BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM
[\
LÊ ĐÌNH VINH
DU LỊCH QUỐC TẾ VÀ VẤN ĐỀ
THỊ THỰC XUẤT NHẬP CẢNH VIỆT NAM
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP. HỒ CHÍ MINH NĂM 2008
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM
[\
LÊ ĐÌNH VINH
DU LỊCH QUỐC TẾ VÀ VẤN ĐỀ
THỊ THỰC XUẤT NHẬP CẢNH VIỆT
NAM THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
CHUYÊN NGÀNH : THƯƠNG MẠI
MÃ SỐ NGÀNH
: 6
60
0
3
34
4
1
10
0
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC :
GS.TS. VÕ THANH THU
TP. HỒ CHÍ MINH NĂM 2008
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu và các kết quả được nêu trong luận văn tốt nghiệp là hoàn toàn trung thực.
Lê Đình Vinh
LỜI CẢM ƠN
#”
Trải qua hơn hai năm học tập, nghiên cứu trong chương trình đào tạo Thạc sĩ tại
Đại học Kinh tế TP.HCM. Tôi đã tiếp thu được nhiều kiến thức mới bổ ích, giúp tôi nhận
thức được tầm quan trọng của thị thực xuất nhập cảnh Việt Nam đối với du lịch quốc tế.
Luận văn đã đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa những vấn đề về thị
thực du lịch và thủ tục xuất nhập cảnh tại điểm đến, góp phần thu hút khách du lịch quốc
tế nhằm thúc đẩy sự phát triển của ngành du lịch Việt Nam trong quá trình Hội nhập kinh
tế quốc tế hiện nay.
Tôi xin chân thành cám ơn sự giảng dạy nhiệt tình của các Giáo sư, Tiến sĩ của
trường Đại học Kinh tế TP.HCM, sự hướng dẫn của các Thầy hướng dẫn và các Thầy
phản biện, sự giúp đỡ tận tình của các đ/c Lãnh đạo Cục Quản lý xuất nhập cảnh – Bộ
Công An, Các đ/c Lãnh đạo Đồn Công an cửa khẩu Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất và các
Đồng nghiệp.
Hôm nay, chương trình học đã kết thúc và bản luận văn này đã hoàn thành.
Tôi xin chân thành cám ơn:
• Giáo sư Tiến sĩ Võ Thanh Thu, người đã hướng dẫn rất tận tâm, đã xem xét, thảo
luận và góp ý sữa chữa để giúp tôi hoàn thành tốt được bản luận văn này.
• Quý Giáo sư phản biện đã giúp tôi hoàn thiện những nội dung mà luận văn còn
khiếm khuyết.
Một lần nữa chân thành cám ơn sự giúp đỡ to lớn và quý báu ấy.
Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 07 năm 2008
MỤC LỤC
WX
LỜI MỞ ĐẦU…………………………………………………………………………………………..1
1. Ý nghĩa và tính cấp thiết của đề tài ………………………………………………………..1
2. Mục tiêu nghiên cứu…………………………………………………………………………….2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu………………………………………………………….2
4. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………………………2
5. Điểm mới của đề tài…………………………………………………………………………….3
6. Nội dung đề tài …………………………………………………………………………………..3
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CHUNG VỀ THỊ THỰC (VISA) ĐỐI VỚI
KHÁCH DU LỊCH QUỐC TẾ TRÊN THẾ GIỚI VÀ MỘT SỐ NƯỚC
ĐÔNG NAM Á …………………………………………………………………………………………4
1.1. Những khái niệm chung về thị thực (Visa) ………………………………………4
1.1.1. Khái niệm về thị thực……………………………………………………………..4
1.1.2. Bản chất và chức năng của thị thực …………………………………………6
1.1.2.1. Bản chất của thị thực………………………………………………………….6
1.1.2.2. Chức năng của thị thực ………………………………………………………6
1.1.3. Phân loại thị thực và nội dung của thị thực………………………………7
1.1.3.1. Phân loại thị thực theo hình thức…………………………………………7
1.1.3.2. Phân loại thị thực theo thời gian………………………………………….7
1.1.3.3. Phân loại thị thực theo mục đích chuyến đi………………………….7
1.1.4. Nội dung của thị thực ……………………………………………………………10
1.1.5. Tính hợp lệ của thị thực ………………………………………………………..10
1.2. Sự tác động của thị thực đối với du lịch quốc tế………………………………11
1.2.1. Sự tăng trưởng khách du lịch trên thế giới và doanh thu từ du lịch
trong hơn 5 thập kỷ qua (1950 – 2007)……………………………………………..11
1.2.2. Tác động của thị thực đối với du lịch quốc tế…………………………..12
1.2.2.1. Tác động tích cực của thị thực đối với du lịch quốc tế………….12
1.2.2.2. Tác động hạn chế của thị thực đối với du lịch quốc tế………….13
1.3. Tình hình áp dụng thị thực du lịch ở một số nước…………………………..14
1.3.1. Thị thực du lịch ở một số nước trên thế giới ……………………………14
1.3.2. Thị thực du lịch ở một số nước phát……………………………………….15
1.3.2.1. Malaysia …………………………………………………………………………16
1.3.2.2. Singapore………………………………………………………………………..18
1.3.2.3. Thái Lan …………………………………………………………………………21
1.3.3. Nhận xét, đánh giá chung về miễn thị thực du lịch trên thế giới và
các nước trong khu vực (Malaysia, Singapore và Thái Lan) ……………..24
1.3.4 Kết luận Chương 1…………………………………………………………………25
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỊ THỰC DU LỊCH VIỆT NAM HIỆN
NAY, NGHIÊN CỨU KHẢO SÁT VỀ MỨC ĐỘ THỎA MÃN CỦA DU
KHÁCH QUỐC TẾ ĐỐI VỚI NHÂN TỐ THỊ THỰC VÀ THỦ TỤC XUẤT
NHẬP CẢNH VIỆT NAM ………………………………………………………………………27
2.1. Khái quát chung về sự hình thành và phát triển của ngành du lịch Việt
Nam. ……………………………………………………………………………………………………27
2.1.1. Tiềm năng du lịch Việt Nam…………………………………………………..27
2.1.2. Sự hình thành và phát triển của ngành du lịch VN trong 50 năm gần
đây. ……………………………………………………………………………………………….27
2.1.3. Khách quốc tế đến Việt Nam và doanh thu của ngành du lịch, giai
đoạn (2000 – 2007)…………………………………………………………………………29
2.1.4. Đóng góp của du lịch quốc tế trong tổng kim ngạch xuất khẩu
hàng hóa, giai đoạn (2003 – 2007)……………………………………………………30
2.1.5. Tỷ trọng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam, giai đoạn (2000-
2007) …………………………………………………………………………………………….31
2.1.6. Thị trường trọng điểm khách du lịch quốc tế và thị trường khách
MICE, giai đoạn (2003-2007)………………………………………………………….32
2.1.7. Thời cơ và thách thức đối với ngành du lịch Việt Nam trong thời
kỳ hội nhập kinh tế quốc tế……………………………………………………………..34
2.1.7.1. Thời cơ của ngành du lịch Việt Nam…………………………………..34
2.1.7.2. Thách thức đối với ngành du lịch Việt Nam…………………………34
