z
LUẬN VĂN:
Một số giảI pháp nhằm đẩy mạnh nghiệp vụ
giao nhận vận chuyển hàng hoá xuất nhập
khẩu bằng đừòng hàng không ở Công ty
VINATRANCO
Phần nói đầu
Thương mại và vận tải là hai lĩnh vực có mối quan hệ khăng khít và tương hỗ lẫn
nhau. Vận tải đẩy nhanh quá trình trao đổi giao lưu hàng hoá giữa các khu vực và trên
phạm vi thế giới còn thương mại là đIều kiện để vận tải ra đời phát triển.
Trong những năm gần đây với chính sách mở cửa và đổi mới kinh tế, cùng với
các ngành kinh tế khác, ngành vận tải nói chung và vận tải hàng không nói riêng đã có
những bước tiến nhảy vọt. Mạng lưới vận tải hàng không nội địa được phủ kín, nhiều
đường bay quốc tế được mở rộng và nâng cấp. Nhờ đó khối lượng hàng hoá xuất nhập
khẩu bằng đường không đã tăng lên đáng kể, kim ngạch buôn bán giữa Việt Nam và
các nước ngày càng tăng nhanh, thị trường được mở rộng, thương mại quốc tế ngày
càng phát triển.
Là một trong những Công ty có uy tín trong lĩnh vực giao nhận hàng hoá xuất
nhập khẩu bằng đường không, VINATRANCO đã và đang từng bước củng cố và phát
triển hoạt động kinh doanh của mình để có thể đáp ứng tốt nhất những yêu cầu của
khách hàng, cạnh tranh để tồn tại, đứng vững trong nền kinh tế thị trường và góp phần
phục vụ cho hoạt động kinh tế đối ngoạI của đất nước.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng song tình hình kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng
hoá xuất nhập khẩu bằng đường hàng không ở VINATRANCO vẫn chưa thực sự đạt
hiệu quả tối ưu, bằng chứng là gần đây Công ty đã phải bù lỗ cho một số lô hàng. Vậy
nguyên nhân là do đâu ? và phải có biện pháp khắc phục, rút kinh nghiệm như thế nào
trong những lô hàng tới ?.
Nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động giao nhận đường không đối với sự
phát triển của nền kinh tế đất nước nói chung và ở VINATRANCO nói riêng, qua một
thời gian trực tiếp tìm hiểu hoạt động kinh doanh nghiệp vụ giao nhận hàng không ở
VINATRANCO, em đã chọn đề tài:
“Một số giảI pháp nhằm đẩy mạnh nghiệp vụ giao nhận vận chuyển hàng
hoá xuất nhập khẩu bằng đừòng hàng không ở Công ty VINATRANCO”.
Với mong muốn tự hoàn thiện kiến thức thực tế cho bản thân đồng thời đóng
góp một phần nhỏ bé cho sự phát triển của Công ty.
Ngoài phần nói đầu và kết luận, luận văn tốt nghiệp của em gồm 3 chương:
Chương I : Khái quát về dịch vụ giao nhận hàng hoá xuất nhập khẩu chuyên chở
bằng đường không.
Chương II : Thực trạng về hoạt động giao nhận hàng hoá xuất nhập khẩu chuyên
chở bằng đường không ở VINATRANCO.
Chương III : Một số biện pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động giao nhận hàng hoá
xuất nhập khẩu chuyên chở bằng đường không ở VINATRANCO .
Đây thực sự là vấn đề phức tạp đối với một doanh nghiệp Thương mại nói
chung cũng như với bản thân cá nhân em nói riêng. Chính vì vậy về nội dung bài viết
và kỹ năng trình bày chắc chắn sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết. Em rất mong
nhận được sự chỉ bảo, góp ý của các thầy cô giáo để giúp em hoàn thiện kiến thức
phục vụ cho quá trính công tác sau này.
Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo Nguyễn Văn Tuấn cùng các cô chú, các
anh chị làm việc tại Công ty VINATRANCO đã hướng dẫn và giúp đỡ em trong quá
trình hoàn thiện luận văn này.
Chương I
KháI quát về dịch vụ giao nhận hàng hoá xuất nhập khẩu chuyên chở bằng đường
không.
I.Khái niệm chung về giao nhận.
1. Giao nhận và vai trò của giao nhận trong Thương mạị quốc tế
a. Khái niệm giao nhận.
Vận chuyển hàng hoá quốc tế là một bộ phận cấu thành quan trọng của buôn
bán quốc tế là một khâu không thể thiếu được trong quá trình lưu thông nhằm đưa
hàng hoá từ nơi sản xuất đến nơi tiêu dùng. Vậy dịch vụ giao nhận là gì ?
“Dịch vụ giao nhận hàng hoá là hành vi Thương mại, theo đó người làm dịch
vụ giao nhận hàng hoá nhận hàng từ người gửi, tổ chức vận chuyển , lưu kho, lưu bãi,
làm các thủ tục giấy tờ và các dịch vụ khác có liên quan để giao hàng cho người nhận
theo sự uỷ thác của chủ hàng, của người vận tải hoặc người làm dịch vụ giao nhận
khác ( gọi chung là khách hàng) – Điều 136 Luật Thương mại ” .
Trước kia, việc giao nhận có thể do người gửi hàng( nhà xuất khẩu) người
nhận hàng (nhà nhập khẩu ) hay do người chuyên chở đảm nhiệm và tiến hành. Tuy
nhiên, cùng với sự phát triển của buôn bán quốc tế phân công lao động quốc tế với
mức độ và qui mô chuyên môn hoá ngày càng cao, giao nhận cũng dần dần được
chuyên môn hóa, do các tổ chức, các ngiệp đoàn giao nhận chuyên nghiệp tiến hành và
giao nhận đã chính thức trở thành một Nghề.
Nghề giao nhận trên thế giới đã ra đời cách đây khoảng 500 năm. Năm 1552,
hãng VANSAI đã ra đời ở BADILAY, Thuỵ Sĩ làm công việc giao nhận và kiêm cả
việc vận tải hàng hoá.
Như vậy, nói một cách ngắn gọn: Dịch vụ giao nhận là một dịch vụ liên quan đến
quá trình vận tải nhằm tổ chức việc vận chuyển hàng hoá từ nơi nhận hàng đến nơi
giao hàng.
b. Vai trò của giao nhận đối với sự phát triển của Thương mại quốc tế.
Trong xu thế quốc tế hoá đời sống xã hội hiện nay, cũng như là sự mở rộng giao lưu
hợp tác thương mại giữa các nước, đã khiến cho giao nhận ngày càng có vai trò quan
trọng. Điều này được thể hiện ở :
+ Giao nhận tạo điều kiện cho hàng hoá lưu thông nhanh chóng, an toàn và tiết
kiệm mà không có sự tham gia hiện diện của người gửi cũng như người nhận vào tác
ngiệp.
+ Giao nhận giúp cho người chuyên chở đẩy nhanh tốc độ quay vòng của các
phương tiện vận tải, tận dụng được một cách tối đa và có hiệu quả dung tích và tải
trọng của các phương tiện vận tải, các công cụ vận tải, cũng như các phương tiện hỗ
trợ khác.
+ Giao nhận làm giảm giá thành hàng hoá xuất nhập khẩu.
