VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
NGUYỄN HẢI YẾN
XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN THƯƠNG HIỆU
CỦA TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM TRUNG ƯƠNG
Ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 8.34.01.01
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: T.S PHAN TRẦN TRUNG DŨNG
Hà Nội, năm 2018
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ……………………………………………………………………………………………. 1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN
THƯƠNG HIỆU TRƯỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG ………………………….. 6
1.1 Thương hiệu và vai trò của thương hiệu đối với trường đại học, cao đẳng 6
1.2 Quy trình xây dựng thương hiệu của trường đại học, cao đẳng …………… 16
1.3 Phát triển thương hiệu và những yếu tố đảm bảo cho việc phát triển
thương hiệu của trường đại học, cao đẳng. …………………………………………….. 29
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC XÂY DỰNG VÀ PHÁT
TRIỂN THƯƠNG HIỆU CỦA TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM
TRUNG ƯƠNG ………………………………………………………………………………… 34
2.1 Đặc điểm và kết quả đào tạo của trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương34
2.2 Phân tích thực trạng công tác xây dựng thương hiệu trường Cao đẳng Sư
phạm Trung ương.
………………………………………………………………………………. 37
2.3 Thực trạng công tác phát triển thương hiệu của trường Cao đẳng Sư phạm
Trung ương
………………………………………………………………………………………… 58
2.4 Đánh giá công tác xây dựng và phát triển thương hiệu của trường Cao
đẳng Sư phạm Trung ương.
………………………………………………………………….. 62
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC XÂY
DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN THƯƠNG HIỆU CỦA TRƯỜNG CAO
ĐẲNG SƯ PHẠM TRUNG ƯƠNG……………………………………………………. 66
3.1 Định hướng phát triển của trường cao đẳng Sư phạm Trung ương đến năm
2025 và những vấn đề đặt ra cho xây dựng và phát triển thương hiệu
……….. 66
3.2 Một số giải pháp hoàn thiện công tác xây dựng và phát triển thương hiệu
của trường cao đẳng Sư phạm Trung ương………………………………….68
3.3 Điều kiện thực hiện giải pháp …………………………………………………………. 78
KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………………. 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………………………. 81
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong các công
trình khác. Nếu không đúng như đã nêu trên, tôi xin hoàn toàn chịu trách
nhiệm về đề tài của mình.
Người cam đoan
NGUYỄN HẢI YẾN
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung
ương giai đoạn 2011 – 2018 ……………………………………………………… 35
Bảng 2.2: Xếp loại sinh viên tốt nghiệp tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung
ương giai đoạn 2011 – 2018 ……………………………………………………… 36
Bảng 2.3: Chi phí cho hoạt động của Marketing của Trường Cao đẳng Sư
phạm Trung ương giai đoạn 2011 – 2016
……………………………………. 38
Bảng 2.6: Danh mục các thành tố nhận diện thương hiệu mà Trường Cao đẳng
Sư phạm Trung ương đã có
……………………………………………………….. 42
Bảng 2.7: Đánh giá của sinh viên về tên gọi, logo, slogan của trường Cao
đẳng Sư phạm Trung ương. ………………………………………………………. 45
Bảng 2.8: Đánh giá của học sinh THPT về tên gọi, logo, slogan của trường
Cao đẳng Sư phạm Trung ương.
………………………………………………… 46
Bảng 2.9: Đánh giá của sinh viên về chương trình đào tạo của Trường Cao
đẳng Sư phạm Trung ương ……………………………………………………….. 49
Bảng 2.10: Đánh giá của nhà tuyển dụng với nhân sự tốt nghiệp Trường Cao
đẳng Sư phạm Trung ương. ………………………………………………………. 51
Bảng 2.12: Đánh giá của sinh viên về cơ sở vật chất của trường. ……………… 53
Bảng 2.13: Đánh giá của sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương về
đội ngũ giảng viên của trường …………………………………………………… 55
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Mức độ tiếp cận của học sinh THPT với các kênh cung cấp thông
tin về trường CĐSPTƯ ……………………………………………………………………….. 57
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong hơn 20 năm qua, với chủ trương xã hội hóa nền giáo dục, nhiều
trường đại học và cao đẳng đã được thành lập trong cả nước. Với sự đa dạng
về hình thức đào tạo, các tổ chức giáo dục đã cung cấp cho xã hội nguồn nhân
lực dồi dào, có trình độ chuyên môn cao, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế
của quốc gia. Tuy nhiên, nếu so sánh trên phạm vi thế giới, uy tín và thương
hiệu của các trường đại học và cao đẳng Việt Nam vẫn còn khá mờ nhạt so
với các quốc gia khác. Không chỉ có vậy, các trường đại học và cao đẳng Việt
Nam cũng đang phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt giữa các tổ chức giáo
dục khác nhau. Sự cạnh tranh ở đây được thể hiện trên nhiều góc độ: hình
thức đào tạo, chính sách thu hút người học, nguồn nhân lực đầu ra, cách thức
quản lý giáo dục,…
Trước áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt, các trường đại học cao đẳng
phải có những bước chuyển mình thích hợp để gia tăng uy tín và thu hút
người học. Muốn làm được điều đó, các trường phải không ngừng nỗ lực
nâng cao chương trình đào tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm phù
hợp với xu hướng phát triển chung của xã hội. Bên cạnh đó, ban lãnh đạo các
trường đại học, cao đẳng phải có nhận thức đúng đắn và sâu sắc về công tác
xây dựng và phát triển thương hiệu để khẳng định hình ảnh và vị thế của nhà
trường trong tâm trí công chúng.
Trường Cao đẳng sư phạm Trung ương được thành lập từ năm 1988, trải
qua 30 năm hoạt động Nhà trường đã khẳng định được uy tín của mình trong
lĩnh vực đào tạo các ngành chuyên sư phạm. Trước tình hình chung của toàn
xã hội, Trường Cao đẳng sư phạm Trung ương đã gặp phải sự cạnh tranh gay
gắt trong hệ thống giáo dục toàn quốc. Trong 3 năm trở lại đây, Nhà trường
gặp phải những vấn đề khó khăn nhất định trong quá trình tuyển sinh, dẫn đến
2
tình trạng số lượng học viên đầu viên giảm sút đáng kể. Tất cả cán bộ, giảng
viên đã ý thức được tầm quan trọng của thương hiệu trong sự phát triển của
Nhà trường. Tuy nhiên, Ban lãnh đạo trường vẫn chưa thực sự có được kế
hoạch, chiến lược xây dựng và phát triển thương hiệu một cách cụ thể và hoàn
chỉnh. Trước tình hình đó, em quyết định lựa chọn đề tài nghiên cứu “Xây
dựng và phát triển thương hiệu của trường Cao đẳng sư phạm Trung
ương”, với mong muốn góp phần nhỏ vào sự phát triển chung của nhà trường.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Liên quan đến nội dung “xây dựng và phát triển thương hiệu trong giáo
dục đại học, cao đẳng tại Việt Nam”, đã có nhiều luận văn thạc sỹ lựa chọn
nghiên cứu đề tài này, cụ thể như sau:
– Luận văn thạc sỹ “Xây dựng và phát triển thương hiệu của trường Đại
học Thăng Long” của Nguyễn Thị Thùy Trang (Bảo vệ năm 2014, tại học
viện Kinh tế quốc dân)[7].
