——
ĐỀ TÀI: Ảnh hưởng học thuyết Âm dương, Ngũ hành đến đời sống
văn hóa tinh thần người Việt Nam hiện nay
A. L
I
ỜM
Đ U
Ở
Ầ
1. Tính c p thi t c a đ tài.
ấ
ế
ủ
ề
L ch s phát tri n c a Tri t h c là l ch s đ u tranh gi a th gi i quan duy v t
ị
ử
ể
ủ
ế
ọ
ị
ửấ
ữ
ế
ớ
ậ
và th gi i quan duy tâm, gi a ph
ng pháp bi n ch ng và ph
ng pháp siêu hình. M t
ế
ớ
ữ
ươ
ệ
ứ
ươ
ộ
trong nh ng hình th c bi u hi n sinh đ ng c a ch nghĩa duy v t ch t phác và bi n
ữ
ứ
ể
ệ
ộ
ủ
ủ
ậ
ấ
ệ
ch ng ngây th ph
ng Đông c đ i là h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành ( Âm d
ng
ứ
ơ ở
ươ
ổạ
ọ
ế
ươ
ươ
Ngũ hành).
Thuy t Âm d
ng, Ngũ hành ra đ i đánh d u b
c ti n b c a t duy lý tính
ế
ươ
ờ
ấ
ướ
ế
ộủ
ư
nh m thoát kh i s kh ng ch v m t t t
ng do các quan ni m duy tâm th n bí
ằ
ỏ
ự
ố
ế
ề
ặ
ư ưở
ệ
ầ
truy n th ng mang l i. H c thuy t này đã nh h
ng sâu s c đ n c ph
ng di n b n
ề
ố
ạ
ọ
ế
ả
ưở
ắ
ế
ả
ươ
ệ
ả
th lu n và nh n th c lu n, nh h
ng đó không ch đ i v i ng
i Trung Qu c, mà
ể
ậ
ậ
ứ
ậ
ả
ưở
ỉ
ố
ớ
ườ
ố
còn đ n c các qu c gia ch u nh h
ng c a n n văn hóa y, trong đó có Vi t Nam. Có
ế
ả
ố
ịả
ưở
ủ
ề
ấ
ệ
th nói, t khi hình thành và phát tri n đ n nay h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành đã
ể
ừ
ể
ế
ọ
ế
ươ
th m sâu vào đ i s ng văn hóa tinh th n ng
i Vi t, nó đ
c th hi n khá sâu s c
ấ
ờ
ố
ầ
ườ
ệ
ượ
ể
ệ
ắ
không ch trong nh n th c, đánh giá c a t duy logic, mà còn c trong c đ i s ng sinh
ỉ
ậ
ứ
ủ
ư
ả
ảờ
ố
ho t th
ng nh t c a các c ng đ ng dân c , trong lĩnh v c đ i s ng tinh th n và
ạ
ườ
ậ
ủ
ộ
ồ
ư
ự
ờ
ố
ầ
ph
ng th c giao ti p.
ươ
ứ
ế
N n văn hóa Vi t Nam là m t n n văn hóa tiên ti n, đ m đà b n s c dân t c.
ề
ệ
ộ
ề
ế
ậ
ả
ắ
ộ
Trong quá trình hình thành và phát tri n, nó ch u nhi u nh h
ng c a các n n văn hóa
ể
ị
ềả
ưở
ủ
ề
ph
ng Đông và văn hóa ph
ng Tây. Trong đó ch u tác đ ng nhi u nh t là t n n văn
ươ
ươ
ị
ộ
ề
ấ
ừề
hóa Trung Hoa và n Đ . Ng
i ph
ng Đông v i đ c thù là l i t duy t ng h p, khái
Ấ
ộ
ườ
ươ
ớ
ặ
ố
ư
ổ
ợ
quát ch a đ ng tính ch t bi n ch ng, đã đ l i nh ng d u n sâu đ m v nh n th c
ứ
ự
ấ
ệ
ứ
ểạ
ữ
ấ
ấ
ậ
ề
ậ
ứ
trong c lĩnh v c vũ tr quan và nhân sinh quan. Ng
i Vi t đã ti p nh n h c thuy t
ả
ự
ụ
ườ
ệ
ế
ậ
ọ
ế
Âm d
ng, Ngũ hành khá đ y đ trên c ph
ng di n nh n th c và nh ng hi u ng
ươ
ầ
ủ
ả
ươ
ệ
ậ
ứ
ữ
ệ
ứ
th c ti n c a nó v đ i s ng tinh th n. Trong đ i s ng văn hoá tinh th n, trên c s
ự
ễ
ủ
ề
ờ
ố
ầ
ờ
ố
ầ
ơ ở
ti p thu có ch n l c, ng
i Vi t đã k th a và ng d ng nó m t cách linh ho t phù h p
ế
ọ
ọ
ườ
ệ
ế
ừ
ứ
ụ
ộ
ạ
ợ
v i nh ng đi u ki n s ng, đi u ki n kinh t , văn hóa, xã h i c a mình.
ớ
ữ
ề
ệ
ố
ề
ệ
ế
ộ
ủ
Hi n nay, Vi t Nam đang ch đ ng m r ng, giao l u h i nh p qu c t , trong
ệ
ệ
ủ
ộ
ởộ
ư
ộ
ậ
ố
ế
b i c nh đó đã đ t ra nhi u c h i và không ít nh ng thách th c. Đ kh ng đ nh đ
c
ố
ả
ặ
ề
ơ ộ
ữ
ứ
ể
ẳ
ị
ượ
s c s ng ti m tàng c a dân t c trong lĩnh v c đ i s ng tinh th n, thi t nghĩ tìm ki m
ứ
ố
ề
ủ
ộ
ự
ờ
ố
ầ
ế
ế
1
các giá tr văn hóa chung c a nhân lo i đ b i đ p cho các giá tr tinh th n c a dân t c
ị
ủ
ạ
ểồ
ắ
ị
ầ
ủ
ộ
là m t đi u h t s c c n thi t.
ộ
ề
ế
ứ
ầ
ế
Vi c gi gìn và phát huy các giá tr to l n c a n n văn hóa dân t c và h n ch
ệ
ữ
ị
ớ
ủ
ề
ộ
ạ
ế
nh ng m t tiêu c c làm c n tr s phát tri n c a đ i s ng văn hóa, xã h i đang đ t ra
ữ
ặ
ự
ả
ởự
ể
ủ
ờ
ố
ộ
ặ
nh ng yêu c u c p thi t cho m i ngành, m i c p và toàn th nhân dân.
ữ
ầ
ấ
ế
ỗ
ỗ
ấ
ể
Trong th i đ i ngày nay, khi kinh t ngày càng phát tri n, đ i s ng nhân dân
ờ
ạ
ế
ể
ờ
ố
đ
c nâng cao thì yêu c u th a mãn các giá tr v đ i s ng tinh th n càng đ
c coi
ượ
ầ
ỏ
ị
ề
ờ
ố
ầ
ượ
tr ng, văn hóa đ
c xem là m c tiêu, đ ng l c cho chi n l
c phát tri n kinh t , xã
ọ
ượ
ụ
ộ
ự
ế
ượ
ể
ế
h i. Vì v y, Đ ng ta ch tr
ng xây d ng “ n n văn hóa tiên ti n, đ m đà b n s c dân
ộ
ậ
ả
ủ
ươ
ự
ề
ế
ậ
ả
ắ
t c”.
ộ
Xu t phát t nh ng yêu c u trên đây, tôi ch n đ tài
ấ
ừ
ữ
ầ
ọ
ề
“ nh h
ng h c thuy t
Ả
ưở
ọ
ế
Âm d
ng, Ngũ hành đ n đ i s ng văn hóa tinh th n ng
i Vi t Nam hi n nay
ươ
ế
ờ
ố
ầ
ườ
ệ
ệ
”.
2. M c tiêu nghiên c u
ụ
ứ
Ti u lu n tìm hi u nh h
ng c a h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành đ n đ i
ể
ậ
ể
ả
ưở
ủ
ọ
ế
ươ
ế
ờ
s ng văn hoá tinh th n ng
i Vi t. Trên c s đó xây d ng các gi i pháp đ phát huy
ố
ầ
ườ
ệ
ơ ở
ự
ả
ể
giá tr tích c c và h n ch nh h
ng tiêu c c c a h c thuy t này nh m xây d ng đ i
ị
ự
ạ
ếả
ưở
ự
ủ
ọ
ế
ằ
ự
ờ
s ng văn hoá Vi t Nam đ m đà b n s c dân t c.
ố
ệ
ậ
ả
ắ
ộ
Đ th c hi n m c tiêu nêu trên, lu n văn gi i quy t m t s nhi m v sau:
ể
ự
ệ
ụ
ậ
ả
ế
ộ
ố
ệ
ụ
Th nh t
ứ
ấ, phân tích nh ng n i dung c b n c a h c thuy t Âm d
ng, Ngũ
ữ
ộ
ơ
ả
ủ
ọ
ế
ươ
hành.
Th hai
ứ
, ch ra nh ng nh h
ng h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành đ n đ i s ng
ỉ
ữ
ả
ưở
ọ
ế
ươ
ế
ờ
ố
văn hoá tinh th n ng
i Vi t c hai m t tích c c và tiêu c c.
ầ
ườ
ệởả
ặ
ự
ự
Th ba
ứ
, xây d ng các gi i pháp nh m phát huy các giá tr tích c c và kh c ph c
ự
ả
ằ
ị
ự
ắ
ụ
nh ng h n ch đ xây d ng đ i s ng văn hoá m i cho ng
i dân Vi t Nam.
ữ
ạ
ếể
ự
ờ
ố
ớ
ườ
ệ
3. Đ i t
ng nghiên c u
ố
ượ
ứ
nh h
ng h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành đ n đ i s ng văn hóa tinh th n
Ả
ưở
ọ
ế
ươ
ế
ờ
ố
ầ
ng
i Vi t hi n nay.
ườ
ệ
ệ
S ra đ i c a Thuy t âm d
ng ngũ hành đánh d u m t b
c ti n trong tri
ự
ờ
ủ
ế
ươ
ấ
ộ
ướ
ế
th c loài ng
i v nh n th c th i gi i, thoát kh i s kh ng ch c a t t
ng th n
ứ
ườ
ề
ậ
ứ
ớ
ớ
ỏ
ự
ố
ế
ủ
ư ưở
ầ
thành là ngu n g c s v t. Có th coi đây là ngu n c i c a quan đi m duy v t bi n
ồ
ố
ự
ậ
ể
ồ
ộ
ủ
ể
ậ
ệ
ch ng c a Ph
ng đông vì s v t đ
c c u thành t v t ch t có s bi n đ i t lúc
ứ
ủ
ươ
ự
ậ
ượ
ấ
ừ
ậ
ấ
ự
ế
ổ
ừ
2
hình thành đ n lúc m t đi th hi n quy lu t mâu thu n và s bi n đ i không ng ng c a
ế
ấ
ể
ệ
ậ
ẩ
ự
ế
ổ
ừ
ủ
s v t. Nghiên c u Thuy t âm d
ng ngũ hành giúp ta nh n th c sâu h n v nh ng trí
ựậ
ứ
ế
ươ
ậ
ứ
ơ
ề
ữ
tr t t
ng triêt h c và giá tr tích c c mà nó mang l i.
