BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI
ĐÀO THỊ TÂM
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ Y, BÁC SỸ
TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN CHƯƠNG MỸ
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC
HÀ NỘI – 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI
ĐÀO THỊ TÂM
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ Y, BÁC SỸ
TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN CHƯƠNG MỸ
Chuyên ngành: Quản trị nhân lực
Mã ngành: 60340404
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN HOÀNG LONG
HÀ NỘI – 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình của riêng tôi. Luận văn này được
hoàn thành dựa trên quá trình học tập, hiểu biết, cố gắng tìm tòi của bản thân
và có sự hướng dẫn của PGS.TS. Nguyễn Hoàng Long. Các số liệu, kết quả
nêu trong luận văn này do Phòng Tổ chức hành chính, các y, bác sỹ Bệnh viện
đa khoa huyện Chương Mỹ cung cấp và do bản thân tôi tự thực hiện điều tra,
phân tích, tổng kết là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ
công trình nào khác.
Hà Nội, ngày …….. tháng ……… năm 2015.
Người cam đoan
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
…………………………………………………………… i
DANH MỤC SƠ ĐỒ BẢNG BIỂU
…………………………………………………….. ii
LỜI MỞ ĐẦU
………………………………………………………………………………….. 1
1. Lý do lựa chọn đề tài …………………………………………………………………….. 1
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
………………………. 3
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
…………………………………………………… 5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
…………………………………………………… 5
5. Phương pháp nghiên cứu ………………………………………………………………. 6
6. Kết cấu Luận văn …………………………………………………………………………. 7
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ Y, BÁC SỸ TẠI CÁC BỆNH VIỆN TUYẾN
HUYỆN
…………………………………………………………………………………………… 8
1.1. Khái quát chung về mô hình tổ chức và chất lượng đội ngũ nhân sự
Bệnh viện tuyến huyện ……………………………………………………………………… 8
1.1.1. Mô hình tổ chức bộ máy của Bệnh viện tuyến huyện
………………………. 8
1.1.2. Khái quát về chất lượng đội ngũ nhân sự Bệnh viện tuyến huyện ……. 10
1.2. Nội dung cơ bản nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ tại các Bệnh
viện tuyến huyện
…………………………………………………………………………….. 17
* Tuyển dụng đội ngũ y, bác sỹ
………………………………………………………….. 18
* Đào tạo đội ngũ y, bác sỹ ……………………………………………………………….. 19
* Sử dụng, đánh giá, đãi ngộ đội ngũ y, bác sỹ
……………………………………… 19
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ nhân sự
trong Bệnh viện tuyến huyện nói chung và đội ngũ y, bác sỹ nói riêng… 21
1.3.1. Yếu tố bên trong Bệnh viện ………………………………………………………. 21
1.3.2. Yếu tố bên ngoài Bệnh viện
………………………………………………………. 23
1.4. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tại một số Bệnh
viện chọn điển hình và bài học rút ra
……………………………………………….. 27
1.4.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tại một số Bệnh viện
chọn điển hình
…………………………………………………………………………………. 27
1.4.2. Một số bài học kinh nghiệm rút ra qua nghiên cứu tại các Bệnh viện
chọn điển hình
…………………………………………………………………………………. 30
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ Y,
BÁC SỸ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN CHƯƠNG MỸ
………… 32
2.1. Giới thiệu khái quát và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao
chất lượng đội ngũ nhân sự Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ ……. 32
2.1.1. Giới thiệu khái quát Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ
……………. 32
2.1.2. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác nâng cao chất lượng đội
ngũ y, bác sỹ tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ …………………………. 35
2.2. Thực trạng đội ngũ y, bác sỹ tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương
Mỹ ………………………………………………………………………………………………… 41
2.2.1. Số lượng, cơ cấu đội ngũ y, bác sỹ …………………………………………….. 41
2.2.2. Chất lượng đội ngũ y, bác sỹ …………………………………………………….. 43
2.3. Thực trạng các hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ tại
Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ
……………………………………………… 52
2.3.1. Tuyển dụng đội ngũ y, bác sỹ ……………………………………………………. 52
2.3.2. Đào tạo đội ngũ y, bác sỹ
………………………………………………………….. 54
2.3.3. Sử dụng, đánh giá, đãi ngộ đội ngũ y, bác sỹ ……………………………….. 59
2.4. Đánh giá thực trạng đội ngũ y, bác sỹ và công tác nâng cao chất
lượng đội ngũ y, bác sỹ tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ ……… 68
2.4.1. Những kết quả đạt được
……………………………………………………………. 68
2.4.2. Những mặt tồn tại, hạn chế và nguyên nhân ………………………………… 71
CHƯƠNG 3 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG ĐỘI NGŨ Y, BÁC SỸ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN
CHƯƠNG MỸ
……………………………………………………………………………….. 75
3.1. Định hướng phát triển của Bệnh viện và nâng cao chất lượng đội
ngũ y, bác sỹ của Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ giai đoạn
2015 – 2020 …………………………………………………………………………………….. 75
3.1.1. Mục tiêu, định hướng phát triển của Bệnh viện đa khoa huyện
Chương Mỹ
……………………………………………………………………………………… 75
3.1.2. Mục tiêu và các định hướng nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ tại
Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ ………………………………………………… 77
3.2. Một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ
tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ
…………………………………………. 79
3.2.1. Tuyển dụng đội ngũ y, bác sỹ ……………………………………………………. 79
3.2.2. Đào tạo đội ngũ y, bác sỹ
………………………………………………………….. 82
3.2.3. Sử dụng, đánh giá, đãi ngộ đội ngũ y, bác sỹ ……………………………….. 85
3.2.4. Một số giải pháp khác
………………………………………………………………. 97
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ……………………………………………………………. 99
1. KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………… 99
2. Một số kiến nghị ……………………………………………………………………….. 101
2.1. Kiến nghị với Chính phủ và Bộ Y tế
…………………………………………. 101
2.2. Kiến nghị với UBND, các Sở, Ban, Ngành TP Hà Nội và huyện
Chương Mỹ
………………………………………………………………………………….. 102
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………. 104
PHỤ LỤC …………………………………………………………………107
i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BHXH
:
Bảo hiểm xã hội.