Trong luận văn của mình, Nguyễn Thị Thùy Trang đã giải quyết được 3
vấn đề tương đương với 3 chương. Trong đó, Chương 1 “Cơ sở lý luận về
thương hiệu”; Chương 2 “Phân tích và đánh giá thực trạng xây dựng và phát
triển thương hiệu của trường Đại học Thăng Long”; Chương 3 “Đề xuất một
số giải pháp hoàn thiện công tác xây dựng và phát triển thương hiệu của
trường Đại học Thăng Long”.
Bên cạnh những thành công thu được, luận văn thạc sỹ “Xây dựng và
phát triển thương hiệu của trường đại học Thăng Long” còn tồn tại một số vấn
đề như sau: Luận văn chưa nêu được những lợi ích mà thương hiệu mang lại
cho Nhà trường. Đồng thời, cũng chưa nghiên cứu cách thức mà Ban lãnh đạo
sẽ giải quyết những rủi ro phát sinh trong quá trình xây dựng và phát triển
thương hiệu của nhà trường.
3
– Luận văn thạc sỹ “Thương hiệu trường Đại học kinh tế và quản trị kinh
doanh – Đại học Thái Nguyên dưới quan điểm của sinh viên và người sử
dụng lao động” của tác giả Dương Thanh Hà (Bảo vệ 2008, tại học viện kinh
tế quốc dân)[2]. Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề chung nhất về
thương hiệu. Trên cơ sở lý luận đó, phân tích thực trạng công tác thực hiện
các chiến lược thương hiệu của trường đại học Kinh tế và quản trị kinh doanh
– Đại học Thái Nguyên. Tác giả cũng đề xuất một số giải pháp phát triển
thương hiệu của Nhà trường.
– Luận văn thạc sỹ “Ứng dụng Marketing trong đào tạo đại học Hoa
Lư”của tác giả Phan Thị Hằng Nga (Bảo vệ năm 2013, tại học viện Kinh tế
quốc dân)[4]. Cơ sở lý luận về Marketing đã được tác giả hệ thống hóa lại
trong luận văn, bao gồm những vấn đề sau: khái niệm về Marketing dịch vụ
đào tạo, đặc điểm của Marketing trong đào tạo đại học, phân tích chiến lược
Marketing cho đào tạo đại học Hoa Lư. Trên cơ sở đó, tác giả đưa ra một số
giải pháp nhằm hoàn thiện công tác Marketing trong đào tạo tại trường đại
học Hoa Lư.
– Luận văn thạc sỹ “Truyền thông Marketing đào tạo cho các chuyên
ngành thuộc khối kinh tế và quản lý trường đại học Thăng Long” của tác giả
Vũ Ngọc Thắng (Bảo vệ năm 2013, tại học viện Kinh tế quốc dân)[8]. Luận
văn đã hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về truyền thông Marketing, phân tích thực
trạng truyền thông Marketing tại trường đại học Thăng Long. Qua đó, tác giả
đưa ra một số giải pháp nhằm mục đích “hoàn thiện hoạt động truyền thông
Marketing đào tạo cho các chuyên ngành thuộc khối kinh tế và quản lý trường
đại học Thăng Long”.
Trên đây là 3 luận văn thạc sỹ cùng nghiên cứu về lĩnh vực “Xây dựng
và phát triển thương hiệu của trường cao đẳng, đại học” được bảo vệ tại Việt
Nam trong những năm gần đây nhất.
4
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1 Mục đích nghiên cứu
Vận dụng lý thuyết về thương hiệu giáo dục đại học, cao đẳng để phân
tích thực trạng, đánh giá hiệu quả cũng như đề xuất một số giải pháp nhằm
hoàn thiện công tác xây dựng và phát triển thương hiệu của trường Cao đẳng
Sư phạm Trung ương.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
– Phân tích cơ sở lý thuyết liên quan đến nội dung “xây dựng và phát
triển thương hiệu của trường đại học, cao đẳng”.
– Phân tích thực trạng và đánh giá hiệu quả xây dựng và phát triển
thương hiệu của trường Cao đẳng sư phạm Trung ương.
– Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác xây dựng và phát
triển thương hiệu của trường Cao đẳng sư phạm Trung ương.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1 Đối tượng
Các hoạt động xây dựng và phát triển thương hiệu của trường Cao đẳng
Sư phạm Trung ương.
4.2 Phạm vi nghiên cứu
– Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu các hoạt động xây dựng và
phát triển thương hiệu của trường Cao đẳng sư phạm Trung ương.
– Về không gian: Tại trường Cao đẳng sư phạm Trung ương.
– Về thời gian: Từ năm 2013 đến hết năm 2017.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1 Cơ sở lý luận
Nghiên cứu các khái niệm và học thuyết về phát triển thương hiệu giáo
dục đại học của một số tác giả Việt Nam và trên thế giới.
5
5.2 Phương pháp nghiên cứu
– Phương pháp nghiên cứu lý luận, gồm 3 nhóm phương pháp chính: Phương
pháp phân tích, so sánh, tổng hợp lý thuyết; Phương pháp phân loại và hệ thống
hóa lý thuyết; Phương pháp khái quát hóa lý thuyết.
– Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: gồm 4 nhóm phương pháp chính:
+ Phương pháp thu thập, phân tích, so sánh dữ liệu thứ cấp: sử dụng các
loại báo cáo tài chính, báo cáo kết quả đào tạo của Nhà trường qua các năm.
+ Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi được thực hiện trên 1198 sinh viên,
891 học sinh THPT, 150 giảng viên, 80 nhà tuyển dụng.
+ Phương pháp phỏng vấn chuyên sâu được thực hiện trên Trưởng, phó
các đơn vị trong Nhà trường, lãnh đạo của các đơn vị tuyển dụng.
+ Phương pháp xử lý số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS để phân tích số
liệu trên các bảng hỏi.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
– Ý nghĩa lý luận: Qua thực trạng xây dựng và phát triển thương hiệu của
trường Cao đẳng sư phạm Trung ương để làm sáng tỏ phần lý luận.
