BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI
NGUYỄN THỊ BAN MAI
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC
CẤP XÃ CỦA THỊ XÃ TỪ SƠN, TỈNH BẮC NINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC
HÀ NỘI- 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI
NGUYỄN THỊ BAN MAI
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC
CẤP XÃ CỦA THỊ XÃ TỪ SƠN, TỈNH BẮC NINH
Chuyên ngành: Quản trị nhân lực
Mã số: 60340404
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. VŨ QUANG THỌ
HÀ NỘI- 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá
nhân tôi, chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào. Các số
liệu, nội dung được trình bày trong luận văn này là hoàn toàn hợp lệ và đảm bảo
tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình.
Tác giả
Nguyễn Thị Ban Mai
i
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT …………………………………………………………….. v
DANH MỤC CÁC BẢNG
………………………………………………………………… vi
MỞ ĐẦU …………………………………………………………………………………………. 1
1. Lý do chọn đề tài
……………………………………………………………………………. 1
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
……………………………. 2
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ………………………………………………………. 4
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ………………………………………………………… 5
5. Phương pháp nghiên cứu …………………………………………………………………. 5
6. Đóng góp mới của đề tài
………………………………………………………………….. 6
7. Kết cấu luận văn
…………………………………………………………………………….. 6
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI
NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ ……………………………………………. 7
1.1. Các khái niệm cơ bản …………………………………………………………………. 7
1.1.1. Khái niệm cán bộ, công chức và khái niệm CBCC cấp xã ……………….. 7
1.1.2. Khái niệm chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã …………………. 9
1.1.3. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
…………………. 10
1.2. Đặc điểm đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ………………………………… 11
1.3. Các tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
. 12
1.3.1. Trình độ năng lực ……………………………………………………………………. 12
1.3.2. Phẩm chất chính trị, đạo đức
…………………………………………………….. 13
1.3.3. Khả năng hoàn thành nhiệm vụ…………………………………………………. 15
1.4. Nội dung nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
….. 16
1.4.1. Nâng cao thể lực
……………………………………………………………………… 16
1.4.2. Nâng cao trí lực ………………………………………………………………………. 17
1.4.3. Nâng cao tâm lực
…………………………………………………………………….. 18
ii
1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ,
công chức cấp xã
…………………………………………………………………………….. 20
1.5.1. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ………. 20
1.5.2. Cơ chế tuyển dụng, bổ nhiệm và bố trí, sử dụng đội ngũ cán bộ, công
chức cấp xã …………………………………………………………………………………….. 21
1.5.3. Chính sách đãi ngộ, tạo động lực đối với đội ngũ cán bộ, công chức cấp
xã ………………………………………………………………………………………………….. 23
1.5.4. Công tác đánh giá, xếp loại đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
………… 24
1.5.5. Công tác kiểm tra, giám sát đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ……….. 25
1.5.6. Trang thiết bị và điều kiện làm việc
……………………………………………. 26
1.6. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
của một số địa phương ……………………………………………………………………. 26
1.6.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của
tỉnh Hà Tĩnh và tỉnh Bắc Giang
………………………………………………………….. 26
1.6.2. Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp
xã có thể áp dụng với thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh ………………………………. 30
Chương 2: THỰC TRẠNG NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ
CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ CỦA THỊ XÃ TỪ SƠN, TỈNH BẮC
NINH
…………………………………………………………………………………………….. 32
2.1. Giới thiệu chung về thị xã Từ Sơn ……………………………………………… 32
2.1.1. Về điều kiện tự nhiên
………………………………………………………………. 32
2.1.2. Về điều kiện kinh tế- xã hội, văn hóa, truyền thống
………………………. 32
2.2. Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của thị xã
Từ Sơn…………………………………………………………………………………………… 34
2.2.1. Về số lượng và cơ cấu ……………………………………………………………… 35
2.2.2. Trình độ văn hóa……………………………………………………………………… 37
2.2.3. Trình độ chuyên môn
……………………………………………………………….. 37
iii
2.2.4. Trình độ lý luận chính trị ………………………………………………………….. 39
2.2.5. Trình độ quản lý nhà nước, trình độ tin học, ngoại ngữ …………………. 40
2.2.6. Khả năng đáp ứng nhiệm vụ, yêu cầu trong thực hiện công việc……… 42
2.2.7. Về các kỹ năng thực thi công vụ
………………………………………………… 43
2.2.8. Về khả năng hoàn thành nhiệm vụ
……………………………………………… 44