+ Bên cạnh đó, giao nhận cũng giúp các nhà xuất nhập khẩu giảm bớt các chi phí
không cần thiết như chi phí xây dựng kho tàng bến bãi của người giao nhận hay do
người giao nhận thuê, giảm chi phí đào tạo nhân công.
2. Người giao nhận
a. Khái niệm về người giao nhận
Người giao nhận là người thực hiện các dịch vụ giao nhận theo sự uỷ thác của
khách hàng hoặc người chuyên chở. Nói cách khác, người kinh doanh các dịch vụ giao
nhận gọi là người giao nhận. Người giao nhận có thể là chủ hàng (khi anh ta tự đứng ra
thực hiện các công việc giao nhận cho hàng hoá của mình), là chủ tàu ( khi chủ tàu
thay mặt người chủ hàng thực hiện các dịch vụ giao nhận ), công ty xếp dỡ hay kho
hàng hoặc người giao nhận chuyên nghiệp hay bất kỳ một người nào khác thực hiện
dịch vụ đó.
Theo Liên đoàn quốc tế các Hiệp hội giao nhận FIATA: “Người giao nhận là
người lo toan để hàng hoá được chuyên chở theo hợp đồng uỷ thác và hành động vì lợi
ích của người uỷ thác mà bản thân anh ta không phải là người chuyên chở. Người giao
nhận cũng đảm nhận thực hiện mọi công việc liên quan đến hợp đồng giao nhận như
bảo quản, lưu kho trung chuyển, làm thủ tục hảI quan, kiểm hoá …”
b. Đặc trưng của người giao nhận.
+ Người giao nhận hoạt động theo hợp đồng uỷ thác ký với chủ hàng bảo vệ lợi
ích của người chủ hàng.
+ Người giao nhận lo liệu vận tải nhưng không phảI là người chuyên chở. Anh
ta cũng có thể có phương tiện vận tải, có thể tham gia chuyên chở nhưng đối với với
hàng hoá, anh ta chỉ là người giao nhận ký hợp đồng uỷ thác giao nhận, không phải là
người chuyên chở.
+ Cùng với việc tổ chức vận tải người giao nhận còn làm nhiều việc khác trong
phạm vi uỷ thác của chủ hàng để đưa hàng từ nơi này đến nơi khác theo những điều
khoản đã cam kết.
c. Vai trò của người giao nhận
* Vai trò truyền thống của người giao nhận trong Thương mại quốc tế (người
giao nhận với vai trò là đại lý, môi giới )
Khởi đầu người giao nhận chỉ làm đại lý thực hiện một số công việc do các nhà
xuất nhập khẩu uỷ thác, thay mặt cho họ như xếp dỡ, lưu kho hàng hoá, làm thủ tục hải
quan, lo liệu vận tảI nội địa, làm thủ tục thanh toán tiền hàng…
Sau này do sự mở rộng của Thương mại quốc tế và sự phát triển của các
phương thức vận tải phạm vi dịch vụ giao nhận đã được mở rộng thêm. Ngày nay,
người giao nhận không chỉ làm các thủ tục hải quan hoặc thuê tàu mà còn cung cấp
dịch vụ trọn gói về toàn bộ quá trình vận tải và phân phối hàng hoá.
Khi mới ra đời, vai trò truyền thống của người giao nhận chỉ thể hiện ở trong
nước. Hầu hết các hoạt động của người giao nhận đều chỉ diễn ra trong đất nước họ.
Tại đó người giao nhận tham gia vào các hoạt động xuất nhập khẩu bằng một việc
hoàn tất thủ tục hải quan cho hàng hoá vào nước nhập khẩu với vai trò là một môi giới
hảI quan. Mặt khác, người giao nhận hoàn tất thủ tục hải quan cho hàng hoá xuất khẩu
và dành chỗ cho hàng trong vận tảI quốc tế hoặc lưu cước với hãng tàu ( trường hợp
chuyển chỗ bằng đường biển) với chi phí cho người xuất khẩu hoặc nhập khẩu chịu
tuỳ thuộc vào đIều kiện thương mại được chọn trong hợp đồng mua bán. Tại một số
nước như pháp, mỹ hoạt đọng của người dao nhận yêu cầu phải có giấy phép làm môi
giới hải quan. Trước đây người dao nhận không đảm nhận tránh nhiệm của người
chuyên chở, anh ta chỉ hoạt động như một cầu nối giữa chủ hàng và người chuyên chở
hoặc là một chung gian môi giới.
Khi người giao nhận đóng vai trò đại lý, nhiệm vụ của anh ta chủ yếu là do
khách hàng qui định. Những nhiệm vụ này thường được quy định trong luật tập tục về
đại lý hoặc lật dân sự về uỷ quyền tuy nhiên, những quy định này không còn nhấn
mạnh vào vấn đề dao nhận nữa và đIều kiện hoàn cảnh cũng khác nhau.
Quyền hạn của người của người dao nhận khi đóng vai trò là đại lý theo đIều
kiện kinh doanh tiêu chuẩn quy ước chung của FIATA, người giao nhận có quyền :
+ Tự do lựa chọn người ký hợp đồng phụ và tuỳ ý quyết định sử dụng những
phương tiện và tuyến đường vận tải thông thường.
+ Cần giữ hàng hoá để đảm bảo được thanh toán những khoản tiền khách hàng
nợ.
Mặc dù người dao nhận có các quyền của người đại lý đối với chủ của mình,
những quyền này không thực sự đủ để bảo vệ cho họ trong thực tế giao nhận hiện đại
ngày nay. Vì lý do đó tốt hơn hết là người giao nhận nên giao dịch theo những đIều
kiện và điều khoản đã biết và những điều kiện kinh doanh tiêu chẩu của các hiệp hội
giao nhận quốc gia
– Nghiã vụ của người dao nhận với tư cách là đại lý. Theo điều kiện kinh doanh
tiêu chuẩn quy ước trung của FIATA, người dao nhận phải:
+ Thực hiện sự uỷ thác của khách hàng với một sự quan tâm hợp lý nhằm bảo
vệ lợi ích của khách hàng.
+ Tổ chức và lo liệu vận chuyển hàng hoá được uỷ thác theo sự chỉ dẫn của
khách hàng.
Trách nhiệm của người vận tải với tư cách là người đại lý. Là đại lý người
giao nhận chỉ chịu trách nhiệm đối với những lỗi của bản thân mình hoặc người làm
công cho mình.
* Trách nhiệm đối với khách hàng.
+ Người giao nhận phải chịu trách nhiệm đối với khách hàng về những mất
mát hoặc hư hỏng vật chất về hàng hoá nếu mất mát hoặc hư hỏng là do lỗi của anh ta
hoặc người làm người làm công của anh ta. Mặc dù theo những điều kiện kinh doanh
tiêu chuẩn, người dao nhận không phải chịu chách nhiệm về những tổn thất hoặc hậu
quả gián tiếp nhưng ngươì giao nhận nên bảo hiểm cả những rui ro đó vì khách hàng
vẫn có thể khiếu nại.
+ Người giao nhận phải chịu chách nhiệm đối với khách hàng về những lỗi
lầm về nghiệp vụ: người dao nhận hoặc người làm công của anh ta có thể có lỗi lầm
hoặc sơ suất không phải do cố ý nhưng gây thiệt hại về tài chính cho khách hàng của
mình.