– Thực tiễn: Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác xây dựng
và phát triển thương hiệu của trường Cao đẳng sư phạm Trung ương.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Một số vấn đề chung về xây dựng và phát triển thương hiệu
trường đại học, cao đẳng.
Chương 2: Thực trạng xây dựng và phát triển thương hiệu của trường
cao đẳng Sư phạm trung ương.
Chương 3: Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác xây dựng và
phát triển thương hiệu của trường Cao đẳng sư phạm Trung ương.
6
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN THƯƠNG HIỆU
CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG
1.1 Thương hiệu và vai trò của thương hiệu đối với trường đại học,
cao đẳng
1.1.1 Định nghĩa về thương hiệu của trường đại học, cao đẳng
Các định nghĩa về thương hiệu
Theo Nguyễn Đình Thọ & Nguyễn Thị Mai Trang (2007): Có hai cách
tiếp cận với định nghĩa thương hiệu. Cách tiếp cận thứ nhất, định nghĩa
thương hiệu dựa vào chức năng sản phẩm mà doanh nghiệp cung cấp, theo
quan điểm này: “Thương hiệu là một thành phần của sản phẩm, và được gọi là
thương hiệu sản phẩm”[6]. Cách tiếp cận thứ hai, định nghĩa thương hiệu dựa
vào chức năng và cảm xúc, với quan điểm này thì “Sản phẩm là một thành
phần của thương hiệu, và được gọi là thương hiệu tổ chức”[6].
a) Thương hiệu sản phẩm
Có nhiều định nghĩa khác nhau về thương hiệu sản phẩm. Hiệp hội
Marketing Hoa Kỳ định nghĩa: “Thương hiệu là một cái tên, một từ ngữ, một
dấu hiệu, một biểu tượng, một hình vẽ hay tổng thể các yếu tố kể trên nhằm
phân biệt sản phẩm, dịch vụ của người bán này với sản phẩm và dịch vụ của
người bán khác. Một thương hiệu có thể xác định một sản phẩm, một chuỗi
các sản phẩm, hoặc tất cả các mặt hàng của người bán”[29].
Định nghĩa thương hiệu nói trên được ủng hộ bởi một số tác giả như:
Watkins, 1986; Aaker, 1991; Dibb & các cộng sự, 1997; Kotler & các cộng
sự, 1996; Kapferer, 1997. Nhóm tác giả này coi thương hiệu như một dấu
hiệu đặc biệt nhằm phân biệt các sản phẩm, dịch vụ với nhau. Crainer, 1995;
Broadbent & Cooper, 1987 khẳng định: “Thương hiệu là một công cụ pháp lý
bảo vệ quyền sở hữu của nhà sản xuất sản phẩm, dịch vụ”[14],[10]. Theo thời
gian, định nghĩa về thương hiệu của Hiệp hội Marketing Hoa Kỳ được bổ
7
sung thêm nhiều ý mới. Theo Ramello (2006) “Thương hiệu sản phẩm gợi ra
những thông tin liên quan đến chất lượng sản phẩm, từ đó thúc đẩy người tiêu
dùng chuyển sang hành vi mua hàng”[8].
Theo tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO): “Thương hiệu là một dấu hiệu
(hữu hình và vô hình) đặc biệt để nhận biết một sản phẩm hàng hóa hay dịch vụ
nào đó được được sản xuất hay cung cấp bởi một cá nhân hoặc một tổ chức. Đối
với doanh nghiệp, thương hiệu là khái niệm trong người tiêu dùng về sản phẩm,
dịch vụ với dấu hiệu của doanh nghiệp gắn lên bề mặt sản phẩm dịch vụ nhằm
khẳng định chất lượng và xuất xứ. Thương hiệu là một tài sản vô hình quan
trọng và đối với các doanh nghiệp lớn, giá trị thương hiệu của doanh nghiệp
chiếm một phần đáng kể trong tổng giá trị của doanh nghiệp”[30].
Hầu hết, các khái niệm về thương hiệu ở trên đều được xây dựng trên cơ
sở sự khác biệt về sản phẩm, dịch vụ và chức năng chính của thương hiệu là
dùng để phân biệt sản phẩm của doanh nghiệp với các đối thủ cạnh tranh. Vì
vậy, có thể kết luận “Thương hiệu là tập hợp các dấu hiệu (tên gọi, biểu
tượng, thiết kế, hay tổng hợp các yếu tố trên) được dùng để phân biệt hàng
hóa, dịch vụ của doanh nghiệp với đối thủ cạnh tranh, nhằm thuyết phục
người tiêu dùng mua hàng của doanh nghiệp”.
b) Thương hiệu tổ chức
Brown (1992) định nghĩa: “Thương hiệu của tổ chức là tổng hòa các mối
liên kết về tinh thần mà con người có được về tổ chức”[17]. Với quan điểm
này, thương hiệu là cầu nối giúp khách hàng nhanh chóng liên tưởng được các
đặc tính về chức năng, chất lượng và cảm xúc khi sử dụng sản phẩm, dịch vụ
của một tổ chức; trên cơ sở đó họ nhanh chóng đưa ra quyết định mua hàng.
Theo Staveley (1987) và Kapferer (1995) “Thương hiệu của tổ chức cũng
giống như một hợp đồng về chất lượng sản phẩm, dịch vụ giữa nhà cung cấp
và người tiêu dùng”[21],[20]. Thương hiệu có vai trò giảm rủi ro cho người
tiêu dùng.
8
Kapferer (1992) định nghĩa: “Thương hiệu không phải là một sản phẩm.
Nó có ý nghĩa, có định hướng, và nó xác định giá trị của mình theo thời gian
và không gian… Thông thường, thương hiệu được xác định thông qua các yếu
tố thành phần: nhãn hiệu, logo, thiết kế, bao bì, quảng cáo hoặc tài trợ, hay
nhận diện theo tên hoặc giá trị tài chính của thương hiệu”[19]. Với định nghĩa
này, Kapferer đã xây dựng một danh sách các thành tố cần thiết của một
thương hiệu, đồng thời coi thương hiệu như một hệ thống nhận diện.
Marconi (1993) nhấn mạnh “Thương hiệu không chỉ là một cái tên, bởi
tên chỉ được tạo ra để xác định các sản phẩm trong khi thương hiệu được tạo
ra để tăng giá trị cho sản phẩm và cung cấp cho nó một giá trị riêng”[13].
Sheth & cộng sự (1991) nhấn mạnh “Các quyết định lựa chọn mua hàng của
người tiêu dùng dựa trên mục tiêu thỏa mãn các giá trị cụ thể”[22].