ịư ưở
ọ
ị
ư
ạ
4. Ph m vi nguyên c u
ạ
ứ
Đ i s ng văn hóa tinh th n là m t lĩnh v c r t r ng l n, lu n văn ch gi i h n
ờ
ố
ầ
ộ
ự
ấ
ộ
ớ
ậ
ỉ
ớ
ạ
nghiên c u s nh h
ng h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành đ n đ i s ng văn hóa tinh
ứ
ựả
ưở
ọ
ế
ươ
ế
ờ
ố
th n ng
i Vi t hi n nay trên m t s lĩnh v c: phong t c, tín ng
ng, t p quán, l i
ầ
ườ
ệ
ệ
ộ
ố
ự
ụ
ưỡ
ậ
ố
s ng, văn h c, ngh thu t…
ố
ọ
ệ
ậ
5. Ph
ng pháp nghiên c u
ươ
ứ
Trên c s ph
ng pháp lu n duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s lu n văn
ơ ở
ươ
ậ
ậ
ệ
ứ
ậ
ị
ử
ậ
dùng các ph
ng pháp sau:
ươ
+ Ph
ng pháp phân tích và t ng h p
ươ
ổ
ợ
+ Ph
ng pháp th ng kê
ươ
ố
+ Ph
ng pháp l ch s và logic
ươ
ị
ử
6. Nh ng k t qu đ t đ
c
ữ
ế
ả
ạ
ượ
Đ n nay, v n đ h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành trong đ i s ng văn hoá tinh
ế
ấ
ề
ọ
ế
ươ
ờ
ố
th n ng
i Vi t đã đ
c nhi u ng
i nghiên c u, nh t là t khi n
c ta ti n hành công
ầ
ườ
ệ
ượ
ề
ườ
ứ
ấ
ừ
ướ
ế
cu c đ i m i (1986). S m nh t, là nh ng kh o c u v văn hóa Vi t Nam nh ng th p
ộ
ổ
ớ
ớ
ấ
ữ
ả
ứ
ề
ệ
ở
ữ
ậ
k đ u th k XX c a m t s nhà nghiên c u trong và ngoài n
c.
ỷầ
ếỷ
ủ
ộ
ố
ứ
ướ
H c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành đã đ
c nhi u ng
i quan tâm nghiên c u.
ọ
ế
ươ
ượ
ề
ườ
ứ
Tuy nhiên, qua đó cũng nh n th y r ng các tác gi ch y u m i ch đ c p đ n h c
ậ
ấ
ằ
ả
ủ
ế
ớ
ỉ
ềậ
ế
ọ
thuy t Âm d
ng, Ngũ hành, m t cách khái quát (Nguy n Văn Huyên, Kim Đ nh, Đinh
ế
ươ
ộ
ễ
ị
Gia Khánh…), ho c trình bày h c thuy t Âm d
ng trong văn hóa Vi t Nam nói chung
ặ
ọ
ế
ươ
ệ
( Tr n Ng c Thêm, Lê Văn S u, Nguy n Đình Ph , Lê Văn Quán), hay là h c thuy t
ầ
ọ
ử
ễ
ư
ọ
ế
Âm d
ng, Ngũ hành các lĩnh v c văn hoá c th (Tr n Th Thu Huy n, Hoàng Tu n,
ươ
ở
ự
ụ
ể
ầ
ị
ề
ấ
M ch Quang, Tr n Văn Khê…) nh ng cũng ch a t p trung vào b ph n văn hóa dân
ị
ầ
ư
ư
ậ
ộ
ậ
gian. Có th nói, hi n v n ch a có công trình nghiên c u nào đi chuyên sâu vào trình bày
ể
ệ
ẫ
ư
ứ
nh h
ng c a h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành trong đ i s ng văn hoá tinh th n
ả
ưở
ủ
ọ
ế
ươ
ờ
ố
ầ
ng
i Vi t các thành t c a nó, m t cách h th ng.
ườ
ệở
ốủ
ộ
ệ
ố
3
Th c hi n đ tài nêu trên chính là k th a thành t u c a nh ng công trình đã
ự
ệ
ề
ế
ừ
ự
ủ
ữ
nghiên c u v lĩnh v c này, đ ng th i k t h p v i nh ng nghiên c u th c t c a b n
ứ
ề
ự
ồ
ờ
ế
ợ
ớ
ữ
ứ
ự
ếủ
ả
thân ng
i vi t, nh m góp ph n đ a ra cái nhìn h th ng v h c thuy t Âm d
ng,
ườ
ế
ằ
ầ
ư
ệ
ố
ề
ọ
ế
ươ
Ngũ hành trong đ i s ng văn hoá tinh th n ng
i Vi t Nam.
ờ
ố
ầ
ườ
ệ
7. K t c u ti u lu n
ế
ấ
ể
ậ
Ngoài Ph n M đ u, K t lu n, Tài li u tham kh o, n i dung chính c a đ tài
ầ
ở
ầ
ế
ậ
ệ
ả
ộ
ủ
ề
g m ba ch
ng.
ồ
ươ
Ch
ng 1: Khái l
c v h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành
ươ
ượ
ềọ
ế
ươ
Ch
ng 2: Tác đ ng c a thuy t Âm d
ng, Ngũ hành đ n các m t đ i s ng văn
ươ
ộ
ủ
ế
ươ
ế
ặ
ờ
ố
hóa tinh th n ng
i Vi t Nam.
ầ
ườ
ệ
Ch
ng 3: Các gi i pháp c b n nh m phát huy nh ng giá tr tích c c và h n ch
ươ
ả
ơ ả
ằ
ữ
ị
ự
ạ
ế
nh hu ng tiêu c c c a thuy t Âm d
ng, Ngũ hành trong đ i s ng tinh th n ng
i
ả
ở
ự
ủ
ế
ươ
ờ
ố
ầ
ườ
Vi t Nam hi n nay.
ệ
ệ
4
B. N
I DUNG
Ộ
CH
NG 1. KHÁI L
ƯƠ
Ư
C V H
C THUY T ÂM D
Ợ
Ề
Ọ
Ế
Ư
NG, NGŨ HÀNH
Ơ
1.1 S hình thành và phát tri n h c thuy t âm d
ng, ngũ hành
ự
ể
ọ
ế
ươ
B t ngu n t nh n th c v xã h i, h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành là s khái
ắ
ồ
ừ
ậ
ứ
ề
ộ
ọ
ế
ươ
ự
quát v vũ tr đ gi i thích nh ng hi n t
ng xung quanh c a ng
i Á Đông. Ngu n
ề
ụ
ể
ả
ữ
ệ
ượ
ủ
ườ
ồ
g c c a h c thuy t này đ
c đ t trên ba gi thi t khác nhau, g m đ
c sáng t o b i
ố
ủ
ọ
ế
ượ
ặ
ả
ế
ồ
ượ
ạ
ở
Ph c Hy, b i phái Âm d
ng gia và t tri t lý dân gian khu v c ph
ng Nam.
ụ
ở
ươ
ừ
ế
ở
ự
ươ
N u nh s v n đ ng không ng ng c a vũ tr đã h
ng con ng
i t i nh ng
ế
ư ự
ậ
ộ
ừ
ủ
ụ
ướ
ườ
ớ
ữ
nh n th c s khai trong vi c c t nghĩa quá trình phát sinh c a vũ tr và hình thành h c
ậ
ứ
ơ
ệ
ắ
ủ
ụ
ọ
thuy t Âm d
ng, thì ý t
ng tìm hi u b n th th gi i, b n th các hi n t
ng trong
ế
ươ
ưở
ể
ả
ể
ế
ớ
ả
ể
ệ
ượ
vũ tr đã giúp cho h hình thành h c thuy t Ngũ hành. H c thuy t Ngũ hành có th hi u
ụ
ọ
ọ
ế
ọ
ế
ể
ể
đó là thuy t bi u th quy lu t v n đ ng c a th gi i, c a vũ tr , nó c th hóa và b
ế
ể
ị
ậ
ậ
ộ
ủ
ế
ớ
ủ
ụ
ụ
ể
ổ
sung cho thuy t Âm d
ng thêm hoàn b .
ế
ươ
ị
1.2. Nh ng n i dung c b n c a h c thuy t
ữ
ộ
ơ ả
ủ
ọ
ếÂm d
ng, Ngũ hành
ươ
1.2.1. Thuy t
ếÂm d
ng
ươ
Âm d
ng là m t khái ni m tr u t
ng ph n ánh v hai m t, hai th l c luôn
ươ
ộ
ệ
ừ
ượ
ả
ề
ặ
ếự
đ i l p nhau, nh ng l i luôn th ng nh t v i nhau, cùng ph i d a vào nhau đ t n t i và
ố
ậ
ư
ạ
ố
ấ
ớ
ả
ự
ểồ
ạ
phát tri n.
ể
Âm và d
ng theo khái ni m c s không ph i là v t ch t c th , không gian c
ươ
ệ
ổơ
ả
ậ
ấ
ụ
ể
ụ
th mà là thu c tính c a m i hi n t
ng, m i s v t trong toàn vũ tr cũng nh trong
ể
ộ
ủ
ọ
ệ
ượ
ọ
ự
ậ
ụ
ư
t ng t bào, t ng chi ti t. Âm và d
ng là hai m t đ i l p, mâu thu n th ng nh t, trong
ừ
ế
ừ
ế
ươ
ặ
ố
ậ
ẫ
ố
ấ
d
ng có m m m ng c a âm và ng
c l i.
ươ
ầ
ố
ủ
ượ
ạ
5
Âm d
ng không ph i là th v t ch t c th nào mà thu c tính mâu thu n n m trong
ươ
ả
ứ
ậ
ấ
ụ
ế
ộ
ẫ
ằ
t t c m i s v t. Nó gi i thích hi n t
ng mâu thu n chi ph i m i s bi n hoá và
ấ
ả
ọ
ự
ậ
ả
ệ
ượ
ẫ
ố
ọ
ự
ế
phát tri n c a s v t.
ể
ủ
ựậ
Thông qua quy lu t bi n đ i âm d
ng trong t nhiên mà có th suy di n, phân
ậ
ế
ổ
ươ
ự
ể
ễ
tích quy lu t âm d
ng trong c th con ng
i.T nh ng quan ni m trên v âm d
ng,
ậ
ươ
ơ
ể
ườ
ừ
ữ
ệ
ề
ươ
ng
i x a đã khái quát thành quy lu t đ kh ng đ nh tính ph bi n c a h c thuy t này:
ườ
ư
ậ
ể
ẳ
ị
ổ
ế
ủ
ọ
ế
Quy lu t v b n ch t c a các thành t
ậ
ềả
ấ
ủ
ố
Không có gì hoàn toàn âm ho c hoàn toàn d
ng, và trong âm có d
ng, trong
ặ
ươ
ươ
d
ng có âm.
ươ
Quy lu t v quan h gi a các thành t
ậ
ề
ệ
ữ
ố
Âm d
ng g n bó m t thi t v i nhau, v n đ ng và chuy n hóa cho nhau, và âm
ươ
ắ
ậ
ế
ớ
ậ
ộ
ể
phát tri n đ n cùng c c thì chuy n thành d
ng, d
ng phát tri n đ n cùng c c thì
ể
ế
ự
ể
ươ
ươ
ể
ế
ự
chuy n thành âm.