BHYT
:
Bảo hiểm y tế.
BV
:
Bệnh viện.
BVĐK
:
Bệnh viện đa khoa.
CNTT
:
Công nghệ thông tin.
ĐD
:
Điều dưỡng.
KTV
:
Kỹ thuật viên.
NNL
:
Nguồn nhân lực.
TCHC
:
Tổ chức hành chính.
TTYT
:
Trung tâm y tế.
ii
DANH MỤC SƠ ĐỒ BẢNG BIỂU
Sơ đồ 1.1. Sơ đồ nguyên lý tổ chức Bệnh viện tuyến huyện ……………………. 10
Sơ đồ 2.1. Sơ đồ bộ máy tổ chức Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ…… 35
Bảng 2.1. Cơ cấu lao động theo độ tuổi của đội ngũ y, bác sỹ tại Bệnh viện
đa khoa huyện Chương Mỹ giai đoạn 2010-2014
……………………. 44
Bảng 2.2. Thống kê trình độ chuyên môn của đội ngũ y, bác sỹ tại Bệnh viện
đa khoa huyện Chương Mỹ qua các năm 2011-2015
……………….. 45
Bảng 2.3. Các danh hiệu thi đua các cá nhân và tập thể cán bộ Bệnh viện đa
khoa huyện Chương Mỹ đạt được từ 2010-2014 ……………………. 50
Bảng 2.4. Chi tiết các danh hiệu thi đua năm 2014 của Bệnh viện đa khoa
huyện Chương Mỹ …………………………………………………………….. 51
Bảng 2.5. Các ngạch cán bộ mới tuyển dụng qua 2 năm 2011, 2013 của Bệnh
viện đa khoa huyện Chương Mỹ. …………………………………………. 53
Bảng 2.6. Số liệu đào tạo qua các năm từ 2010-2014 …………………………….. 56
Bảng 2. 7. Kết quả khảo sát y, bác sỹ về hoạt động đánh giá cán bộ của Bệnh
viện đa khoa huyện Chương Mỹ ………………………………………….. 61
Bảng 2.8. Thành tích thực hiện công việc của đội ngũ y, bác sỹ Bệnh viện đa
khoa huyện Chương Mỹ qua các năm. ………………………………….. 62
Bảng 2.9. Chế độ tiền lương tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ
…….. 64
Bảng 3.1. Điều kiện, tiêu chuẩn để y, bác sỹ được cử đi đào tạo ………………83
1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài
Trong xã hội ngày nay, mức sống ngày một tăng lên, cuộc sống hướng
đến cái đẹp ở những tầng cao hơn mà không đơn giản chỉ là những nhu cầu
sinh lý. Cùng với sự phát triển đó, nhu cầu chăm sóc sức khỏe của mỗi chúng
ta cũng được nâng cao, y tế trở thành một lĩnh vực được quan tâm nhiều hơn
bao giờ hết, mỗi nhân viên y tế, đặc biệt là mỗi y, bác sỹ trở thành trung tâm
cho sự phát triển ngành y tế, họ trực tiếp mang lại cho mỗi chúng ta niềm tin
vào một dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng cao.
Cũng giống như bất kỳ tổ chức nào, một Bệnh viện muốn tồn tại và phát
triển luôn phải tận dụng triệt để, kết hợp hài hòa các nguồn lực của đơn vị
mình. Các yếu tố như: trang thiết bị y tế, cơ sở vật chất, vốn đầu tư v.v….rất
quan trọng, nhưng một yếu tố mang tính quyết định, chi phối các nguồn lực
đó chính là nguồn nhân lực, là sức mạnh, trình độ, tâm huyết của các cán bộ y
tế.
Ngày nay, trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế của chúng ta, chất
lượng nhân lực ngày càng chiếm một vị trí quan trọng. Nếu như trước đây
chúng ta luôn tự hào rằng Việt Nam có cơ cấu dân số trẻ, nguồn lao động dồi
dào thì giờ đây chúng ta đang phải đối mặt với thực tế là nguồn lực chưa cân
đối ở các ngành nghề, các vị trí, nguồn lực chưa tương đồng về số lượng và
chất lượng, đặc biệt chúng ta đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nhân lực
có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao, với ngành y tế cũng không ngoại lệ,
chính vì vậy việc nâng cao chất lượng của nhân lực các ngành nói chung và
của các y, bác sỹ trong ngành y tế nói riêng là yêu cầu bức thiết đặt ra để mỗi
tổ chức có thể khẳng định mình, đứng vững và ngày càng tiến xa hơn.
2
Trong mọi giai đoạn lịch sử, đội ngũ viên chức y tế luôn chiếm một vị
trí quan trọng, đặc biệt là đội ngũ y, bác sỹ, đòi hỏi ngày càng tăng lên cả về
số lượng và chất lượng, đòi hỏi giỏi về chuyên môn, tốt về đạo đức, lối sống.