Mỗi nhóm tác giả có những quan điểm khác nhau về thương hiệu tổ
chức, do đó thương hiệu tổ chức có tính đa chiều. Theo Heding & cộng sự
(2015) “Sự ra đời của một lý thuyết thương hiệu mới không phủ định các lý
thuyết về thương hiệu tồn tại trước đó, mà nó có thể tồn tại để cùng lý giải
cho tính đa chiều của khái niệm thương hiệu”[28]. Thương hiệu của một tổ
chức luôn gắn liền với hệ thống giá trị, phong cách riêng của thương hiệu và
hình ảnh trong tâm trí của người tiêu dùng.
Thương hiệu của trường đại học, cao đẳng.
Thương hiệu của một trường đại học, cao đẳng có thể hiểu là thương
hiệu của một tổ chức, cũng có thể xem là thương hiệu của sản phẩm (tức là
thương hiệu của một ngành đào tạo cụ thể).
McNally & Speak (2002) định nghĩa “Thương hiệu giáo dục đại học là
nhận thức hay cảm xúc duy trì bởi người mua hoặc người mua tiềm năng mô
tả các kinh nghiệm liên quan đến việc giao dịch với một tổ chức học thuật,
với sản phẩm và dịch vụ của tổ chức học thuật”[11]. Bulotaite (2003) cho
9
rằng “Khi một người nào đó đề cập đến tên của một trường đại học, nó sẽ
ngay lập tức gợi lên sự liên kết cảm xúc, hình ảnh và khuôn mặt”[17]. Theo
Temple (2006) “Thương hiệu của một trường đại học thể hiện chức năng về
cách thức tổ chức, thực hiện tốt trong việc đáp ứng nhu cầu của khách
hàng”[25]. Bennett và Ali-Choudhury (2007) cho rằng “Thương hiệu đại học
là một biểu hiện của các tính năng của một tổ chức để phân biệt nó với những
tổ chức khác, phản ánh được năng lực để đáp ứng nhu cầu sinh viên, tạo sự tin
tưởng vào khả năng cung cấp trình độ học vấn cao hơn và giúp người học
tiềm năng đưa ra quyết định nhập học”[27].
Căn cứ vào các khái niệm trên, có thể rút ra kết luận sau: Thứ nhất, “lĩnh
vực giáo dục đại học có thương hiệu sản phẩm và thương hiệu tổ chức”
(McNally & Speak, 2002)[11]. Thương hiệu sản phẩm được hiểu là thương
hiệu của một ngành đào tạo cụ thể của một trường đại học, cao đẳng (Ví dụ:
Thương hiệu ngành Kế toán của trường đại học Kinh tế quốc dân). Thương
hiệu tổ chức là thương hiệu của trường đại học, cao đẳng (Ví dụ: Trường đại
học Kinh tế quốc dân). Thứ hai, cả hai quan niệm thương hiệu sản phẩm và
thương hiệu tổ chức đều xuất phát từ thực tiễn. Theo Temple (2006), Bennett
& Ali-Choudhury (2007), định nghĩa về thương hiệu của trường đại học
thường được đề cập đến như thương hiệu của tổ chức. Trần Tiến Khoa (2013)
nhận định “Khái niệm về thương hiệu tổ chức ngày càng được sử dụng phổ
biến hơn”[3]. Theo Hatch & Schultz (2001), “Ngày càng có nhiều người cho
rằng thương hiệu tổ chức sẽ làm tăng danh tiếng và hình ảnh của tổ chức theo
những cách mà thương hiệu sản phẩm không làm được”[12]. Với cách tiếp
cận này, thương hiệu tổ chức xây dựng hình ảnh của tổ chức không chỉ hướng
vào khách hàng, mà còn hướng vào các bên liên quan như: nhân viên, nhà đầu
tư, nhà cung cấp, đối tác kinh doanh, giới chính quyền, cộng đồng dân cư. Vì
vậy, luận văn sẽ tiếp cận quan niệm thương hiệu trong vực giáo dục đại học,
10
cao đẳng theo thương hiệu của tổ chức. Thứ ba, “thương hiệu trong lĩnh vực
giáo dục đại học, cao đẳng giúp người học phân biệt được trường này với
trường khác, và giúp người học tiềm năng đưa ra quyết định nhập học”
(Bennett & Ali-Choudhury, 2009)[27]. Như vậy, việc phát triển thương hiệu
của trường đại học, cao đẳng sẽ làm tăng danh tiếng, hình ảnh và thu hút được
nhiều sinh viên có chất lượng.
1.1.2 Đặc điểm và những yếu tố cơ bản tạo nên thương hiệu của trường
đại học, cao đẳng
1.1.2.1 Đặc điểm thương hiệu của trường đại học, cao đẳng
Xét trên một khía cạnh nào đấy thì trường đại học, cao đẳng cũng tương
đương với một doanh nghiệp cung cấp dịch vụ khi có yếu tố đầu vào và yếu
tố đầu ra.
Yếu tố đầu vào của một trường đại học, cao đẳng là các nhân tố cần thiết
để có thể cung cấp dịch vụ giáo dục đào tạo, ví dụ như: chương trình đào tạo,
cơ sở vật chất, con người. Yếu tố đầu ra là sản phẩm dịch vụ giáo dục đào tạo,
ví dụ như: bài giảng, các dịch vụ hỗ trợ công tác đào tạo,…
Trường đại học, cao đẳng có trách nhiệm trang bị kiến thức chuyên môn,
kỹ năng làm việc, đạo đức và phẩm chất nghề nghiệp cho người học, để họ có
thể đáp ứng yêu cầu về nguồn nhân lực của xã hội. Như vậy, một trong những
sản phẩm đào tạo của các trường đại học, cao đẳng chính là chất lượng của
sinh viên tốt nghiệp, sản phẩm càng có chất lượng thì tổ chức giáo dục đó
càng có uy tín và tạo được vị thế nhất định trong xã hội.
Khách hàng của trường đại học, cao đẳng bao gồm nhiều đối tượng khác
nhau: học sinh, sinh viên, các tổ chức giáo dục, doanh nghiệp. Phần lớn hoạt
động của các trường đại học, cao đẳng đều hướng đến hai mục tiêu chính:
Mục tiêu thứ nhất là thu hút tuyển sinh, mục tiêu thứ hai là cung cấp nguồn
nhân lực chất lượng cao cho thị trường lao động. Một trường đại học, cao
11
đẳng có uy tín trong xã hội hay không thể hiện ở hai khía cạnh: thứ nhất là số
lượng người học, thứ hai là chất lượng đầu ra (nguồn nhân lực mà nhà trường
cung cấp có đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động không). Có thể
hiểu: nếu trường đại học, cao đẳng càng tuyển sinh được nhiều, sinh viên tốt
nghiệp có trình độ chuyên môn cao, kỹ năng nghề nghiệp tốt, đáp ứng yêu cầu
của các nhà tuyển sinh thì trường đại học, cao đẳng đó càng nổi tiếng và
khẳng định được hình ảnh trong tâm trí công chúng.