ể
Tóm l i
ạ, thuy t Âm d
ng không ph i là thuy t v s phát tri n, nó là thuy t
ế
ươ
ả
ế
ềự
ể
ế
nh m duy trì tr ng thái cân b ng âm d
ng trong v n v t. Coi đó là tr ng thái lý t
ng
ằ
ạ
ằ
ươ
ạ
ậ
ạ
ưở
c a t nhiên, c a xã h i và c a con ng
i.
ủ
ự
ủ
ộ
ủ
ườ
Hai h
ng phát tri n c a h c thuy t Âm d
ng
ướ
ể
ủ
ọ
ế
ươ
H c thuy t Âm d
ng là c s đ xây d ng nên hai h th ng h c thuy t khác đó
ọ
ế
ươ
ơ ởể
ự
ệ
ố
ọ
ế
là h th ng “tam tài, ngũ hành” và “t t
ng, bát quái”, cũng là hai h
ng phát tri n
ệ
ố
ứượ
ướ
ể
khác nhau trong quá trình phát tri n c a h c thuy t này, t o nên tính dân t c c a h c
ể
ủ
ọ
ế
ạ
ộ
ủ
ọ
thuy t.
ế
1.2.2. Thuy t Ngũ hành
ế
Thuy t Ngũ hành v căn b n cũng là m t cách bi u th lu t mâu thu n đã gi i
ế
ề
ả
ộ
ể
ị
ậ
ẫ
ớ
thi u trong thuy t Âm d
ng, nh ng b sung và làm cho thuy t Âm d
ng hoàn ch nh
ệ
ế
ươ
ư
ổ
ế
ươ
ỉ
h n, đ xem xét m i t
ng tác và quan h c a v n v t. Ngũ hành xây d ng mô hình 5
ơ
ể
ố
ươ
ệủ
ạ
ậ
ự
y u t v c u trúc không gian vũ tr .
ế
ốềấ
ụ
H c thuy t Ngũ hành di n gi i s sinh hoá c a v n v t qua hai nguyên lý c b n
ọ
ế
ễ
ả
ự
ủ
ạ
ậ
ơ ả
còn g i là t
ng sinh và t
ng kh c trong m i t
ng tác và quan h c a chúng. Trong
ọ
ươ
ươ
ắ
ố
ươ
ệủ
m i quan h Sinh thì M c sinh H a; H a sinh Th ; Th sinh Kim, Kim sinh Th y,
ố
ệ
ộ
ỏ
ỏ
ổ
ổ
ủ
Th y sinh M c. Trong m i quan h Kh c thì M c kh c Th , Th kh c Th y, Th y
ủ
ộ
ố
ệ
ắ
ộ
ắ
ổ
ổ
ắ
ủ
ủ
kh c H a, H a kh c Kim, Kim kh c M c. Nh v y t
ng sinh, t
ng kh c, t
ng
ắ
ỏ
ỏ
ắ
ắ
ộ
ư
ậ
ươ
ươ
ắ
ươ
6
th a, t
ng vũ k t h p thành h ch hoá, bi u th m i s bi n hóa ph c t p c a s
ừ
ươ
ế
ợ
ệ
ế
ể
ị
ọ
ự
ế
ứ
ạ
ủ
ự
v t.
ậ
1.2.3. M i quan h Âm d
ng, Ngũ hành
ố
ệ
ươ
H c thuy t Âm d
ng đã nói rõ s v t, hi n t
ng t n t i trong th gi i khách
ọ
ế
ươ
ựậ
ệ
ượ
ồ
ạ
ế
ớ
quan v i hai m t đ i l p th ng nh t đó là âm d
ng. Âm d
ng là quy lu t chung c a
ớ
ặ
ố
ậ
ố
ấ
ươ
ươ
ậ
ủ
vũ tr , là k c
ng c a v n v t, là kh i đ u c a s sinh tr
ng, bi n hóa. Nh ng nó s
ụ
ỉươ
ủ
ạ
ậ
ở
ầ
ủ
ự
ưở
ế
ư
ẽ
g p khó khăn khi lý gi i s bi n hóa, ph c t p c a v t ch t. Khi đó nó ph i dùng
ặ
ả
ự
ế
ứ
ạ
ủ
ậ
ấ
ả
thuy t Ngũ hành đ gi i thích. Vì v y có k t h p h c thuy t Âm d
ng v i h c thuy t
ế
ể
ả
ậ
ế
ợ
ọ
ế
ươ
ớ
ọ
ế
Ngũ hành m i có th gi i thích m i hi n t
ng t nhiên và xã h i m t cách h p lý.
ớ
ể
ả
ọ
ệ
ượ
ự
ộ
ộ
ợ
CH
NG 2. TÁC Đ
NG C
A THUY T ÂM D
NG, NGŨ HÀNH Đ N
ƯƠ
Ộ
Ủ
Ế
ƯƠ
Ế
CÁC M T Đ
I S
NG VĂN HÓA TINH TH N NG
I VI T NAM
Ặ
Ờ
Ố
Ầ
ƯỜ
Ệ
2.1. Vài nét khái quát v đ i s ng văn hoá tinh th n ng
i Vi t Nam
ềờ
ố
ầ
ườ
ệ
2.1.1. Khái ni m văn hóa, đ i s ng văn hóa, văn hóa tinh th n
ệ
ờ
ố
ầ
Có r t nhi u đ nh nghĩa v văn hóa. Theo nghĩa r ng, văn hoá th
ng đ
c xem
ấ
ề
ị
ề
ộ
ườ
ượ
là bao g m t t c nh ng gì do con ng
i sáng t o ra. Năm 1940, H Chí Minh đã vi t:
ồ
ấ
ả
ữ
ườ
ạ
ồ
ế
“ Vì l sinh t n cũng nh m c đích c a cu c s ng, loài ng
i m i sáng t o và phát
ẽ
ồ
ư
ụ
ủ
ộ
ố
ườ
ớ
ạ
minh ra ngôn ng , ch vi t, đ o đ c, pháp lu t, khoa h c, tôn giáo, văn h c, ngh
ữ
ữ
ế
ạ
ứ
ậ
ọ
ọ
ệ
thu t, nh ng công c cho sinh ho t h ng ngày v ăn, m c, và các ph
ng th c s
ậ
ữ
ụ
ạ
ằ
ề
ặ
ở
ươ
ứ
ử
d ng. Toàn b nh ng sáng t o và phát minh đó t c là văn hóa. Văn hóa là s t ng h p
ụ
ộ
ữ
ạ
ứ
ựổ
ợ
c a m i ph
ng th c sinh ho t cùng v i bi u hi n c a nó mà loài ng
i đã s n sinh ra
ủ
ọ
ươ
ứ
ạ
ớ
ể
ệ
ủ
ườ
ả
nh m thích ng nh ng nhu c u đ i s ng và đòi h i c a s sinh t n ” [ 42, tr. 431]
ằ
ứ
ữ
ầ
ờ
ố
ỏ
ủ
ự
ồ
Khái ni m đ i s ng văn hóa
ệ
ờ
ố
Đ i s ng văn hóa là t ng th nh ng y u t văn hóa v t ch t và tinh th n n m
ờ
ố
ổ
ể
ữ
ế
ố
ậ
ấ
ầ
ằ
trong c nh quan văn hóa, ho t đ ng văn hóa c a con ng
i, s tác đ ng l n nhau trong
ả
ạ
ộ
ủ
ườ
ự
ộ
ẫ
đ i s ng xã h i đ t o ra quan h có văn hóa trong c ng đ ng ng
i, tr c ti p hình
ờ
ố
ộ
ểạ
ệ
ộ
ồ
ườ
ự
ế
thành l i s ng c a con ng
i trong xã h i.
ố
ố
ủ
ườ
ộ
7
Văn hóa tinh th n là gì?
ầ
Văn hóa tinh th n hay còn g i là văn hóa phi v t ch t là nh ng ý ni m, tín
ầ
ọ
ậ
ấ
ữ
ệ
ng
ng, phong t c, t p quán, giá tr , chu n m c,… t o nên m t h th ng. H th ng đó
ưỡ
ụ
ậ
ị
ẩ
ự
ạ
ộ
ệ
ố
ệ
ố
b chi ph i b i trình đ c a các giá tr , đôi khi có th phân bi t m t giá tr b n ch t.
ị
ố
ở
ộ
ủ
ị
ể
ệ
ộ
ị
ả
ấ
Chính giá tr này mang l i cho văn hóa s th ng nh t và kh năng ti n hóa n i t i c a
ị
ạ
ự
ố
ấ
ả
ế
ộ
ạ
ủ
nó.
Đ i s ng văn hóa tinh th n có th hi u đó là t t c nh ng ho t đ ng c a con
ờ
ố
ầ
ể
ể
ấ
ả
ữ
ạ
ộ
ủ
ng
i tác đ ng vào đ i s ng tinh th n, đ i s ng xã h i đ h
ng con ng
i v
n lên
ườ
ộ
ờ
ố
ầ
ờ
ố
ộ
ểướ
ườ
ươ
theo qui lu t c a cái đúng, cái đ p, cái t t, c a chu n m c giá tr Chân, Thi n, Mĩ, đào
ậ
ủ
ẹ
ố
ủ
ẩ
ự
ị
ệ
th i nh ng bi u hi n tiêu c c tha hoá con ng
i
ả
ữ
ể
ệ
ự
ườ
2.1.2. Đ i s ng văn hóa tinh th n truy n th ng c a ng
i Vi t Nam
ờ
ố
ầ
ề
ố
ủ
ườ
ệ
L ch s hình thành và phát tri n dân t c Vi t Nam cũng là l ch s hình thành và
ị
ử
ể
ộ
ệ
ị
ử
phát tri n l i s ng ng
i Vi t Nam. Nó đ
c vun đ p đ
c làm phong phú và đ m đà
ể
ố
ố
ườ
ệ
ượ
ắ
ượ
ậ
thông qua ho t đ ng lao đ ng s n xu t, chi n đ u, h c t p, giao ti p xã h i trong n i
ạ
ộ
ộ
ả
ấ
ế
ấ
ọ
ậ
ế
ộ
ộ
b qu c gia, trong đó quan tr ng là s giao l u văn hoá v i các dân t c khác. Tr i qua
ộ
ố
ọ
ự
ư
ớ
ộ
ả
quá trình giao l u, ti p bi n văn hoá mà văn hoá Vi t Nam nói chung, l i s ng ng
i
ư
ế
ế
ệ
ố
ố
ườ
Vi t Nam nói riêng đ
c phát tri n và ngày càng phong phú, đa d ng đ m đà. M t nét
ệ
ượ
ể
ạ
ậ
ộ
đ c thù c a đ i s ng văn hóa tinh th n c a ng
i Vi t Nam tr
c đây mang t t
ng
ặ
ủ
ờ
ố
ầ
ủ
ườ
ệ
ướ
ư ưở
“quân bình” và tính “ xã h i”, “c ng đ ng”. Nói chung đ i s ng tinh th n ng
i Vi t
ộ
ộ
ồ
ờ
ố
ầ
ườ
ệ
r t đ n s , thu n phác. đó chính là nét đ p, d u n văn hóa dân t c Vi t Nam đ n nay
ấ
ơ
ơ
ầ
ẹ
ấấ
ộ
ệ
ế
còn l u gi và phát tri n.