Ví dụ :
+ Giao hàng trái với chỉ dẫn: giao hàng không đúng như chỉ dẫn của khách hàng.
+ Quên mua bảo hiểm bảo hiểm mà khách hàng đã có chỉ thị mua.
+ Sai sót khi làm thủ tục hảI quan gây nên chậm trễ về khai hải quan hặc gây tổn
thất cho khách hàng.
+ Gửi hàng sai địa chỉ: chuyển hàng đến sai địa điểm.
+ Tái xuất hàng mà không tuân theo những thủ tụch cần thiết để xin hoàn thuế
gây thiệt hại cho khách hàng, không thông báo hoặc thông báo không kịp thời cho
người nhận hàng về thời gian giao hàng, giao hàng mà không thu tiền của chủ hàng.
+ Giao hàng thiếu mà không có giám định của hải quan hoặc của vinacontrol.
Đối với việc giao hàng chậm mặc dù người giao nhận thường không ràng buộc
mình phải giao hàng vào một ngày nhất định tại nơi đến và không nhận trách nhiệm về
việc giao hàng chậm song xu hướng hiện nay là chấp nhận một mức độ trách nhiệm
vừa phải về sự chậm trễ quá đáng ; giới hạn bằng số tiền cước phải trả cho hàng chậm
giao.
* Trách nhiệm đối với hải quan
Hầu hết ở tất cả các quốc gia người giao nhận có giấy phép được tiến hành công
việc khai hải quan phải chịu trách nhiệm trước cơ quan hải quan về sự tuân những qui
định hải quan về sự khai báo đúng về trị giá số lượng và tên hàng nhằm tránh thất thu
cho chính phủ. Nếu vi phạm những qui định này người giao nhận có thể sẽ phải chịu
phạt tiền mà tiền phạt đó không đòi lại được từ phía khách hàng.
* Trách nhiệm đối với bên thứ ba
Người giao nhận dễ bị bên thứ ba chẳng hạn như công ty bốc xếp, cơ quan
cảng…. Là những người có liên quan đến hàng hoá trong quá trình chuyên chở, khiếu
nại về:
+ Tổn thất vật chất về tài sản của bên thứ ba và hậu quả của tổn thất đó.
+ Người của bên thứ ba bị chết, bị thương hoặc ốm đau và hậu quả của việc đó.
Về chi phí, người giao nhận phải ghánh chịu mọi chi phí trong quá trình đIều tra,
khiếu nại để bảo vệ quyền lợi cho mình và hạn chế tổn thất như chi phí giám định, chi
phí pháp lý, phí lưu kho thậm chí nếu người giao nhận không phải chịu trách nhiệm
anh ta cung không thể được phía bên kia bồi thường lại.
* Trường hợp miễn trách.
Như đã nói ở trên, người dao nhận chỉ chịu trách nhiệm đối với những lỗi hoặc
sơ suất của bản thân hoặc của người làm công của mình. Anh ta không chịu trtách
nhiệm đối với những hành vi hay sơ suất của bên thứ ba, chẳng hạn như người chuyên
chở, người nhận lại dịch vụ dao nhận miễn là anh ta đẫ biểu hiện một sự cần mẫn hợp
lý trongviệc lựa chọn bên thứ ba đó.
Quyền hạn,nghĩa vụ và trách nhiệm của người dao nhận khi đóng vai trò là môi
giới.
Với vai trò môi giới, người giao nhận chỉ là một trung gian giữa các khách hàng
là chủ hàng hặc chuyên chở. Anh ta chỉ thực hiện nhiệm vụ như một chiếc cầu nối
giữa các khách hàng là chủ hàng hoặc người chuyên chở với nhau và nhờ đó anh ta
được hưởng phí môi giới hoặc tiền thửơng của khách hàng. Trách nhiệm của người
giao nhận trong vai trò môi giới này nói chung rất thấp và hầu như không đáng kể.
Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, người giao nhận làm môi giới nhưng lại nhận
được sự uỷ thác của khách hàng để hành động thay mặt họ trong một giới hạn nhất
định.
Khi đó người giao nhận trở thành như một đại lý có quyền hạn nghĩa vụ và trách
nhiệm của người đại lý đã đề cập ở phần trên.
* Vai trò mới của người giao nhận
Ngoài những vai trò đã nêu ở phần trên, người giao nhận còn có những vai trò
mới phát sinh thêm trong quá trình thực hiện nghiệp vụ giao nhận của mình.
Người giao nhận với vai trò là người chuyên chở.
Khi người giao nhận đã cung cấp dịch vụ vận tải, tức là nhận chuyên chở hàng
hoá từ một đIểm này tới một địa đIểm khác dù bằng phương tiện của mình hay thuê
của người khác anh ta không còn đóng vai trò là đại lý nữa mà đóng vai trò là một
người chuyên chở một bên chính của hợp đồng. Do đó anh ta không được lợi dụng
những quyền bảo vệ và giới hạn trách nhiệm dành cho đại lý nữa mà phải có trách
nhiệm thực hiện hợp lý toàn bộ quá trình vận tải và chịu trách nhiệm về tổn thất hàng
hoá dù là do nỗi của mình hay do hành vi hoặc khuyết điểm của người làm công hay
đại lý của mình.
Nếu người giao nhận tự đứng ra vận chuyển hàng hoá và thực hiện các dịch vụ
giao nhận khác bằng phương tiện của mình hoặc thuê của người khác thì anh ta được
gọi là người chuyên chở thực sự. Trường hợp theo hợp đồng với khách hàng, anh ta là
người chuyên chở nhưng nhưng khi ký các hợp đồng phụ – thuê người chuyên chở
hoặc người khác thực hiện các dịch vụ giao nhận ( người nhận lại dịch vụ giao nhận)
thì anh ta được gọi là người chuyên chở theo hợp đồng. Nhưng dù là người chuyên chở
thực tế hay chuyên chở theo hợp đồng thì người giao nhận vẫn mang địa vị của người
chuyên chở.
Người giao nhận đóng vai trò là người chuyên chở trong các trường hợp : anh
ta cung cấp dịch vụ gom hàng (gọi là người gom hàng ), dịch vụ vận tảI đa phương
thức (gọi là người kinh doanh vận tải đa phương thức ) hoặc anh ta cung cấp dịch vụ
vận tải trọn gói (tự vận chuyển bằng các phương thức vận tải khác nhau và cá dịch vụ
để thực hiện quá trình vận chuyển đó ) Hay nói cách khác người gom hàng và người
kinh doanh vận tải đa phương thức thực chất cũng chính là người chuyên chở. Tuy
nhiên với vai trò là người gom hàng hoặc người kinh doanh vận tải đa phương thức,
người giao nhận có những đặc trưng riêng do những dịch vụ này mang những đặc
đIểm riêng biệt – không giống những dịch vụ vận tải thông thường.
Vận tải đa phương thức là gì ?
Hiểu một cách đơn giản, vận tải đa phương thức (còn gọi là vận tải liên hợp) là
việc hàng hoá được tiến hành bằng ít nhất hai phương thức vận tải.
Vận tải đa phương thức quốc tế ?