Sản phẩm đào tạo của trường đại học cao đẳng mang tính sống còn với
sự tồn tại của trường, tuy nhiên một trong những nhân tố quyết định chất
lượng của sản phẩm đào tạo là bản thân người học. Nếu người học không
nghiêm túc học tập, rèn luyện, đầu tư về cả kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp
thì cũng không đảm bảo được chất lượng đầu ra. Như vậy, trường đại học, cao
đẳng có tạo dựng được một thương hiệu mạnh hay không phụ thuộc vào sự
hợp tác của người học, bởi họ chính là yếu tố quyết định đến chất lượng của
sản phẩm đầu ra.
Đối với một doanh nghiệp, nếu sản phẩm của họ đã có thương hiệu nhất
định trên thị trường, họ hoàn toàn có thể định giá cao cho sản phẩm và thu
được nhiều lợi nhuận từ việc bán những sản phẩm đó. Như vậy, chi phí có thể
xem là một phần của giá trị thương hiệu. Tuy nhiên, đối với một trường đại
học, cao đẳng thì chi phí không thể hiện giá trị của thương hiệu. Giá trị cốt lõi
của thương hiệu trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo bao gồm: chương trình đào
tạo, chất lượng giảng dạy, cơ sở vật chất và truyền thông – quảng bá,…
Có nhiều quan điểm khác nhau xung quanh thương hiệu của trường đại
học, cao đẳng nhưng không thể phủ nhận tầm quan trọng của giá trị thương
hiệu trong lộ trình phát triển của nhà trường. Điều này đặt ra yêu cầu đối ban
lãnh đạo các trường đại học, cao đẳng phải có nhận thức sâu sắc và cách thức
quản lý thích hợp để đẩy mạnh công tác xây dựng và phát triển thương hiệu
của nhà trường.
12
1.1.2.2 Các thành tố cơ bản của thương hiệu trường đại học, cao đẳng
Thương hiệu của một trường đại học, cao đẳng được tạo nên từ nhiều yếu
tố; trong đó có 4 yếu tố cơ bản bao gồm: Chương trình đào tạo; Đội ngũ giảng
dạy; Cơ sở vật chất; Mối quan hệ của nhà trường với các đơn vị bên ngoài.
Chương trình đào tạo
Yếu tố tạo nên sự khác biệt giữa các trường đại học, cao đẳng đó chính
là chương trình đào tạo. Để thu hút người học, chương trình đào tạo phải đảm
bảo kiến thức nền tảng, tạo cơ hội cho người học được rèn luyện kỹ năng
nghề nghiệp, các môn học phải gắn liền với xu hướng thực tế. Sở dĩ như vậy,
là do người học luôn có mong muốn sẽ vận dụng những kiến thức đã tiếp thu
được tại các trường đại học, cao đẳng vào công việc trong tương lai. Một
chương trình đào tạo chỉ tập trung cung cấp kiến thức chuyên môn thì chưa
đủ, nhà trường cần bổ sung thêm nhiều môn học kỹ năng như: kỹ năng giao
tiếp, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng tư duy – tổng hợp vấn đề, đồng thời
tạo điều kiện để người học cọ sát với công việc thực tiễn, qua đó tự hoàn thiện
về trình độ và kỹ năng nghề nghiệp. Người học đáp ứng được yêu cầu của nhà
tuyển dụng, được họ đánh giá cao về kiến thức chuyên môn và kỹ năng hành
nghề là minh chứng cho chương trình đào tạo chất lượng. Công chúng đánh
giá cao chương trình đào tạo của trường đại học, cao đẳng sẽ giúp nhà trường
khẳng định được vị thế trong xã hội, thương hiệu của trường được nhiều
người biết đến, qua đó thu hút nhiều người học hơn nữa trong tương lai.
Đội ngũ giảng dạy
Yếu tố cốt lõi tạo nên tạo nên thương hiệu của trường đại học, cao đẳng
là đội ngũ giảng dạy. Giảng viên có trình độ cao, tạo ra sức hút với người học
góp phần khẳng định chất lượng đào tạo của nhà trường. Theo thông tư số
08/2017/TT-BLĐTBXH quy định: “Nhà giáo dạy trình độ cao đẳng phải có
bằng tốt nghiệp đại học chuyên ngành hoặc đại học sư phạm chuyên ngành
trở lên, phù hợp với ngành nghề giảng dạy; Nắm vững kiến thức ngành, nghề
13
liên quan; Hiểu biết thực tiễn nghề nghiệp và những tiến bộ khoa học kỹ
thuật, công nghệ mới của ngành nghề được phân công giảng dạy. Nhà giáo
giảng dạy tại trường cao đẳng phải có trình độ ngoại ngữ bậc 2 (A2); đọc và
hiểu tài liệu chuyên ngành phục vụ công tác giảng dạy, mô tả được một số
công việc cơ bản của ngành, nghề được phân công giảng dạy; sử dụng thành
thạo phần mềm dạy học chuyên ngành để thiết kế bài giảng, tài liệu giảng
dạy” [1]. Bên cạnh những quy định tối thiểu về trình độ chuyên môn và
nghiệp vụ của giảng viên như trên, một trường đại học, cao đẳng sở hữu nhiều
giảng viên có học hàm học vị cao sẽ là lợi thế cạnh tranh trong việc xây dựng
và phát triển thương hiệu của nhà trường. Do đó, các trường đại học, cao đẳng
cần quan tâm và đầu tư thích đáng để nâng cao trình độ cũng như uy tín của
đội ngũ giảng viên.
Cơ sở vật chất
Ấn tượng đầu tiên mà khách hàng tiềm năng cảm nhận về trường đại
học, cao đẳng đó chính là hệ thống cơ sở vật chất của trường. Cơ sở vật chất
hiện đại; đáp ứng yêu cầu học tập, giảng dạy và nghiên cứu khoa học của cả
giảng viên và sinh viên sẽ thu hút được sự quan tâm của xã hội, đồng thời thể
hiện đẳng cấp của thương hiệu. Do đó, để xây dựng được một thương hiệu
mạnh, các trường đại học, cao đẳng cần đầu tư xây dựng, nâng cấp hệ thống
cơ sở vật chất của mình nhằm hỗ trợ tốt nhất cho các hoạt động dạy – học
cũng như sinh hoạt ngoại khóa của đội ngũ cán bộ công nhân viên và sinh
viên trong trường.
Mối quan hệ của nhà trường với các đơn vị bên ngoài.