ư
ữ
ể
2.2. S bi n đ i các giá tr trong đ i s ng văn hoá tinh th n d
i tác đ ng c a âm
ự
ế
ổ
ị
ờ
ố
ầ
ướ
ộ
ủ
d
ng, ngũ hành
ươ
2.2.1. nh h
ng c a Âm d
Ả
ưở
ủ
ư ng, Ngũ hành t i đ i s ng văn hóa th hi n qua t
ơ
ớ
ờ
ố
ể
ệ
ư
duy lý lu n
ậ
2.2.1.1. Tính cách ng
i Vi t Nam
ườ
ệ
Vi t Nam v a n m trong Đông Nam Á là cái nôi sinh ra h c thuy t Âm d
ng
ệ
ừ
ằ
ọ
ế
ươ
nguyên th y, l i v a n m trong vòng nh h
ng c a Trung Hoa là n i t o nên h c
ủ
ạ
ừ
ằ
ả
ưở
ủ
ơ
ạ
ọ
thuy t Âm d
ng hoàn thi n nên tính cách c a ng
i Vi t th hi n nh h
ng c a t
ế
ươ
ệ
ủ
ườ
ệ
ể
ệả
ưở
ủ
ư
duy âm d
ng r t m nh. S nh h
ng này đ
c th hi n qua nh ng đ c đi m sau:
ươ
ấ
ạ
ựả
ưở
ượ
ể
ệ
ữ
ặ
ể
Tính a hài hòa
ư
8
Tính a hài hòa th hi n ch , ng
i Vi t Nam n m r t v ng quy lu t “trong
ư
ể
ệ
ở
ỗ
ườ
ệ
ắ
ấ
ữ
ậ
âm có d
ng, trong d
ng có âm”:
ươ
ươ
Tri t lý s ng quân bình
ế
ố
N u vi c n m v ng quy lu t “trong âm có d
ng, trong d
ng có âm” t o nên
ế
ệ
ắ
ữ
ậ
ươ
ươ
ạ
tính a hài hòa thì vi c n m v ng quy lu t
ư
ệ
ắ
ữ
ậ
“âm d
ng chuy n hóa” đã giúp ng
i Vi t có đ
c tri t lý s ng quân bình.
ươ
ể
ườ
ệ
ượ
ế
ố
Tính linh ho t
ạ
Chính tri t lý quân bình âm d
ng đã t o ra ng
i Vi t m t l i s ng ch ng
ế
ươ
ạ
ở
ườ
ệ
ộ
ố
ố
ừ
m c và linh ho t.
ự
ạ
2.2.1.2. Phong t c, tín ng
ng, văn h c, ngh thu t
ụ
ưỡ
ọ
ệ
ậ
Phong t c
ụ
+ Hôn nhân
Hôn nhân là m t trong nh ng lĩnh v c th hi n đ
c rõ nét t t
ng âm d
ng
ộ
ữ
ự
ể
ệ
ượ
ư ưở
ươ
trong phong t c t p quán c a ng
i Vi t. B n thân hôn nhân cũng là m t s k t h p
ụ
ậ
ủ
ườ
ệ
ả
ộ
ự
ế
ợ
hài hòa gi a âm và d
ng khi mà ng
i con trai và ng
i con gái quy t đ nh chung s ng
ữ
ươ
ườ
ườ
ế
ị
ố
và l p gia đình. Nhìn chung, trong hôn nhân, các nghi th c, l v t đ u n ch a các h c
ậ
ứ
ễậ
ềẩ
ứ
ọ
thuy t Âm d
ng, Ngũ hành trong đó.
ế
ươ
+ Tang ma
Phong t c tang l c a ng
i Vi t Nam th m nhu n sâu s c tinh th n tri t lí Âm
ụ
ễủ
ườ
ệ
ấ
ầ
ắ
ầ
ế
d
ng, Ngũ hành. T màu s c, cách th c hành l , tang l truy n th ng dùng màu tr ng
ươ
ừ
ắ
ứ
ễ
ễ
ề
ố
ắ
là màu c a hành Kim (h
ng Tây) theo Nghi th c cúng, ti n đ a ng
i ch t… t t c
ủ
ướ
ứ
ễ
ư
ườ
ế
ấ
ả
đ u theo đúng trình t u tiên c a Ngũ hành.
ề
ựư
ủ
+ L h i
ễộ
Vi t Nam có r t nhi u l t t và l h i. Không ch l T t mà l H i cũng
Ở
ệ
ấ
ề
ễế
ễ
ộ
ỉễ
ế
ễ
ộ
mang nhi u d u n c a t t
ng âm d
ng. Các l h i luôn có s quân bình gi a ph n
ề
ấấ
ủ
ư ưở
ươ
ễộ
ự
ữ
ầ
l và ph n h i, gi a ph n linh thiêng v i ph n th t c. Ph n l th
ng mang ý nghĩa
ễ
ầ
ộ
ữ
ầ
ớ
ầ
ếụ
ầ
ễ
ườ
c u xin và t n.
ầ
ạơ
Tín ngư ng
ỡ
+ Trong tín ng
ng ph n th c: ng
i Vi t tái kh ng đ nh s t n t i c a t
ưỡ
ồ
ự
ườ
ệ
ẳ
ị
ựồ
ạ
ủ
ư
t
ng âm d
ng và th c t đây ch là hai m t c a m t v n đ . H c thuy t Âm d
ng
ưở
ươ
ự
ế
ỉ
ặ
ủ
ộ
ấ
ề
ọ
ế
ươ
9
th hi n m nh m và sâu s c trong hai d ng bi u hi n là th c quan sinh d c và th
ể
ệ
ạ
ẽ
ắ
ạ
ể
ệ
ờơ
ụ
ờ
hành vi giao ph i.
ố
+Trong tín ng
ng sùng bái t nhiên, n u nh trên th gi i, nhi u n
c coi v t
ưỡ
ự
ế
ư
ế
ớ
ề
ướ
ậ
t là m t loài c th thì v t t ng
i Vi t là m t c p đôi tr u t
ng: Tiên – R ng ch
ổ
ộ
ụ
ể
ậ
ổ
ườ
ệ
ộ
ặ
ừ
ượ
ồ
ỉ
có trong l i t duy theo h c thuy t Âm d
ng.
ố
ư
ọ
ế
ươ
+ Trong tín ng
ng sùng bái con ng
i, ng
i Vi t coi tr ng m i liên h gi a
ưỡ
ườ
ườ
ệ
ọ
ố
ệ
ữ
âm và d
ng. H c thuy t Âm d
ng th hi n trong vi c gi i thích v vi c ch t c a
ươ
ọ
ế
ươ
ể
ệ
ệ
ả
ề
ệ
ế
ủ
con ng
i.
ườ
Văn h c, ngh thu t
ọ
ệ
ậ
+ Văn h c
ọ:
Nh th m nhu n sâu s c t t
ng h c thuy t Âm d
ng mà ng
i Vi t Nam
ờ
ấ
ầ
ắ
ư ưở
ọ
ế
ươ
ườ
ệ
n m r t v ng hai qui lu t c a nó: “Trong âm có d
ng, trong d
ng có âm; âm c c sinh
ắ
ấ
ữ
ậ
ủ
ươ
ươ
ự
d
ng, d
ng c c sinh âm”. Cho nên, không ph i ng u nhiên trong kho tàng văn hoá
ươ
ươ
ự
ả
ẫ
dân gian ng
i Vi t có r t nhi u câu chuy n k , nh ng câu t c ng đúc k t t t
ng
ườ
ệ
ấ
ề
ệ
ể
ữ
ụ
ữ
ế
ư ưở
đ i s ng nhân dân.
ờ
ố
+ Ngh thu t
ệ
ậ
Âm nh c: Th hi n nguyên lý đ i x ng hài hòa th hi n trong âm nh c: nh p
ạ
ể
ệ
ở
ố
ứ
ể
ệ
ạ
ị
ch n, t ng câu nh c cũng chia các ô ch n.. Âm nh c mang đ m tính ch t tr tình, ch m
ẵ
ừ
ạ
ẵ
ạ
ậ
ấ
ữ
ậ
rãi, luy n láy… th hi n nét âm tính.
ế
ể
ệ
Ngh thu t múa: Đ i hình ph bi n là tròn và vuông v i các nguyên lý xây d ng trên c
ệ
ậ
ộ
ổ
ế
ớ
ự
ơ
s nh ng t
ng quan c p đôi gi a các b ph n c a c th , các ph n c a đ ng tác ;
ở
ữ
ươ
ặ
ữ
ộ
ậ
ủ
ơ
ể
ầ
ủ
ộ
2.2.2. nh h
ng c a Âm d
ng, Ngũ hành qua hi u ng th c ti n
Ả
ưở
ủ
ươ
ệ
ứ
ự
ễ
ng d ng trong đ i s ng văn hóa tín ng
ng, tâm linh, phong th y
Ứ
ụ
ờ
ố
ưỡ
ủ
+ Gieo qu Âm d
ng văn hóa tín ng
ng dân gian
ẻ
ươ
ưỡ
Gieo qu âm d
n
ẻ
ươ g là cách bói toán dùng hai đ ng ho c nhi u
ồ
ặ
ề đ ng ti n trinh
ồ
ề
làm b ng
ằ
kim lo i đ ng gieo vào m t cái đĩa, sau đó tùy theo s s p, ng a c a hai đ ng ti n mà
ạ
ồ
ộ
ựấ
ử
ủ
ồ
ề
đoán qu .
ẻ
+
ng d ng ch n ngày, gi t t theo Âm d
ng Ngũ hành
Ứ
ụ
ọ
ờố
ươ
10
H c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành và Kinh D ch đ
c ng d ng r ng rãi trên
ọ
ế
ươ
ị
ượ
ứ
ụ
ộ
nhi u lĩnh v c. M t trong nh ng lĩnh v c r t ph bi n là d báo th i ti t, khí t
ng.
ề
ự
ộ
ữ
ự
ấ
ổ
ế
ự
ờ
ế
ượ
N
c ta và m t s n
c ch u nh h
ng c a Trung Qu c th
ng dùng Âm l ch, t c h
ướ
ộ
ốướ
ịả
ưở
ủ
ố
ườ
ị
ứ
ệ
l ch đ
c mã hoá theo can chi. Chính vi c ng d ng can chi và âm d
ng ngũ hành vào
ị
ượ
ệứ
ụ
ươ
h Âm l ch là n n t ng hình thành vi c phân đ nh ngày gi t t x u.
ệ
ị
ề
ả
ệ
ị
ờố
ấ
+
ng d ng ngũ hành trong phong th y
Ứ
ụ
ủ
Phong th y Ngũ hành d a vào các quy lu t trên đ cân b ng s sinh – di t giúp
ủ
ự
ậ
ể
ằ
ự
ệ
con ng
i có th thu n theo t nhiên, cân b ng chúng đ có th phát tri n và ng d ng
ườ
ể
ậ
ự
ằ
ể
ể
ể
ứ
ụ
trong cu c s ng nh : ch n h
ng h p tu i m nh; ch n màu h p tu i m nh; ch n v t
ộ
ố
ư
ọ
ướ
ợ
ổ
ệ
ọ
ợ
ổ
ệ
ọ
ậ
li u h p tu i m nh; ch n s h p m nh ngũ hành; k t h p làm ăn gi a ng
i v i ng
i
ệ
ợ
ổ
ệ
ọ
ốợ
ệ
ế
ợ
ữ
ườ
ớ
ườ
cũng tuân theo quy lu t này.