Là một phương thức vận tải trong đó hàng hoá được vận chuyển bằng hai hay
nhiều phương thức vận tảI khác nhau trên cơ sở môt hợp đồng vận tải đa phương thức,
một chứng từ vận tải, một chế độ trách nhiệm và chỉ một người chịu trách nhiệm về
hàng hoá trong suốt hành trình chuyên chở từ một địa đIểm nhận hàng để chở ở nước
này đến một địa đIểm giao hàng ở nước khác.
Ưu điểm nổi bật của vận tải đa phương thức là khả năng vận tải từ cửa đến cửa
gọi là vận tải đi suốt thông qua việc sử dụng những công nghệ mới nhất trong vận tải
và thông tin, một đầu mối duy nhất, một chứng từ duy nhất, những thủ tục xuất nhập
khẩu và hải quan đơn giản nhất nhằm giảm tới mức thấp nhất chi phí bỏ ra đảm bảo
tính an toàn của hàng hoá và khả năng giao hàng kịp thời.
Trong vận tải đa phương thức chỉ một người chịu trách nhiệm về hàng hoá trong
toàn bộ hành trình – đó là người kinh doanh vận tảI đa phương thức. Theo Công ước
của Liên Hợp Quốc về chuyên chở hàng hoá và vận tải đa phương thức quốc tế 1980
thì : “ Người kinh doanh vận tải đa phương thứclà bất kỳ người nào tự mình hoặc
thông qua người khác ký kết một hợp đồng vận tải đa phương thức và hoạt động như
một bên chính chứ không phải đại lý hoặc thay mặt cho người gửi hàng hayngười tham
gia vận tải đa phương thức”.
Như vậy người tổ chức quá trình vận tải đa phương thức là người duy nhất chịu
trách nhiệm trước chủ hàng trong toàn bộ quá trình vận tải đa phương thức với tư cách
là người chuyên chở chứ không phải là đại lý.
Cũng như người chuyên chở, người kinh doanh vận tải đa phương thức có thể tự
mình thực hiện việc chuyên chở hoặc có thể thuê người khác thực hiện một phần hoặc
toàn bộ hợp đồng vận tải đa phương thức.
Nghiệp vụ của người kinh doanh vận tải đa phương thức phụ thuộc vào mức độ
mức độ yêu cầu gửi hàng của khách hàng và khả năng thực tế của người kinh doanh
vận tải đa phương thức. Người kinh doanh vận tải đa phương thức có thể đảm nhận
toàn bộ công việc vận chuyển từ kho đến kho, kể cả việc đóng hàng vào container,
niêm phong kẹp chì container, giám định hàng hoá, lo liệu thủ tục hải quan… nhưng
cũng có thể chỉ đảm nhận từ trạm gửi hàng lẻ container đến trạm gửi hàng lẻ cho
khách hàng hoặc từ trạm gửi hàng lẻ đến kho của người giao nhận và ngược lại.
Nhưng dù việc thực hiện của nghiệp vụ vận tảI đa phương thức ở mức độ nào thì khi
đóng vai trò là người kinh doanh vận tải đa phương thức người giao nhận cũng có
quyền hạn nghĩa vụ và trách nhiệm như một người kinh doanh vận tải đa phương thức,
người giao nhận cũng có quyền hạn, nghĩa vụ và trách nhiệm như một người kinh
doanh vận tảI và cũng phát hành các chứng từ vận tải đa phương thức.
–
Người giao nhận với vai trò là người gom hàng.
Trong chuyên chở hàng hoá nói chung và đặc biệt là là trong chuyên chở hàng
hoá bằng container, dịch vụ gom hàng là không thể thiếu được. Gom hàng là việc tập
hợp những lô hàng lẻ từ nhiều người gửi hàng ở cùng một nơI đi thành những lô hàng
nguyên để gửi và giao cho cho một hoặc nhiều người nhận ở cùng một nơi đến.
Hàng lẻ là những lô hàng nhỏ không để đóng trong một container hoặc là những
lô hàng lớn nhưng có nhiều người gửi và nhiều người nhận.
Hàng nguyên là những lô hàng đủ lớn để đóng trong một hoặc nhiều container và
thường chỉ có một người gửi và một người nhận.
Người kinh doanh dịch vụ gom hàng gọi là người gom hàng – được tiến hành
theo quy trình sau:
+ Người gom hàng nhận các lô hàng lẻ từ nhiều người gửi hàng tại trạm giao
nhận đòng gói hàng lẻ.
+ Người gom hàng, tập hợp các lô hàng lẻ đó thành các lô hàng nguyên, kiểm tra
hải quan và đóng gói hàng lẻ.
+ Người gom hàng gửi các container này bằng đường biển, dường sắt hoặc
đường hàng không … cho đại lý của mình tại nơi đến.
+ Đại lý của người gom hàng ở nơi đến nhận các container này, dỡ hàng ra và
giao cho những người nhận tại các trạm giao nhận và đóng gói hàng lẻ.
Việc gom hàng mang lại lợi ích cho tất cả các bên có liên quan như người xuất
khẩu, người gửi hàng, người chuyên chở, người giao nhận và cho cả nền kinh tế quốc
dân.
– Đối với người xuất khẩu :
+ Người gửi hàng được hưởng lợi do họ được hưởng giá cước trả cho người gom
hàng thấp hơn giá cước mà họ thường phảI trả cho người chuyên chở. Điều này dặc
biệt có lợi cho những chủ hàng nhỏ chưa có cơ sở kinh doanh vững chắc và chưa đủ
sức mạnh để có lợi thế trong thương lượng giá cước với các hãng tàu biển, hàng
không, đường sắt…
+ Người gửi hàng cảm thấy thuận lợi khi người giao nhận làm dịch vụ gom hàng
có thể gửi hàng đi tất cả các tuyến hơn là khi liên hệ với nhiều hãng chuyên chở mà
mỗi hãng chỉ kinh doanh trên một tuyến đường nhất định.
+ Người gom hàng thường cung cấp các dịch vụ vận tải từ cửa đến cửa và dịch
vụ phân phối – là những dịch vụ mà người chuyên chở và các hãng tàu thường không
làm.
– Đối với người chuyên chở
+ Người chuyên chở tiết kiệm được giấy tờ, chi phí và thời gian do không phải
giải quyết các lô hàng lẻ.
+ Tận dụng hết khả năng chuyên chở vì người gom hàng đã gom hàng đóng đầy
các container và giao nguyên các container.
+ Không phải lo bị thất thu tiền cước từ các chủ hàng lẻ, người gom hàng chịu
trách nhiệm thu ở người gửi hàng lẻ và đứng ra trực tiếp trả cho người chuyên chở coi
như họ là chủ hàng của toàn bộ lô hàng lẻ.
– Đối với người giao nhận
Về tài chính, người giao nhận khi đóng vai trò là người gom hàng thì được hưởng
chênh lệch giữa tổng số tiền cước thu ở những ngươì gửi hàng lẻ với số tiền cước phải
trả do người chuyên chở tính giá cước theo cước hàng nguyên thấp hơn.Người gom
hàng cũng thường được hưởng gia cước ưu đãi mà các hãng tàu và người chuyên chở
khác dành cho họ vì họ luôn có khối lượng hàng hoá lớn hơn và thường xuyên hơn để
gửi.