Hiện nay Ngành Y tế Việt Nam đang phải đáp ứng nhu cầu Chăm sóc sức
khoẻ ngày càng cao, khám chữa bệnh với kỹ thuật y tế chất lượng cao nên đòi
hỏi chất lượng y, bác sỹ phải được cải thiện.
Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ có đội ngũ lao động trên 200 cán
bộ. Để tồn tại và phát triển như hiện nay là nhờ vào nhận thức đúng đắn của
Ban lãnh đạo Bệnh viện về chiến lược con người đặc biệt là đơn vị đang có
cái nhìn khá tổng quát, toàn diện về nguồn nhân lực và đã đề cao vai trò của
chất lượng cán bộ trong tổ chức. Bệnh viện đã và đang thực hiện nhiều biện
pháp để nâng cao chất lượng cán bộ nhằm mục đích nâng cao hiệu quả hoạt
động, giúp Bệnh viện thực hiện tốt nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Đội ngũ cán bộ của Bệnh viện ngày càng được tăng cường, trình độ chuyên
môn ngày càng được nâng cao. Chính sách đãi ngộ, thu hút nhân lực đã được
quan tâm. Tuy nhiên do thực tiễn nhu cầu chăm sóc sức khỏe của xã hội ngày
càng tăng do dân số tăng nhanh, kinh tế xã hội phát triển trong khi lực số cán
bộ của Bệnh viện trên tổng số giường bệnh còn thiếu, Bệnh viện được giao
biên chế 250 giường bệnh tương đương với 275 cán bộ nhưng trên thực tế,
Bệnh viện hiện chỉ có 230 cán bộ, cơ cấu theo chuyên môn còn thiếu cân đối.
Qua quá trình làm việc, nghiên cứu, tiếp xúc tìm hiểu tinh thần làm việc, cách
thức làm việc cũng như khả năng, kiến thức của các y, bác sỹ tại Bệnh viện,
em nhận thấy công tác nâng cao chất lượng của các y, bác sỹ tại Bệnh viện đa
khoa huyện Chương Mỹ còn những mặt hạn chế cần được hoàn thiện. Bởi sự
cần thiết này nên em đã lựa chọn vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ
cho nội dung của luận văn với để tài: “ Nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác
sỹ tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ” để nghiên cứu thực trạng và từ
3
đó đề xuất các giải pháp nhằm giúp chất lượng đội ngũ y, bác sỹ ngày một cải
thiện, phù hợp tình hình thực tế, từ đó có thể phát huy hiệu quả hoạt động của
Bệnh viện.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Thời gian gần đây có nhiều nghiên cứu khác nhau về Nâng cao chất
lượng nguồn nhân lực ở Việt Nam thuộc các khu vực, đơn vị ở các loại hình
tổ chức khác nhau. Điều này chứng tỏ công tác nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực đang ngày càng được quan tâm, trở thành đề tài luôn nóng hổi trên
các diễn đàn thông tin. Liên quan đến nghiên cứu Nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực có một số nghiên cứu cụ thể:
Một nghiên cứu của William R.Racey trong cuốn The Human
Resources Glossary: The Complete Desk Reference for HR Executives,
Managers, and Practitioners đã nhìn nhận NNL của tổ chức là tất cả những
người làm việc trong tổ chức đó, là tài sản của tổ chức đó nhưng không giống
tài lực hay vật lực, mà tài sản này biết tạo ra các mối quan hệ, giao dịch và
làm giàu cho tổ chức.
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước KHXH 05-03 (GS-TS.
Nguyễn Phú Trọng làm chủ nhiệm đề tài) “Luận chứng khoa học cho việc
nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất
nước” đã đúc kết và đưa ra những quan điểm, sự định hướng trong việc sử
dụng các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ nói chung và
trong các lĩnh vực khác nhau của đời sống KTXH. Do đó, đề tài là một tài liệu
được tham khảo hữu ích nhất trong trường hợp liên quan đến cán bộ là công
chức, viên chức trong các đơn vị sự nghiệp.
Đ ề t à i “ Nhân lực chất lượng cao của Việt Nam trong hội nhập
kinh tế quốc tế” của tác giả Nguyễn Ngọc Tú – Luận án tiến sĩ kinh tế,
chuyên ngành kinh tế chính trị, Học viện Chính trị – Hành chính quốc gia
4
Hồ Chí Minh, Hà Nội đã nhấn mạnh tới vai trò quan trọng hàng đầu của
nhân lực chất lượng cao trong phát triển kinh tế – xã hội và hội nhập kinh tế
quốc tế của Việt Nam.
Đề tài “Tạo môi trường làm việc thân thiện nhằm thu hút NNL Khoa
học và Công nghệ về công nghệ sinh học trong y học” của tác giả Nguyễn Thị
Thu Hà, năm 2010. Tác giả đã đi sâu khai thác xây dựng chương trình, kế
hoạch thu hút, phát triển NNL KH&CN luận giải “Môi trường làm việc thân
thiện” với các thành tố cấu thành của nó; từ đó đã đưa ra các giải pháp nhằm
tạo dựng môi trường làm việc thân thiện giúp người lao động có thể làm việc
hiệu quả nhất.
Phạm Hanh (2013), “Nghiên cứu cơ sở lý luận, thực tiễn và đề xuất.
Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thuộc khu vực hợp tác xã”, đề
tài nghiên cứ khoa học chú trọng phân tích tập trung đánh giá thực trạng chất
lượng nguồn nhân lực thuộc khu vực HTX, những cơ hội cũng như khó khăn
thách thức đối với HTX trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, từ đó đề xuất
hệ thống các giải pháp nhằm phát triển nguồn nhân lực trong khu vực HTX
đến 2020 và tầm nhìn 2030.