ậ
Ng
i ta v n xây d ng các bình phong đ lái gió ho c d ng hòn non b đ đi u
ườ
ẫ
ự
ể
ặ
ự
ộể
ề
th y (âm d
ng đi u hòa) là v y. Ngoài ra, t t c các chi ti t c a ngôi nhà đ
c liên
ủ
ươ
ề
ậ
ấ
ả
ế
ủ
ượ
k t v i nhau b ng “m ng”. “M ng” là cách ghép theo nguyên lý âm d
ng, nghĩa là:
ế
ớ
ằ
ộ
ộ
ươ
Ph n l i ra c a b ph n này ph i kh p v i ch lõm t
ng ng c a b ph n khác. K
ầ
ồ
ủ
ộ
ậ
ả
ớ
ớ
ỗ
ươ
ứ
ủ
ộ
ậ
ỹ
thu t này t o nên s liên k t r t ch c ch n mà v n linh đ ng giúp tháo d d dàng. Khi
ậ
ạ
ự
ế
ấ
ắ
ắ
ẫ
ộ
ỡễ
c n c đ nh các chi ti t c a ngôi nhà thì dùng đing tre vuông tra vào các l tròn (âm –
ầ
ố
ị
ế
ủ
ỗ
d
ng). Khi l p nhà, ng
i Vi t dùng ngói âm d
ng: Viên s p, viên ng a khác v i
ươ
ợ
ườ
ệ
ươ
ấ
ử
ớ
ngói ng Trung Hoa. Trong hình th c ki n trúc th
ng coi tr ng bên trái và s l . T t
ố
ứ
ế
ườ
ọ
ốẻ
ấ
c đ u t tri t lý âm d
ng mà ra.
ảề
ừ
ế
ươ
Phong th y còn đ
c chú tr ng r t nhi u lĩnh v c trong đ i s ng ng
i Vi t
ủ
ượ
ọ
ởấ
ề
ự
ờ
ố
ườ
ệ
Nam nh t c xong đ t đã cho th y đ
c nh h
ng c a thuy t ngũ hành là s v n
ư ụ
ấ
ấ
ượ
ả
ưở
ủ
ế
ự
ậ
d ng c a quy lu t t
ng sanh trong ngũ hành, theo t c này k t th i đi m giao th a
ụ
ủ
ậ
ươ
ụ
ểừ
ờ
ể
ừ
ng
i đ u tiên đ n nhà gia ch là ng
i r t quan tr ng quy t đ nh s th nh v
n, s c
ườ
ầ
ế
ủ
ườ
ấ
ọ
ế
ị
ự
ị
ượ
ứ
kh e c a gia ch nên ng
i khách này th
ng đ
c gia ch xem tu i tr
c, m ng,
ỏ
ủ
ủ
ườ
ườ
ượ
ủ
ổ
ướ
ạ
t
ng, cách ăn m c đ nh ng
i h p v i mình t i xong đ t. n u gia ch m ng H a
ướ
ặ
ể
ờ
ườ
ợ
ớ
ớ
ấ
ế
ủ
ạ
ỏ
nên ch n ng
i m nh M c, Ch m nh Th y nên ch n ng
i m nh Kim theo theo luât
ọ
ườ
ệ
ộ
ủ
ệ
ủ
ọ
ườ
ệ
t
ng sanh; xem tu i m ng đ c
i v , gã ch ng theo đó hai ng
i yêu nhau tr
c khi
ươ
ổ
ạ
ểướ
ợ
ồ
ườ
ướ
c
i gia đình hai bên ph i xem tu i, m ng đ xem có h p không r i m i cho phép c
i
ướ
ả
ổ
ạ
ể
ợ
ồ
ớ
ướ
nh m ng h a thì kh c th y không t t… tuy nhiên phong t c này ngày càng đ
c xem
ư
ạ
ỏ
ắ
ủ
ố
ụ
ượ
nh h n vì quan tr ng nh t trong hôn nhân ngày nay là tình yêu đôi l a, đ o đ c và v
ẹơ
ọ
ấ
ứ
ạ
ứ
ẽ
11
đ p tâm h n vi c xem tu i ch còn mang tính ch t tham kh o đ ngày c
i đ
c tr n
ẹ
ồ
ệ
ổ
ỉ
ấ
ả
ể
ướ
ượ
ọ
v n h n.
ẹ
ơ
+ Ph
ng pháp đ t tên theo ngũ hành
ươ
ặ
Ngày nay trong các ph
ng pháp đ t tên, th nh hành nh t v n là đ t tên theo ngũ
ươ
ặ
ị
ấ
ẫ
ặ
hành. S th nh hành c a h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành khi n cho ng
i ta ràng bu c
ự
ị
ủ
ọ
ế
ươ
ế
ườ
ộ
vinh nh c, phúc h a trong cu c đ i vào ngũ hành sinh kh c. Cho nên, khi đ t tên, đ u
ụ
ọ
ộ
ờ
ắ
ặ
ề
h t s c mong c u đ
c âm d
ng đi u hòa, c
ng nhu t
ng t . H cho r ng nh th
ế
ứ
ầ
ượ
ươ
ề
ươ
ươ
ế
ọ
ằ
ư
ế
trong cu c s ng có th g p hung hóa cát, thu n bu m xuôi gió. Đây có l là nguyên do
ộ
ố
ểặ
ậ
ồ
ẽ
mà m y ngàn năm nay, m i ng
i v n luôn l y lý lu n ngũ hành làm căn c đ đ t tên.
ấ
ọ
ườ
ẫ
ấ
ậ
ứểặ
ng d ng vào m t s lĩnh v c đ i s ng xã h i, y h c
Ứ
ụ
ộ
ố
ự
ờ
ố
ộ
ọ
+ T ch c công vi c và sinh ho t hàng ngày
ổ
ứ
ệ
ạ
D a theo tính ch t c a t ng hành trong Ngũ hành: Sinh (M c), Tr
ng (H a),
ự
ấ
ủ
ừ
ộ
ưở
ỏ
Hóa (Th ), Thu (Kim), Tàng (Th y) và qui lu t c a Ngũ hành mà t ch c công vi c,
ổ
ủ
ậ
ủ
ổ
ứ
ệ
sinh ho t th
ng ngày.
ạ
ườ
+ Trong qu n lý nhân s
ả
ự
Trong qu n lý nhân s công ty, c quan, ng
i qu n lý c n nh n th c rõ quy
ả
ự
ơ
ườ
ả
ầ
ậ
ứ
lu t âm d
ng, ngũ hành đ áp d ng hi u qu vào công vi c.
ậ
ươ
ể
ụ
ệ
ả
ệ
+
lĩnh v c Y h c
Ở
ự
ọ
Ng
i Vi t Nam, h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành không ch th hi n qua nh n
ườ
ệ
ọ
ế
ươ
ỉ
ể
ệ
ậ
th c, mà còn đ
c s d ng c th trong đ i s ng con ng
i. H i Th
ng Lãn Ông Lê
ứ
ượ
ửụ
ụ
ể
ờ
ố
ườ
ả
ượ
H u Trác đã v n d ng r t thành công h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành vào công vi c
ữ
ậ
ụ
ấ
ọ
ế
ươ
ệ
ch a b nh theo nhi u ph
ng th c khác nhau
ữ
ệ
ề
ươ
ứ
.
Đ i s ng tâm linh d
ng nh là m t nhu c u t t y u đ i s ng tinh th n c a con
ờ
ố
ườ
ư
ộ
ầ
ấ
ế
ờ
ố
ầ
ủ
ng
i. Nhu c u này giúp con ng
i xoa d u n i đau tr n th , v
t qua nh ng khó khăn
ườ
ầ
ườ
ị
ỗ
ầ
ế
ượ
ữ
th thách nghi t ngã c a cu c đ i v m t tinh th n. Khi g p n i đau, ni m b t h nh,
ử
ệ
ủ
ộ
ờ
ề
ặ
ầ
ặ
ỗ
ề
ấ
ạ
b t k ai cũng có nhu c u đ
c chia s , v
t qua đ
c nh ng khó khăn, th thách và
ấ
ỳ
ầ
ượ
ẻ
ượ
ượ
ữ
ử
nh ng lúc r i vào tình hu ng nh v y, có l r t nhi u ng
i s h
ng v th gi i tâm
ữ
ơ
ố
ư ậ
ẽấ
ề
ườ
ẽướ
ề
ế
ớ
linh đ c u mong m t s che ch v v , dù h bi t ch ng có m t phép m u, ch ng có
ểầ
ộ
ự
ởỗề
ọ
ế
ẳ
ộ
ầ
ẳ
m t ông b t, v th n nào c gi cu c s ng tr n th . Nh ng n i đau quá s c ch u đ ng
ộ
ụ
ị
ầ
ả
ữ
ộ
ố
ầ
ế
ữ
ỗ
ứ
ị
ự
c a con ng
i nh bé, y u đu i và mong manh th
ng x y ra trong cu c đ i. M t
ủ
ườ
ỏ
ế
ố
ườ
ả
ộ
ờ
ộ
ng
i m ch ng ki n đ a con c a mình g p khó khăn trong cu c s ng, m t ng
i v
ườ
ẹ
ứ
ế
ứ
ủ
ặ
ộ
ố
ộ
ườ
ợ
12
m t ch ng, m t nhà kinh doanh th t b i… H s làm gì n u không h
ng v đ i s ng
ấ
ồ
ộ
ấ
ạ
ọẽ
ế
ướ
ềờ
ố
tâm linh đ đ
c ti p thêm ngu n s c m nh tinh th n, đ đ
c an i. Dù khoa h c
ể
ượ
ế
ồ
ứ
ạ
ầ
ể
ượ
ủ
ọ
công ngh có ti n b đ n đâu đi n a thì nh ng tai n n b t ng , nh ng căn b nh nan y
ệ
ế
ộế
ữ
ữ
ạ
ấ
ờ
ữ
ệ
v n c x y ra và c
p đi cu c s ng c a nhi u ng
i vô t i. Chính nh ng lúc nh v y
ẫ
ứẩ
ướ
ộ
ố
ủ
ề
ườ
ộ
ữ
ư ậ
con ng
i tìm đ n ông th y, bà cô, nh ng v th n mong gi i thoát. T tâm lý y, trong
ườ
ế
ầ
ữ
ị
ầ
ả
ừ
ấ
đ i s ng tâm linh đã có nhi u ho t đ ng trên c s h c thuy t Âm d
ng Ngũ hành.