2.2. Phân tích thực trạng thị thực xuất nhập cảnh Việt Nam hiện nay đối
với khách du lịch quốc tế. …………………………………………………………………….35
2.2.1. Đối với khách du lịch quốc tế đến Việt Nam yêu cầu phải có thị
thực ………………………………………………………………………………………………36
2.2.1.1 Cấp thị thực cho khách du lịch ở nước ngoài ……………………….36
2.2.1.2. Cấp thị thực cho khách du lịch tại cửa khẩu quốc tế Việt Nam
(Visa on arrival) ………………………………………………………………………….39
2.2.1.3. Cấp giấy phép quá cảnh kết hợp tham quan du lịch Việt Nam tại
các cửa khẩu quốc tế……………………………………………………………………42
2.2.1.4. Đối với du khách quốc tế được miễn thị thực (Visa exemption)44
2.2.2. Kết luận về thực trạng thị thực du lịch Việt Nam hiện nay đối với
khách du lịch quốc tế, giai đoạn (2003-2007)……………………………………49
2.2.2.1. Những kết quả đạt được ……………………………………………………49
2.2.2.2. Những mặt còn hạn chế…………………………………………………….50
2.3. Nghiên cứu, khảo sát về mức độ thỏa mãn của khách du lịch quốc tế
đối với nhân tố thị thực và thủ tục xuất nhập cảnh Việt Nam………………..52
2.3.1. Giới thiệu vấn đề nghiên cứu và cơ sở lý luận …………………………52
2.3.2. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………53
2.3.2.1 Xây dựng mô hình nghiên cứu…………………………………………….53
2.3.2.2 Thiết kế quy trình nghiên cứu……………………………………………..54
2.3.2.3. Nghiên cứu sơ bộ……………………………………………………………..55
2.3.2.4. Nghiên cứu chính thức………………………………………………………55
2.3.3. Kết quả nghiên cứu……………………………………………………………….59
2.3.3.1. Phân tích đánh giá sơ bộ thang đo……………………………………..59
2.3.3.2. Kiểm định mô hình nghiên cứu…………………………………………..65
2.3.4. Nhận xét về kết quả nghiên cứu……………………………………………..69
2.4. Kết luận chương 2………………………………………………………………………….69
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP MIỄN THỊ THỰC, CẤP THỊ THỰC
XUẤT NHẬP CẢNH TẠI ĐIỂM ĐẾN NHẰM THU HÚT KHÁCH DU
LỊCH QUỐC TẾ ĐẾN VIỆT NAM …………………………………………………………72
3.1. Quan điểm đề xuất giải pháp………………………………………………………….72
3.1.1. Miễn thị thực du lịch, cấp thị thực tại điểm đến trên cơ sở đảm bảo
chủ quyền và an ninh quốc gia………………………………………………………..72
3.1.2. Miễn thị thực đối với khách du lịch quốc tế là phù hợp với xu thế
tất yếu, khách quan của quá trình toàn cầu hóa……………………………….72
3.2. Cơ sở đề xuất giải pháp………………………………………………………………….73
3.2.1. Việt Nam đang là điểm đến an toàn và hấp dẫn đối với khách quốc
tế…………………………………………………………………………………………………..73
3.2.2. Khai thác tối đa lợi thế so sánh của tiềm năng du lịch Việt Nam 73
3.2.3. Sự cạnh tranh quốc tế đang diễn ra gay gắt trong lĩnh vực du lịch.
……………………………………………………………………………………………………..74
3.2.4. Những kết luận được rút ra từ nghiên cứu, khảo sát về mức độ
thỏa mãn của nhân tố thị thực và thủ tục xuất nhập cảnh Việt Nam đối
với khách du lịch quốc tế………………………………………………………………..75
3.3. Một số giải pháp miễn thị thực và cấp thị thực xuất nhập cảnh nhằm
thu hút khách du lịch quốc đến Việt Nam……………………………………………..75
3.3.1. Các giải pháp chính ………………………………………………………………76
3.3.1.1. Miễn thị thực du lịch đối với những thị trường trọng điểm khách
du lịch quốc tế…………………………………………………………………………….76
3.3.1.2. Miễn thị thực đối với khách du khách MICE. ………………………78
3.3.1.3. Cấp thị thực du lịch tại điểm đến (Visa on arrival) ………………79
3.3.2. Các giải pháp hỗ trợ………………………………………………………………80
3.3.2.1. Tăng cường hợp tác quốc tế về an ninh du lịch với các nước
trong khu vực và thế giới………………………………………………………………80
3.3.2.2. Tăng cường quản lý đối với khách du lịch được miễn thị thực.81
3.3.2.3. Đẩy mạnh cải cách hành chính trong lĩnh vực xuất nhập cảnh.
………………………………………………………………………………………………….82
3.3.3. Kết luận chương 3…………………………………………………………………84
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ………………………………………………………………….86
1. Kết luận …………………………………………………………………………………………..86
2. Kiến nghị…………………………………………………………………………………………87
3. Những hạn chế và kiến nghị hướng nghiên cứu tiếp theo …………………. 88
DANH MỤC
CÁC BẢNG DỮ LIỆU TRONG LUẬN VĂN
Bảng 1.1
Tỷ lệ tăng trưởng và thị phần khách du lịch các khu vực
trên thế giới
Trang 11
Bảng 1.2
Khách du lịch quốc tế đến 10 quốc gia Đông Nam Á
(ASEAN), giai đoạn (2001-2007)
Trang 15
Bảng 1.3
Khách du lịch đến Malaysia và tỷ lệ tăng trưởng khách du
lịch, giai đoạn (2001-2007)
Trang 16
Bảng 1.4
Khách du lịch đến Singapore và tỷ lệ tăng trưởng khách du
lịch, giai đoạn (2001-2007)
Trang 19
Bảng 1.5
Khách du lịch đến Thái Lan và tỷ lệ tăng trưởng khách du
lịch (2001-2007)
Trang 22
Bảng 2.1
Khách quốc tế đến Việt Nam và doanh thu của ngành du
lịch, giai đoạn (2000-2007)
Trang 29
Bảng 2.2
Tỷ lệ doanh thu của du lịch quốc tế so với tổng kim ngạch
xuất khẩu hàng hóa (2003 – 2007)
Trang 30
Bảng 2.3
Tỷ trọng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam, giai đoạn
(2000-2007)
Trang 31
Bảng 2.4
10 thị trường trọng điểm khách du lịch quốc tế đến Việt
Nam (2003-2007)
Trang 32
Bảng 2.5
Tổng số thị thực du lịch cấp cho khách quốc du lịch tế ở
nước ngoài, giai đoạn (2003-2007)
Trang 38
Bảng 2.6
Tổng số thị thực du lịch cấp cho khách du lịch quốc tế tại
cửa khẩu Sân bay quốc tế, giai đoạn (2003-2007)
Trang 41
Bảng 2.7
Tổng số giấy phép quá cảnh kết hợp tham quan du lịch
được cấp tại cửa khẩu quốc tế đường bộ và đường biển, giai
đoạn (2003-2007)
Trang 43
Bảng 2.8
Khách du lịch Nhật Bản, Hàn Quốc và 4 nước Bắc Âu đến
Việt Nam, sau khi được miễn thị thực du lịch (2003-2007)
Trang 45
Bảng 2.9
Khách du lịch quốc tế đến từ các nước ASEAN, sau khi
Việt Nam miễn thị thực (2003-2007)
Trang 46
Bảng 2.10
Tỷ lệ khách du lịch quốc tế đến Việt Nam được miễn thị
thực, giai đoạn (2003-2007)
Trang 47
Bảng 2.11
Cấu trúc bảng câu hỏi phỏng vấn khách du lịch quốc tế
Trang 56
Bảng 2.12