2.3. Thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã Từ Sơn …… 48
2.3.1. Thực trạng nâng cao thể lực
………………………………………………………. 48
2.3.2. Thực trạng nâng cao trí lực
……………………………………………………….. 50
2.3.3. Thực trạng nâng cao tâm lực……………………………………………………… 59
2.4. Đánh giá thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức
cấp xã của thị xã Từ Sơn, Bắc Ninh …………………………………………………. 63
2.4.1. Những ưu điểm
……………………………………………………………………….. 63
2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế ……………………………………… 64
Chương 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN
BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ CỦA THỊ XÃ TỪ SƠN, TỈNH BẮC NINH70
3.1. Mục tiêu và quan điểm đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đội
ngũ cán bộ, công chức cấp xã của thị xã Từ Sơn
……………………………….. 70
3.1.1. Mục tiêu ………………………………………………………………………………… 70
3.1.2. Quan điểm đề xuất giải pháp …………………………………………………….. 71
3.2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp
xã thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh ………………………………………………………. 74
3.2.1. Đẩy mạnh các hoạt động nâng cao thể lực đội ngũ cán bộ, công chức
cấp xã
…………………………………………………………………………………………….. 74
3.2.2. Từng bước chuẩn hóa đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ……………….. 75
3.2.3. Nâng cao chất lượng công tác tuyển dụng, bổ nhiệm, sử dụng đội ngũ
cán bộ, công chức cấp xã
…………………………………………………………………… 77
3.2.4. Hoàn thiện công tác quy hoạch cán bộ, công chức cấp xã
………………. 80
iv
3.2.5. Hoàn thiện chế độ đãi ngộ, tạo động lực đối với đội ngũ cán bộ, công
chức cấp xã …………………………………………………………………………………….. 81
3.2.6. Đổi mới trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức
cấp xã
…………………………………………………………………………………………….. 85
3.2.7. Tiếp tục thực hiện luân chuyển cán bộ, công chức về làm việc tại xã,
phường …………………………………………………………………………………………… 87
3.2.8. Nâng cao hiệu quả công tác đánh giá, thực hiện công việc …………….. 88
3.2.9. Tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát đội ngũ cán bộ, công
chức cấp xã …………………………………………………………………………………….. 90
3.3. Một số khuyến nghị ………………………………………………………………….. 92
KẾT LUẬN
……………………………………………………………………………………. 95
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………… 97
PHẦN PHỤ LỤC………………………………………………………………………….. 100
v
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT TẮT
NỘI DUNG ĐẦY ĐỦ
BHXH
Bảo hiểm xã hội
BHYT
Bảo hiểm y tế
CBCC
Cán bộ, công chức
CCB
Cựu chiến binh
CNH
Công nghiệp hóa
HĐH
Hiện đại hóa
HĐND
Hội đồng nhân dân
KT- XH
Kinh tế – xã hội
NĐ
Nghị định
QĐ
Quyết định
QPAN
Quốc phòng- An ninh
TT
Thông tư
TW
Trung ương
UBND
Ủy ban nhân dân
UBMTTQ
Ủy ban mặt trận tổ quốc
vi
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Số lượng, cơ cấu cán bộ, công chức cấp xã của thị xã Từ Sơn
…… 35
Bảng 2.2: Trình độ văn hóa và trình độ chuyên môn đào tạo của cán bộ, công
chức cấp xã thị xã Từ Sơn. ………………………………………………………………… 38
Bảng 2.3: Trình độ lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã thị
xã Từ Sơn, giai đoạn 2011 – 2014 ………………………………………………………. 39
Bảng 2.4: Trình độ quản lý nhà nước và trình độ ngoại ngữ, tin học của cán
bộ, công chức cấp xã thị xã Từ Sơn, giai đoạn 2012 – 2014. …………………… 41
Bảng 2.5. Khả năng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của cán bộ, công chức cấp xã
trong thực hiện công việc. …………………………………………………………………. 42
Bảng 2.6: Kết quả tự đánh giá kỹ năng thực thi công vụ của CBCC
…………. 44
Bảng 2.7: Kết quả đánh giá của CBCC cấp huyện về mức độ hoàn thành
nhiệm vụ được giao của CBCC cấp xã ………………………………………………… 45
Bảng 2.8: Kết quả đánh giá của công dân địa phương về thái độ, ý thức trong
thực thi công vụ của CBCC cấp xã. …………………………………………………….. 47
Bảng 2.9: Kết quả khám sức khỏe định kỳ của đội ngũ CBCC cấp xã thị xã
Từ Sơn từ năm 2011-2014.
………………………………………………………………… 48
Bảng 2.10: Đánh giá sự quan tâm của xã, phường đến nâng cao thể lực đội
ngũ CBCC cấp xã.
……………………………………………………………………………. 49
Bảng 2.11: Kết quả đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã ……………. 50
Bảng 2.12. Ý kiến đánh giá của CBCC cấp xã về công tác đào tạo, bồi dưỡng
CBCC cấp xã của thị xã Từ Sơn
…………………………………………………………. 51
Bảng 2.13: Kết quả công tác tuyển dụng, bổ nhiệm cán bộ, công chức cấp xã
của thị xã Từ Sơn, giai đoạn 2010 – 2014…………………………………………….. 53
Bảng 2.14. Tổng hợp số lượng các chức danh CBCC cấp xã
…………………… 58
Bảng 2.15. Kết quả đánh giá, xếp loại cán bộ, công chức cấp xã ……………… 60
vii
Bảng 2.16: Kết quả kiểm tra, giám sát đội ngũ CBCC cấp xã thị xã Từ Sơn
giai đoạn 2012-2014.