Tuy đã có nhiều đề tài nghiên cứu về nâng cao chất lượng nguồn nhân
lực ở nhiều lĩnh vực nhưng với Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ chưa
có công trình nghiên cứu về việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ của
Bệnh viện, đặc biệt là đội ngũ y, bác sỹ. Vì vậy, học viên đã đưa ra đề tài
“Nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ tại Bệnh viện đa khoa huyện
Chương Mỹ ” mang tính cấp thiết cả về mặt lý luận và thực tiễn để làm luận
văn tốt nghiệp với mong muốn nghiên cứu một cách có hệ thống việc nâng
cao chất lượng đội ngũ cán bộ của chính đơn vị mình đang công tác, đặc biệt
là đội ngũ y, bác sỹ – những người trực tiếp tiếp xúc, chăm sóc, điều trị người
bệnh.
5
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Xuất phát từ tính cấp bách của vấn đề và lịch sử nghiên cứu vấn đề:
Trên cơ sở đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ y, bác sỹ đề xuất các định
hướng và giải pháp để hoàn thiện chất lượng đội ngũ y, bác sỹ để phù hợp hơn với
chiến lược phát triển và yêu cầu của Bệnh viện trong giai đoạn 2015 – 2020.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Hệ thống hóa lý thuyết về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong tổ
chức.
Phân tích và đánh giá thực trạng công tác nâng cao chất lượng đội ngũ
y, bác sỹ tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ, từ đó chỉ ra những mặt đã
đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế
trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ của đơn vị.
Đề xuất định hướng và một số giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất
lượng đội ngũ y, bác sỹ tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Lý thuyết và thực tiễn nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ Bệnh viện
tuyến huyện nói chung và chất lượng Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ
nói riêng.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi không gian: Tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ, nghiên cứu
đội ngũ y, bác sỹ tại các khoa, phòng thuộc Bệnh viện.
Phạm vi thời gian: Thời gian khảo sát thu thập số liệu từ năm 2010 đến
6 tháng đầu năm 2015 và các đề xuất có phạm vi áp dụng trong giai đoạn
2015 -2020.
6
Phạm vi về nội dung: Các yếu tố tạo nên chất lượng đội ngũ và các hoạt
động nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ tại Bệnh viện đa khoa huyện
Chương Mỹ xét trên khía cạnh về thể lực, trí lực và tâm lực của đội ngũ y, bác
sỹ.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để tìm hiểu thực trạng công tác nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ
tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ, đồng thời đưa ra một số giải pháp
nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ tại đơn vị. Học viên đã sử dụng
một số phương pháp:
– Phương pháp tổng hợp : Phương pháp này dựa trên sự nghiên cứu các
tài liệu, các báo cáo có liên quan, Tổng hợp từ các Giáo trình, Luận văn tiến
sĩ, sách báo, tạp chí và các phương tiện truyền thông internet.
– Phương pháp thống kê phân tích: Phương pháp này được áp dụng dựa
trên phân tích số liệu cụ thể, các báo cáo thống kê tại các khoa, phòng của
Bệnh viện để từ đó phản ánh, đánh giá được thực trạng số lượng, chất lượng
đội ngũ cán bộ của Bệnh viện .
– Phương pháp điều tra xã hội học:
Luận văn sử dụng tài liệu thứ cấp từ các tài liệu nhân lực của Bệnh
viện, các báo cáo, thống kê của các khoa, phòng Bệnh viện.
Tài liệu sơ cấp thu thập bằng cách sử dụng bảng hỏi để điều tra, nhằm
thu thập các thông tin có liên quan đến đề tài nghiên cứu, đối tượng được điều
tra là các y, bác sỹ của Bệnh viện, số lượng là 100 phiếu điều tra. Trong 100
phiếu phát ra số lượng đối tượng y, bác sỹ được chia theo trình độ chuyên
môn cụ thể như sau:
+ Bác sỹ: 30 phiếu.
+ Điều dưỡng, Hộ sinh, Kỹ thuật viên Đại học: 30 phiếu.
+ Điều dưỡng, Hộ sinh, Kỹ thuật viên Cao đẳng, Trung cấp: 40 phiếu.
7
Địa điểm: Số 120 Khu Hòa Sơn – TT Chúc Sơn – Chương Mỹ – Hà Nội.
Toàn bộ 100 phiếu được phát ra và thu về đồng thời để tổng hợp, đảm
bảo sự bảo mật các thông tin cá nhân.
– Phương pháp phỏng vấn đối tượng quản lý:
Sử dụng hình thức trao đổi, phỏng vấn trực tiếp để thu thập thông tin về
chất lượng y, bác sỹ của Bệnh viện.
6. Kết cấu Luận văn
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ tại
các Bệnh viện tuyến huyện.
Chương 2: Thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ tại Bệnh
viện đa khoa huyện Chương Mỹ.
Chương 3: Định hướng và Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ y,
bác sỹ tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ.
8
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ Y, BÁC SỸ TẠI CÁC BỆNH VIỆN TUYẾN HUYỆN
1.1. Khái quát chung về mô hình tổ chức và chất lượng đội ngũ nhân sự
Bệnh viện tuyến huyện
1.1.1. Mô hình tổ chức bộ máy của Bệnh viện tuyến huyện
1.1.1.1. Khái niệm
Bệnh viện được coi là một loại tổ chức xã hội chủ chốt trong cung cấp
các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và đem lại nhiều lợi ích cho người bệnh và
toàn xã hội. Đó là chẩn đoán, chữa trị bệnh tật cũng như là nơi người ốm
dưỡng bệnh và hồi phục sức khỏe.