Phân bố theo quốc tịch của du khách quốc tế theo mẫu điều
tra
Trang 57
Bảng 2.13
Phân bố theo giới tính của du khách quốc tế theo mẫu điều
tra
Trang 58
Bảng 2.14
Phân bố theo nghề nghiệp của du khách quốc tế theo mẫu
điều tra
Trang 59
Bảng 2.15
Hệ số Cronbach’s alpha của các thành phần thang đo về
mức độ hài lòng của khách du lịch quốc tế khi làm thủ tục
xuất nhập cảnh Việt Nam
Trang 61
Bảng 2.16
Số lượng biến quan sát và hệ số Cronbach’s alpha của các
thành phần thang đo về mức độ hài lòng của du khách quốc
tế làm thủ tục Xuất nhập cảnh VN
Trang 63
Bảng 2.17
Kết quả hình thành các nhân tố mới
Trang 64
Bảng 2.18
Thống kê phân tích các hệ số hồi quy
Trang 66
Bảng 2.19
Thống kê phân tích các hệ số hồi quy
Trang 66
Bảng 2.20
Thống kê phân tích các hệ số hồi quy từng phần
Trang 67
Bảng 2.21
Thống kê phân tích giá trị Mean và Std. Deviation của các
nhân tố
Trang 67
Biểu đồ 1.1
Tỷ lệ khách du lịch quốc tế đến Singapore miễn thị thực
(2003-2007)
Trang 21
Biểu đồ 1.2
Tỷ lệ du khách quốc tế đến Thái Lan miễn thị thực du lịch
(2003-2007)
Trang 24
Biểu đồ 1.3
Tỷ lệ so sánh khách du lịch quốc tế đến Thái Lan,
Singapore và Việt Nam được miễn thị thực (2003-2007)
Trang 48
Sơ đồ 1.1
Mô hình nghiên cứu
Trang 54
Sơ đồ 1.2
Quy trình nghiên cứu
Trang 55
Sơ đồ 1.3
Mô hình lý thuyết đã hiệu chỉnh
Trang 65
Sơ đồ 1.4
Mô hình lý thuyết ban đầu được xây dựng lại
Trang 68
BẢNG CÁC CHỮ VIẾT TẮT
APEC : Asia Pacific Economic Coorporation (Diễn đàn hợp tác
kinh tế Châu Á -Thái Bình Dương)
ANQG
: An Ninh Quốc Gia
ATF
: ASEAN Tourism Forum (Hội nghị Diễn đàn Du lịch ASEAN)
ASEAN
: Associate of Southern Eastern Asia Nations (Hiệp hội các quốc
gia Đông Nam Á)
CQĐDVN : Cơ Quan Đại Diện Việt Nam
CKQT : Cửa Khẩu Quốc Tế
CKQT VN : Cửa Khẩu Quốc Tế Việt Nam
ĐNA
: Đông Nam Á
ĐSQ, LSQ : Đại Sứ Quán, Lãnh sự quán
DLQT : Du lịch Quốc Tế
EU
: European Union (Cộng đồng Châu Âu)
GDP : Gross domestic products
MICE
: Meeting, Incentives, Conferences/Congress, Events/Exhibition
PATA
: Pacific Asia Travel Association (Hiệp Hội du lịch Châu
Á -Thái Bình Dương)
PLXNC
: Pháp Lệnh Xuất Nhập Cảnh
TAT
: Tourism Authority of Thailand (Cục Du lịch Thái Lan)
TIM
: Travel Information Manual (Sổ tay cẩm nang du lịch)
TBD : Thái Bình Dương
VN
: Việt Nam
STB
: Singapore Tourism Board (Tổng cục Du lich Singapore)
SBQT VN : Sân Bay Quốc Tế Việt Nam
QLXNC
: Quản Lý Xuất Nhập Cảnh
XNC
: Xuất Nhập Cảnh
XNK : Xuất Nhập Khẩu
WTO
: World Tourism Organization (Tổ Chức Du Lịch Thế giới)
WTTC
: World Travel and Tourism Council (Hội đồng Du lịch
và Lữ hành thế giới)
1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Ý nghĩa và tính cấp thiết của đề tài
Du lịch quốc tế trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay đang là xu hướng phát triển tất
yếu, khách quan của thời đại đối với mọi quốc gia, dù là nước phát triển hay đang phát
triển.
Ngày nay, hoạt động kinh doanh du lịch quốc tế ngày càng phát triển mạnh
chiếm tỷ trọng lớn hơn trong thu nhập quốc dân của nhiều quốc gia trên thế giớí. Du
lịch là chìa khoá mang lại sự thịnh vượng cho cả nước giàu và nước nghèo, hiện
chiếm tới 40% thương mại dịch vụ toàn cầu. Theo dự báo đến năm 2020 số người đi
du lịch hàng năm trên thế giới sẽ là 1,6 tỉ người, gấp đôi so với mức 2005. Theo
thống kê của Tổ chức Du lịch thế giới, năm 2007 số người đi du lịch trên thế giới là
889 triệu khách, du lịch đem lại nguồn thu tới 735 tỉ USD, tạo việc làm cho gần 300
triệu người. Thu nhập xã hội ngày càng tăng, cùng với sự gia tăng dân số thế giới
khiến cho nhu cầu tiêu dùng, vui chơi, giải trí, du lịch của con người tăng theo và
ngành du lịch hiện đang trở thành ngành kinh tế quan trọng bậc nhất trên thế giới.
Trong du lịch quốc tế, thị thực du lịch và thủ tục xuất nhập cảnh tại điểm đến
luôn là một trong những yếu tố vô cùng quan trọng, có vai trò, tác động nhất định
đến việc thu hút khách du lịch đến một quốc gia. Vỉệt Nam, một đất nước đang
trong quá trình hội nhập quốc tế, có tiềm năng to lớn về du lịch. Tuy nhiên, du lịch
Việt Nam đang đứng trước nhiều vấn đề khó khăn, thách thức rất lớn của quá trình
toàn cầu hóa. Một trong những vấn đề đó là thị thực du lịch. Xu thế của thế giới là
miễn thị thực du lịch trong khi đó Việt Nam vẫn duy trì cơ chế thị thực đối với
nhiều thị trường khách du lịch, đó là vấn đề đặt ra cho nghiên cứu của luận văn này.
Vấn đề chúng tôi đưa ra là miễn thị thực du lịch, cấp thị thực tại điểm đến, cần phải
được xem xét cấp bách và cải cách theo hướng phù hợp với xu thế của khu vực và
thế giới: Dễ dàng, thông thoáng và thuận lợi nhằm thu hút du khách quốc tế đến
Việt Nam nhiều hơn.
Nghiên cứu về vấn đề này có ý nghĩa trong thực tiễn, đồng thời nói lên tính
cấp thiết của đề tài nhằm khai thác tiềm năng du lịch, phát triển ngành du lịch là
một ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước.
2
2. Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện nhằm mục tiêu đánh giá về tình hình miễn thị thực
du lịch, cấp thị thực du lịch tại điểm đến của Việt Nam hiện nay so với một số nước
phát triển du lịch trong khu vực ASEAN như Thái Lan, Malaysia và Singapore. Từ
đó, rút ra những bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam. Đồng thời đưa ra những
giải pháp về miễn thị thực, cấp thị thực để thu hút khách du lịch quốc tế đến Việt
Nam. Để đạt được các mục tiêu cơ bản trên, đề tài sẽ hướng vào nghiên cứu cụ thể
các vấn đề sau:
– Khái quát về điều kiện, thủ tục miễn thị thực du lịch, cấp thị thực du lịch của
một số nước trong khu vực ASEAN (Thái Lan, Malaysia và Singapore) để thu hút
khách du lịch quốc tế, từ đó rút ra các bài học cho Việt Nam.