………………………………………………………………………… 62
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Cán bộ là gốc của mọi công
việc. Muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hay kém’’. Thực
hiện lời dạy của Người và trước yêu cầu thực tiễn của sự nghiệp đổi mới, cải
cách hành chính đất nước hiện nay đòi hỏi phải có đội ngũ cán bộ, công chức
xã, phường, thị trấn (gọi chung là cán bộ, công chức cấp xã) đáp ứng được về
năng lực, trình độ, khả năng thích ứng với nhiệm vụ đảm nhiệm, ngày càng
phải đạt tiêu chuẩn theo chức danh, chương trình.
Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là lực lượng tiếp xúc trực tiếp, gần
nhất với nhân dân, tiếp thu và phản ánh những tâm tư, nguyện vọng của nhân
dân tới các cấp có thẩm quyền, là cầu nối giữa nhân dân địa phương với
Đảng, Nhà nước. Chính vì vậy, những chính sách, chế độ của Đảng và Nhà
nước có đến được tay nhân dân hay không đều dựa vào kết quả thực hiện
công việc của đội ngũ cán bộ, công chức cơ sở này. Việc lựa chọn đúng người
thật sự có tâm, có tài, có đủ tiêu chuẩn chính trị và việc bố trí, sắp xếp, sử
dụng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã có vai trò, ý nghĩa hết sức quan trọng.
Làm sao để cán bộ, công chức không chỉ phát huy được năng lực, sở trường
của mình mà còn là tấm gương để người khác noi theo.
Từ Sơn là một thị xã trẻ của tỉnh Bắc Ninh, có 12 đơn vị xã, phường
trên địa bàn với số lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã khá đông đảo (Hơn
200 người). Song, trên thực tế chất lượng đội ngũ cán bộ,công chức cấp xã
vẫn còn tồn tại nhiều bất cập: trình độ, năng lực chuyên môn còn hạn chế, hầu
hết chưa được đào tạo cơ bản, đúng chuyên ngành; ý thức tổ chức kỷ luật, tác
phong lề lối làm việc chưa chỉn chu; một bộ phận cán bộ, công chức còn
vướng vào một số thói hư, tật xấu: uống rượu, đánh bạc, nhũng đoạn, sách
2
nhiễu, gây phiền hà cho nhân dân, ăn hối lộ, đút lót….
Tuy nhiên, CBCC cấp xã là đội ngũ hàng ngày phải giải quyết khối
lượng lớn công việc liên quan đến mọi lĩnh vực của đời sống: chính trị, văn
hóa- xã hội, kinh tế, an ninh- quốc phòng của địa phương. Chính vì vậy, nếu
vì lý do nào đó mà sử dụng những cán bộ, công chức có chất lượng kém: năng
lực, trình độ chuyên môn yếu, tư tưởng chính trị, đạo đức lệch lạc…sẽ dẫn tới
những hậu quả trực tiếp, đáng tiếc, mà thiệt thòi nhất chính là quyền lợi của
nhân dân địa phương. Đảng ủy- HĐND- UBND thị xã Từ Sơn đã và đang chỉ
đạo, phối hợp với Đảng ủy- UBND các xã, phường thực hiện nhiều giải pháp
để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của thị xã nhằm đáp
ứng những yêu cầu, nhiệm vụ mới trong giai đoạn cải cách các thủ tục hành
chính diễn ra mạnh mẽ hiện nay.
Nhận thấy càng ngày Đảng và Nhà nước ta càng quan tâm, chăm lo
nhiều hơn đến mọi khía cạnh, lĩnh vực đời sống, cả về vật chất lẫn tinh thần
của nhân dân. Do đó, việc nâng cao chất lượng cán bộ, công chức là liệu pháp
quan trọng, hữu hiệu để ngăn ngừa sự suy thoái về phẩm chất chính trị, đạo
đức lối sống trong cán bộ, công chức, tìm ra những người biết lo cái lo của
dân, hết mình vì đời sống nhân dân thị xã càng cấp thiết hơn lúc nào hết. Vì
vậy, tác giả chọn đề tài : “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức
cấp xã của thị xã Từ sơn, tỉnh Bắc Ninh” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Đã có nhiều đề tài, công trình nghiên cứu cấp Bộ, luận án tiến sỹ, các
tác phẩm đăng trên tạp chí nghiên cứu về đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
dưới nhiều góc độ khác nhau. Tác giả sẽ giới thiệu các công trình khoa học:
Sách, đề tài khoa học cấp Bộ trở lên, luận án tiến sỹ, các bài báo có liên quan
đến chủ đề, đồng thời chỉ ra khoảng trống về lý luận và thực tiễn mà luận văn
này sẽ kế thừa và tiếp tục hoàn thiện. Có thể liệt kê một số tác phẩm như sau:
3
PGS.TS Nguyễn Phú Trọng và PGS.TS Trần Xuân Sầm chủ biên:
Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong
thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nhà xuất bản
Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2003.