Gom hàng không những đã tăng thu cho người giao nhận mà còn giảm cghi phí
cho người gửi hang do đó làm giảm giá thành xuất khẩu, tăng sức cạnh tranh trên thị
trường quốc tế, thúc đẩy sự phát triển của cả nền kinh tế quốc dân.
Khi đóng vai trò là người gom hàng, người giao nhận nhân danh mình thực hiện
dịch vụ gom hàng và cập vận đơn gom hàng của mình. Đối với người có hàng gửi,
người gom hàng coi như là người chuyên chở nhưng đối với người chuyên chở thực sự
anh ta lại là người gửi hàng. Những người gửi hàng lẻ và nhận hàng lẻ không trực tiếp
gửi hàng từ người chuyên chở thực sự. Trong kinh doanh, dịch vụ gom hàng người
giao nhận thực chất là “ mua buôn” chỗ xếp hàng của người chuyên chở để bán lẻ cho
những người gửi hàng lẻ và hưởng chênh lệch từ việc buôn bán đó.
Về nguyên tắc, khi cung cấp dịch vụ gom hàng,người giao nhận phải đóng vai trò
là người chuyên chở vì anh ta đã cam kết vận chuyển hàng hoá từ một nơI này đén một
nơi khác. Do vận đơn gom hàng chưa được phòng thương mại quốc tế thông qua và có
nội dung không thống nhất trên toàn thế giới nên có những lúc người gom hang chỉ
đóng vai trò là đại lý.Vì vậy trong hoạt động của mình, người gom hàng có thể đóng
vai trò là người chuyên chở hoặc chỉ là đại lý thuần tuý tuỳ thuộc vào quy định của
vận đơn mà họ cấp cho khách hàng. Nếu người giao nhận làm dịch vụ gom hàng và
cấp vận đơn vận tải đa phương thức thì anh ta luôn đóng vai trò là người chuyên chở.
Khi cung cấp dịch vụ gom hàng, người giao nhận có thể sử dụng dịch vụ vận tải
của những người chủ các phương tiện vận tải thuộc các phương thức vận tải khác nhau
(đường biển, đường bộ, đường sắt, đường không).Trong trường hợp này nêu người
giao nhận đóng vai trò là người chuyên chở thì anh ta là người chuyên chở theo hợp
đồng đối với chủ hàng và là người gửi hàng đối với người chuyên chở thực tế.
Người giao nhận với tư cách là người gom hàng ,khi đóng vai trò là người
chuyên chở, không những phảI chịu trách nhiệm về hành vi, lỗi lầm của mình mà còn
phải chịu trách nhiệm về những tổn thất của hàng hoá xảy ra khi hàng hoá còn thuộc
phạm vi trách nhiệm của người chuyên chở thực tế. Người giao nhận, đặc biệt ở những
nước có đIều kiện kinh doanh tiêu chuẩn đã chấp nhận trách nhiệm đó. Họ vẫn tiếp tục
coi mình chỉ là đại lý, chỉ chịu nhận trách nhiệm phù hợp với vai trò đại lý và ghi rõ
điều này trong vận đơn gom hàng của mình.
Trong trường hợp vận tải hàng không, trách nhiệm của người gom hàng chưa
chấm dứt khi anh ta giao hàng cho hãng hàng không ở sân bay đi mà còn cho đến khi
hãng hàng không đã trả hàng ở nơi đến và nếu có yêu cầu thì cho đến khi giao hàng
cho người nhận cuối cùng.
Tóm lại với đà phát triển mạnh mẽ của vận tải và buôn bán quốc tế, các dịch vụ
giao nhận ngày càng mở rộng và đã trở thành một ngành dịch vụ hiện đại, có quy mô
lớn và tổ chức chặt chẽ ở các nước có nền kinh tế phát triển.
3. Phạm vi các dịch vụ giao nhận .
Trừ một số trường hợp bản thân người gửi hàng/người nhận hàng muốn tự mình
tham gia bất cứ khâu thủ tục và chứng từ nào đó, còn thông thường, người giao nhận
thay mặt anh ta lo liệu quá trình vận chuyển hàng hoá qua các công đoạn. Người giao
nhận có thể làm các dịch vụ trực tiếp hay thông qua những người kí hợp đồng phụ hay
những đại lý mà họ thuê, người giao nhận cũng sử dụng những đại lý của họ ở nước
ngoài. Những dịch vụ này bao gồm :
a) Thay mặt người gửi hàng (người xuất khẩu).
Theo những chỉ dẫn của người gửi hàng người giao nhận sẽ:
+ Chọn tuyến đường, phương thức vận tải và người chuyên chở thích hợp + Lưu
cước với người chuyên chở đã chọn lọc .
+ Nhận hàng và cấp chứng từ thích hợp như :giấy chứng nhận hàng của người
giao nhận, giấy chứng nhận chuyên chở của người giao nhận …
+ Nghiên cứu những điều khoản trong tín dụng thư và tất cả những luật lệ của
chinh phủ áp dụng cho việc giao hàng ở nước xuất khẩu, nước nhập khẩucũng như ở
bất cứ nước quá cảnh nào và chuẩn bị những chứng từ cần thiết.
+ Đóng gói hàng hoá (trừ phi việc này do người gửi hàng làm trước khi giao
nhận) có tính đến tuyến đường, phương thức vận tải, bản chất của hàng hoá và những
luật lệ áp dụng nếu có, ở nước xuất khẩu, nước quá cảnh và nước gửi hàng đến.
+ Lo liệu việc lưu kho hàng hoá nếu cần.
+ Cân đo hàng hoá.
+ Lưu ý người gửi hàng cần phải mua bảo hiểm và nếu người gửi hàng yêu cầu
thì mua bảo hiểm cho hàng.
+ Vận chuyển hàng hoá đến cảng, lo liệu khai báo hải quan, lo các thủ tục chứng
từ liên quan và giao hàng cho người chuyên chở.
+ Lo việc giao dịch ngoại hối (nếu có).
+ Thanh toán phí và những phí khác bao gồm cả tiền cước.
+ Nhận vận đơn đã ký của người chuyên chở, giao cho người gửi hàng.
+ Thu xếp việc chuyển tải trên đường (nếu cần).
+ Giám sát việc vận chuyển hàng hoá trên đường đưa tới người nhận hàng thông
qua nhưng mối liên hệ người chuyên chở và đại lý của người giao nhận ở nước ngoài.
+ Ghi nhận những tổn thất của hàng hoá nếu có.
+ Giúp đỡ người gửi hàng tiến hành khiếu nại người chuyên chở về những tổn
thất của hàng hoá (nếu có).
b.Thay mặt người nhận hàng(người nhập khẩu).
Theo những chỉ dẫn giao hàng của người nhập khẩu người giao nhận sẽ:
+ Thay mặt người nhận hàng giám sát việc vận chuyển hàng hoá từ khi người
nhận hàng lo liệu vận tải hàng.
+ Nhận và kiểm tra tất cả chứng từ liên quan đến việc vận chuyển hàng hoá.
+ Nhận hàng của người chuyên chở và thanh toán cước(nếu cần).
+ Thu xếp việc khai báo hải quan và trả lệ phí thức và những chi phí khác cho
hảI quan và những nhà đương cục khác.
+ Thu xếp việc lưu kho quá cảnh (nếu cần).
+ Giao hàng đã làm thủ tục hải quan cho người nhận hàng.
