BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
____________________
TRẦN THỊ LAN
THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC CỦA MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC
Ở QUẬN 4 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành : Quản lý giáo dục
Mã số : 601405
NGƯỜI HƯỚNG DẪN : PGS-TS BÙI NGỌC OÁNH
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH-2010
LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến :
-Ban Giám Hiệu trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh
– Ban chủ nhiệm Khoa Tâm lý Giáo dục
– Phòng Khoa học Công nghệ-Sau đại học
– Tất cả Quý thầy cô hướng dẫn , giảng dạy trong suố t khóa học.
– Thầy Phó giáo sư –Tiến sĩ Bùi Ngọc Oánh đã rất nhiệt tình hướng dẫn và giúp đỡ
tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu.
– Ban Giám Hiệu và giáo viên các trường Nguyễn Huệ 3, Nguyễn Văn Trỗi, Nguyễn
Trường Tộ, Lý Nhơn, Bạch Đằng, Đoàn Thị Điểm,Bến Cảng, Cây Bàng, Vừa học vừa
làm 1/6, Trường Bồi dưỡng Giáo dục, Lãnh đạo và các chuyên viên phụ trách những vấn
đề liên quan đến giáo dục Tiểu học thuộc Phòng Giáo Dục và Đào tạo Quận 4 đã giúp đỡ
tác giả thu thập xử lý nhiều thông tin số liệu để tác giả hoàn thành luận văn.
– Chân thành cám ơn Lãnh đạo Phòng Giáo Dục và Đào tạo Quận 4, Sở Giáo dục –
Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh đã hỗ trợ tinh thần và kinh phí để tác giả hoàn thành
khóa học.
– Cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp đã nhiệt tình giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập
và nghiên cứu để hoàn thành luận văn.
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực, cố gắng hết sức nhưng luận văn chắc chắn còn nhiều
thiếu sót, tác giả rất mong sự thông cảm, giúp đỡ, chỉ dẫn, góp ý của Quý thầy cô và bạn
bè, đồng nghiệp.
Thành phố Hồ Chí Minh , tháng 7 năm 2010
Trần Thị Lan
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
STT
Chữ viết tắt
Chữ nguyên
1
GV
Giáo viên
2
CBQL
Cán bộ quản lý
3
GVTH
Giáo viên Tiểu học
4
CNNGVTH
Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học
5
GD-ĐT
Giáo dục và Đào tạo
6
AN
Âm nhạc
7
MT
Mĩ thuật
8
TD
Thể dục
9
CSVC
Cơ sở vật chất
10
GDPT
Giáo dục phổ thông
11
ĐHSP
Đại học sư phạm
12
CĐSP
Cao đẳng sư phạm
13
THSP
Trung học sư phạm
14
Sig
Mức khác biệt ý nghĩa
PHẦN MỞ ĐẦU
1.Lý do chọn đề tài
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX cuả Đảng đã khẳng định “Phát triển
giáo dục là một trong những động lực quan trọng , thúc đẩy công nghiệp hoá -hiện đại hoá ,
là điều kiện để phát huy nguồn lực con người- yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng
kinh tế nhanh và bền vững” . Có thể nói với sự quan tâm cuả Đảng , nhà nước và toàn xã hội,
giáo dục đang thực sự trở thành quốc sách hàng đầu.
Để giáo dục phát triển thì một trong những nhân tố quan trọng là cần phải xây dựng và
phát triển đội ngũ giáo viên nói chung và giáo viên tiểu học nói riêng. Chỉ thị 40-CT/TW của
Ban Bí Thư đã nêu rõ:Tăng cường xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục
một cách toàn diện. Đây là nhiệm vụ vừa đáp ứng nhu câù trước mắt, vừa mang tính chiến
lược lâu dài nhằm thực hiện thành công chiến lược phát triển giáo dục và chấn hưng đất
nước. Nghị quyết hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung Ương Đảng khoá VIII đã khẳng
định: “Khâu then chốt để phát triển chiến lược giáo dục là đặc biệt chăm lo đào tạo và tiêu
chuẩn hoá đội ngũ giáo viên cũng như đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục cả về chính trị , tư
tưởng ,đạo đức và năng lực chuyên môn, nghiệp vụ”.