Bệnh viện là một tổ chức phức tạp, có nhiệm vụ phục vụ lợi ích của
toàn xã hội qua việc cung cấp các dịch vụ phòng và chữa bệnh bên cạnh chức
năng là trung tâm đào tạo các nhân viên y tế. Những bước tiến của xã hội
trong thời gian qua đã làm thay đổi cơ bản khái niệm và quan niệm của mọi
người về Bệnh viện, người dân ý thức được rõ hơn về quyền lợi của mình. Họ
ngày càng đòi hỏi cao hơn với hệ thống Bệnh viện. Họ muốn được cung cấp
các dịch vụ y tế tốt hơn cả về tay nghề y, bác sỹ và cả thái độ phục vụ người
bệnh. Vì thế, việc tổ chức và quản lý Bệnh viện cũng phải có thay đổi tương
ứng. Quản lý Bệnh viện cần thiết phải có sự hỗ trợ của các nhân viên giỏi, sao
cho công tác quản lý ấy thực sự hiệu quả để người bệnh có thể tiếp cận các
dịch vụ y tế kịp thời. Muốn nâng cao chất lượng dịch vụ y tế tại các Bệnh
viện phải dựa vào đội ngũ y, bác sỹ giỏi, tận tình.
Dựa theo tổ chức hành chính nhà nước Bệnh viện được chia ra thành 3
tuyến như sau: tuyến Trung ương, tuyến tỉnh, thành phố và tuyến huyện/quận.
Ngoài ra còn có các bệnh viện thuộc các bộ ngành khác.
9
Theo thông tư liên tịch Bộ Y tế – Bộ Nội vụ số 11/2005-TTLT-BYT-
BNV ngày 12 tháng 4 năm 2005 hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn
và cơ cấu tổ chức của cơ quan chuyên môn giúp Uỷ ban nhân dân quản lý nhà
nước về Y tế ở địa phương thì bệnh viện đa khoa huyện là một đơn vị trực
thuộc sở y tế, song song với đó là trung tâm y tế dự phòng huyện, các trạm y
tế trực thuộc Phòng y tế huyện.
1.1.1.2. Đặc điểm, vị trí, chức năng nhiệm vụ Bệnh viện tuyến huyện
Sức khoẻ là vốn quý nhất của mỗi con người và của toàn xã hội, là
nhân tố quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Chăm sóc,
bảo vệ sức khoẻ nhân dân là nhiệm vụ rất nặng nề nhưng cũng rất vẻ vang mà
Đảng, Chính phủ và nhân dân tin tưởng giao trọng trách đó cho ngành Y tế.
Mạng lưới y tế tuyến huyện là tuyến trực tiếp gần dân nhất, giúp cho
người dân được chăm sóc sức khoẻ cơ bản với chi phí thấp nhất, góp phần
thực hiện công bằng xã hội, xoá đói giảm nghèo, xây dựng nếp sống văn hoá.
Bệnh viện huyện thuộc tuyến y tế cơ sở với nhiệm vụ chủ yếu là khám
chữa bệnh, xử trí ban đầu đối với tất cả các vấn đề sức khỏe của người dân
trên địa bàn. Trong những năm qua hoạt động của BV huyện tỏ ra hết sức
hiệu quả trong công tác chăm sóc sức khỏe của nhân dân.
Chức năng, nhiệm vụ của BV tuyến huyện: Có 7 chức năng, nhiệm vụ
cơ bản như sau:
1.Cấp cứu – Khám bệnh – Chữa bệnh.
2. Đào tạo cán bộ y tế.
3. Nghiên cứu khoa học về y học.
4. Chỉ đạo tuyến dưới về chuyên môn, kĩ thuật.
5. Phòng bệnh.
6. Hợp tác quốc tế.
7. Quản lý kinh tế y tế.
10
1.1.1.3. Mô hình tổ chức Bệnh viện tuyến huyện
Theo Quyết định 1895/1997/QĐ-BYT ngày 19/09/1997 của Bộ Y tế về
việc ban hành quy chế Bệnh viện thì mô hình tổ chức Bệnh viện tuyến huyện
được mô tả qua sơ đồ sau:
Sơ đồ 1.1. Sơ đồ nguyên lý tổ chức Bệnh viện tuyến huyện
1.1.2. Khái quát về chất lượng đội ngũ nhân sự Bệnh viện tuyến huyện
1.1.2.1. Khái niệm, tầm quan trọng của đội ngũ y, bác sỹ
Hệ thống y tế nói chung có rất nhiều thành phần khác nhau. Tuy vậy,
3. Khoa cận lâm sàng
– Khoa Xét nghiệm
– Khoa Giải phẫu bệnh
– Khoa Dược
……………
1. Phòng chức năng
– Phòng KHTH-VTTBYT
– Phòng Y tá – Điều
dưỡng
– Phòng HCQT, TCCB
– Phòng TC-KT
2. Khoa lâm sàng
– Khoa Khám bệnh
– Khoa HSCC
– Khoa Chống nhiễm
khuẩn
– Khoa Dinh dưỡng
– Khoa Ngoại
– Khoa Phụ sản
……….
Sở Y tế
Tỉnh, TP, TW
Ban Giám đốc
Đảng ủy,
UBND huyện
11
Nguồn nhân lực y tế được coi là một trong những thành phần cơ bản và quan
trọng nhất của hệ thống. Nguồn nhân lực có mối liên hệ rất chặt chẽ và không
thể thiếu đối với các thành phần khác của hệ thống y tế.