Trong cuốn sách này, hai tác giả đã nêu và phân tích các luận cứ khoa
học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, tác phẩm viết ở tầm rộng: đội
ngũ cán bộ Nhà nước nói chung, chứ chưa chuyên sâu về đội ngũ cán bộ cấp
xã nói riêng.
Luận án tiến sỹ: “ Nâng cao chất lượng đội ngũ công chức hành chính
tỉnh Hải Dương”, do Nguyễn Kim Diện thực hiện năm 2006, Trường Đại học
Kinh tế quốc dân. Luận án đã hệ thống được những lý luận cơ bản về nâng
cao chất lượng đội ngũ công chức hành chính nhà nước nói chung và nâng
cao chất lượng đội ngũ công chức hành chính nhà nước của tỉnh Hải Dương
nói riêng. Đồng thời đã phân tích và rút ra những đánh giá thực trạng đó một
cách khách quan, chính xác về một số ưu điểm và hạn chế về chất lượng đội
ngũ công chức hành chính sự nghiệp nhà nước tỉnh Hải Dương trong thời kỳ
mới. Luận án cũng đã đưa ra những quan điểm, mục tiêu và một số giải pháp
quan trọng, phù hợp, nêu lên những kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng đội
ngũ công chức hành chính nhà nước tỉnh Hải Dương trong thời kỳ đổi mới.
Song tác giả luận án mới chỉ dừng lại ở độ ngũ công chức hành chính chứ
chưa chuyên sâu về đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, vốn mang nhiều đặc
thù nhất định.
Một số đề tài, công trình nghiên cứu đề cập trực tiếp đến vấn đề này và
hoàn chỉnh:
TS Nguyễn Văn Sáu và GS Hồ Văn Thông chủ biên: Thực hiện quy chế
dân chủ và xây dựng chính quyền cấp xã ở nước ta hiện nay, Học viện chính
4
trị quốc gia Hồ Chí Minh, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2003.
Thạc sỹ Nguyễn Huy Hoàng, Trường Đại học Chính trị, Bộ Quốc
phòng: “Vai trò của đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn trong thời
kỳ mới”, Tạp chí Tổ chức nhà nước số 10/2011.
Trong điều kiện cải cách hành chính nhà nước đang diễn ra mạnh mẽ
như hiện nay, vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
được đặc biệt quan tâm. Dưới góc độ khoa học, các công trình trên rất có giá
trị đối với những người nghiên cứu vấn đề này. Tính đến nay, chưa có công
trình, đề tài nào nghiên cứu về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức
cấp xã của thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Chính vì vậy, tác giả chọn đề tài trên
là thực sự cần thiết cả về mặt lý luận và thực tiễn.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
– Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở những lý luận về cán bộ, công chức và chất lượng đội ngũ
cán bộ, công chức và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, luận
văn tập trung làm rõ thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công
chức cấp xã của thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh và đề xuất giải pháp, một số
khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của
thị xã Từ Sơn.
– Nhiệm vụ nghiên cứu:
– Làm rõ cơ sở lý luận và sự cần thiết phải nâng cao chất lượng đội ngũ
cán bộ, công chức cấp xã ở thị xã Từ Sơn trong giai đoạn hiện nay.
– Phân tích và đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức
cấp xã của thị xã, từ đó phát hiện ra kết quả cũng như tồn tại, bất cập, hạn chế
và nguyên nhân của hạn chế đó.
– Đưa ra một số giải pháp và đề xuất một số kiến nghị nhằm nâng cao
chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã thị xã Từ Sơn.
5
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
– Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu nâng cao chất lượng đội ngũ cán
bộ, công chức cấp xã của thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.
– Phạm vi nghiên cứu:
+ Không gian: các xã, phường thuộc thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.
+ Thời gian: Nguồn số liệu để phân tích thực trạng tác giả lấy trong
khoảng thời gian 2010 – 2014. Giải pháp đề xuất và khuyến nghị cho giai
đoạn 2015-2020.
5. Phương pháp nghiên cứu
– Phương pháp phân tích tổng hợp;
– Phương pháp thống kê; so sánh;
– Phương pháp thu thập số liệu:
+ Nguồn số liệu sơ cấp: Điều tra bằng bảng hỏi: phỏng vấn cán bộ,
công chức cấp huyện, cấp xã và công dân địa phương ở 12 đơn vị xã, phường.