– Đánh giá về tình hình miễn thị thực du lịch, cấp thị thực du lịch của Việt
Nam hiện nay đối với khách du lịch quốc tế.
– Nghiên cứu, khảo sát mức độ thỏa mãn, hài lòng của du khách quốc tế đối
với nhân tố thị thực du lịch Việt Nam và thủ tục xuất nhập cảnh tại điểm đến.
– Đề xuất một số giải pháp đối với vấn đề thị thực xuất nhập cảnh Việt Nam
nhằm thu hút khách du lịch quốc tế.
3. Đối tượng và Phạm vi nghiên cứu
a. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài đi sâu nghiên cứu sự tác động của thị thực xuất nhập cảnh đối với khách
du lịch quốc tế và đề xuất các giải pháp cho vấn đề kể trên.
b. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của đề tài tập trung vào việc so sánh, phân tích và tổng
hợp các điều kiện, thủ tục miễn thị thực du lịch, cấp thị thực du lịch tại điểm đến
của Việt Nam, và một số nước phát triển về du lịch trong khu vực ASEAN đối với
khách du lịch quốc tế. Đồng thời, đề tài tiến hành nghiên cứu, khảo sát theo mẫu
điều tra đối với du khách quốc tế về mức độ thỏa mãn, hài lòng của du khách quốc
tế đối với nhân tố thị thực du lịch Việt Nam và thủ tục xuất nhập cảnh tại điểm đến.
Nghiên cứu này không áp dụng với đối tượng là người Việt Nam đi du lịch quốc tế.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện luận văn này, tác giả đã thu thập số liệu thứ cấp, chọn lọc theo phương
3
pháp quy nạp đối với nguồn thông tin mới nhất về điều kiện, thủ tục miễn thị thực
du lịch, cấp thị thực du lịch tại điểm đến của một số nước phát triển về du lịch trong
khu vực ASEAN và so sánh đối với thị thực du lịch Việt Nam. Nghiên cứu, khảo sát
mức độ thỏa mãn, hài lòng của du khách quốc tế đối với nhân tố thị thực du lịch
Việt Nam và thủ tục xuất nhập tại điểm đến, được thực hiện theo hai bước: Nghiên
cứu sơ bộ và nghiên cứu chính thức. Nghiên cứu sơ bộ được triển khai thông qua
phương pháp định tính, cách thực hiện là phỏng vấn trực tiếp theo mẫu, mẫu được
chọn theo phương pháp ngẫu nhiên, thông qua bảng câu hỏi sau khi đã tham khảo
các chuyên gia trong lĩnh vực XNC, các giáo sư có nhiều kinh nghiệm. Nghiên cứu
chính thức được thực hiện bằng phương pháp nghiên cứu định lượng. Các thông tin
thu thập được qua khảo sát sẽ được mã hóa và xử lý thông qua phần mềm xử lý số
liệu thống kê SPSS 15.0. Từ đó rút ra những nhận xét, đánh giá làm cơ sở đề xuất
các giải pháp mục tiêu nghiên cứu của đề tài.
5. Điểm mới của đề tài
– Đây là luận văn nghiên cứu chuyên sâu về mảng thị thực đối với khách du
lịch quốc tế.
– Đề xuất những giải pháp mang tính cấp bách, có ý nghĩa thực tiễn nhằm hoàn
thiện hơn nữa cơ chế quản lý thị thực xuất nhập cảnh Việt Nam đối với khách du
lịch quốc tế, theo xu thế hội nhập quốc tế.
6. Nội dung đề tài
Luận văn gồm 88 trang chứa đựng 33 biểu, bảng và sơ đồ chia thành 03 chương:
– Chương 1. Tổng quan chung về thị thực (Visa) đối với khách du lịch quốc tế
trên thế giới và một số nước Đông Nam Á.
– Chương 2. Thực trạng thị thực du lịch Việt Nam hiện nay, nghiên cứu khảo sát
về mức độ thỏa mãn của du khách quốc tế đối với nhân tố thị thực và thủ tục xuất
nhập cảnh Việt Nam.
– Chương 3. Một số giải pháp miễn thị thực du lịch, cấp thị thực tại điểm đến,
tạo môi trường thông thoáng về thủ tục tại điểm đến nhằm tăng cường thu hút khách
du lịch quốc tế đến VN.
– Kết luận và kiến nghị
4
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CHUNG VỀ THỊ THỰC (VISA)
ĐỐI VỚI KHÁCH DU LỊCH QUỐC TẾ TRÊN THẾ GIỚI VÀ
MỘT SỐ NƯỚC ĐÔNG NAM Á
1.1. Những khái niệm chung về thị thực (Visa)
1.1.1. Khái niệm về thị thực
– Thị thực xuất hiện từ khi có Nhà nước, khi có sự trao đổi hàng hóa giữa các
nước, đặc biệt là khi có sự bang giao giữa các quốc gia với nhau. Trên thế giới từ
xưa đến nay có nhiều khái niệm về thị thực, tuy nhiên có một số khái niệm đáng lưu
ý sau:
– Ở Trung Quốc, thị thực xuất hiện khi Huyền Trang khởi hành Tây du vào
tháng Tám năm Trinh Quán Nguyên niên, thời vua Đường Thái Tông (Năm 627),
khi Huyền Trang dâng biểu để Tây du, Nhà vua “xác nhận” vào biểu tấu và cho
phép Huyền Trang được phép đi lại trong lãnh thổ Đại Đường. Sự “xác nhận” ở
đây được hiểu là sự cho phép, là thị thực “Trích Đại Đường Tây vực ký (Bút ký
Đường Tăng) / Trần Huyền Trang; Lê Sơn d; Nhuế Truyền Minh chú giải, NXB
Phương Đông, TP.HCM năm 2007”.
– Ở Việt Nam, thị thực xuất hiện từ thời Nhà Lê, thị thực được gọi là giấy
thông hành là loại giấy chứng nhận cho binh lính, quan lại hoặc dân thường do cơ
quan có thẩm quyền cấp cho đương sự khi đi công tác hoặc đi buôn bán, trên đường
đi hoặc đến nơi cư trú nếu nhà chức trách xét hỏi thì xuất trình để làm bằng chứng.
Toàn thư chép: Tháng 9 năm Giáp dần (1434), Lê Thái Tông đã ra lệnh cho các
trấn, huyện, xã, thôn, sách, trang rằng: “Khi có người tới Kinh làm việc, nếu là quân
thì phải có tướng hiệu, là dân thì phải có quan lộ, huyện chuyển đưa lên. Nếu là các
quan đi việc công hay tư thì lấy giấy tờ của huyện mình. Còn quân nhân ở Kinh và
người nhà của đại thần, thế gia nếu có lĩnh giấy sai đi làm việc gì thì tổng quản,
tổng tri nha ấy hay nhà ấy cấp giấy tờ. Quân hay dân đi buôn bán cũng phải xin
giấy thông hành của quan lộ, huyện. Tuần kiểm các trấn và người kiểm soát các nơi
dọc đường thuỷ, đường bộ cần phải ngăn lại không cho đi.” Dưới triều Lê, giấy
thông hành được cấp một cách phổ biến (Trích trong: Văn bản quản lý nhà nước và
công tác công văn, giấy tờ thời phong kiến VN/PGS Vương Đình Quyền, nơi XB Hà
Nội, nhà XB Chính trị quốc gia 2002).
5
– Theo khái niệm của Nghị định ngày 21/12/1911 của Thống đốc Toàn
quyền Đông Dương: Các hồ sơ giấy tờ, cần phải trình ngoài xứ Đông Dương cho
các chức trách hành chánh hay chức trách tư pháp, được ký chứng nhận thị thực.