Theo WHO “Nhân lực y tế bao gồm tất cả những người tham gia chủ
yếu vào các hoạt động nhằm nâng cao sức khoẻ”. Theo đó, nhân lực y tế bao
gồm những người cung cấp dịch vụ y tế, người làm công tác quản lý và cả
nhân viên giúp việc mà không trực tiếp cung cấp các dịch vụ y tế.
Đội ngũ y, bác sỹ là đội ngũ nhân lực y tế trực tiếp tham gia công tác
khám, điều trị. Tại các Bệnh viện tuyến huyện nhân lực y tế giữ một vai trò
đặc biệt quan trọng, đây là tuyến khám chữa bệnh cơ sở nên việc người dân
tìm đến để khám, chữa bệnh sẽ rất nhiều và đòi hỏi chất lượng cao, sự phục
vụ chu đáo, tận tình, để mang lại chất lượng khám chữa bệnh tốt nhất, điều
kiện tiên quyết là phải tạo nên một đội ngũ y, bác sỹ có tay nghề, trình độ và
tâm huyết với nghề, coi sự nghiệp y tế là cái gốc cho sự phát triển của Bệnh
viện nói chung và cho sự nghiệp cá nhân nói riêng. Khi có được một đội ngũ
y, bác sỹ giỏi, lành nghề, thân thiện trong tiếp xúc với người bệnh sẽ tạo được
thiện cảm với người bệnh.
1.1.2.2. Khái niệm và các yếu tố cấu thành chất lượng đội ngũ y, bác sỹ
* Nguồn nhân lực
Hiện nay có nhiều định nghĩa khác nhau về nguồn nhân lực.
Theo Liên Hợp quốc thì “NNL là tất cả những kiến thức, kỹ năng, kinh
nghiệm, năng lực và tính sáng tạo của con người có quan hệ tới sự phát triển
của mỗi cá nhân và của đất nước” [16, tr 2].
Theo tổ chức lao động quốc tế (ILO) thì: NNL của một quốc gia là toàn
bộ những người trong độ tuổi có khả năng tham gia lao động [29, tr 5].
Theo giáo trình Nguồn nhân lực của trường Đại học Lao động – Xã hội
do PGS.TS. Nguyễn Tiệp chủ biên, in năm 2005 thì: “Nguồn nhân lực bao
12
gồm toàn bộ dân cư có khả năng lao động” [13, tr 23]. Khái niệm này chỉ
NNL với tư cách là nguồn cung cấp sức lao động cho xã hội.
Tuy có những định nghĩa khác nhau tùy theo góc độ tiếp cận, nhưng
các định nghĩa về nguồn nhân lực đều có đề cập đến các đặc trưng chung và
từ cách hiểu về nguồn nhân lực ở trên, học viên đưa ra cách hiểu về nguồn
nhân lực trong tổ chức như sau: Nguồn nhân lực trong tổ chức là toàn bộ lực
lượng nhân lực được đặc trưng bởi số lượng, chất lượng và cơ cấu lao động
đủ điều kiện tham gia vào hoạt động ở tổ chức đó. Do vậy, nguồn nhân lực
được nhìn nhận mang tính tiềm năng không chỉ biểu hiện về mặt số lượng như
những nguồn lực đơn thuần mà còn bởi sự biến đổi, cải thiện không ngừng về
chất lượng và cơ cấu.
* Chất lượng nguồn nhân lực
Chất lượng nguồn nhân lực là một khái niệm mở, dễ thay đổi theo yêu
cầu. Chất lượng nguồn nhân lực là trạng thái nhất định của nguồn nhân lực, là
tố chất, bản chất bên trong của nguồn nhân lực, nó luôn có sự vận động và
phản ánh trình độ phát triển kinh tế – xã hội cũng như mức sống, dân trí.
Theo PGS.TS. Mai Quốc Chánh, TS. Trần Xuân Cầu, chất lượng nguồn
nhân lực có thể được hiểu như sau: “Chất lượng nguồn nhân lực là trạng thái
nhất định của nguồn nhân lực thể hiện mối quan hệ giữa các yếu tố cấu thành
bên trong của nguồn nhân lực” [25, tr 18].
Trong phạm vi khuôn khổ luận văn, tác giả xin được sử dụng khái niệm
về chất lượng NNL như sau: “Chất lượng NNL là toàn bộ năng lực của lực
lượng lao động được biểu hiện thông qua ba mặt: thể lực, trí lực, tâm lực. Ba
mặt này có quan hệ chặt chẽ với nhau cấu thành chất lượng NNL.
* Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
Hiện nay trên thế giới đang tồn tại khá nhiều định nghĩa về nâng cao
chất lượng nguồn nhân lực. UNESCO sử dụng khái niệm nâng cao chất lượng
13
nguồn nhân lực theo nghĩa hẹp, cho rằng: nâng cao chất lượng nguồn nhân
lực là làm cho toàn bộ sự lành nghề của dân cư luôn luôn phù hợp trong mối
quan hệ với sự phát triển của đất nước. Còn theo ILO, nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực bao hàm phạm vi rộng hơn, không chỉ là sự chiếm lĩnh trình
độ lành nghề hoặc vấn đề đào tạo nói chung, mà còn là sự phát triển năng lực
và sử dụng năng lực đó vào việc làm có hiệu quả, cũng như thỏa mãn nghề
nghiệp và cuộc sống cá nhân [24, tr10].