ờ
ố
ề
ạ
ộ
ơ ởọ
ế
ươ
Đ c bi t h c thuy t Ngũ hành ng
i Vi t Nam đã v n d ng vào xem bói – hình th c
ặ
ệ
ọ
ế
ườ
ệ
ậ
ụ
ứ
c th nh t trong đ i s ng tâm linh. M i ng
i t
ng ng v i m t hành g n v i m i
ụ
ể
ấ
ờ
ố
ỗ
ườ
ươ
ứ
ớ
ộ
ắ
ớ
ỗ
hành là các qu bói. D a vào đó th y bói s đ a ra nh ng l i tiên đoán s m nh, tiên
ẻ
ự
ầ
ẽ
ư
ữ
ờ
ố
ệ
đoán hi n t i, t
ng lai v i mong mu n đ a con ng
i tìm th y m t cu c s ng bình
ệ
ạ
ươ
ớ
ố
ư
ườ
ấ
ộ
ộ
ố
yên, h nh phúc, thoát kh i tai
ng, ho n n n.
ạ
ỏ
ươ
ạ
ạ
ng d ng trong m th c ng
i Vi t Nam
Ứ
ụ
ẩ
ự
ườ
ệ
Mang màu s c văn hóa nông nghi p lúa n
c, c dân ng
i Vi t Nam có n n
ắ
ệ
ướ
ư
ườ
ệ
ề
m th c vô cùng phong phú không ch s l
ng các món ăn mà c s c thái văn hóa
ẩ
ự
ỉởốượ
ảởắ
giao ti p ng x qua m th c. T bao đ i nay, ng
i Vi t đã bi t k t h p hài hòa các
ếứ
ử
ẩ
ự
ừ
ờ
ườ
ệ
ế
ế
ợ
nguyên li u đ t o ra các món ăn
ệ
ểạ
có l i t t nh t cho s c kh e. Đó chính là tri t lý âm
ợ
ố
ấ
ự
ỏ
ế
d
ng ngũ hành trong văn hóa m th c.
ươ
ẩ
ự
Ng
i x a th
ng nói “có th c m i v c đ
c đ o”. Trong các nhu c u c a con
ườ
ư
ườ
ự
ớ
ự
ượ
ạ
ầ
ủ
ng
i: th c, y, c , hành, khang, l c,… thì Th c (ăn) đ ng đ u. M i hành vi c a con
ườ
ự
ư
ạ
ự
ứ
ầ
ọ
ủ
ng
i đ u đ
c ghép v i ăn: ăn u ng, ăn m c, ăn h c, ăn nói, ăn , ăn ch i, ăn ng , ăn
ườ
ề
ượ
ớ
ố
ặ
ọ
ở
ơ
ủ
n m,…Đ c bi t ng
i Vi t Nam đ c bi t chú tr ng đ n quan h bi n ch ng âm
ằ
ặ
ệ
ườ
ệ
ặ
ệ
ọ
ế
ệ
ệ
ứ
d
ng trong m th c, bao g m 3 m t quan h h t s c m t thi t v i nhau, đó là: b o
ươ
ẩ
ự
ồ
ặ
ệ
ế
ứ
ậ
ế
ớ
ả
đ m hài hòa âm d
ng c a th c ăn; b o đ m s quân bình âm d
ng trong c th và
ả
ươ
ủ
ứ
ả
ả
ự
ươ
ơ
ể
b o đ m s cân b ng âm d
ng gi a con ng
i v i môi tr
ng t nhiên.
ả
ả
ự
ằ
ươ
ữ
ườ
ớ
ườ
ự
Th nh t,
ứ
ấ b o đ m hài hòa Âm D
ng
ả
ả
ươ
c a th c ăn. Đ t o nên các món ăn có
ủ
ứ
ểạ
s cân b ng Âm D
ng , ng
i Vi t phân bi t năm m c Âm D
ng
ự
ằ
ươ
ườ
ệ
ệ
ứ
ươ
c a th c ăn theo
ủ
ứ
Ngũ Hành, bao g m: Hàn (l nh, âm nhi u, hành th y), Nhi t (nóng, d
ng nhi u, hành
ồ
ạ
ề
ủ
ệ
ươ
ề
h a), Ôn ( m, d
ng ít, hành m c), L
ng (mát, âm ít, hành kim), Bình (trung tính, hành
ỏ
ấ
ươ
ộ
ươ
th ).
ổ
Khi ch bi n th c ăn, ph i tuân th nghiêm ng t lu t Âm D
ng
ế
ế
ứ
ả
ủ
ặ
ậ
ươ
bù tr và chuy n hóa
ừ
ể
khi k t h p các lo i l
ng th c, th c ph m, gia v v i nhau t o thành các món ăn có s
ế
ợ
ạ
ươ
ự
ự
ẩ
ịớ
ạ
ự
13
cân b ng âm – d
ng, th y – h a. Có nh v y, th c ăn m i có l i cho s c kh e và
ằ
ươ
ủ
ỏ
ư
ậ
ứ
ớ
ợ
ứ
ỏ
ngon mi ng. Ch ng h n: rau răm là nhi t (d
ng) đ
c ăn v i tr ng l n là hàn (âm) thì
ệ
ẳ
ạ
ệ
ươ
ượ
ớ
ứ
ộ
ngon mi ng, d tiêu hóa. Ho c g ng là th gia v nhi t (d
ng) có tác d ng thanh hàn,
ệ
ễ
ặ
ừ
ứ
ị
ệ
ươ
ụ
gi i c m, khi n u kèm v i các lo i th c ph m nh : cá, rau c i (kho cá, canh rau c i) là
ả
ả
ấ
ớ
ạ
ự
ẩ
ư
ả
ả
th c ph m có tính hàn thì ăn r t th m, ngon.
ự
ẩ
ấ
ơ
Th hai,
ứ
b o đ m s quân bình Âm D
ng
ả
ả
ự
ươ
trong c th . Ng
i Vi t Nam s
ơ
ể
ườ
ệ
ử
d ng th c ăn nh là các v thu c đ tr b nh. Theo quan ni m c a ng
i Vi t Nam thì
ụ
ứ
ư
ị
ố
ể
ịệ
ệ
ủ
ườ
ệ
m i b nh t t sinh ra là do c th b m t quân bình Âm D
ng , th c ăn chính là v
ọ
ệ
ậ
ơ
ể
ị
ấ
ươ
ứ
ị
thu c đ đi u ch nh s m t quân bình Âm D
ng
ố
ể
ề
ỉ
ự
ấ
ươ
y, giúp c th kh i b nh. Vì v y,
ấ
ơ
ể
ỏ
ệ
ậ
n u ng
i b nh m do quá âm c n ph i ăn đ ăn d
ng (đau b ng l nh, u ng n
c
ế
ườ
ệ
ố
ầ
ả
ồ
ươ
ụ
ạ
ố
ướ
g ng s kh i); ng
c l i n u ng
i b nh m do quá d
ng thì c n ph i ăn đ ăn âm
ừ
ẽ
ỏ
ượ
ạ
ế
ườ
ệ
ố
ươ
ầ
ả
ồ
(b nh ki t l , ăn tr ng gà rang v i lá m )…
ệ
ế
ị
ứ
ớ
ơ
Th
ba,
ứ
b o đ m s quân bình Âm D
ng
ả
ả
ự
ươ
gi a con ng
i và môi tr
ng.
ữ
ườ
ườ
Ng
i Vi t Nam có t p quán ăn u ng theo vùng khí h u và theo mùa. Ch ng h n, mùa
ườ
ệ
ậ
ố
ậ
ẳ
ạ
hè nóng (nhi t – hành h a) nên ăn các lo i th c ăn hàn, l
ng (mát), có n
c (âm – hành
ệ
ỏ
ạ
ứ
ươ
ướ
Th y), có v chua (âm) thì v a d ăn, v a d tiêu hóa, v a gi i nhi t. Mùa đông l nh
ủ
ị
ừ
ễ
ừ
ễ
ừ
ả
ệ
ạ
(hàn – âm) thì nên ăn các lo i th c ăn khô, nhi u m (d
ng), nh các món xào, rán,
ạ
ứ
ề
ỡ
ươ
ư
kho…
Ví d : trong đám c
i, v ch ng tr th
ng t ng cho nhau m t n m đ t và m t n m
ụ
ướ
ợ
ồ
ẻ
ườ
ặ
ộ
ắ
ấ
ộ
ắ
mu i, nh l i th nguy n g n bó v i nhau và câu ca dao: “G ng cay mu i m n xin
ố
ư ờ
ề
ề
ắ
ớ
ừ
ố
ặ
đ ng quên nhau”. Đ cho tình c m v ch ng g n bó, ăn đ i ki p v i nhau, ngày c
i
ừ
ể
ả
ợ
ồ
ắ
ờở
ế
ớ
ướ
ng
i ta còn làm bánh phu thê : hình tròn, b c trong khuôn hình vuông (d
ng trong âm).
ườ
ọ
ươ
Bánh có ru t d a tr ng, nhân đ u vàng, r c v ng đen, khuôn lá xanh, bu c l t đ – đó
ộ
ừ
ắ
ậ
ắ
ừ
ộ
ạ
ỏ
là bi u t
ng c a tri t lý Âm D
ng – Ngũ Hành, bi u t
ng cho s v n toàn, hòa h p
ể
ượ
ủ
ế
ươ
ể
ượ
ựẹ
ợ
c a đ t tr i và con ng
i.
ủ
ấ
ờ
ườ
Các món ăn còn th hi n đ
c v : m n, ng t, chua, cay, đ ng; Ngũ s c: Tr ng,
ể
ệ
ượ
ị
ặ
ọ
ắ
ắ
ắ
đen, xanh, đ , vàng. Đ th a mãn 5 giác quan khi ăn: mũi ng i mùi th m, m t th y
ỏ
ể
ỏ
ử
ơ
ắ
ấ
đ
c màu s c, tai th y đ
c ti ng nhai, l
i n m đ
c mùi v , và tay c m và c m
ượ
ắ
ấ
ượ
ế
ưỡ
ế
ượ
ị
ầ
ả
nh n. Nó liên quan t i ho t đ ng c a ngũ t ng (tâm, can, t , ph , th n), đi u hòa l c
ậ
ớ
ạ
ộ
ủ
ạ
ỳ
ế
ậ
ề
ụ
ph ngũ t ng.
ủ
ạ
14
B a ăn truy n th ng c a ng
i Vi t Nam là s n ph m c a truy n th ng nông
ữ
ề
ố
ủ
ườ
ệ
ả
ẩ
ủ
ề
ố
nghi p lúa n
c, nó ch a đ ng nh ng t duy, tri t lý sâu s c trong vi c nh n th c v
ệ
ướ
ứ
ự
ữ
ư
ế
ắ
ệ
ậ
ứ
ề
vũ tr . Ng
i Vi t Nam đã bi t v n d ng nh ng nguyên lý y đ làm cho b a ăn c a
ụ
ườ
ệ
ế
ậ
ụ
ữ
ấ
ể
ữ
ủ
mình đa d ng, giàu dinh d
ng, có ích đ i v i s c kh e. Tùy vào con ng
i (ch th ),
ạ
ưỡ
ố
ớ
ứ
ỏ
ườ
ủ
ể
không gian và c th i gian mà h có cách ch bi n khác nhau phù h p, trong đó y u t
ả
ờ
ọ
ế
ế
ợ
ế
ố
Âm D
ng, Ngũ Hành đ
c đ m b o.