“… Arrêté du 21 décembre 1911 du Gouverneur général de l’Indochine
désignant les autorités chargées de légaliser les pièces destinées à être produites
hors de l’Indochine, soit devant l’autorité administrative, soit devant l’autorité
judiciaire…”
(Journal officiel de l”Indochine française, Ngày 25/12/191 – Số 103, tr.2711.)
– Theo từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê – Viện ngôn ngữ học/Từ điển tiếng Việt
1994), đưa ra khái niệm: Thị thực là dấu thị thực của cơ quan đại diện của một
nước ngoài đóng trên một hộ chiếu, cho phép người mang hộ chiếu vào, đi qua
hoặc rời khỏi nước đó.
– Theo khái niệm của Bộ Ngoại giao Trung Quốc: Thị thực là sự xác nhận
hoặc ghi nhận của việc đồng ý trên hộ chiếu hợp pháp và có giá trị hoặc giấy tờ đi
lại của người nước ngoài hoặc công dân của nước mình, thị thực được cấp bởi Văn
phòng đại diện, Đại sứ quán, Lãnh sự quán của một chính phủ chính thức ở nước
ngoài. Đó là một điều kiện hợp pháp cần thiết, thể hiện rằng bạn đã được phép
nhập cảnh, xuất cảnh qua biên giới quốc gia đó, nói cách khác thị thực là một sự
xác nhận bằng chứng nhập cảnh hợp pháp.
“ A Visa is the remark, annotation or seal of approval on a legal and valid
passport or other travel credentials of a foreign or domestic citizen, which is issued
by the international representative of a sovereign government, an Embassy or
Consulate. It is a necessary legal requirement indicating that you are permitted to
enter and exit that country’s frontier, also we may say, the visa is an annotating-like
proof of legal entry.”
– Theo Bộ Nội vụ Malaysia (Malaysia Ministry of Home Affairs): Thị thực là
sự xác nhận trong hộ chiếu hoặc giấy tờ đi lại khác được công nhận của nước
ngoài, thể hiện rằng người này đã nộp đơn xin phép nhập cảnh Malaysia và sự cho
phép đã được chấp thuận (A visa is an endorsement in a passport or other
recognized travel document of foreigner indicating that the holder has applied for
permission to enter Malaysia and that permission has been granted).
6
– Theo khái niệm của từ điển tiếng Anh Oxford advanced, xuất bản tại Oxford
năm 2005: Thị thực là một cái mộc hoặc một cái dấu hiệu do nhân viên đại diện của một
nước ngoài đánh trên passport cho phép người có hộ chiếu vào, đi qua hoặc rời khỏi
nước đó.
– Theo khái niệm của World book (Bách khoa toàn thư và từ điển) xuất bản
tại Chicago năm 2001: Thị thực là một sự chấp thuận mà nhân viên đại diện nhà
nước đặt trên hộ chiếu để cho thấy rằng hộ chiếu này còn hiệu lực. Những người
đại diện của quốc gia mà khách du lịch sẽ đến sẽ cấp thị thực. Thị thực chứng nhận
rằng hộ chiếu của khách du lịch đã được kiểm tra và được chứng thực. Nhân viên
làm thủ tục di trú sau đó sẽ cho phép người cầm visa vào quốc gia của mình. Nếu
chính phủ của một nước không muốn cho một người nào đó vào nước mình có thể
từ chối cấp visa cho người đó.
Như vậy, từ thời xa xưa đã có thị thực với nhiều tên gọi khác nhau nhưng khái
quát nhất: Thị thực là sự xác nhận và cho phép của một quốc gia có chủ quyền
trên hộ chiếu hoặc giấy tờ thay thế hộ chiếu có giá trị đối với một công dân của
một nước khác được phép nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh vào quốc gia đó.
1.1.2. Bản chất và chức năng của thị thực
1.1.2.1. Bản chất của thị thực
Ngày nay, quan hệ quốc tế ngày càng mở rộng trong thời kỳ toàn cầu hóa. Các
quốc gia trên thế giới ngày càng có quan hệ tùy thuộc lẫn nhau nhiều hơn. Vì vậy,
bản chất của thị thực không chỉ duy nhất là biểu hiện thái độ chính trị của quốc gia
này đối với quốc gia khác trong thời kỳ chiến tranh lạnh. Bản chất của thị thực hiện
nay là: Sự biểu hiện ứng xử và quan hệ quốc gia giữa các quốc gia độc lập có
chủ quyền. Thị thực, thể hiện tính chất, mức độ trong quan hệ ngoại giao, kinh
tế và an ninh của quốc gia này đối với quốc gia khác.
1.1.2.2. Chức năng của thị thực
Thị thực có vai trò quan trọng, trong quan hệ ngoại giao, kinh tế, văn hóa quốc
tế và đảm bảo chủ quyền, an ninh quốc gia giữa các quốc gia trên thế giới. Chức
năng chung của thị thực là: Một phương cách phù hợp được lựa chọn bởi Nhà
nước cầm quyền. Nhà cầm quyền chọn phương cách phù hợp để duy trì an ninh,
đối ngoại, chủ quyền quốc gia, sự tôn nghiêm và bảo vệ quốc gia đó.
7
– Về ngoại giao, theo luật quốc tế người mang hộ chiếu ngoại giao có thị thực
trong hộ chiếu đó được hưởng quyền ưu đãi miễn trừ ngoại giao. Tuy nhiên, trong
quan hệ ngoại giao quốc tế cũng có những trường hợp, khách mời của một quốc gia
sử dụng hộ chiếu công vụ hoặc hộ chiếu phổ thông được cấp thị thực ngoại giao
(Diplomatic visa), thì người đó cũng được hưởng quyền ưu đãi miễn trừ ngoại giao.
– Trong việc đảm bảo chủ quyền, an ninh quốc gia, thị thực được cấp là sự cho
phép, chấp thuận của một quốc gia có chủ quyền, ở mức độ rộng rãi hay hạn chế đối
với công dân của một quốc gia khác xuất nhập cảnh nước mình với bất cứ mục đích
gì đều phải được xem xét từ góc độ đảm bảo chủ quyền và an ninh quốc gia.
– Thị thực góp phần quan trọng phát triển kinh tế của một quốc gia. Thị thực
dễ dàng, thông thoáng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động thương mại quốc
tế, đầu tư, chuyển giao công nghệ quốc tế…đặc biệt là thu hút khách du lịch quốc tế.
1.1.3. Phân loại thị thực và nội dung của thị thực
1.1.3.1. Phân loại thị thực theo hình thức
Trên thế giới hiện nay, thị thực có hai hình thức chính là:
– Thị thực được cấp dán trong hộ chiếu.
– Thị thực được cấp rời (không cấp dán vào hộ chiếu).
1.1.3.2. Phân loại thị thực theo thời gian
Nhìn chung các quốc gia trên thế giới, căn cứ vào thời gian, mục đích chuyến đi
của du khách, ngắn hay dài, đi lại một lần hay nhiều lần, đã phân thị thực thành 03 loại
cơ bản sau:
– Thị thực một lần (Single Entry Visa) .
– Thị thực nhiều lần (Multiple Entry Visa).
– Thị thực quá cảnh (Transit Visa).
1.1.3.3. Phân loại thị thực theo mục đích chuyến đi.
Ngày nay, các quốc gia trên thế giới phân chia thị thực thành nhiều loại khác
nhau dựa trên cơ sở mục đích nhập xuất cảnh khác nhau của du khách quốc tế.