+ Nguồn số liệu thứ cấp: Thu thập số liệu từ các bài báo, các báo cáo, số
liệu của Phòng Nội vụ thị xã.
– Phương pháp điều tra xã hội học:
+ Thu thập số liệu bằng bảng hỏi: dự kiến xây dựng 150 phiếu hỏi, với 3
mẫu phiếu, mỗi mẫu phiếu gồm một số câu hỏi với nội dung xoay quanh chủ
đề nghiên cứu của luận văn (có phụ lục kèm theo). Trong đó:
+ Mẫu phiếu 1: Điều tra cán bộ, công chức cấp xã: 60 người (cán bộ 30
người, công chức 30 người).
+ Mẫu phiếu 2: Điều tra cán bộ, công chức cấp huyện: 30 người
+ Mẫu phiếu 3: Điều tra công dân địa phương: 60 người
Thông qua ý kiến nhận xét của ba đối tượng được phát phiếu bảng hỏi
trên, chúng ta có thêm cơ sở để đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ, công
chức cấp xã một cách khách quan nhất.
6
6. Đóng góp mới của đề tài
– Luận văn góp phần về lý luận và thực tiến vấn đề chất lượng đội ngũ
cán bộ, công chức cấp xã nói chung dựa trên những phân tích, đánh giá thực
trạng chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã cũng như đề xuất một số
giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã.
– Luận văn là tài liệu tham khảo, giúp tham mưu cho lãnh đạo thị xã Từ
Sơn, dựa vào đó đưa ra những chính sách, chế độ đảm bảo chất lượng và hoạt
động của đội ngũ CBCC cấp xã.
7. Kết cấu luận văn
Chương 1: Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công
chức cấp xã.
Chương 2: Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của
thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.
Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức
cấp xã của thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.
7
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm cán bộ, công chức và khái niệm CBCC cấp xã
Năm 1998, Pháp lệnh Cán bộ, công chức ra đời, là văn bản pháp lý cao
nhất của nước ta về cán bộ, công chức. Dưới Pháp lệnh là Nghị định số
95/1998/NĐ-CP ngày 17/11/1998 về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công
chức. Nghị định đã cụ thể hóa khái niệm công chức“là công dân Việt Nam,
trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước, bao gồm những người
được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc giao giữ một công việc thường xuyên, được
phân loại theo trình độ đào tạo, ngành chuyên môn, được xếp vào một ngạch
hành chính, sự nghiệp; những người làm việc trong các cơ quan, đơn vị thuộc
quân đội nhân dân và công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân
chuyên nghiệp và công nhân quốc phòng”.
Tuy nhiên, Pháp lệnh vẫn chưa phân biệt rạch ròi giữa khái niệm “cán
bộ”, “công chức”. Phải đến khi Luật Cán bộ, công chức được Quốc hội nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XII, ngày 13 tháng 11 năm 2008
ra đời thì các khái niệm trên mới bước đầu phân biệt rõ ràng. Điều đó được
quy định tại Điều 4 Luật Cán bộ Công chức 2008:
– Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ
chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt
Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), ở huyện, quận, thị xã, thành
phố thuộc tỉnh (gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và hưởng lương từ
ngân sách nhà nước.
– Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào
ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà
8
nước, tổ chức chính trị – xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ
quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân
chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an
nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy
lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt
Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội (sau đây gọi chung là đơn vị sự
nghiệp công lập), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước; đối
với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập
thì lương được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy
định của pháp luật.
– Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân
Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội
đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng
đầu tổ chức chính trị – xã hội.
– Công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một
chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên
chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.
Theo Khoản 2,3,4 Điều 61 Luật Cán bộ Công chức 2008 quy định chức
vụ, chức danh cán bộ công chức cấp xã bao gồm:
* Cán bộ cấp xã có các chức vụ sau đây:
– Bí thư, Phó Bí thư Đảng uỷ;
– Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân;
– Chủ tịch, Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân;
– Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam;
– Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh;
– Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam;
– Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam;
9
– Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam.
* Công chức cấp xã có các chức danh sau đây:
– Trưởng Công an;
– Chỉ huy trưởng Quân sự;
– Văn phòng – thống kê;
– Địa chính – xây dựng – đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn)
hoặc địa chính – nông nghiệp – xây dựng và môi trường (đối với xã);
– Tài chính – kế toán;
– Tư pháp – hộ tịch;
– Văn hóa – xã hội.
1.1.2. Khái niệm chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
Trong mỗi lĩnh vực khác nhau, với mục đích khác nhau lại có những
quan điểm về chất lượng khác nhau.
Theo Tổ chức kiểm tra chất lượng Châu Âu: “Chất lượng là mức độ
phù hợp với yêu cầu của người tiêu dùng”.
Theo tiêu chuẩn Pháp: “Chất lượng là tiềm năng của một sản phẩm hay
dịch vụ nhằm thỏa mãn nhu cầu người sử dụng”.