Bác Hồ từng nói: “ Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Vậy muốn xây dựng “dân
giàu , nước mạnh,xã hội công bằng ,dân chủ, văn minh”thì phải phát triển giáo dục. Phát
triển giáo dục và đào tạo được coi là nhân tố quyết định sự thành bại và quy định vị thế cuả
mỗi quốc gia trên trường quốc tế.Muốn phát triển giáo dục phải quan tâm đến đội ngũ giáo
viên .
Hiện nay người giáo viên phải phấn đấu để đáp ứng những yêu cầu cho sự phát triển
cuả cá nhân và cộng đồng. Giáo viên tiểu học đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển
nhân cách lâu dài, phù hợp với yêu cầu mới cho học sinh.
Bởi những lẽ trên, việc xây dựng, phát triển đội ngũ giáo viên đã trở thành nhiệm vụ
quan trọng và cấp bách cho việc đổi mới giáo dục phổ thông. Xây dựng đội ngũ giáo viên
tiểu học có đầy đủ những phẩm chất trong thực tế chấn hưng giáo dục hiện nay càng cấp
thiết hơn.
Quận 4 là một quận cận trung tâm thành phố, với tốc độ phát triển cuả những năm gần
đây, Quận 4 cho thấy tiềm năng cuả mình trong sự nghiệp xây dựng đất nước. Sự phát triển
về hệ thống giao thông với những cây cầu nối liền Quận 4 với Quận 1, 2, 5, 7, 8 đã làm cho
bộ mặt Quận 4 ngày càng thay da đổi thịt. Ngành giáo dục Quận 4 dành nhiều thành tích góp
phần phát triển nguồn nhân lực có chất lượng cho thành phố. Quận 4 coi trọng việc xây
dựng trường lớp và xây dựng đội ngũ giáo viên. Tuy nhiên, trước xu thế hội nhập, đội ngũ
giáo viên Quận 4 vẫn còn bất cập về số lượng, chất lượng và cơ cấu. Điều này tạo nên những
hạn chế trong việc nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. Do vậy, vấn đề xây dựng
và phát triển đội ngũ giáo viên trở thành một yêu cầu thiết thực và quan trọng trong tình hình
hiện nay.
Việc nghiên cứu “Thực trạng và một số giải pháp xây dựng đội ngũ giáo viên Tiểu
học của một số trường Tiểu học ở Quận 4, thành phố Hồ Chí Minh” là cần thiết. Nó có
tác dụng thiết thực với việc xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, mạnh
về chất lượng và cơ cấu đồng bộ góp phần đưa công tác quản lý trường học ngày càng hiệu
quả hơn.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng đội ngũ giáo viên các trường tiểu học , đề
tài đề xuất một số giải pháp nhằm từng bước xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên ngày
càng hoàn thiện ,đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông ở Quận 4, thành
phố Hồ Chí Minh.
3.Đối tượng nghiên cứu và Khách thể nghiên cứu:
4.1 Đối tượng nghiên cứu:
-Thực trạng công tác xây dựng đội ngũ giáo viên Tiểu học ở Quận 4.
4.2 Khách thể nghiên cứu:
-Đội ngũ giáo viên Tiểu học và cán bộ quản lý ở một số trường Tiểu học thuộc điạ
bàn Quận 4, Thành phố Hồ Chí Minh.
4.Nhiệm vụ nghiên cứu:
4.1- Hệ thống hoá những vấn đề lý luận về lý luận liên quan đến đề tài.
4.2- Tìm hiểu thực trạng đội ngũ giáo viên một số trường tiểu học ở Quận 4, Thành
phố Hồ Chí Minh.
4.3- Đề xuất một số giải pháp nhằm xây dựng đội ngũ giáo viên .
5.Giả thuyết nghiên cứu:
Tình hình hiện nay ,ở Quận 4 số lượng giáo viên tiểu học chưa đủ và còn nhiều vấn đề
bất cập như nguồn đào tạo giáo viên chưa đồng bộ ,chất lượng giảng dạy giáo viên chưa
cao,chưa đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, công tác tuyển dụng chưa phù hợp ,
công tác bồi dưỡng chưa đạt hiệu quả cao ….
Thực tế đang cần những giải pháp hữu
hiệu để xây dựng giáo viên đủ chất và lượng.
6.Giới hạn đề tài:
-Các số liệu thống kê được sử dụng trong nghiên cứu giới hạn trong 5 năm gần đây,
từ năm học 2005-2006 đến năm học 2009-2010.