+ Nếu cần giúp đỡ người nhận hàng tiến hành khiếu nại đối với người chuyên
chở về những tổn thất của hàng hoá nếu có.
+ Giúp người giao nhận hàng trong việc lưu kho và phân phối nếu cần.
c. Những dịch vụ khác
Ngoài những dịch vụ đã nêu ở trên, người giao nhận cũng có thể làm một số
những dịch vụ khác nảy sinh trong quá trình chuyên chở và cả những dịch vụ đặc biệt
khác như gom hàng (tập hợp những lô hàng lẻ lại) có liên quan đến hàng công trình:
công trình chìa khoá trao tay (cung cấp thiết bị, xưởng … sẵn sàng vận hành)…vv
Người giao nhận cũng có thể thông báo khách hàng của mình về nhu cầu tiêu
dùng, những thị trường mới, tình hình cạnh tranh, chiến lược xuất khẩu, những điều
khoản thích hợp cần đưa vào hợp đồng mua bán ngoại thương và tóm lạI tất cả những
vấn đề có liên quan đến công việc kinh doanh của anh ta.
Bảng 1 Những dịch vụ được người giao nhận thực hiện
Tư vấn/ cố vấn về :
Đóng gói – Lựa chọn nguyên liệu để sử dụng
Tuyến đường – Chọn hành trình và phương tiện vận chuyển
Bảo hiểm – Loại bảo hiểm cần cho hàng hoá
Thủ tục hải quan – Khai báo hàng xuất nhập khẩu
Chứng từ vận tải – Những chứng từ đi kèm (người chuyên chở)
Những quy định của L/C – Yêu cầu của Ngân hàng
Người tổ chức về
Những lô hàng xuất nhập khẩu và quá cảnh
Gom hàng, vận tải hàng nặng và đặc biệt – hàng công trình
Hàng nhập
Dỡ hàng ra khỏi phương tiện của người vận vận tải
Tháo dỡ hàng thu gom. Khai báo hải quan.
Hàng xuất
Lấy hàng
Đóng gói và đánh ký mã hiệu hàng hoá
Lưu cước, lưu khoang với người chuyên chở
Giao hàng cho người chuyên chở
Cấp chứng từ vận tải chứng từ cước phí đi kèm
Giám sát giao hàng
Thông báo giao hàng cho khách hàng
Khai báo hải quan
Quá cảnh
Lấy mẫu
Đóng gói lại
Lưu kho hải quan(dưới sự kiểm soát của Hải quan)
Bảng 1.2 : Dịch vụ của người giao nhận
Giao nhận
– Cấp chứng từ vận tải
– Lưu cước hàng hoá
– Tổ chức vận tải
4. Mối quan hệ của người giao nhận với các bên.
Ngoài người gửi hàng và người nhận hàng, người giao nhận còn phải giao dịch
với các bên thứ ba trong qúa trình phục vụ khách hàng của mình.
a. Chính phủ và các nhà đương cục khác.
– Cơ quan Hải quan để khai báo hải quan
– Cơ quan Cảng để làm thủ tục thông qua Cảng.
– Ngân hàng TW để được phép kết hối.
Cước phí (đường sắt/đường
không/bộ/biển)
Gom hàng
Đại lý tàu chở
BH vận tải
G định chất
Kế hoạch xếp hàng
theo lịch tàu
Lưu kho
Dịch vụ VC
Cấp chứng từ
Đóng gói
Ra lệnh thông qua
telex hay điện tín
cho người nhận
Dỡ hàng và xử lý hàng
Khai báo hải quan hay chỉ tiếp
Lưu kho & phân phối
Giao hàng = địa
phương
Dán nhãn hiệu
Những dịch vụ đặc biệt : hàng tươi sống,
Hàng công trình & những CT chìa
Kiểm soát đơn
Thuê tàu – Đặt khoang
– Bộ y tế để xin giấy phép y tế, kiểm dịch thực vật
– Quan chức lãnh sự để xin giấy chứng nhận xuất xứ.
– Cơ quan kiểm soát nhập khẩu
– Cơ quan cấp giấy phép vận tải
b. Các bên tư nhân.
+ Người chuyên chở hay các đại lý khác như :
– Chủ tàu
– Người kinh doanh vận tải bộ
– Đường sắt
– Hàng không
– Người kinh doanh vận tải nội thủy về mặt sắp xếp lịch trình vận chuyển và lưu
cước.
+ Người giữa kho để lưu kho hàng hoá.
+ Người bảo hiểm để bảo hiểm hàng hoá
+ Tổ chức đóng gói bao bì để đóng gói hàng
+ Ngân hàng thương mại để thực hiện tín dụng chứng từ
Mối quan hệ này có thể được mô tả bởi sơ đồ sau :
Chính phủ & các nhà đương
cục khác
Các cơ quan cảng
Cơ quan hải quan
Kiểm soát nhập khẩu –
giám sát ngoại hối, vận
tải, cấp giấy phép y tế
Cơ quan lãnh sự
Người gửi/
người nhận
Người giao
nhận
Người chuyên chở và
các đại lý khác
Chủ tàu
Người KD vận tải
bộ/đường sắt/vận tải
nội thủy
Người giữ kho
Người KD vận tải đường
không
T/chức đóng gói
Người bảo hiểm
hàng hoá
Người bảo hiểm
trách nhiệm
Tố tụng.
II. Giao nhận hàng hoá XNK chuyên chở bằng đường hàng không.
1. Các tổ chức quốc tế về giao nhận hàng hoá bằng đường không.
Để thống nhất điều chỉnh các mối quan hệ giữa các bên, cũng như việc thống
nhất các thủ tục pháp lý, phân chia khu vực hoạt động của các hãng hàng không dân
dụng, trên thế giới đã hình thành các tổ chức quốc tế có liên quan đến các hoạt động
của nghiệp vụ hàng không dân dụng. Nhờ có hoạt động của các tổ chức này mà mạng
lưới hàng không quốc tế được thống nhất và đồng bộ, nhằm tránh được những tranh
chấp có thể xảy ra. Tuy nhiên, việc áp dụng các quy phạm điều luật của các tổ chức
này là mang tính tùy ý vì bên cạnh việc áp dụng đó các hãng hàng không quốc gia hay
khu vực còn đưa ra những điều luật quy định riêng phù hợp với tập quán chuyên chở ở
các địa phương đó.
Sau đây là một số tổ chức tiêu biểu.
a. Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (INternational Civil Aviation
Organization – ICAO).
Đây là một cơ quan đặc biệt của Liên hiệp quốc, thành lập năm 1947 để quản lý
hoạt động của hãng hàng không trong các nước hội viên. Các cơ quan này được thành
lập trên cơ sở công ước về hàng không dân dụng quốc tế do Liên hiệp quốc thông qua
năm 1944 tại Chicago.
Mục đích tôn chỉ hoạt động của ICAO là thiết lập những nguyên tắc chung cho
hoạt động hàng không của các nước thành viên đề ra tiêu chuẩn chung cho kỹ thuật
công nghiệp hàng không khuyến khích các hãng thành viên tham gia kế hoạch vận
chuyển hàng không quốc tế, thúc đẩy sự phát triển của sự nghiệp hàng không dân dụng
thế giới.