Theo Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học do nhà xuất bản Đà
Nẵng xuất bản năm 2000 (tr.144): “Chất lượng là cái tạo nên phẩm chất, giá
trị của một con người, một sự vật, sự việc”.
Tuy nhiên, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức không hoàn toàn
giống với chất lượng của các loại hàng hóa, dịch vụ, bởi con người là một
thực thể phức tạp. Hơn nữa , mỗi cá nhân CBCC không thể tồn tại biệt lập mà
phải được đặt trong mối quan hệ với cả tập thể.
Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là: “tập hợp tất cả những
đặc điểm, thuộc tính của từng cán bộ, công chức cấp xã phù hợp với cơ cấu,
đáp ứng được yêu cầu theo nhiệm vụ và chức năng của cơ quan, đơn vị, đồng
10
thời là tổng hợp những mối quan hệ giữa các cá nhân cán bộ, công chức cấp
xã với nhau; sự phối kết hợp hoạt động trong thực thi nhiệm vụ chung nhằm
đáp ứng yêu cầu, mục tiêu chung một thời điểm nhất định của địa phương”.
Nói đến chất lượng từng cán bộ, công chức cấp xã được biểu hiện cụ
thể thông qua tình trạng sức khỏe để làm việc; tiếp đến là chất lượng lao
động, khả năng triển khai, hoàn thành nhiệm vụ được giao; thái độ, tinh thần
phục vụ nhân dân trong thực thi công việc; trình độ, năng lực chuyên môn,
phẩm chất đạo đức, chính trị; khả năng thích ứng với điều kiện cải cách hành
chính đang diễn ra ngày càng sâu rộng như hiện nay không chỉ ở Việt Nam
mà còn hội nhập quốc tế…Ngoài ra, chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp
xã còn được thể hiện ở mối quan hệ giữa cán bộ, công chức với nhau: sự phối
kết hợp trong công tác, triển khai nhằm hoàn thành nhiệm vụ; giúp đỡ, ủng hộ
nhau trong cả quá trình lao động.
1.1.3. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
Dựa vào khái niệm chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã, chúng
ta có thể hiểu nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã: “ là tập hợp những
giải pháp có tác động tích cực đến chất lượng của từng CBCC trong các cơ
quan hành chính nhà nước cấp xã cũng như mối quan hệ giữa các cá nhân
trong tập thể, tinh thần phối hợp trong thực thi công vụ nhằm hoàn thành công
việc chuyên môn và hướng tới mục tiêu Kinh tế- xã hội, An ninh quốc phòng
mà địa phương đặt ra ”.
Việc nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã được thực hiện thông
qua các hoạt động: tuyển dụng, quy hoạch, bố trí, sử dụng, đào tạo, bồi
dưỡng, đãi ngộ, tạo động lực, đánh giá, xếp loại và kiểm tra giám sát đội ngũ
CBCC cấp xã.
Đội ngũ CBCC cấp xã là lực lượng mang tính chất đặc thù, không
giống với những lực lượng khác do vị trí và vai trò đặc biệt gần gũi trực tiếp
11
với nhân dân, chính vì vậy Đảng và nhà nước ta cũng hết sức quan tâm làm
sao để chất lượng cán bộ, công chức cấp xã ngày càng được nâng cao.
1.2. Đặc điểm đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
Cán bộ, công chức cấp xã là một bộ phận trong đội ngũ cán bộ, công
chức nhà nước, cũng được hình thành từ việc bầu cử và tuyển dụng nên cũng
mang những đặc điểm giống với đội ngũ cán bộ, công chức nói chung. Tuy
nhiên do xuất phát là lực lượng có đặc thù riêng nên đội ngũ cán bộ, công
chức cấp xã cũng có nhiều điểm khác biệt. Đó là:
– Là đội ngũ có số lượng lớn, đóng vai trò quan trọng trong việc tổ
chức, triển khai thực hiện thắng lợi các chủ trương, đường lối của Đảng, các
chính sách, pháp luật của Nhà nước.
– Công chức cấp xã là những người được hưởng lương từ ngân sách nhà
nước. Cán bộ công chức cấp xã do cấp huyện quản lý.
– Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã chủ yếu là người dân địa phương,
sinh sống, có họ hàng, gốc gác tại địa phương chính vì vậy, cán bộ công chức
cấp xã là những người am hiểu, bị ảnh hưởng rất lớn bởi những phong tục, tập
quán, văn hóa vùng miền, bản sắc truyền thống của địa phương, gia tộc. Do
đó, trong cách thức xử lý công việc, giải quyết những mâu thuẫn trong nhân
dân…một cách đúng mực và suôn sẻ hơn so với những cán bộ, công chức ở
địa phương khác tới làm việc.
