÑKD
18
cuûa caùc NHTM vöøa taïo taâm lyù an taâm cho khaùch haøng, ñoàng thôøi caùc NHTM
cuõng maïnh daïn hôn trong vieäc cung caáp voán cho söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá.
– Ñoái vôùi vaán ñeà an ninh kinh teá, traät töï xaõ hoäi: neáu RRTD xaûy ra nghieâm
troïng trong HÑKD cuûa caùc NHTM coù theå gaây ra taâm lyù hoang mang cho khaùch
haøng
Ñeà taøi ñaõ heä thoáng hoaù cô sôû lí luaän nhöõng vaán ñeà cô baûn veà tín duïng vaø
ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ki
TM. Ñeà taøi ñaõ nghieân cöùu
baûn
laø caùc doanh nghieäp, toå chöùc, caù nhaân trong xaõ hoäi. Cho neân haïn cheá ôû möùc
ñoä thaáp nhaát veà RRTD vöøa taïo ñieàu kieän cho caùc NHTM chuû ñoäng trong söû duïng
nguoàn voán, vöøa taïo taâm lyù an taâm cho caùc doanh nghieäp, toå chöùc, caù nhaân vay
voán môû roäng qui moâ SXKD, taïo ra nhieàu vieäc laøm goùp phaàn oån ñònh an ninh kinh
teá, traät töï xaõ hoäi.
Keát luaän chöông I
nh doanh cuûa caùc NH
chaát, caùc hình thöùc tín duïng trong neàn KTTT, chæ ra vai troø cuûa tín duïng
ngaân haøng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Ñoàng thôøi, ñeà taøi ñaõ ñi saâu
nghieân cöùu caùc loaïi ruûi ro trong HÑKD cuûa caùc NHTM, trong ñoù coù RRTD. Ñeà
taøi ñaõ trình baøy roõ baûn chaát, caùc ñaëc ñieåm cuûa RRTD, taùc ñoäng cuûa RRTD ñeán
HÑKD cuûa NHTM vaø neâu roõ yù nghóa cuûa vieäc haïn cheá ôû möùc ñoä thaáp nhaát veà
RRTD trong HÑKD cuûa NHTM. Nhöõng noäi dung naøy laø cô sôû lí luaän quan troïng
ñeå taùc giaû tieáp tuïc nghieân cöùu chöông 2.
19
CHÖÔNG II
THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG
THÖÔNG MAÏI TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH BÌNH PHÖÔÙC
2.1 – Ñaëc ñieåm, vò trí cuûa tænh Bình Phöôùc trong söï phaùt trieån chung cuûa neàn
kinh teá quoác daân
2.1.1 – Ñieàu kieän töï nhieân
* Vò trí ñòa lyù
Bình phöôùc laø moät tænh mieàn nuùi, naèm ôû phía Taây cuûa Mieàn Ñoâng Nam
Boä vaø tieáp giaùp Taây Nguyeân; coù dieän tích töï nhieân laø 6857,35 km2; phía Ñoâng
giaùp tænh: Laâm Ñoàng vaø Ñoàng Nai; phía Taây giaùp tænh Taây Ninh vaø Campuchia;
phía Nam giaùp tænh Bình Döông; phía Baéc giaùp tænh Ñaéc noâng vaø Campuchia.
Bình phöôùc coù 240 km ñöôøng bieân giôùi vôùi nöôùc baïn Campuchia, coù ñöôøng quoác
loä 13, 14 ñi qua tænh.
* Ñaëc ñieåm ñòa hình
Ñòa hình vuøng laõnh thoå Bình phöôùc laø cao nguyeân ôû phía Baéc vaø Ñoâng
Baéc, daïng ñòa hình ñoài nuùi, thaáp daàn veà phía Taây vaø Taây Nam.
* Khí haäu
Bình phöôùc naèm trong vuøng mang ñaëc tröng khí haäu nhieät ñôùi caän xích ñaïo
gioù muøa, chia 2 muøa roõ reät, muøa möa vaø muøa khoâ. Nhieät ñoä bình quaân trong naêm
cao, ñeàu vaø oån ñònh töø 25,80 – 26,20 C, löôïng möa bình quaân naêm 2.45 mm, ñoä
aåm trung bình trong naêm 81%, höôùng gioù chuû ñaïo Taây – Taây nam vaø Baéc –
Ñoâng baéc quanh naêm ít coù baõo thuaän lôïi cho ñôøi soáng con ngöôøi vaø ñoäng thöïc
vaät.