Trụ sở của ICAO đóng tại Montreal, Canađa, có cac văn phòng đại diện ở Paris,
Dakar, Cairo, Bankok, Lima & Mexico.
b. Hiệp hội vận tải hàng không quốc tế (International Air Trans port
Association – IATA).
IATA là một tổ chức tự nguyện phi chính trị của các hãng hàng không trên thế
giới được thành lập năm 1945. Thành viên của Hiệp hội này được dành cho tất cả
những hãng hàng không có danh sách đăng ký ở những nước là thành viên của ICAO
và một số thành viên khác. Tính đến ngày IATA có khoảng 170 hội viên và ICAO có
khoảng 162 hội viên. Những hội viên chính thức của IATA là những hãng hàng không
tham gia hoạt động quốc tế, còn những hãng khác của nước hội viên mà hoạt động giới
hạn kinh doanh nội địa thì đóng vai trò là cộng tác viên của IATA.
Mục đích của IATA là đẩy mạnh việc vận chuyển hàng không an toàn, thường
xuyên và kinh tế vì lợi ích của nhân dân thế giới, khuyến khích thương mại bằng
đường hàng không và nghiên cứu những vấn đề có liên quan đến vận chuyển hàng
không.
Cung cấp những phương tiện để phối hợp hành động giữa các vụ vận tải hàng
không quốc tế hợp tác với ICAO và các tổ chức khác. Ngoài ra IATA còn nghiên cứu
để thống nhất các quy định luật lệ quốc tế về hàng không, nghiên cứu tập quán hàng
không. Hoạt động của IATA bao gồm tất cả các vấn đề liên quan đến các lĩnh vực kỹ
thuật, pháp lý, tài chính của vận tải hàng không nhưng quan trọng nhất vẫn là sự điều
chỉnh cơ cấu giá cước và giá vé của các tổ chức hội viên.
IATA có hai trụ sở chính ở Montreal (Canada) để giải quyết các vấn đề ở Châu
Mỹ và ở Geneva (Thụy Sĩ) để giải quyết các vấn đề ở Châu Âu, Trung Đông và Châu
Phi. Có một văn phòng khu vực ở Singapore kiểm soát các hoạt động ở Châu á và Thái
Bình Dương.
Hiện nay VINATRANCO đang chuẩn bị mọi điều kiện cần thiết cho bộ phận
hàng không có đủ trình độ để gia nhập IATA, làm đại lý hàng không cho IATA.
c. Liên đoàn các hiệp hội giao nhận quốc tế FIATA.
Liên đoàn các hiệp hội giao nhận quốc tế – FIATA được thành lập năm Liên đoàn
các hiệp hội giao nhận quốc tế – FIATA được thành lập năm 1926, bao gồm các hội
viên chính thức là những hiệp hội quốc gia những người giao nhận và các hội viên
công tác là những hãng giao nhận cá thể trên thế giới. Tên viết tắt của FIATA bắt
nguồn từ tên tiếng Pháp : Fédération Internationale des associations de transitaires et
assmilés.
Đây là một tổ chức phi chính trị tự nguyện, đại diện cho 35000 người giao nhận
ở trên 130 nước. Các cơ quan của Liên hiệp quốc tế như Hội đồng kinh tế xã hội Liên
hiệp Quốc (ECOSOC), Hội nghị của Liên Hiệp Quốc về thương mại và phát triển
(UNCTAD), ủy ban kinh tế Châu Âu ECE và ủy ban kinh tế và xã hội Châu á – Thái
Bình Dương (ESCAP) đã công nhân địa vị pháp lý toàn cầu của tổ chức này. Đối với
tất cả các tổ chức trên FIATA được hưởng quy chế tư vấn.
FIATA cũng được các tổ chức quốc tế có liên quan đến buôn bán và vận tải thừa
nhận như phòng Thương mại quốc tế (IATA) cũng như những tổ chức của người vận
chuyển và người gửi hàng.
Mục tiêu chính của FIATA là bảo vệ và phát huy lợi ích của người giao nhận,
nghiên cứu các biện pháp, thủ tục giao nhận nhằm nâng cao hiệu quả của nó. Việc vận
chuyển hàng không của FIATA giải quyết những vấn đề cước hàng không nhằm bảo
vệ lợi ích chung của các đại lý hàng không FIATA & IATA cùng những tổ chức quốc
tế khác liên quan đến công nghệ chuyên chở hàng không có quan hệ với nhau.
2. Giao nhận hàng hoá XNK chuyên chở bằng đường hàng không.
a. Khái niệm về giao nhận hàng không.
Giao nhận hàng không là tập hợp các nghiệp vụ liên quan đến qúa trình vận tải
hàng không nhằm thực hiện việc di chuyển hàng hoá từ nơi gửi hàng tới nơi nhận
hàng. Giao nhận hàng không thực chất là tổ chức qúa trình chuyên chở và giải quyết
các thủ tục liên quan đến qúa trình chuyên chở hàng hoá bằng đường hàng không.
Người thực hiện dịch vụ giao nhận hàng không có thể là chủ hàng, các hãng hàng
không, người giao nhận chuyên nghiệp hay bất kỳ một người nào khác.
Hiện nay dịch vụ giao nhận hàng hoá bằng đường hàng không thường do đại lý
hàng hoá hàng không và người giao nhận hàng không thực hiện.
+ Đại lý hàng hoá hàng không là bên trung gian giữa một bên là người chuyên
chở (các hãng hàng không) và một bên là chủ hàng (người xuất khẩu hoặc người nhập
khẩu). Nói đến đại lý hàng hoá hàng không, người ta thường gọi là đại lý IATA vì đây
là đại lý tiêu chuẩn nhất.
Đại lý hàng hoá IATA là một đại lý giao nhận được đăng ký bởi hiệp hội vận tải
hàng không quốc tế, được các hãng hàng không là thành viên của IATA chỉ định và
cho phép thay mặt họ.
Các điều kiện để trở thành một đại lý hàng hoá IATA ?
Để có thể được đăng ký làm đại lý hàng hoá IATA, người giao nhận hoặc tổ chức
giao nhận phải gửi đơn xin gia nhập, trong đó phải đưa ra các bằng chứng chứng minh
anh ta có đủ các khả năng sau đây :
– Chứng minh được khả năng phát triển kinh doanh dịch vụ hàng hoá hàng không
mà anh ta đang đảm nhiệm.
– Có đội ngũ nhân viên có trình độ, trong đó có ít nhất 2 chuyên viên đủ trình độ
làm hàng nguy hiểm, đã tốt nghiệp lớp học do IATA tổ chức.
– Có nguồn cơ sở vật chất kỹ thuật cần thiết kể cả cơ sở làm việc thích hợp.
– Có tiềm lực tài chính cần thiết để tiến hành các hoạt động tiếp thị, xử lý hàng
hoá và cấp các chứng từ tài liệu kèm theo.
Đơn xin gia nhập IATA được gửi trực tiếp đến ban quản lý IATA.
+ Người giao nhận hàng không : Là người kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng
không. Người giao nhận hàng không có thể là đại lý IATA hoặc không phải là đại lý
IATA, dịch vụ mà người giao nhận thường làm chủ yếu là dịch vụ gom hàng.
b. Vai trò của người kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng không trong thương
mại quốc tế.