Nhiều loại thị thực như: Thị thực ngoại giao, thị thực công vụ, thị thực thương mại,
lao động, nhập cư, du lịch… Tuy nhiên, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều xuất
phát từ 03 loại thị thực chính là thị thực ngoại giao, thị thực công vụ và thị thực
thường. Trong đó đối với thị thực thường, tùy theo từng nước, thị thực được phân
8
loại khác nhau, có ký hiệu riêng. Những quốc gia phát triển thì thị thực được phân
chia, chi tiết, cụ thể và phức tạp hơn. Sau đây là một số loại thị thực thường ở một
số quốc gia trên thế giới:
Mỹ: Hiện nay, ngoài các loại thị thực ngoại giao, công vụ và thị thực định
cư, còn có thị thực không định cư (Non-Immgrant Visas). Thị thực không định cư
được chia nhỏ thành 11 loại chính, theo các ký hiệu sau:
– Tourist/Business visa(B1/B2): Thị thực du lịch/ thương mại.
– Maid/servant visa(B1): Thị thực cấp cho người làm thuê, giúp việc nhà,
xuất khẩu lao động.
– Student visa(F or M): Thị thực du học.
– Exchange Program visa(J): Thị thực chương trình trao đổi văn hóa…
– Temporary Workervisa (H): Thị thực lao động có thời hạn.
– USSFTA Temporary Worker (H1B1): Thị thực mậu dịch tự do.
– Intra-company Transfer (L): Thị thực cấp cho người nước ngoài trong một
tiểu bang, một thành phố nhất định.
– Treaty Trader/Investor visa (E): Thị thực hợp tác thương mại, đầu tư.
– Journalist visa (I): Thị thực báo chí.
– Transit visa(C1): Thị thực quá cảnh.
– Other visa: Thị thực khác .
Anh: Phân chia thành các loại thị thực chính sau:
– Work Visa: Thị thực lao động.
– Student Visa Requirements: Thị thực du học.
– Visitor Visa: Thị thực tham quan.
– Transit Visa: Thị thực quá cảnh.
– Tourist Visa: Thị thực du lịch.
– Working Holiday Visas: Thị thực lao động có thời hạn.
Trung Quốc: Hiện nay, thị thực xuất nhập cảnh Trung quốc được phân chia
thành 4 loại sau: Thị thực ngoại giao, thị thực công vụ thương mại, thị thực thăm
viếng, thị thực thường, theo đó, thị thực Trung Quốc được chia thành 8 loại cụ thể
với các ký hiệu C, D, G, J-1, J-2, L, X, Z (http://www.travelchinaguide.com)
– C Visa (Crewmember Visa): Thị thực cho thành viên tổ bay.
9
– D Visa (Residence Visa): Thị thực định cư.
– F Visa (Business/Visit Visa): Tham quan, nghiên cứu khoa học, thương mại.
– G Visa (Transit Visa): Thị thực quá cảnh.
– X Visa (Study/Student Visa): Thị thực nghiên cứu, học tập.
– Z Visa (Work Visa): Thị thực lao động.
– J Visa (J-1; J-2 :Journalist Visa): Thị thực hoạt động báo chí (có 02 loại J-1 và j-2).
– L Visa (Tourist Visa): Thị thực du lịch
Thái Lan: Thái Lan chia thị thực thành 03 loại chính sau:
– Thị thực không định cư (NON – IMMIGRANT VISA) với mục đích
thương mại, hội nghị, nghiên cứu, giáo dục, lao động, đoàn tụ gia đình…
– Thị thực du lịch (TOURIST VISA) với mục đích du lịch, giải trí.
– Thị thực quá cảnh (TRANSIT VISA) với mục đích thi đấu thể thao, hoạt
động của phi hành đoàn.
Malaysia: Malaysia chia ra 03 loại thị thực sau:
– Thị thực 01 lần (Single Entry Visa), cấp cho các hoạt động xã hội và du lịch.
– Thị thực nhiều lần (Multiple Entry Visa), cấp cho công dân các nước được
yêu cầu phải có thị thực nhập cảnh Malaysia với mục đích thương mại, hoạt động
trao đổi giữa các chính phủ với nhau.
– Thị thực quá cảnh (Transit Visa), cấp cho công dân các nước được yêu cầu
phải có thị thực nhập cảnh Malaysia để đi nước khác.
Việt Nam: Pháp lệnh năm 2000 về xuất cảnh, nhập cảnh, cư trú của người nước
ngoài tại Việt Nam, mục 2, Điều 7 quy định: Thị thực Việt Nam gồm các loại chính sau đây:
– Thị thực một lần, có giá trị sử dụng 01 lần trong thời hạn không quá 12 tháng.
– Thị thực nhiều lần, có giá trị sử dụng nhiều lần trong thời hạn không quá 12
tháng. Thị thực được chia thành các loại chi tiết với các ký hiệu sau:
– A1,A2, A3: Thị thực ngoại giao cấp cho các Đoàn đại biểu cấp cao của
Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính Phủ.
– B1,B2,B3,B4: Thị thực công vụ cấp cho khách mời làm việc cấp Bộ, ngang
Bộ, thực hiện dự án đầu tư, doanh nghiệp, văn phòng đại diện.
– C1: Cấp cho người nước ngoài vào Việt Nam du lịch.
– C2: Cấp cho người vào Việt Nam với mục đích khác.
10
– D: Cấp cho người nước ngoài vào Việt Nam không có cơ quan, tổ chức cá
nhân mời, đón (thị thực ký hiệu D có thời hạn 15 ngày và không được gia hạn, các
thị thực khác có thời hạn từ 30 ngày trở lên).
1.1.4. Nội dung của thị thực
– Thị thực của các quốc gia trên thế giới đều có những nội dung cơ bản sau:
– Số thị thực.
– Ký hiệu thị thực (như A1,B1,C,Z….).
– Thời hạn của thị thực, số lần xuất nhập cảnh.
– Họ tên, ngày tháng năm sinh, số hộ chiếu của người được cấp thị thực.
– Ngày tháng cấp, cơ quan cấp, chữ ký của viên chức có thẩm quyền và dấu
của cơ quan cấp thị thực.
– Ghi chú: Trẻ em đi cùng (nếu có).
1.1.5. Tính hợp lệ của thị thực
Trên thế giới hiện nay đang có nhiều tổ chức tội phạm quốc tế làm giả hộ
chiếu, thị thực với mức độ ngày càng tinh vi và hiện đại nhằm tránh sự phát hiện,
đấu tranh ngăn chặn của các cơ quan di trú, xuất nhập cảnh các nước trên thế giới.
Thị thực được làm giả với nhiều mục đích khác nhau, trong đó có mục đích du lịch,
nhập cư bất hợp pháp… Vì vậy, để đảm bảo cho việc nhập cảnh của du khách vào
các nước được hợp pháp, du khách bắt buộc phải có một thị thực hợp lệ. Vậy thị
thực hợp lệ là gì? Thị thực hợp lệ là: Thị thực còn nguyên vẹn, còn giá trị sử dụng,
theo đúng mẫu quy định do cơ quan có thẩm quyền của quốc gia cấp, được cấp
theo hộ chiếu còn giá trị sử dụng, không sửa chữa, tẩy xóa.
Theo khái niệm trên, tính hợp lệ của thị thực gồm những điểm cơ bản sau:
– Là thị thực còn nguyên vẹn (Về hình thức), còn giá trị sử dụng do cơ quan
có thẩm quyền của quốc gia cấp, theo đúng mẫu quy định của quốc gia đó (Kích
thước, màu sắc, ký hiệu, thời hạn và nội dung thị thực).