Mối quan hệ bên ngoài của trường đại học, cao đẳng bao gồm rất nhiều
đơn vị khác nhau như: các tổ chức giáo dục đào tạo, các doanh nghiệp, tổ
chức kinh tế – xã hội, các đơn vị nghiên cứu, các cơ quan hành chính thuộc
quyền quản lý của Nhà nước,… Để phát triển thương hiệu mạnh, nhà trường
cần quan tâm và đầu tư cho các mối quan hệ này. Ban lãnh đạo của trường
14
cần tranh thủ sự giúp đỡ, hỗ trợ về nhiều lĩnh vực của các đối tượng trên như:
tài chính, nghiên cứu khoa học, chương trình đào tạo, truyền thông – quảng bá
để tạo dựng niềm tin với công chúng, qua đó thu hút tuyển sinh. Đặc biệt, nhà
trường cần chú trọng xây dựng mối quan hệ hợp tác lâu dài với các doanh
nghiệp để đảm bảo yếu tố đầu ra cho sinh viên, đây cũng là cơ hội tốt để
quảng bá cho thương hiệu của trường.
1.1.3 Vai trò của thương hiệu đối với trường đại học, cao đẳng
Thương hiệu có vai trò to lớn đối với các trường đại học, cao đẳng thể
hiện ở những điểm sau:
Thứ nhất, thương hiệu của trường đại học, cao đẳng tạo sức hấp dẫn đối
với học sinh, sinh viên, giúp trường thu hút tuyển sinh.
Hầu hết các trường đại học, cao đẳng đều phải đối diện với nhiều áp lực,
trong đó có vấn đề tuyển sinh. Áp lực cạnh tranh đến từ hai phía: Phía thứ
nhất đó là các trường đại học, cao đẳng công lập. Những trường này đã tạo
dựng được uy tín nhất định trong xã hội, và được nhiều người biết đến. Phía
thứ hai là đó các trường đại học ngoài công lập, tuy bề dày phát triển không
bằng các trường đại học công lập nhưng các trường này có cơ sở vật chất hiện
đại, tiềm lực tài chính mạnh, tổ chức và quản lý các hoạt động Marketing khá
tốt, do đó thu hút được sự quan tâm của công chúng. Học sinh THPT đứng
trước nhiều lựa chọn khi đăng ký dự tuyển vào các trường đại học, cao đẳng
trên cả nước. Nhà trường cần có những chiến lược thích hợp trong phát triển
thương hiệu để tạo lợi thế cạnh tranh so với các trường khác, qua đó thu hút
tuyển sinh. Thông thường học sinh THPT sẽ lựa chọn những trường đại học,
cao đẳng được nhiều người biết đến, có uy tín và vị thế nhất định trong xã hội.
Thứ hai, thương hiệu của trường đại học, cao đẳng giúp gia tăng cơ hội
nghề nghiệp cho sinh viên. Sinh viên tốt nghiệp từ một trường đại học, cao
đẳng uy tín sẽ được các nhà tuyển dụng đánh giá cao hơn. Sinh viên tốt
15
nghiệp của trường có thể xem như một kênh truyền thông hiệu quả, bởi các tổ
chức kinh tế xã hội thừa nhận đội ngũ nhân sự do trường cung cấp có trình độ
chuyên môn và kỹ năng làm việc giúp gia tăng giá trị thương hiệu của trường.
Trên thực tế, một số doanh nghiệp còn đặt ra yêu cầu về bằng cấp của
nhân sự. Các trường đại học, cao đẳng có điểm đầu vào thấp vẫn phải chịu
nhiều định kiến từ xã hội, bởi nhiều người cho sinh viên đầu vào không có
chất lượng, thì đầu ra khó có thể đạt được yêu cầu của các nhà tuyển dụng.
Thương hiệu của nhà trường được xã hội chấp nhận là yếu tố quan trọng giúp
trường phát triển bền vững. Có thể nói, thương hiệu chính là động lực để các
trường đại học, cao đẳng nâng cao chất lượng đào tạo, nâng cao hình ảnh vả vị
thế của trường trong tâm trí khách hàng.
Thứ ba, thương hiệu của trường đại học, cao đẳng giúp duy trì và mở
rộng mối quan hệ với tổ chức giáo dục trong và ngoài nước, doanh nghiệp,
các tổ chức kinh tế xã hội khác.
Nhà trường có thể thu được nhiều lợi ích từ việc liên kết, hợp tác với các
tổ chức giáo dục uy tín trong và ngoài nước. Đây là cơ hội tốt để đội ngũ
giảng viên và sinh viên được giao lưu, học hỏi những kiến thức mới, nâng cao
trình độ chuyên môn và kỹ năng làm việc.
Liên kết, hợp tác với các đơn vị bên ngoài giúp nhà trường có những được
những sáng kiến mới trong việc cải tiến chương trình đào tạo, nâng cao chất
lượng giảng dạy, đồng thời cập nhật những xu hướng mới nhất trong giáo dục
đào tạo. Thông qua đóng góp của các bên liên quan, trường đại học cao đẳng sẽ
xây dựng được chương trình đào tạo theo hướng mở, phù hợp với nhu cầu thực
tiễn, giúp người học vận dụng được kiến thức đã học vào công việc thực tiễn,
đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Tăng cường giao lưu hợp tác với tổ
chức uy tín trong và ngoài nước giúp nhà trường thu hút được sự chú ý của công
chúng, nâng cao uy tín trong xã hội, góp phần phát triển thương hiệu của trường.
16
1.2 Quy trình xây dựng thương hiệu của trường đại học, cao đẳng
Có thể xem mô hình kinh doanh giáo dục là sự kết hợp hài hòa giữa giữa
tổ chức phi lợi nhuận với tổ chức doanh lợi. Bên cạnh việc kêu gọi tài trợ từ
các tổ chức khác và doanh nghiệp trong xã hội, cơ sở giáo dục vẫn có thể thu
phí như bất kỳ mô hình kinh doanh nào. Nếu so sánh với các mô hình kinh
doah khác, thì kinh doanh giáo dục cũng có thể được bán sỉ cho các doanh
nghiệp hoặc bán lẻ cho các cá nhân. Mặc dù nhìn nhận việc cung cấp các dịch
vụ giáo dục dưới góc độ kinh doanh, nhưng người làm giáo dục phải biết
dung hòa giữa văn hóa của cơ sở giáo dục với các triết lý kinh doanh. Do đó,
quy trình xây dựng thương hiệu của trường Đại học, Cao đẳng bao gồm 5
công việc chính: Xây dựng tầm nhìn, sứ mạng thương hiệu; Định vị thương
hiệu; Thiết kế hệ thống nhận diện thương hiệu; Lựa chọn mô hình thương
hiệu; Tạo lập giá trị thương hiệu.