* Ñaëc ñieåm haønh chính, xaõ hoäi:
20
Toaøn tænh coù 94 xaõ, phöôøng, thò traán thuoäc thò xaõ Ñoàng xoaøi vaø 7 huyeän
khaùc (huyeän Ñoàng Phuù, Chôn Thaønh, Loäc Ninh, Bình Long, Phöôùc Long, Buø
Ñaêng, Buø Ñoáp). Daân soá toaøn tænh ñeán cuoái naêm 2006 gaàn 838,8 ngaøn ngöôøi, maät
ñoä daân soá töông ñoái thaáp so vôùi nhöõng tænh Ñoàng Baèng ( 122 ngöôøi/ km2). Daân
soá Bình phöôùc goàm 41 daân toäc sinh soáng, trong ñoù daân toäc ít ngöôøi chieám khoaûng
20% , ngöôøi Kinh chieám ña soá vôùi khoaûng 80%.
* Taøi nguyeân thieân nhieân
– Taøi nguyeân ñaát
Tænh Bình phöôùc coù toång dieän tích töï nhieân laø 6.855,99 km2, theo phaân
loaïi ñaát coù chaát löôïng cao trôû leân coù 420.213 ha, chieám 61.17% toång dieän tích
ñaát töï nhieân, ñaát coù chaát löôïng trung bình chieám 36,78% vaø ñaát coù chaát löôïng
keùm chieám 1,15% toång dieän tích ñaát laâm nghieäp.
– Taøi nguyeân röøng
Toång dieän tích ñaát laâm nghieäp cuûa tænh Bình phöôùc chieám 351.629 ha
baèng 51,3% toång dieän tích ñaát toaøn tænh. Trong ñoù ñaát coù röøng laø 165.701 ha,
baèng 47,12% so dieän tích ñaát laâm nghieäp. Röøng cuûa tænh Bình phöôùc ñoùng vai troø
heát söùc quan troïng trong vieäc baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi cuûa vuøng Ñoâng Nam
Boä, coù taùc duïng tham gia ñieàu hoøa doøng chaûy cuûa caùc con soâng.
– Taøi nguyeân khoaùng saûn
Ñaõ phaùt hieän ñöôïc 91 moû, ñieåm quaëng, ñieåm khoaùng saûn coù tieàm naêng
trieån voïng thuoäc 4 nhoùm: nguyeân lieäu phaân boùn, kim loaïi, phi kim loaïi, ñaù quyù
vaø baùn quyù. Trong ñoù nguyeân vaät lieäu xaây döïng, cao lanh, ñaù voâi… laø loaïi
khoaùng saûn coù trieån voïng vaø quan troïng nhaát cuûa tænh.
2.1.2 – Tieàm naêng kinh teá
21
Bình phöôùc coù ñieàu kieän töï nhieân, khí haäu, ñaëc bieät laø ñaát coù chaát löôïng cao
chieám tôùi 61% dieän tích, raát phuø hôïp vôùi caùc loaïi caây coâng nghieäp coù giaù trò cao
nhö Cao Su, Ñieàu, Tieâu, Caø Pheâ vaø moät soá caây troàng haøng naêm nhö Baép, Mì,
Ñaäu, Ñoã. Ñaây laø yeáu toá cô baûn nhaèm taïo ra nguoàn nguyeân lieäu phong phuù ñeå
phaùt trieån coâng nghieäp cheá bieán, xuaát khaåu. Coù nguoàn taøi nguyeân khoaùng saûn,
trong ñoù ñaùng löu yù laø moû ñaù voâi Taø Thieát cung caáp nguyeân lieäu cho saûn xuaát xi
maêng, caolanh, ñaù xaây döïng, gaïch, ngoùi… ñaûm baûo cho nhu caàu phaùt trieån trong
tænh. Tænh coù tieàm naêng lôùn veà röøng vaø ñaát röøng coù theå phaùt trieån vaø khai thaùc coù
hieäu quaû tieàm naêng naøy.
Bình phöôùc coù vò trí ñòa lyù, coù ñieàu kieän keát caáu haï taàng tuy môùi böôùc ñaàu
hình thaønh (vieãn thoâng, ñieän, giao thoâng… ) nhöng töông ñoái thuaän lôïi cho phaùt
trieån. Bình phöôùc coù ñöôøng ñieän 500 KV ñi qua, coù thuûy ñieän Thaùc Mô coâng suaát
150 KW vaø thuûy ñieän Caàn Ñôn coâng suaát 72 KW ñang baét ñaàu xaây döïng. Veà
giao thoâng, ngoaøi caùc tuyeán noäi tænh khaù thuaän lôïi, coøn hai ñöôøng quoác loä lôùn
xuyeân suoát vaø noái lieàn tænh Bình phöôùc vôùi caùc tænh trong caû nöôùc, nöôùc baïn
Campuchia vaø ñaëc bieät laø môû ra höôùng giao löu kinh teá xaõ hoäi vôùi caùc vuøng Taây
Nguyeân vaø vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam. Ñoù laø nhöõng lôïi theá so saùnh noåi
troäi cuûa tænh, tieàn ñeà cho tænh phaùt trieån vöõng chaéc.