Mặc dù có sự diễn đạt khác nhau, song có một điểm chung nhất của tất
cả các định nghĩa là đều coi nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là quá trình
nâng cao năng lực của con người về mọi mặt để tham gia một cách có hiệu
quả vào quá trình phát triển. Do vậy, học viên tổng hợp các khái niệm trên
thành khái niệm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tổ chức như sau:
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tổ chức là quá trình biến đổi về
thể lực, trí lực, tâm lực của con người nhằm đáp ứng những đòi hòi ngày
càng cao các nhiệm vụ và mục tiêu của tổ chức.
* Các yếu tố cấu thành chất lượng đội ngũ y, bác sỹ
Cũng giống như những tổ chức khác, đội ngũ y, bác sỹ của một Bệnh
viện là một nguồn lực quan trọng, có tính quyết định đến sự thành công của
Bệnh viện. Nguồn lực y, bác sỹ mang tính tiềm năng, luôn biến đổi, cải thiện
không ngừng về chất lượng và cơ cấu.
Xét về tiềm năng, nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ thông qua giáo
dục, đào tạo làm cho đội ngũ này phát triển không ngừng trở thành tiềm năng
vô tận. Tuy nhiên, nếu dừng lại ở việc xem xét đội ngũ y, bác sỹ dưới dạng
tiềm năng thì chưa đủ, mà phải kai thác, huy động, phát huy tiềm năng đó vào
quá trình khám, chữa bệnh một cách có hiệu quả, đó chính là quá trình chuyển
quá nguồn lực dưới dạng tiềm ẩn thành vốn nhân lực – nguồn nội lực vô tận
của mỗi Bệnh viện.
14
Đội ngũ y, bác sỹ của một Bệnh viện chính là nguồn sống, là nền tảng
cho chất lượng của một Bệnh viện. Cũng giống như nguồn nhân lực của các
tổ chức khác, chất lượng đội ngũ y, bác sỹ được cấu thành bởi toàn bộ năng
lực của lực lượng lao động được biểu hiện thông qua ba mặt: thể lực, trí lực,
tâm lực. Trong đó, Thể lực là nền tảng, là phương tiện để truyền tải tri thức.
Trí lực là yếu tố mang tính quyết định chất lượng của đội ngũ y, bác sỹ.
Nhưng với đặc thù của Ngành Y, chúng ta luôn đề cao tầm quan trọng của
Tâm lực mà biểu hiện rõ ở y đức – một vấn đề đang gây nhiều ý kiến trong dư
luận. Tâm lực, ý thức, tác phong làm việc là yếu tố chi phối hoạt động chuyển
hóa thể lực, trí lực thành thực tiễn.
1.1.2.3. Các tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ y, bác sỹ Bệnh viện tuyến
huyện
Để đánh giá chất lượng đội ngũ y, bác sỹ, phải đi vào đánh giá từng yếu
tố cấu thành.
* Thể lực:
Thể lực là tình trạng sức khỏe của nguồn nhân lực bao gồm nhiều yếu
tố cả về thể chất lẫn tinh thần và phải đảm bảo được sự hài hòa giữa bên trong
và bên ngoài. Hiến chương của tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã nêu : “Sức
khỏe là một trạng thái hoàn toàn thoải mái về thể chất, tinh thần và xã hội,
chứ không phải là không có bệnh hoặc thương tật”.
Sức khỏe là tổng hòa nhiều yếu tố tạo nên cả bên trong và bên ngoài, cả
thể chất và tinh thần. Sức khỏe vừa là mục đích của phát triển, vừa là điều
kiện của sự phát triển. Nhân lực có sức khỏe tốt có thể mang lại hiệu quả lao
động cao nhờ sự bền bỉ, dẻo dai và khả năng tập trung trong khi làm việc. Sức
khỏe càng quan trọng hơn với các y, bác sỹ vì chỉ khi ý thức được tầm ảnh
hưởng của sức khỏe tới cuộc sống họ mới có thể tận tâm, tận lực phát huy hết
khả năng của mình vào việc chăm sóc, phục vụ người bệnh.
15
-Tình trạng sức khỏe là sự cường tráng, là năng lực lao động chân tay.
Tình trạng sức khỏe được phản ánh chủ yếu qua thể lực, bệnh tật, tuổi thọ…
Tình trạng sức khỏe của con người chịu tác động của nhiều yếu tố: tự nhiên,
kinh tế, xã hội và được phản ánh bằng một hệ thống các chỉ tiêu bao gồm các
chỉ tiêu cơ bản về sức khỏe, các chỉ tiêu về bệnh tật và các chỉ tiêu về cơ sở
vật chất và các điều kiện bảo vệ và chăm sóc sức khỏe.
-Trạng thái tinh thần là khả năng vận động của trí tuệ, biến tư duy
thành hoạt động thực tiễn. Tiêu chí của trạng thái tinh thần thường được đánh
giá thông qua các mức độ như sau:
+ Tinh thần thoải mái
+ Tinh thần bình thường
+ Tinh thần không thoải mái
* Trí lực
Nếu chỉ tiêu về thể lực là yếu tố nền tảng phản ánh chất lượng đội ngũ
y, bác sỹ thì chỉ tiêu về trí lực là chỉ tiêu phản ánh mức độ phát triển đội ngũ
y, bác sỹ của Bệnh viện.