– Nguồn hình thành đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã rất đa dạng. Do
cán bộ được bầu cử nên các tổ chức chính trị xã hội như: MTTQ, các tổ chức
Đảng, đoàn thể là nơi cung cấp nguồn cho cán bộ xã. Nguồn tuyển dụng công
chức cấp xã chủ yếu từ học sinh, sinh viên người địa phương sau khi tốt
nghiệp các lớp đào tạo về tham gia thi tuyển.
– Cán bộ, công chức cấp xã thường xuyên biến động, thay đổi vị trí
công tác do yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương.
12
– Trong thực tế, trình độ chuyên môn của cán bộ, công chức cấp xã
chưa đồng đều. Nguyên nhân là do cán bộ hình thành từ cơ chế bầu cử nên
tiêu chuẩn chuyên môn cho từng vị trí, chức danh chưa được chú ý đúng mức.
Các cán bộ Đảng, đoàn thể, các hội chưa có chuyên môn phù hợp, tuy nhiên
do có được sự tín nhiệm cao nên giữ những trọng trách quan trọng mặc dù
tiêu chuẩn về trình độ chuyên môn có thể chưa cao. Từ thực tế đó, đòi hỏi các
cơ quan cấp trên, có thẩm quyền cần phải nâng cao hơn nữa trình độ chuyên
môn cũng như có kế hoạch cụ thể nhằm chuẩn hóa lực lượng cán bộ, công
chức này.
1.3. Các tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
1.3.1. Trình độ năng lực
Theo số liệu thống kê của Bộ Nội vụ về chất lượng cán bộ, công chức
cấp xã tính đến tháng 6/2012, nước ta có 11.118 xã, phường, thị trấn với đội
ngũ cán bộ, công chức cấp xã khoảng 256.607 người (Báo Điện tử Đảng
Cộng sản Việt Nam, số ngày 15/7/2012). Số cán bộ chuyên trách cấp xã có
trình độ tương ứng: đại học 19,92%; cao đẳng 5,18%; trung cấp 39,62%; sơ
cấp 7,33%; chưa qua đào tạo 30,95%; trình độ lý luận chính trị: cao cấp
4,75%; trung cấp 61,5%; sơ cấp 16,29%; chưa qua đào tạo 17,46% . Trình độ
tương ứng của đội ngũ công chức cấp xã là: đại học 24,70%; cao đẳng 6,09%;
trung cấp 58,49%; sơ cấp 3,09%; chưa qua đào tạo 7,63%. Trình độ lý luận
chính trị: cao cấp 0,73%; trung cấp 36,88%; sơ cấp 21,06%; chưa qua đào tạo
41,33%.
Để đánh giá đúng đắn chất lượng đội ngũ CBCC thì trình độ năng lực
của CBCC đóng vai trò rất quan trọng. Trình độ năng lực phản ánh kỹ năng
làm việc, khả năng hoàn thành công việc của mỗi người nói chung cũng như
của mỗi CBCC cấp xã.
Thứ nhất, đối với người CB cấp xã phải kể đến năng lực lãnh đạo, quản
13
lý. Đa số CB cấp xã là những người lớn tuổi, chỉ có số ít là người trẻ tuổi nên
khi nhận các chức danh lãnh đạo thì chủ yếu quản lý CBCC dựa trên thâm
niên và kinh nghiệm công tác hoặc dựa vào các đợt tập huấn ngắn ngày, nên
công tác quản lý, điều hành thiếu tính thuyết phục, thiếu khoa học, hiệu quả
hoạt động không cao.
Thứ hai là về trình độ văn hóa, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ còn
nhiều bất cập cũng như những bảo đảm cho việc hình thành “nguồn” công
chức cấp xã đã và đang là những cản trở vô hình tới công cuộc cải cách hành
chính ở cấp cơ sở nói riêng và cải cách hành chính nhà nước nói chung. Hạn
chế về trình độ văn hóa, trình độ chuyên môn sẽ hạn chế về khả năng nhận
thức và năng lực tổ chức thực hiện các văn bản của Đảng và Nhà nước, cản
trở việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của người cán bộ,
công chức. Vì vậy, việc nâng cao trình độ chuyên môn của đội ngũ CBCC cấp
xã là cần thiết nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới.
Thứ ba là về trình độ lý luận chính trị: lý luận chính trị là cơ sở xác
định lập trường, quan điểm của cán bộ, công chức nhà nước nói chung và đội
ngũ cán bộ, công chức cấp xã nói riêng. Hiện nay, tỷ lệ cán bộ, công chức
chưa qua bồi dưỡng lý luận chính trị khá nhiều, những CBCC cấp xã đã qua
đào tạo chủ yếu dừng lại ở trình độ trung cấp, điều này chưa đáp ứng yêu cầu
ngày càng cao của công tác lãnh đạo, quản lý, điều hành việc phát triển kinh
tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng ở đơn vị hành chính cơ sở, đặc biệt
trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông
thôn, xây dựng nông thôn mới với nhiều nội dung, tiêu chí đòi hỏi phải có
kiến thức khoa học, công nghệ, xây dựng, quản lý kinh tế…
1.3.2. Phẩm chất chính trị, đạo đức
Phẩm chất chính trị là tiêu chuẩn, điều kiện quan trọng đối với mỗi
CBCC. Nhất là trong bối cảnh hiện nay, sự suy thoái và xuống cấp về tư
14
tưởng, đạo đức, lối sống ở một bộ phận CBCC, đảng viên của Đảng đang ở
mức báo động, đặc biệt là trong đội ngũ CBCC cấp xã, những người thường
xuyên trực tiếp làm việc với nhân dân.