2.1.3 – Aûnh höôûng cuûa tænh Bình phöôùc ñeán söï phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá
Bình phöôùc laø tænh thuoäc Vuøng Kinh Teá Troïng Ñieåm Phía Nam vaø Ñoâng
Nam Boä, laø tænh bieân giôùi taây nam cuûa toå quoác giaùp vôùi Campuchia, coù ñöôøng
bieân giôùi daøi 240 km. Vò trí cöûa ngoõ phía Baéc vaø Taây baéc vuøng Ñoâng Nam Boä vaø
trung taâm khu vöïc phía nam cuûa ñaát nöôùc. Vôùi tieàm naêng veà ñaát, röøng, soâng
ngoøi… Bình phöôùc thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån ngaønh noâng – laâm nghieäp vôùi lôïi
theá troàng caây coâng nghieäp daøi ngaøy coù giaù trò kinh teá cao nhö: Cao Su, Tieâu,
Ñieàu, Caø Pheâ…
22
Toång saûn phaåm treân ñòa baøn (GDP) taêng bình quaân haøng naêm laø 13,39%,
thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi ñaït 322 USD/naêm, cô caáu kinh teá coù söï chuyeån
dòch theo höôùng taêng tyû troïng ngaønh coâng nghieäp, thöông maïi, dòch vuï, giaûm daàn
tyû troïng ngaønh noâng nghieäp. Tuy nhieân ñeán naêm 2006, tyû troïng ngaønh noâng laâm
nghieäp vaãn chieám khoaûng 54,33% ( naêm 2002 laø 61,35% ) vaø coù yù nghóa quyeát
ñònh ñeán taêng tröôûng kinh teá nhöng luoân phuï thuoäc vaøo caùc ñieàu kieän töï nhieân
(thôøi tieát, giaù caû, thò tröôøng tieâu thuï noâng saûn) cho thaáy neàn kinh teá Bình Phöôùc
vaãn döïa vaøo saûn xuaát noâng laâm nghieäp laø chuû yeáu.
Lónh vöïc coâng nghieäp töøng böôùc ñöôïc cuûng coá, coâng nghieäp taêng tröôûng vôùi
toác ñoä khaù cao, bình quaân haøng naêm laø 26,58%. Tuy nhieân ñeán naêm 2006, tyû
troïng ngaønh coâng nghieäp – xaây döïng chæ chieám khoaûng 17,83% (naêm 2002 laø
10,51% ), coâng nghieäp chöa phaùt trieån theo chieàu saâu, phaàn lôùn saûn phaåm coøn ôû
daïng sô cheá, haøm löôïng coâng ngheä thaáp.
2.2 – Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng NHTM tænh Bình phöôùc
2.2.1 – Söï hình thaønh
Naêm 1997 tænh Bình Phöôùc ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû taùch ra töø tænh Soâng
Beù. Sau 11 naêm xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng NHTM ñaõ khoâng ngöøng lôùn
maïnh veà maïng löôùi vaø hoaït ñoäng phuø hôïp vôùi ñaø phaùt trieån cuûa caùc hoaït ñoäng
kinh teá – xaõ hoäi Bình phöôùc. Caùc loaïi hình NHTM theo hình thöùc sôû höõu nhö sau:
Loaïi hình Ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc:
– Chi nhaùnh NHTM nhaø nöôùc caáp 1 coù 4 ñôn vò, goàm: Ngaân Haøng Noâng
Nghieäp & Phaùt Trieån Noâng Thoân, Ngaân Haøng Coâng Thöông, Ngaân Haøng Ñaàu Tö
Vaø Phaùt Trieån, Ngaân Haøng Chính Saùch Xaõ Hoäi, Ngaân Haøng Phaùt Trieån.
Loaïi hình Ngaân haøng Thöông maïi Coå phaàn:
– Ñeán cuoái naêm 2007, veà loaïi hình Ngaân haøng Thöông maïi Coå phaàn treân ñòa
baøn tænh Bình phöôùc goàm: Chi nhaùnh caáp 1 cuûa Ngaân Haøng Thöông Maïi Coå
23
Phaàn Saøi Goøn Thöông Tín, Ngaân Haøng Coå Phaàn Ñoâng Aù, Ngaân Haøng Coå Phaàn
Nam Aù, Ngaân Haøng Coå Phaàn An Bình, truï sôû giao dòch ñaët taïi thò xaõ Ñoàng Xoaøi.