1.2.1 Xây dựng tầm nhìn, sứ mạng thương hiệu
1.2.1.1 Tầm nhìn thương hiệu
Tầm nhìn thương hiệu của trường đại học, cao đẳng có thể hiểu là định
hướng tương lai, khát vọng thương hiệu mà nhà trường mong muốn đạt được.
Tầm nhìn phải cho thấy sự trưởng thành của nhà trường, về các giá trị mà nhà
trường xây dựng và tôn vinh, về những gì mà nhà trường có thể đóng góp cho
xã hội và đất nước. Tầm nhìn thương hiệu của trường đại học, cao đẳng là
một mục tiêu dài hạn và đem lại cho mọi thành viên trong trường niềm tin về
những điều mà nhà trường sẽ đạt được trong tương lai. “Tầm nhìn của thương
hiệu bao hàm ý nghĩa của một tiêu chuẩn hoàn hảo, một điều lý tưởng. Một
trong những giá trị tuyệt vời nhất của thương hiệu có thể được chọn làm tầm
nhìn thương hiệu. Tầm nhìn thương hiệu có tính chất độc đáo, hướng đến việc
tạo ra điều gì đó đặc biệt” [39].
Mọi thành viên trong trường đại học, cao đẳng phải hiểu được tầm nhìn
17
của nhà trường và coi đó là mục tiêu phát triển chung.Tầm nhìn thương hiệu
của một trường đại học, cao đẳng phải đạt được các tiêu chuẩn sau:
– Tầm nhìn phải đảm bảo tính nhất quán và xuyên suốt mọi cấp của trường.
– Công tác lãnh đạo phải đảm bảo tính nhất quán.
– Ban lãnh đạo thường xuyên động viên tinh thần của cán bộ công nhân viên.
– Lập kế hoạch sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên của trường.
1.2.1.2 Sứ mạng thương hiệu
Theo Komives, Lucas & McMahon (1998), “Sứ mạng của một thương
hiệu nhằm trình bày một cách thuyết phục lý do tồn tại của thương hiệu
đó”[18]. Như vậy, “Sứ mạng của một thương hiệu được hiểu là mục đích hoạt
động của thương hiệu đó; giải thích lý do, ý nghĩa của sự ra đời và tồn tại của
nó. Sứ mạng của thương hiệu trường đại học, cao đẳng tương đương với bản
tuyên ngôn của thương hiệu đó đối với xã hội, khẳng định tính hữu ích và ý
nghĩa trong sự tồn tại của nhà trường đối với xã hội” [26].
Trường đại học, cao đẳng xác định một bản tuyên bố sứ mạng đúng đắn
góp phần thành công cho việc xây dựng thương hiệu của nhà trường. Sứ mạng
thương hiệu giúp nhà trường định hướng hành động một cách đúng đắn, đồng
thời tạo sức hấp dẫn với học sinh, sinh viên, giảng viên, các doanh nghiệp,
các đơn vị nghiên cứu,…
Sứ mạng thương hiệu của trường đại học, cao đẳng phải đảm bảo các
yếu tố sau: Thứ nhất, phải đủ lớn để trở thành hoài bão chung cho cả tổ chức;
Thứ hai phải chỉ rõ lợi thế cạnh tranh của trường so với các trường khác; Thứ
ba: các mục tiêu phải rõ ràng, cụ thể và có tính khả thi.
1.2.2 Định vị thương hiệu
Theo P.Kotler (1967), “Định vị thương hiệu là tập hợp các hoạt động
nhằm mục đích tạo ra cho sản phẩm và thương hiệu sản phẩm một vị trí xác
định so với đối thủ cạnh tranh trong tâm trí của khách hàng”[31]. Sataveley
18
(1987) nhấn mạnh “Định vị thương hiệu là nỗ lực đem lại cho sản phẩm một
hình ảnh riêng, dễ đi vào nhận thức của khách hàng. Hay cụ thể hơn, là điều mà
doanh nghiệp muốn khách hàng liên tưởng tới mỗi khi đối diện với thương hiệu
của mình”[21].
Hầu hết các định nghĩa khẳng định “Định vị thương hiệu là việc thiết kế
và tạo dựng hình ảnh của một thương hiệu, giúp tạo sự khác biệt với các
thương hiệu khác và chiếm giữ được vị trí đặc biệt trong tâm trí khách hàng”
[31]. Tiến trình định vị thương hiệu của trường đại học, cao đẳng bao gồm 5
bước cơ bản sau:
Bước 1: Xác định khách hàng mục tiêu
Công tác định vị thương hiệu của trường đại học, cao đẳng chỉ đạt hiệu
quả khi nhà trường xác định được khách hàng tiềm năng của mình. Muốn làm
được điều này, nhà trường cần tiến hành phân đoạn thị trường, mỗi đoạn thị
trường tương ứng với nhóm khách hàng có những đặc điểm tương đồng với
nhau như: địa lý, trình độ học vấn, độ tuổi, tiềm lực kinh tế,… Xác định được
khách hàng tiềm năng thuộc phân đoạn thị trường nào giúp nhà trường đáp
ứng được nhu cầu của họ, qua đó có chiến lược định vị hình ảnh thích hợp.
Bước 2: Xác định đối thủ cạnh tranh
Nhà trường phải xác định được đối thủ cạnh tranh của mình, đó có thể là
các trường đại học, cao đẳng cùng ngành, khác ngành, trong công lập, ngoài
công lập hay các đơn vị đào tạo ngắn hạn,… Xác định được điểm mạnh, điểm
yếu của đối thủ cạnh tranh giúp nhà trường biết được lợi thế cạnh tranh của
mình so với họ. “Công tác định vị thương hiệu có chức năng là tạo ra cá tính
cho thương hiệu” [31]. Cá tính thương hiệu của nhà trường có sự khác biệt so
với đối thủ cạnh tranh giúp gia tăng khả năng nhận biết của xã hội, qua đó
khắc họa hình ảnh về trường trong cảm nhận của khách hàng.
Bước 3: Tạo sự khác biệt cho thương hiệu
19
Trường đại học, cao đẳng có thể tạo ra sự khác biệt dựa trên 2 yếu tố: thứ
nhất đó là khác biệt về lợi thế cạnh tranh của trường so với đối thủ cạnh tranh;
thứ hai là khác biệt về các lợi ích mang lại cho khách hàng. Để tạo ra sự khác
biệt, nhà trường có thể sử dụng các công cụ sau:
Tạo sự khác biệt về cơ sở vật chất: Như đã nói ở trên, một trường đại
học, cao đẳng có cơ sở vật chất hiện đại, cung cấp đầy đủ trang thiết bị cho
công tác dạy – học, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động nghiên cứu khoa
học và sinh hoạt ngoại khóa cho các thành viên của trường sẽ thu hút được sự
chú ý của công chúng. Dựa vào tiềm lực tài chính của mình, nhà trường đầu
tư cho cơ sở vật chất, cung cấp những lợi ích vượt trội cho cả người dạy và
người học so với đối thủ cạnh tranh sẽ tạo ra đẳng cấp cho thương hiệu.