Ngày nay, ngành vận tải hàng hoá quốc tế bằng đường hàng không ngày càng tỏ
rõ ưu thế của nó so với các phương thức vận tải khác. Khi thương mại quốc tế ngày
mở rộng thì cũng là lúc ngành vận tải hàng hoá hàng không đi vào qũy đạo, phát triển
mạnh mẽ. Để tiến trình này này phát huy được hiệu quả tốt nhất thì nhất thiết phải cần
tới sự tham gia tích cực của những đại lý hàng hoá hàng không và người giao nhận
hàng không.
+ Vai trò của đại lý hàng hoá hàng không.
Đại lý hàng hoá hàng không được coi như một mắt xích quan trọng, cần thiết
trong mối quan hệ giữa người gửi hàng/người nhận hàng và hãng hàng không cũng
như trong hoạt động vận chuyển hàng hoá.
Đối với hãng hàng không, đại lý là người khá am hiểu về tình hình thị trường
hàng hoá, về nhu cầu vận chuyển hàng hoá bằng đường hàng không của các nhà xuất
nhập khẩu. Với mạng lưới tiếp thị của mình, các đại lý có thể bảo đảm nguồn hàng
tương đối thường xuyên để các hãng hàng không thực hiện nghiệp vụ vận chuyển của
mình. Có thể nói tỷ trọng hàng hoá vận chuyển bằng đường hàng không do các đại lý
mang lại lớn hơn rất nhiều so với những đơn hàng trực tiếp tới các hãng hàng không,
tỷ trọng này thường tới 90%. Hơn nữa, với tư cách là người được các hãng hàng không
ủy thác, các đại lý hàng không có thể thực hiện, cung cấp các dịch vụ cho người gửi
hàng và đảm bảo giao hàng cho các hãng hàng không trong điều kiện hàng đã sẵn sàng
để chở. Bởi vậy, sẽ thuận tiện hơn nhiều cho các hãng hàng không. Cũng cần nhấn
mạnh thêm rằng các hãng hàng không và các đại lý cùng tham gia vào một chương
trình vận tải nên có thể coi là những đối tác của nhau trong một cuộc kinh doanh, trong
đó sự hợp tác là tối quan trọng.
Thực tế cho thấy rằng, sự hợp tác này đã tồn tại trong nhiều năm nay và tiếp tục
vẫn được duy trì. Đó vừa mang lại lợi ích cho các hãng hàng không, vừa là lợi ích cho
các đại lý nhằm mục đích cung cấp các dịch vụ có chất lượng cao cho người gửi hàng
và người nhận hàng.
Đối với người gửi hàng hay người nhận hàng, đại lý thực sự là cần thiét vì bản
thân các thủ tục, nghiệp vụ để xuất khẩu hay nhập khẩu một lô hàng vốn đã rất phức
tạp đòi hỏi người tiến hành phải có trình độ, tinh thông nghiệp vụ. Hơn nữa đối với
vận chuyển hàng không phải tuân theo các quy định rất nghiêm ngặt để đảm bảo an
toàn cho chuyến bay mà các quy định này ít có các chủ hàng nào thông thạo như các
đại lý hàng không. Khi đã ủy thác lô hàng của mình cho các đại lý hàng không, người
gửi hàng có thể yên tâm rằng lô hàng của mình sẽ đến tận tay người nhận bởi đại lý
đảm bảo mọi thủ tục, dịch vụ và đóng hàng bao gói, lưu kho, chọn tuyến đường, nhận,
cấp chứng từ… và đến cả giao hàng tận tay người nhận do các đại lý thường có mạng
lưới đại lý riêng của mình ở nước ngoài (các Công ty làm đại lý lẫn cho nhau) đảm bảo
việc nhận hàng đầy đủ.
+ Vai trò của người giao nhận hàng không.
Như trên đã định nghĩa, người giao nhận hàng không cũng có thể là đại lý IATA
hoặc không phải là đại lý IATA nhưng họ chuyên về dịch vụ gom hàng. Bởi vậy vai
trò của người giao nhận hàng không cũng tương tự như vai trò của đại lý hàng hoá
hàng không, nhưng thêm một số vai trò về dịch vụ gom hàng như sau :
– Đối với người gửi hàng, dịch vụ gom hàng làm giá cước thấp hơn. Hơn nữa, khi
giao dịch với người gom hàng, người gửi hàng cảm thấy thuận lợi hơn với người vận
tải bởi người gom hàng có thể lo việc vận tải cho lô hàng một cách thích hợp.
– Đối với người chuyên chở, họ sẽ tiết kiệm được chi phí giấy tờ, thời gian, do
không phải trực tiếp giải quyết những lô hàng lẻ. Người chuyên chở có thể tận dụng
hết khả năng của phương tiện vận tải và họ cũng không sợ không thu được tiền của các
chủ hàng lẻ do đã có người gom hàng thu hộ.
– Đối với người giao nhận không làm dịch vụ gom hàng, anh ta sẽ được hưởng
giá cước thấp hơn của các hãng hàng không cho những lô hàng lớn. Anh ta sẽ chuyển
một phần lợi này cho khách hàng bằng cách chào cho họ giá cước thấp hơn mà người
gửi hàng phải trả cho các hãng hàng không. Vì vậy, người giao nhận hàng không có
thể đưa ra bản giá cước riêng của mình khi anh ta làm nhiệm vụ thu gom hàng và đồng
thời anh ta sẽ được hưởng khoản chênh lệch giá cước giữa tiền cước mà anh ta phải trả
cho những hàng không và tiền cước thu được của các chủ hàng lẻ.
c) Nội dung chủ yếu của dịch vụ giao nhận hàng hoá XNK chuyên chở bằng
đường không.
* Chuẩn bị các chứng từ.
Chứng từ thường dùng trong vận chuyển hàng không là :
– Vận đơn hàng không – Vận đơn “chủ”/ Vận đơn nhà
– Thư chỉ dẫn của người, gửi hàng
– Hoá đơn thương mại
– Tờ khai của người gửi hàng về hàng nguy hiểm
– Giấy chứng nhận về súc vật sống
– Giấy chứng nhận về vũ khí đạn dược.
* Quy trình làm giao nhận của các đại lý hàng không.
– Hỗ trợ người gửi hàng tìm hiểu các thông tin liên quan và cần thiết theo yêu cầu
của nước nhập khẩu, không chỉ khi ký kết hợp đồng mà cả khi đàm phán hợp đồng.
– Tạo phương tiện cho việc thu gom những chuyến hàng xuất khẩu của khách
hàng.
– Chuẩn bị đầy đủ các chứng từ hàng không, hoàn thành việc lập vận đơn hàng
không kể cả mọi chi phí tính trong đó và đảm bảo những hóa đơn chứng từ đó đáp ứng
được mọi yêu cầu của việc vận chuyển hàng không của cơ quan hải quan.
– Kiểm tra giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu của lô hàng có đầy đủ và hoàn toàn
phù hợp với luật lệ Nhà nước không.
– Đảm bảo là giấy chứng nhận đóng gói và bản kê khai của người gửi hàng
(trong trường hợp hàng nguy hiểm và súc vật sống) do người xuất khẩu cung cấp phù
hợp với thể lệ của IATA và của Nhà nước.
– Lo thu xếp bảo hiểm cho khách hàng