ươ
ượ
ả
ả Ngày nay, khi khoa h c công ngh hi n đ i phát
ọ
ệ
ệ
ạ
tri n, song b a ăn c a ng
i Vi t v n l u gi đ
c nh ng nét truy n th ng và đ
c
ể
ữ
ủ
ườ
ệ
ẫ
ư
ữ
ượ
ữ
ề
ố
ượ
b n bè qu c t đánh giá cao. Vi c v n d ng nh ng nguyên lý c a Âm D
ng, Ngũ
ạ
ố
ế
ệ
ậ
ụ
ữ
ủ
ươ
Hành trong vi c ch bi n th c ăn là đi u c n thi t, đ đ m b o cho s c kh e.
ệ
ế
ế
ứ
ề
ầ
ế
ểả
ả
ứ
ỏ
2.3. Nh ng tác đ ng tích c c và tiêu c c c a thuy n Âm d
ng, Ngũ hành đ n đ i
ữ
ộ
ự
ự
ủ
ế
ươ
ế
ờ
s ng văn hoá tinh th n ng
i Vi t Nam
ố
ầ
ườ
ệ
Tác đ ng tích c c:
ộ
ự
H c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành đã nh h
ng đ n tính cách c a ng
i Vi t
ọ
ế
ươ
ả
ưở
ế
ủ
ườ
ệ
trong m i m t c a đ i s ng t văn hóa giao ti p, văn hóa ăn , l i suy nghĩ, tín ng
ng
ọ
ặ
ủ
ờ
ố
ừ
ế
ởố
ưỡ
cho đ n t duy hình kh i. Trong văn hóa giao ti p, ng
i Vi t s ng tr ng tình c m,
ế
ư
ố
ế
ườ
ệ
ố
ọ
ả
trong ng x h luôn coi tr ng cái tình. Chính vì v y, trong cu c s ng h c g ng
ứ
ử
ọ
ọ
ậ
ộ
ố
ọ
ố
ắ
không đ m t lòng ai, h c thuy t s ng quân bình đã th m nhu n trong máu th t h . H c
ể
ấ
ọ
ế
ố
ấ
ầ
ị
ọ
ọ
thuy t Âm d
ng, Ngũ hành đã t o cho ng
i Vi t m t l i s ng linh ho t v i kh năng
ế
ươ
ạ
ườ
ệ
ộ
ố
ố
ạ
ớ
ả
thích nghi cao trong m i hoàn c nh. Dù khó khăn đ n đâu h cũng không chán n n, h
ọ
ả
ế
ọ
ả
ọ
s ng b ng tinh th n l c quan và h
ng đ n t
ng lai. Đó là m t nét đ p trong đ i s ng
ố
ằ
ầ
ạ
ướ
ế
ươ
ộ
ẹ
ờ
ố
văn hóa tinh th n và t o nên b n s c riêng cho dân t c Vi t Nam.
ầ
ạ
ả
ắ
ộ
ệ
Tác đ ng tiêu c c:
ộ
ự
Trong m t th i gian g n đây, m t th c t không th ph nh n đó là s xu t hi n
ộ
ờ
ầ
ộ
ự
ế
ể
ủ
ậ
ự
ấ
ệ
nhi u hi n t
ng văn hóa tâm linh l ch l c trong đ i s ng văn hóa tinh th n ng
i
ề
ệ
ượ
ệ
ạ
ờ
ố
ầ
ườ
Vi t. M t b ph n ng
i Vi t Nam đã ti p thu h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành m t
ệ
ộ
ộ
ậ
ườ
ệ
ế
ọ
ế
ươ
ộ
chi u, phi n di n d n đ n ch đã truy n bá nh ng t t
ng sai l m, làm ph c t p,
ề
ế
ệ
ẫ
ế
ỗ
ề
ữ
ư ưở
ầ
ứ
ạ
th n bí hóa m t h c thuy t v n có nhi u đi m tích c c c a nó.
ầ
ộ
ọ
ế
ố
ề
ể
ự
ủ
Trong b i c nh đ t n
c ta đang th c hi n công nghi p hóa, hi n đ i hóa và h i
ố
ả
ấ
ướ
ự
ệ
ệ
ệ
ạ
ộ
nh p kinh t qu c t , nhi u đi u trong nh n th c và ng x c a ng
i Vi t – v n
ậ
ế
ố
ế
ề
ề
ậ
ứ
ứ
ử
ủ
ườ
ệ
ố
tr
c đây là u đi m, nay cũng đã b c l nh ng h n ch . Đó là t tr ng s quân bình,
ướ
ư
ể
ộ
ộ
ữ
ạ
ế
ừ
ọ
ự
đ a đ n t t
ng bình quân ch nghĩa và thái đ n
c đôi theo ki u: “hòa c làng; dĩ
ư
ế
ư ưở
ủ
ộ
ướ
ể
ả
15
hòa vi quý; chín b làm m
i”. Đó là bên c nh s linh ho t, gi i ng phó là s tùy ti n,
ỏ
ườ
ạ
ự
ạ
ỏứ
ự
ệ
đ i khái, làm không đ n n i đ n ch n, th , vô trách nhi m và h u qu c a nó là
ạ
ế
ơ
ế
ố
ờơ
ệ
ậ
ả
ủ
nhi u công trình dang d , thi u đ ng b . Tính l c quan cũng nhi u khi đ a đ n s t
ề
ở
ế
ồ
ộ
ạ
ề
ư
ế
ựự
mãn, thi u th c t .
ế
ự
ế
CH
NG 3. CÁC GI I PHÁP C
B N NH M PHÁT HUY NH
NG GIÁ TR
ƯƠ
Ả
Ơ
Ả
Ằ
Ữ
Ị
TÍCH C
C VÀ H N CH NH HU
NG TIÊU C
C C
A THUY T ÂM
Ự
Ạ
ẾẢ
Ở
Ự
Ủ
Ế
D
NG NGŨ HÀNH TRONG Đ
I S
NG TINH TH N NG
I VI T HI N
ƯƠ
Ờ
Ố
Ầ
ƯỜ
Ệ
Ệ
NAY
3.1. C s hình thành gi i pháp
ơ ở
ả
Nhà n
c Vi t Nam nhìn nh n t do tín ng
ng tôn giáo là m t nhu c u chính
ướ
ệ
ậ
ự
ưỡ
ộ
ầ
đáng tinh th n c a con. Tôn tr ng vào b o đ m t do tín ng
ng và không tín ng
ng
ầ
ủ
ọ
ả
ả
ự
ưỡ
ưỡ
c a nhân dân là chính sách nh t quán c a Đ ng. H i ngh Ban Ch p hành Trung
ng
ủ
ấ
ủ
ả
ộ
ị
ấ
ươ
l n th 9 (khóa XI) đã ban hành Ngh quy t v
ầ
ứ
ị
ế
ề“xây d ng và phát tri n văn hóa, con
ự
ể
ng
i Vi t Nam đáp ng yêu c u phát tri n b n v ng đ t n
c”.
ườ
ệ
ứ
ầ
ể
ề
ữ
ấ
ướ
Đây là Ngh quy t có
ị
ế
t m quan tr ng đ c bi t trong vi c đ ra đ
ng l i, quan đi m, nhi m v và gi i pháp
ầ
ọ
ặ
ệ
ệ
ề
ườ
ố
ể
ệ
ụ
ả
phát tri n văn hóa, con ng
i Vi t Nam tr
c yêu c u t p trung vào m c tiêu phát tri n
ể
ườ
ệ
ướ
ầ
ậ
ụ
ể
b n v ng đ t n
c.
ề
ữ
ấ
ướ
K th a có ch n l c Văn ki n Đ i h i XI và ti p thu nh ng đ nh h
ng đ
c
ế
ừ
ọ
ọ
ệ
ạ
ộ
ế
ữ
ị
ướ
ượ
nêu trong Ngh quy t Trung
ng 9 khoá XI v văn hoá, Văn ki n Đ i h i XII l a ch n,
ị
ế
ươ
ề
ệ
ạ
ộ
ự
ọ
nh n m nh m t s n i dung m i v xây d ng n n văn hóa, con ng
i Vi t Nam hi n
ấ
ạ
ộ
ốộ
ớ
ề
ự
ề
ườ
ệ
ệ
nay.
3.2. Các gi i pháp
ả
3.2.1. Nhóm gi i pháp phát huy nh ng giá tr tích c c
ả
ữ
ị
ự
Đ xây d ng đ i s ng văn hóa m i cho ng
i Vi t, m t n n văn hóa tiên ti n
ể
ự
ờ
ố
ớ
ườ
ệ
ộ
ề
ế
đ m đà b n s c dân t c trên c s phát huy nh ng giá tr tích c c c a h c thuy t Âm
ậ
ả
ắ
ộ
ơ ở
ữ
ị
ự
ủ
ọ
ế
d
ng, Ngũ hành, theo chúng tôi c n ph i có nh ng gi i pháp thi t th c và c th .
ươ
ầ
ả
ữ
ả
ế
ự
ụ
ể
Th nh t
ứ
ấ, ph i đ y m nh công tác tuyên truy n đ nhân dân hi u đ
c nh ng
ả
ẩ
ạ
ề
ể
ể
ượ
ữ
giá tr tích c c c a h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành, qua đó nâng cao lòng t hào v
ị
ự
ủ
ọ
ế
ươ
ự
ề
16
nh ng giá tr văn hóa truy n th ng đ c s c c a cha ông, t đó t giác tham gia các ho t
ữ
ị
ề
ố
ặ
ắ
ủ
ừ
ự
ạ
đ ng văn hóa c ng đ ng.
ộ
ộ
ồ
Th hai
ứ
, ph i b o t n, gìn gi và phát huy nh ng giá tr văn hóa c a h c thuy t
ả
ả
ồ
ữ
ữ
ị
ủ
ọ
ế
Âm d
ng, Ngũ hành trong đ i s ng tinh th n ng
i Vi t: phong t c, tín ng
ng, ngh
ươ
ờ
ố
ầ
ườ
ệ
ụ
ưỡ
ệ
thu t, l i s ng… gi gìn b n s c văn hóa dân t c, đ u tranh v i s xâm nh p c a văn
ậ
ố
ố
ữ
ả
ắ
ộ
ấ
ớ
ự
ậ
ủ
hóa ngo i lai, ph n ti n b
ạ
ả
ế
ộ
3.2.2. Nhóm gi i pháp h n ch nh h
ng tiêu c c
ả
ạ
ếả
ưở
ự
Bên c nh các gi i pháp nh m phát huy các giá tr tích c c c a h c thuy t Âm
ạ
ả
ằ
ị
ự
ủ
ọ
ế
d
ng, Ngũ hành thì vi c xây d ng các gi i pháp đ h n ch nh ng nh h
ng tiêu
ươ
ệ
ự
ả
ể
ạ
ế
ữ
ả
ưở
c c c a h c thuy t này
ự
ủ
ọ
ế
cũng nh phát huy giá tr văn hóa tinh th n, b n s c văn hóa dân
ư
ị
ầ
ả
ắ
t c, ch ng l i l i s ng th c d ng, mê tín, l i d ng tôn giáo đ “bòn rút” ti n c a dân
ộ
ố
ạ
ố
ố
ự
ụ
ợ
ụ
ể
ề
ủ
làm đ i s ng nhân dân “mê mu i” là nhi m v c p thi t, lâu dài.