– Thị thực được cấp theo hộ chiếu còn giá trị sử dụng.
– Thị thực không sửa chữa, tẩy xóa làm thay đổi nội dung, hình thức của thị
thực (nếu có, phải có sự xác nhận của cơ quan có thẩm quyền cấp thị thực).
– Chữ ký và con dấu trong thị thực phải là chữ ký của cá nhân, cơ quan có
thẩm quyền của quốc gia đó công nhận.
11
1.2. Sự tác động của thị thực đối với du lịch quốc tế
1.2.1. Sự tăng trưởng khách du lịch trên thế giới và doanh thu từ du lịch
trong hơn 5 thập kỷ qua (1950 – 2007).
Theo số liệu thống kê của Tổ Chức Du lịch thế giới (WTO), số người đi du lịch
thế giới không ngừng tăng lên. Từ 25,3 triệu lượt khách năm 1950, đến năm 2000 là
689,2 triệu lượt khách. Năm 2005 là 808,3 triệu lượt khách, năm 2007 là 889 triệu
lượt khách. Mức tăng doanh thu về du lịch vào năm 2000 ở mức kỷ lục gấp 225,95
lần so với năm 1950 (Năm 1950 là 2,1 tỷ USD, năm 2000 là 474,5 tỷ USD). Năm
2007 du lịch toàn cầu đã đem lại nguồn thu tới 735 tỉ USD, tạo việc làm cho gần 300
triệu người. Theo số liệu của WTO, năm 2004 có 10 quốc gia có thu nhập về du lịch
cao hàng đầu trên thế giới, là những quốc gia có nền kinh tế phát triển. Mỗi năm,
ngành du lịch thu nhập hàng chục tỷ USD cho các quốc gia này, đứng đầu là Mỹ 74,5
tỷ USD, Pháp 45,2 tỷ USD, Tây Ban Nha 40,8 tỷ USD… Khách du lịch quốc tế đến
tập trung vào khu vực Châu Âu và Châu Mỹ là những nước có nền kinh tế phát triển
như Mỹ, Pháp, Tây Ban Nha, Anh, Đức, Ý… nơi ngành công nghiệp du lịch phát
triển mạnh, có nhiều danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử văn hóa nổi tiếng thế giới.
Tuy nhiên những năm gần đây, khách du lịch quốc tế đến khu vực Châu Á-
TBD đang có chiều hướng tăng lên theo Bảng 1.1 dưới đây.
Bảng 1.1. Tỷ lệ tăng trưởng và thị phần khách du lịch các khu vực trên thế giới
Đơn vị tính: Triệu lượt khách.
TĂNG GIẢM
(%)
TĂNG GIẢM
(Triệu khách)
BQ TĂNG
5 năm (%)
THỊ PHẦN
KHÁCH
(%)
KHU VỰC
03/02
04/03 05/04
05/04
05/00
2000 – 2005 2000
2005
Toàn TG
-1,7
10,0
5,5
42,2
119,1
3,2
100
100
Châu Âu
0,3
4,2
4,3
18,1
47,7
2,3
57,5
54,9
Châu Á – TBD
-9,4
27,3
7,4
10,8
44,8
7,0
16,2
19,3
Châu Mỹ
-3,1
11,2
5,8
7,3
4,8
0,8
18,6
16,5
Châu Phi
4,1
8,4
10,1
3,4
8,5
5,4
4,1
4,5
Trung Đông
2,9
19,3
7,3
2,5
13,2
8,8
3,7
4,8
Nguồn: Tổ chức Du lịch Thế giới (WTO)
12
Khu vực Châu Âu là khu vực thu hút du khách quốc tế nhiều nhất, năm 2005
chiếm 54,9% thị phần khách du lịch quốc tế.
Tuy nhiên, khu vực Châu Á-TBD là khu vực có tốc độ tăng trưởng khách du
lịch cao, bình quân 7%/năm (chỉ sau khu vực Trung Đông 8,8%/năm). Theo giám
đốc trung tâm nghiên cứu chiến lược Hiệp hội du lịch Châu Á-TBD- PATA (Mr
John Koldowski) khách du lịch quốc tế đến khu vực Châu Á-TBD năm 2007, là 380
triệu khách, tăng 7,1% so với năm 2006
Theo Tổ Chức Du lịch Thế giới, đến năm 2010, số người đi du lịch trên thế
giới sẽ là: 1.006,4 triệu người, tăng 78,31% so với năm 1995 (565,4 triệu người),
năm 2020 sẽ gần 1.6 tỷ người, gấp gần 2 lần năm 2005 (808,3 triệu người). Đặc biệt
khách du lịch quốc tế đến khu vực Châu Á-TBD sẽ tăng trưởng rất nhanh, năm
1995, chiếm 14,4% thị phần toàn thế giới thì đến năm 2020 sẽ chiếm 25,5% thị
phần khách du lịch quốc tế (khoảng 397,2 triệu khách). Khu vực Châu Âu vẫn
chiếm tỷ trọng lớn chi phối thị phần khách quốc tế và tăng trưởng ổn định nhưng đã
có phần chững lại, nếu năm 1995 chiếm 59,8% thị phần thì đến năm 2020 chỉ còn
45,9%.
Theo điều tra mới đây của Hiệp hội du lịch Châu Á – TBD (PATA) cho thấy
khu vực Châu Á-TBD vẫn là khu vực hấp dẫn du lịch nhất trên thế giới, thu hút
60% du khách trên toàn cầu. Theo ước tính của tổ chức này, du lịch sẽ đem lại cho
khu vực 110 tỉ USD trong vòng 3 năm tới.
Kinh tế thế giới ngày càng phát triển, thu nhập xã hội tăng lên, thu nhập cá
nhân không ngừng được nâng cao, nhu cầu giải trí, du lịch ra nước ngoài của con
người ngày càng tăng lên. Ngày nay, kinh doanh du lịch quốc tế đang trở thành
ngành kinh doanh hấp dẫn, ngành công nghiệp mũi nhọn ở nhiều quốc gia trên thế
giới, doanh thu từ ngành công nghiệp không khói này chiếm tỷ trọng ngày càng lớn
trong cơ cấu GDP quốc gia.
1.2.2. Tác động của thị thực đối với du lịch quốc tế
1.2.2.1. Tác động tích cực của thị thực đối với du lịch quốc tế
Như chúng tôi đã trình bày ở trên về sự tăng trưởng khách du lịch thế giới và
doanh thu từ du lịch hơn 5 thập kỷ qua (1950 – 2007), tỷ lệ tăng trưởng và thị phần
13
khách du lịch các khu vực trên thế giới, cũng như dự báo khách du lịch quốc tế đến
các khu vực trên thế giới trong những năm tới.
Qua phân tích trên có thể thấy, du lịch quốc tế đã khẳng định vai trò của mình là
một trong những ngành công nghiệp then chốt trong lĩnh vực dịch vụ ở nhiều quốc
gia trên thế giới, đem lại lợi nhuận ngày càng cao. Trong thế giới toàn cầu hóa hiện
nay, không chỉ có du lịch đơn thuần mà hầu hết các hoạt động thương mại, đầu tư,
giao lưu văn hóa quốc tế, đàm phán, ký kết hợp đồng, hội nghị, hội thảo… đều có sự
“tham gia” của yếu tố du lịch, sau các hoạt động này. Du lịch quốc tế luôn gắn liền
với thị thực du lịch. Thị thực du lịch là một trong những yếu tố cấu thành du lịch
quốc tế, nó là một trong những điều kiện cần thiết và quan trọng đầu tiên, quyết định
đối với chuyến đi du lịch của du khách ra nước ngoài.