2.2.2 – Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn tænh
Bình phöôùc
Cuøng vôùi nhöõng tín hieäu khaû quan cuûa neàn kinh teá Vieät Nam trong thôøi kyø
hoäi nhaäp WTO, hoïat ñoäng kinh doanh cuûa heä thoáng NHTM treân ñòa baøn tænh
Bình phöôùc ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån ñaùng keå, haàu heát caùc NHTM treân ñòa
baøn tænh ñaõ vöôït qua ñöôïc khoù khaên, thöû thaùch, töøng böôùc hoäi nhaäp vôùi neàn kinh
teá thò tröôøng, khaúng ñònh laø keânh daãn voán quan troïng goùp phaàn ñaùng keå cho söï
phaùt trieån kinh teá cuûa tænh Bình phöôùc.
@ Veà tình hình cung caáp caùc loaïi hình saûn phaåm, dòch vuï
Trong caùc naêm gaàn ñaây cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa tænh, ñôøi
soáng vaät chaát cuûa ngöôøi daân khoâng ngöøng ñöôïc naâng leân, caùc NHTM treân ñòa
baøn tænh ñaõ ñöa caùc saûn phaåm, dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi nhö dòch vuï thanh
toaùn theû, ruùt tieàn töï ñoäng töø maùy ATM, dòch vuï nhaän vaø chi traû kieàu hoái, dòch vuï
baûo laõnh, thanh toaùn chuyeån tieàn ñieän töû trong vaø ngoaøi nöôùc, ñaëc bieät töø
1/1/2008 phaùt trieån dòch vuï traû löông qua taøi khoaûn cuûa caùc ñôn vò haønh chính söï
nghieäp. Maëc duø dòch vuï söû duïng theû ATM ñaõ xuaát hieän treân ñòa baøn tænh, song
caùc NHTM cuõng chöa thaät söï quan taâm nhieàu ñeán saûn phaåm dòch vuï naøy. Cho
ñeán thôøi ñieåm naøy caùc NHTM coù cung caáp dòch vuï söû duïng theû ATM treân ñòa
baøn goàm: Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân, Ngaân haøng Coâng
thöông vaø Ngaân haøng coå phaàn Ñoâng aù. Caùc NHTM treân ñòa baøn lieân tuïc quaûng
baù, tieáp thò, ñeán taän nôi caùc ñôn vò haønh chính söï nghieäp ñeå giôùi thieäu, ñaëc bieät
laø caùc khu vöïc tröôøng hoïc, beänh vieän.
Maëc duø caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Bình phöôùc ñaõ coù söï quan taâm phaùt
trieån ña daïng caùc loaïi hình dòch vuï nhaèm taêng thu nhaäp, giaûm thieåu ruûi ro trong
24
kinh doanh, nhöng thu nhaäp töø dòch vuï vaãn chieám tyû troïng nhoû trong toång thu
nhaäp cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn (Ñeán 30/6/2007 laø 3,7%). Thu nhaäp töø laõi cho
vay vaãn luoân chieám tyû troïng raát cao trong toång thu nhaäp (Naêm 2002 laø 97.3%,
ñeán 30/6/2007 laø 96.3%). Ñaây laø ñieåm haïn cheá cuûa NHTM trong nöôùc noùi chung
vaø cuûa tænh Bình phöôùc noùi rieâng, vì hoaït ñoäng tín duïng luoân tieàm aån nhieàu ruûi
ro.
Bieåu 2.1 Keát quaû thu nhaäp cuûa caùc NHTM Bình phöôùc
(Giai ñoaïn 2002 – 30/6/2007)
(ÑVT: Tyû ñoàng, %)
Chæ tieâu
2002
2003
2004
2005
2006
30/6/2007
1.Toång thu nhaäp
185
246
275
481
606
485
– Taêng so naêm tröôùc
61
29
206
125
– % Taêng so naêm tröôùc
33.0%
11.8%
74.9% 26.0%
2. Thu laõi cho vay
180
239
267
471
588
467
– Tyû leä/Toång thu nhaäp
97.3%
97.2%
97.1%
97.9% 97.0%
96.3%
– Taêng so naêm tröôùc
59
28
204
117
– % Taêng so naêm tröôùc
32.8%
11.7%
76.4% 24.8%
3.Thu dòch vuï
5
7
8
10
18
18
– Tyû leä/Toång thu nhaäp
2.7%
2.8%
2.9%
2.1%
3.0%
3.7%
– Taêng so naêm tröôùc
2
1
2
8
– % Taêng so naêm tröôùc
40.0%
14.3%
25.0% 80.0%
Nguoàn: NHNNVN chi nhaùnh tænh Bình phöôùc