Tạo sự khác biệt cho các dịch vụ hỗ trợ giáo dục đào tạo: Dịch vụ hỗ trợ
giáo dục được hiểu là cách thức tổ chức và quản lý các chương trình đào tạo.
Đối với một trường đại học, cao đẳng dịch vụ hỗ trợ giáo dục đào tạo có thể
là: cách thức tổ chức lớp học, tổ chức sinh hoạt ngoại khóa cho sinh viên,
cách thức đánh giá kết quả học tập, giải quyết các thủ tục hành chính liên
quan đến người học,… Mỗi nội dung trên gắn với một quy trình nhất định,
nếu quy trình tổ chức và quản lý đào tạo được tiến hành một cách khoa học,
minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho người học thì nhà trường sẽ tạo được
uy tín trong tâm trí của khách hàng, góp phần khẳng định thương hiệu của
trường trong xã hội.
Tạo sự khác biệt về chất lượng giảng dạy: Đội ngũ giảng viên chính là
yếu tố quyết định chất lượng giảng dạy của một trường đại học, cao đẳng.
Một trường đại học, cao đẳng quy tụ nhiều giảng viên có trình độ chuyên môn
cao, kỹ năng sư phạm tốt, biết cách định hướng nghề nghiệp cho sinh viên sẽ
thu hút được người học, tạo dựng uy tín cho nhà trường. Để phát triển thương
hiệu một cách vững mạnh, nhà trường cần đầu tư cho đội ngũ giảng viên để
20
họ có thể nâng cao trình độ chuyên môn, rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp và có
cơ hội tiếp thu những tri thức mới.
Tạo sự khác biệt về hình ảnh: Hình ảnh của trường đại học, cao đẳng là
tập hợp nhiều yếu tố khác nhau, trong đó có: tên gọi, logo, slogan, văn hóa
của nhà trường, bầu không khí, các sự kiện,… Hình ảnh của nhà trường cần
có sự khác biệt so với các đối thủ cạnh tranh, bởi đây là yếu tố giúp khách
hàng nhận diện được thương hiệu của nhà trường. Thiết kế hình ảnh cho
trường đại học, cao đẳng phải đảm bảo các tiêu chí sau: có sự khác biệt, có ý
nghĩa, dễ ghi nhớ và tạo được sức hút với công chúng. Nếu đạt được các tiêu
chí trên, hình ảnh của trường sẽ được xã hội chấp nhận và thu hút được sự
quan tâm của khách hàng.
Bước 4: Lựa chọn hình ảnh định vị thương hiệu
Công tác định vị thương hiệu giúp trường đại học, cao đẳng tạo ra vị thế
nhất định so với các đối thủ cạnh tranh. Nhà trường có thể lựa chọn thực hiện
các công cụ định vị sau:
– Định vị thương hiệu theo chất lượng đào tạo: Sản phẩm đầu ra là minh
chứng cho chất lượng đào tạo của trường đại học, cao đẳng. Sinh viên tốt
nghiệp của trường có trình độ chuyên môn và kỹ năng hành nghề, đáp ứng
được yêu cầu của thị trường lao động là nền tảng tốt để nhà trường tạo dựng
uy tín trong xã hội, qua đó phát triển thương hiệu vững mạnh.
– Định vị thương hiệu theo giá trị: Giá trị ở đây được hiểu là những lợi
ích mà nhà trường mang lại cho khách hàng thông qua chương trình đào tạo.
Sử dụng dịch vụ giáo dục đào tạo của nhà trường, khách hàng sẽ thu nhận
được nhiều giá trị: trình độ chuyên môn, kỹ năng hành nghề, cơ hội nghề
nghiệp trong tương lai, mở rộng các mối quan hệ,…
– Định vị thương hiệu theo người sử dụng: Người sử dụng ở đây được
hiểu là các nhà tuyển dụng lao động, người trực tiếp sử dụng và đánh giá chất
21
lượng đầu ra của nhà trường. Nhà trường có thể dựa vào mục đích sử dụng
sản phẩm đầu ra của nhà tuyển dụng để định vị hình ảnh của mình.
Bước 5: Xây dựng kế hoạch Marketing-Mix
Mục đích xây dựng kế hoạch Marketing-Mix là để thực hiện chiến lược
định vị thương hiệu. Chương trình thực hiện Marketing-Mix phải đảm bảo tính
hệ thống, nhất quán ở mọi cấp của trường đại học, cao đẳng. Hoạt động
Marketing-Mix chỉ thành công khi khẳng định được thương hiệu của nhà trường
đúng với vị thế mà trường đã đề ra. Hiệu quả Marketing-Mix là một trong những
yếu tố quan trọng góp phần thành công xây dựng và phát triển thương hiệu.
1.2.3 Thiết kế hệ thống nhận diện thương hiệu
“Hệ thống nhận diện thương hiệu được định nghĩa là tất cả các loại hình
và cách thức mà thương hiệu có thể tiếp cận với khách hàng như: tên gọi,
logo, khẩu hiệu, nhạc hiệu, các loại ấn phẩm văn phòng,…”[32]. Hệ thống
nhận diện thương hiệu giúp trường đại học, cao đẳng tạo ra sự khác biệt so
với đối thủ cạnh tranh, giúp khách hàng nhận biết được một số đặc điểm cơ
bản của trường như: tên gọi, logo, slogan, chuyên môn đào tạo, quy mô, sự
chuyên nghiệp,… trên cơ sở đó tạo ấn tượng tốt với khách hàng.
Trường đại học, cao đẳng khi thiết kế hệ thống nhận diện thương hiệu
phải đảm bảo 5 yêu cầu sau:
– Dễ nhớ: Các yếu tố của bộ nhận diện thương hiệu phải đơn giản, không
quá phức tạp, như vậy khách hàng mới dễ ghi nhớ và phân biệt được với các
trường khác.
– Có ý nghĩa: Các yếu tố của bộ nhận diện thương hiệu phải diễn đạt
được, đảm bảo tính hấp dẫn, thuyết phục được công chúng và có khả năng
khái quát cao.
– Dễ chuyển đổi: Một trường đại học, cao đẳng có thể có nhiều chương
trình đào tạo và các loại hình đào tạo khác nhau. Bộ nhận diện thương phải