Do tầm quan trọng của thị thực du lịch và ảnh hưởng của nó đối với việc thu
hút khách du lịch quốc tế nên nhiều quốc gia trên thế giới như Mỹ, Anh, Pháp, Tây
Ban Nha, Đức, Ý, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc.. đã miễn thị thực hoặc cấp thị
thực với cơ chế rất dễ dàng đối với du khách quốc tế.
Trong khu vực Đông Nam Á, các nước phát triển về du lịch như Thái Lan,
Malaysia, Singapore, đã miễn thị thực du lịch cho du khách quốc tế ở hầu hết các
quốc gia trên thế giới, mỗi năm thu hút hàng chục triệu lượt khách quốc tế đến. Năm
2005, Thái Lan đón 11,52 triệu khách quốc tế, doanh thu gần 10 tỷ USD, năm 2006
đón 13.8 triệu khách, năm 2007 là 14,18 triệu khách, doanh thu hơn 10,343 tỷ USD
và mục tiêu là 20 triệu khách quốc tế vào năm 2008. Malaysia, năm 2005 đón 16,43
triệu khách, năm 2006 đón 17,55 triệu khách. Năm 2007, đón 20,97 triệu khách,
doanh thu 46,1 tỷ Ringgit (hơn 14 tỷ USD).
Như vậy, vai trò của thị thực thị có tác động tích cực đến việc thu hút du khách
quốc tế, trong đó miễn thị thực du lịch là một trong những yếu tố quan trọng hàng
đầu, đang là xu thế của thế giới hội nhập ngày nay.
1.2.2.2. Tác động hạn chế của thị thực đối với du lịch quốc tế
Như đã trình bày ở các phần trên, thị thực có vai trò quan trọng trong quan hệ
quốc tế. Tuy nhiên, thị thực cũng có những mặt hạn chế của nó đối với việc thu hút
khách du lịch quốc tế. Trong đó, hai vấn đề cơ bản nhất cần phải lưu ý như sau:
14
– Cơ chế quản lý thị thực khó khăn, chặt chẽ của một quốc gia sẽ ảnh hưởng
đến tâm lý của du khách, làm hạn chế số lượng khách du lịch đến quốc gia đó.
– Nếu cấp thị thực du lịch, miễn thị thực du lịch quá thông thoáng và dễ dàng,
đồng thời không có chính sách, biện pháp quản lý chặt chẽ đối với khách du lịch quốc
tế, thì các phần tử khủng bố, tội phạm quốc tế, di dân trái phép, sử dụng hộ chiếu
giả…lợi dụng thị thực du lịch, miễn thị thực du lịch nhập cảnh gây ảnh hưởng và
phương hại đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội và đối ngoại của bất cứ một
quốc gia nào trên thế giới.
1.3. Tình hình áp dụng thị thực du lịch ở một số nước
1.3.1. Thị thực du lịch ở một số nước trên thế giới
Ngày nay, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều coi trọng vấn đề thị thực đối
với du khách quốc tế với xu thế tạo điều kiện dễ dàng về cấp thị thực du lịch, miễn
thị thực để thu hút du khách quốc tế, đồng thời quảng bá hình ảnh đất nước mình và
kinh doanh du lịch. Tuy nhiên, tùy theo tình hình an ninh, chính trị thế giới và khu
vực và mức độ quan hệ ngoại giao giữa các quốc gia, mức độ đảm bảo an ninh, chủ
quyền quốc gia, mà việc miễn thị thực nói chung và miễn thị thực du lịch nói riêng
đã được quy định rất chặt chẽ, chi tiết và rất phức tạp nhất là các nước công nghiệp
phát triển như EU, Bắc Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc…, sau đây là thị
thực du lịch ở một số nước trên thế giới:
– EU gồm 27 quốc gia (tính đến năm 2007), công dân các nước EU đi lại
trong khối, không cần thị thực. Du khách nước ngoài nhập cảnh EU, có thị thực vào
một nước nào đó của EU thì có thể đi bất cứ nước nào trong EU.
– Anh: Miễn thị thực cho hơn 70 quốc gia và vùng lãnh thổ.
– Pháp: Miễn thị thực hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ (TIM-Travel
Information Manual, tháng 05.2008)
– Hoa kỳ: Miễn thực cho công dân của 27 quốc gia và vùng lãnh thổ (Trong
khi đó có tới 168 quốc gia và vùng lãnh thổ miễn thị thực cho công dân Hoa Kỳ.
(Hoa Kỳ có quan hệ ngoại giao với 171 quốc gia và vùng lãnh thổ,
(www.usinfo.state.gov/infousa).
– Trung Quốc: Miễn thị thực cho công dân 64 quốc gia (Chủ yếu hộ chiếu
ngoại giao, hộ chiếu công vụ). Công dân Nhật Bản, Singapore, Brunei sử dụng hộ
15
chiếu thường đi du lịch miễn thị thực 15 ngày. Miễn thị thực du lịch cho công dân
của 20 quốc gia, tham quan, du lịch Đảo Hải Nam, thời hạn 15 ngày
(http://www.travelchinaguide.com)
– Nhật Bản: Miễn thị thực cho 62 quốc gia và vùng lãnh thổ.
– Hàn Quốc: Miễn thị thực cho 96 quốc gia và vùng lãnh thổ (49 quốc gia mục
đích du lịch và thăm viếng, 47 quốc gia cho hộ chiếu ngoại giao và công vụ).
1.3.2. Thị thực du lịch ở một số nước phát triển du lịch trong khu vực
ASEAN (Malaysia, singapore và Thái Lan)
Khu Vực Đông Nam Á bao gồm 10 quốc gia (Chưa tính Đông Ti Mo). Theo
số liệu thống kê Bảng 1.2 dưới đây và đánh giá của Diễn đàn Du lịch ASEAN
(ATF), năm 2006, du khách quốc tế đến các nước ASEAN hơn 56,4 triệu lượt
khách, tăng 8,18% so với năm 2005. Năm 2007 theo số liệu thông kê chưa đầy đủ,
khách quốc tế đến các nước ASEAN hơn 60,9 triệu lượt khách, tăng 7,98% so với
năm 2006.
Bảng 1.2. Khách du lịch quốc tế đến 10 quốc gia Đông Nam Á (ASEAN),
giai đoạn (2001-2007)
Đơn vị tính: Triệu lượt khách
Tên QG
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Brunây
1,082
1,117
1,057
1,121
1,271
Campuchia
0,605
0,786
0,701
1,055
1,422
1,700
2,015
Indonesia
5,154
5,033
4,467
5,321
5,002
4,871
5,506
Lào
0,674
0,736
0,636
0,895
1,095
1,215
Malaysia
12,775
13,292
10,577
15,703
16,431
17,547
20,973
Myanmar
0,475
0,487
0,597
0,657
0,662
0,630
0,644
Philippin
1,797
1,933
1,907
2,291
2,623
2,843
3,092
Singapore
7,523
7,567
6,127
8,329
8,943
9,748
10,276
Thái Lan
10,083
10,799
10,004
11,651
11,624
13,822
14,18
Việt Nam
2,330
2,628
2,429
2,928
3,468
3,583
4,229
Tổng số
42,547
44,413
38,511
50,598
52,541
56,400
60,9148
Nguồn: WTO và Ban thư ký ASEAN và cơ quan quản lý du lịch các nước trong khu
vực Đông Nam Á. “Đông Ti Mo” chưa có số liệu.