Để nâng cao năng lực bản thân, cùng với sự tự hoàn thiện kiến thức
chuyên môn, mỗi y, bác sỹ hiện nay cần quan tâm ngày càng nhiều đến khả
năng tiếp thu khoa học công nghệ, bởi Công nghệ thông tin, các kỹ thuật mới
hiện đại ngày càng được ứng dụng sâu rộng trong Ngành y tế.
Để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, tạo điều kiện quản lý tốt
trong các bệnh viện, việc ứng dụng CNTT là rất cần thiết. phải thực hiện sao
cho đồng bộ, cho hiệu quả ở các cấp Bệnh viện để nhiệm vụ bảo vệ, chăm
sóc, nâng cao sức khỏe của người dân có bước phát triển và cộng đồng được
hưởng lợi từ việc tích hợp ứng dụng CNTT trong ngành y tế. Để phát huy vai
trò to lớn của CNTT mỗi cán bộ y tế nói chung và mỗi y, bác sỹ trực tiếp
16
khám, điều trị và chăm sóc bệnh nhân phải tích cực hơn nữa trong việc tiếp
thu công nghệ và ứng dụng trong công việc hàng ngày.
Tuy đã được áp dụng CNTT vào hoạt động của mình nhưng đa phần
các Bệnh viện tuyến huyện còn chưa có phòng chuyên về CNTT, chính vì vậy
việc áp dụng CNTT còn manh mún, không gắn kết với nhau.
Mỗi y, bác sỹ trình độ cao là nền tảng để một Bệnh viện huyện được
phát triển, tuy nhiên việc phối hợp, hỗ, bố trí, sắp xếp theo tỷ lệ giữa Bác sỹ
để ra y lệnh và Điều dưỡng để thực hiện y lệnh , bố trí các y, bác sỹ thuộc các
chuyên ngành khác nhau, thâm niên công tác khác nhau và giới tính khác
nhau sao cho họ có thể hỗ trợ nhau trong công việc, cùng nhau trao đổi kiến
thức, năng lực sở trường của mình và dần khắc phục những mặt hạn chế giúp
mỗi Bệnh viện tuyến huyện giải quyết phần nào được khó khăn trong vấn đề
nhân lực.
*Tâm lực
Ngoài hai chỉ tiêu về thể lực và trí lực để đánh giá chất lượng đội ngũ y,
bác sỹ còn có chỉ tiêu thuộc về tâm lực.
Làm bất cứ nghề gì cũng cần đến lương tâm, trách nhiệm, đạo đức của
người làm nghề, nhưng với đặc thù của ngành y thì mỗi y, bác sỹ cần phải đề
cao đạo đức nghề nghiệp mà xã hội thường gọi là y đức. Đặc thù lao động của
ngành y tế liên quan đến tính mạng, sức khoẻ con người là ngành nhân đạo vì
vậy đòi hỏi mỗi y, bác sỹ phải tinh thông nghề nghiệp, phải có lương tâm
nghề nghiệp.
Lao động ngành y là loại lao động đặc thù, gắn với trách nhiệm cao
trước sức khoẻ của con người và tính mạng của người bệnh. Là lao động liên
tục cả ngày đêm, diễn ra trong điều điện không phù hợp của quy luật sinh lý
con người làm ảnh hưởng rất nhiều đến sức khoẻ nhân viên y tế, trực đêm,
ngủ ngày và ngược lại. Lao động trong môi trường tiếp xúc với người bệnh
17
đau đớn, bệnh tật, độc hại, lây nhiễm, hoá chất, chất thải môi trường bệnh
viện. Là lao động gây căng thẳng thần kinh, chịu sức ép nặng nề của dư luận
xã hội, thái độ hành vi không đúng của người bệnh và người nhà bệnh nhân
khi nhu cầu của họ chưa được đáp ứng.
Đối với Bệnh viện tuyến huyện, vấn đề y đức càng phải đề cao vì còn
phụ thuộc vào thực tế dân trí trên địa bàn. Khi người bệnh và người nhà người
bệnh chưa nhận thức được hết khả năng, điều kiện thực tế của Bệnh viện
tuyến huyện thì mỗi y, bác sỹ càng phải dùng tâm của mình để ân cần giải
thích tận tình cho họ.
Y đức đang là vấn đề nóng bỏng của xã hội, nhất là trong nền kinh tế
thị trường hiện nay. Xã hội đòi hỏi người thầy thuốc phải có những phẩm chất
đặc biệt để xứng với lời Bác Hồ đã dạy “Lương y như từ mẫu”.
1.2. Nội dung cơ bản nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sỹ tại các Bệnh
viện tuyến huyện
Cũng giống như bất kỳ nguồn nhân lực của một tổ chức nào, đội ngũ y,
bác sỹ giữ một vai trò vô cùng quan trọng, mang tính sống còn đối với một
Bệnh viện.
Nguồn lực của mỗi y, bác sỹ sẽ không ngừng phát triển, trở thành tiềm
năng vô tận thông qua giáo dục, đào tạo chuyên môn nghiệp vụ. Tuy nhiên,
việc quan trọng hơn nữa là làm sao thúc đẩy tiềm năng vô tận đó trở thành
năng lực thực tế, có thể khai thác được, huy động và phát huy năng lực đó
một cách có hiệu quả. Nghiên cứu bản chất nâng cao chất lượng đội ngũ y,
bác sỹ trong tình hình hiện tại, chúng ta càng hiểu sâu sắc hơn tầm quan trọng
đặc biệt của việc đầu tư vào việc nâng cao chất lượng đội ngũ này, đây thực
chất là đầu tư dài hạn, đầu tư cho sự phát triển tiềm tàng mà bất kỳ Bệnh viện
nào cũng đang có.