ờ
ố
ộ
ệ
ụấ
ế
Th nh t
ứ
ấ, ph i nâng cao dân trí, nâng cao trình đ nh n th c nhân dân; tích c c
ả
ộ
ậ
ứ
ự
xây d ng chu n m c n p s ng đ o đ c, đ i s ng tinh th n m i trên c s đ u tranh
ự
ẩ
ự
ế
ố
ạ
ứ
ờ
ố
ầ
ớ
ơ ở
ấ
vi c l i d ng h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành đ truy n bá t n n mê tín d đoan trong
ệ
ợ
ụ
ọ
ế
ươ
ể
ề
ệạ
ị
đ i s ng văn hóa tinh th n nhân dân
ờ
ố
ầ
Th hai
ứ
, k th a nh ng giá tr tích c c h c thuy t Âm d
ng, Ngũ Hành và văn
ế
ừ
ữ
ị
ự
ọ
ế
ươ
hóa truy n th ng dân t c, ti p thu các giá tr tinh hoa văn hóa nhân lo i.
ề
ố
ộ
ế
ị
ạ
Vi c k th a và phát huy các giá tr văn hóa truy n th ng trong b i c nh toàn c u
ệ
ế
ừ
ị
ề
ố
ố
ả
ầ
hóa n
c ta v a có tính c p bách, tr
c m t, v a mang tính chi n l
c, lâu dài nh m
ởướ
ừ
ấ
ướ
ắ
ừ
ế
ượ
ằ
xây d ng và phát tri n n n văn hóa Vi t Nam tiên ti n, d m đà b n s c dân t c, góp
ự
ể
ề
ệ
ế
ậ
ả
ắ
ộ
ph n xây d ng nhân cách con ng
i Vi t Nam phù h p v i yêu c u c a s nghi p đ i
ầ
ự
ườ
ệ
ợ
ớ
ầ
ủ
ự
ệ
ổ
m i, đ văn hóa th c s là n n t ng, là đ ng l c thúc đ y phát tri n kinh t xã h i.
ớ
ể
ự
ự
ề
ả
ộ
ự
ẩ
ể
ế
ộ
B o v b n s c dân t c ph i g n k t v i m r ng giao l u qu c t , ti p thu có
ả
ệả
ắ
ộ
ả
ắ
ế
ớ
ởộ
ư
ố
ế
ế
ch n l c cái hay, cái ti n b trong văn hóa các dân t c khác. Giao l u văn hóa nh là
ọ
ọ
ế
ộ
ộ
ư
ư
m t t t y u khách quan b i chính nh giao l u h i nh p mà b n s c văn hóa dân t c
ộ
ấ
ế
ở
ờ
ư
ộ
ậ
ả
ắ
ộ
đ
c b sung nh ng y u t ngo i lai đ làm phong phú b n s c c a mình. Đ ng th i,
ượ
ổ
ữ
ế
ố
ạ
ể
ả
ắ
ủ
ồ
ờ
qua đó, cũng góp ph n làm phong phú văn hóa th gi i khi chính các n n văn hóa ngo i
ầ
ế
ớ
ề
ạ
lai cũng ti p nh n nh ng giá tr tinh hoa văn hóa Vi t Nam.
ế
ậ
ữ
ị
ệ
Th ba
ứ
, c n thay đ i l i s ng b o th , th c d ng, t duy quân bình, trông ch ,
ầ
ổ
ố
ố
ả
ủ
ự
ụ
ư
ờỷ
l i, thi u ý th c t ch c k lu t, k c
ng trong đ i s ng văn hóa ng
i Vi t.
ạ
ế
ứ
ổ
ứ
ỷ
ậ
ỷươ
ờ
ố
ườ
ệ
17
Trong không gian c a đ i s ng văn hóa ph
ng Đông nói riêng, vi c nh n di n t
ủ
ờ
ố
ươ
ệ
ậ
ệ
ư
t
ng b o th , trông ch , l i c n đ
c nhìn nh n trong m i quan h đa chi u trong
ưở
ả
ủ
ờỷạ
ầ
ượ
ậ
ố
ệ
ề
đó đ c bi t chú ý các y u t kinh t , chính tr , văn hóa, xã h i. Đi u này v a giúp tìm ra
ặ
ệ
ế
ố
ế
ị
ộ
ề
ừ
c s hình thành đ ng th i tránh đ
c nh ng bi u hi n nh n th c theo cách ti p c n
ơ ở
ồ
ờ
ượ
ữ
ể
ệ
ậ
ứ
ế
ậ
ch quan, phi n di n.
ủ
ế
ệ
Th t
ứư, gi gìn thu n phong m t c và xây d ng đ i s ng văn hóa tâm linh lành
ữ
ầ
ỹụ
ự
ờ
ố
m nh.
ạ
Thu n phong m t c m t khi đ
c xây d ng t t s nuôi d
ng tính thi n v i
ầ
ỹụ
ộ
ượ
ự
ố
ẽ
ưỡ
ệ
ớ
tính ch t là cái g c c a con ng
i trong th i kinh t th tr
ng và đ ng th i nuôi d
ng
ấ
ố
ủ
ườ
ờ
ế
ị
ườ
ồ
ờ
ưỡ
b n s c văn hoá dân t c v i tính ch t là cái g c c a công nghi p hóa, hi n đ i hóa và
ả
ắ
ộ
ớ
ấ
ố
ủ
ệ
ệ
ạ
kinh t th tr
ng theo đ nh h
ng xã h i ch nghĩa.
ế
ị
ườ
ị
ướ
ộ
ủ
C. K T LU N
Ế
Ậ
Nh n th c sâu s c giá tr h c thuy t Âm d
ng , Ngũ hành đ n đ i s ng con
ậ
ứ
ắ
ị
ọ
ế
ươ
ế
ờ
ố
ng
i trên t t c m i lĩnh v c t kinh t , chính tr , văn hoá đ n đ i s ng văn hoá tinh
ườ
ấ
ả
ọ
ự
ừ
ế
ị
ế
ờ
ố
th n, tâm linh, chúng tôi nghiên c u đ tài này v i mong mu n phát huy giá tr c a h c
ầ
ứ
ề
ớ
ố
ịủ
ọ
thuy t trên quan đi m ch nghĩa duy v t, khoa h c.
ế
ể
ủ
ậ
ọ
H c
ọ thuy t Âm d
ng, Ngũ hành
ế
ươ
đã đ
c nhi u ngành khoa h c cũng nh
ượ
ề
ọ
ư
tr
ng phái tri t h c khác nghiên c u, tìm cách lý gi i và ng d ng. Qu th t hi m có
ườ
ế
ọ
ứ
ả
ứ
ụ
ả
ậ
ế
h c thuy t tri t h c nào có th ch m tay t i nhi u lĩnh v c c a khoa h c, cu c s ng và
ọ
ế
ế
ọ
ể
ạ
ớ
ề
ự
ủ
ọ
ộ
ố
đ
c ng d ng r ng rãi đ gi i quy t nhi u khía c nh c a t nhiên, xã h i nh v y.
ượứ
ụ
ộ
ể
ả
ế
ề
ạ
ủ
ự
ộ
ư ậ
Vi c nghiên c u và
ệ
ứ
ng d ng h c thuy t Âm d
ng, Ngũ
ứ
ụ
ọ
ế
ươ
hành
đã t o nên m t
ạ
ộ
b
c ngo t m nh m trong l ch s t duy khoa h c ph
ng Đông, đ a con ng
i thoát
ướ
ặ
ạ
ẽ
ị
ửư
ọ
ươ
ư
ườ
kh i t t
ng m ng m , mê tín d đoan v nh ng th tr u t
ng hay l c h u. B i v y,
ỏ
ư ưở
ộ
ị
ị
ề
ữ
ứ
ừ
ượ
ạ
ậ
ở
ậ
tìm hi u và nghiên c u
ể
ứ h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hàn
ọ
ế
ươ
h là m t trong nh ng ph
ng
ộ
ữ
ươ
th c t t nh t đ lý gi i và hi u đ
c nh ng đ c tr ng trong t t
ng tri t h c ph
ng
ứ
ố
ấ
ể
ả
ể
ượ
ữ
ặ
ư
ư ưở
ế
ọ
ươ
Đông.
Chúng ta đang s ng trong n n kinh t tri th c trên con đ
ng h i nh p v i xu
ố
ề
ế
ứ
ườ
ộ
ậ
ớ
h
ng toàn c u hóa Đ ng ta kh ng đ nh: Vi t Nam s n sàng làm b n v i t t c các
ướ
ầ
ả
ẳ
ị
ệ
ẵ
ạ
ớ
ấ
ả
n
c trên th gi i nh ng ph i tôn tr ng đ c l p ch quy n. Vi c ti p thu văn minh bên
ướ
ế
ớ
ư
ả
ọ
ộ
ậ
ủ
ề
ệ
ế
ngoài ph i đ
c ch n l c theo tinh th n ng
i Vi t đ m t năm, vài năm ho c xa h n
ả
ượ
ọ
ọ
ầ
ườ
ệ
ể
ộ
ặ
ơ
n a khi s phát tri n kinh t c a t t c các qu c gia có th gi ng nhau.
ữ
ự
ể
ếủ
ấ
ả
ố
ể
ố
18
Đ đ m b o gi gìn và phát huy giá tr h c thuy t Âm d
ng, Ngũ hành cũng
ể
ả
ả
ữ
ị
ọ
ế
ươ
nh h n ch m t tiêu c c c a nó trong đ i s ng văn hóa tinh th n, tâm linh chúng tôi đã
ư ạ
ế
ặ
ự
ủ
ờ
ố
ầ
đ c p m t s gi i pháp theo cách nghĩ ch quan cá nhân. Nh ng v n đ này ph i tri n
ềậ
ộ
ố
ả
ủ
ữ
ấ
ề
ả
ể
khai đ ng b , ph i h p ch t ch có s lãnh đ o th ng nh t đ c bi t là ý th c th c hi n
ồ
ộ
ố
ợ
ặ
ẽ
ự
ạ
ố
ấ
ặ
ệ
ứ
ự
ệ
c a m i ng
i dân. Có nh v y m c tiêu đ t ra m i th c hi n đ
c m t cách đ y đ
ủ
ỗ
ườ
ư ậ
ụ
ặ
ớ
ự
ệ
ượ
ộ
ầ
ủ
và toàn di n.
ệ
Thông qua đ tài này tôi mu n kh ng đ nh r ng: Vi c gi gìn và phát huy giá tr
ề
ố
ẳ
ị
ằ
ệ
ữ
ị
truy n th ng văn hóa dân t c trong đó có đ i s ng văn hóa tinh th n c a ng
i Vi t s
ề
ố
ộ
ờ
ố
ầ
ủ
ườ
ệ
ẽ
tr thành m t n i l c cho s phát tri n lâu dài c a đ t n
c vì th mu n xây d ng và
ở
ộ
ộ
ự
ự
ể
ủ
ấ
ướ
ế
ố
ự
phát tri n đ t n
c chúng ta ph i phát tri n đ ng b , hài hòa kinh t , chính tr , văn hóa.
ể
ấ
ướ
ả
ể
ồ
ộ
ế
ị
Đó là quá trình phát tri n b n v ng và lâu dài./
ể
ề
ữ
19