Phẩm chất chính trị thể hiện nhận thức, tư tưởng chính trị, chấp hành
đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và sự
kiên định với đường lối đổi mới của Đảng, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội, trung thành với Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Chính vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng đạo đức cách mạng, Người
viết: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì cạn. Cây
phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức,
không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”
[tr.252, 253].
Phẩm chất chính trị còn được thể hiện ở tinh thần đấu tranh bảo vệ
quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; chống lại chủ nghĩa
cơ hội, bè phái, các biểu hiện tiêu cực, các tư tưởng thù địch, chống phá Đảng
và Nhà nước. Đồng thời tận tụy phục vụ nhân dân, phục vụ sự nghiệp cách
mạng, giữ vững bản lĩnh chính trị trong mọi tình huống.
Đạo đức là tập hợp những quan điểm của một xã hội, của một tầng lớp
xã hội, của một tập hợp người nhất định về thế giới, về cách sống. Nhờ đó con
người điều chỉnh hành vi của mình sao cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng
xã hội. Chính vì vậy mà đạo đức là phẩm chất đáng quý, đáng trân trọng nhất
của người CBCC.
Về phẩm chất đạo đức của CBCC, chúng ta cần nhắc đến đạo đức cá
nhân và đạo đức nghề nghiệp. Phẩm chất đạo đức của CBCC cấp xã được thể
hiện thông qua lối sống, tác phong, lề lối làm việc. Đó là việc giữ gìn đạo đức
trong sáng, lối sống lành mạnh, giản dị, tiết kiệm, chống quan liêu, tham
nhũng, lãng phí và những biểu hiện tiêu cực khác; Tinh thần và thái độ phục
15
vụ nhân dân được xem là chìa khóa thành công của CBCC cấp xã. Muốn
được nhân dân tin tưởng, tín nhiệm thì mỗi CBCC cấp xã cần phải tận tụy
với công việc, không hách dịch, sách nhiễu, gây khó khăn cho tổ chức, cho
công dân trong thực hiện nhiệm vụ. Nhất là nạn hối lộ, nhận “phong bì”, lợi
dụng chức vụ, cửa quyền, gây phiền hà, đòi hỏi vật chất của nhân dân.
Phẩm chất đạo đức nghề nghiệp của CBCC được thể hiện thông qua ý
thức tổ chức kỷ luật tại cơ quan, đơn vị và tinh thần trách nhiệm của CBCC
trong thực thi nhiệm vụ như: chấp hành nội quy, quy chế của cơ quan, đơn vị,
giữ gìn nếp sống văn hóa công sở, thời gian làm việc, chấp hành sự phân công
của tổ chức, có ý thức giữ gìn đoàn kết nội bộ; Tinh thần phối hợp trong thực
hiện nhiệm vụ và thể hiện sự sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách
nhiệm trước những việc mình làm….
Như vậy việc đề cao phẩm chất chính trị, đạo đức của người CBCC cấp
xã là tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã và sinh
thời Chủ tịch Hồ Chí Minh của chúng ta đã đúc kết đạo đức cách mạng của
người cán bộ trong 8 chữ vàng: “Cần, kiệm, liêm, chính, chí, công, vô, tư”
vẫn còn nguyên giá trị quý báu để mỗi CBCC học tập đến ngày hôm nay.
1.3.3. Khả năng hoàn thành nhiệm vụ
Là tiêu chí cơ bản để đánh giá đúng đắn nhất những gì mà mỗi CBCC
cấp xã đã làm được trong thời gian nhất định. Khả năng hoàn thành nhiệm vụ
được phản ánh thông qua mức độ thực hiện nhiệm vụ được giao trong năm:
thể hiện ở khối lượng công việc được giao, chất lượng công việc được hoàn
thành, tiến độ triển khai thực hiện, và hiệu quả của công việc đó trong từng vị
trí, từng giai đoạn, bao gồm cả những nhiệm vụ thường xuyên và những
nhiệm vụ đột xuất.
Dựa trên kết quả đánh giá về khả năng hoàn thành nhiệm vụ của đội
ngũ CBCC cấp xã có thể đánh giá được chất lượng hoạt động của đội ngũ đó