-Khách thể nghiên cứu bao gồm cán bộ quản lý và giáo viên cuả các trường tiểu học
Đoàn Thị Điểm , Nguyễn Văn Trỗi, Nguyễn Huệ 3,Nguyễn Trường Tộ , Bến Cảng , Cây
Bàng và Vừa học vừa làm 1/6, Lý Nhơn,Bạch Đằng.
7.Phương pháp nghiên cứu:
7.1- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
Sử dụng các phương pháp phân tích , tổng hợp , hệ thống hoá , khái quát hoá những tài
liệu lý luận và kết quả cuả những công trình nghiên cứu để xây dựng các khái niệm công cụ
và khung lý thuyết cuả vấn đề nghiên cứu.
7.2- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
7.2.1- Phương pháp nghiên cứu , khảo sát bằng phiếu điều tra.
Phương pháp này được sử dụng để thu thập thông tin nhằm đánh giá thực trạng đội
ngũ giáo viên và công tác xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học thuộc một số
trường tiểu học ở Quận 4, thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian qua. Công cụ để thực hiện
phương pháp này là các phiếu điều tra được thiết kế cho các đối tượng là giáo viên , cán bộ
quản lý tiểu học ở Quận 4.
7.2.2- Phương pháp chuyên gia.
Sử dụng phương pháp này bao gồm việc tham khảo ý kiến cán bộ quản lý giáo dục lâu
năm,các chuyên gia nhiều kinh nghiệm về các mẫu phiếu điều tra, về kết quả nghiên cứu
thực trạng và những giải pháp được đề xuất.
7.2.3- Phương pháp phỏng vấn.
Sử dụng phương pháp này để phỏng vấn trực tiếp những đối tượng có liên quan đến đề
tài nghiên cứu gồm giáo viên , cán bộ quản lý,…
7.2.4- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
Sử dụng phương pháp này bao gồm việc tổng kết kinh nghiệm về công tác xây dựng
và phát triển đội ngũ giáo viên cuả các trường Tiểu học nghiên cứu trong giai đoạn vừa qua
để rút ra những bài học kinh nghiệm cần thiết cho công tác xây dựng và phát triển đội ngũ
giáo viên tiểu học.
7.2.5- Phương pháp thống kê.
Phương pháp này sử dụng phần mềm SPSS để phân tích, xử lý các kết quả điều tra.
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1 : MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LÝ LUẬN
1.1.Lịch sử nghiên cứu vấn đề :
Việc nghiên cứu GVTH ở trên thế giới đã được nhiều nước quan tâm như Trung Quốc
,Nhật Bản ,Úc,Thái lan , Singapore,,….
-Ở Trung Quốc, chính phủ đặc biệt coi trọng giáo dục tiểu học. Đưa vào giáo dục tiểu
học nhiều môn học gắn liền với đặc trưng bản sắc văn hóa dân tộc .Điều này cho thấy việc
đào tạo giáo viên tiểu học ở Trung Quốc đòi hỏi phải bổ sung chương trình và đội ngũ giảng
viên sư phạm .Chính sách nổi tiếng “Khoa giáo hưng quốc”là một chính sách đãi ngộ tốt cho
giáo viên.Người giáo viên tiểu học ở đây có mức thu nhập rất cao khoảng trên 8.000 nhân
dân tệ và có chế độ chăm lo nhà ở.
– Nhật Bản là một cường quốc về kinh tế ,khoa học kỹ thuật mà họ còn chăm lo rất tốt
đến giáo dục tiểu học . Hầu hết học sinh tiểu học đều được nhà nước lo cho học miễn phí
.Các em được làm vệ sinh phòng học , tham gia các hoạt động câu lạc bộ và đọc sách trong
thư viện. các em tự nguyện tham gia dưới sự hướng dẫn của giáo viên.Giáo viên tiểu học làm
việc rất thuận tiện và có chế độ chăm lo về vật chất cũng như tinh thần rất tốt.
-Giáo dục tiểu học ở Thái Lan miễn phí cho học sinh hoàn toàn kể cả mua bảo hiểm y tế
. Người giáo viên tiểu học ở Thái Lan được đào tạo và huấn luyện theo một chương trình hết
sức hoàn chỉnh về nội dung cũng như hình thức .Hội đồng Bộ trưởng Văn phòng cải cách
đào tạo giáo viên(TERO) qua kế hoạch phát triển giáo viên đã đánh giá lại toàn bộ hệ thống
đào tạo giáo viên và nhằm cập những kỹ năng giảng dạy .Họ đào tạo lại giáo viên và nhận
những học viên có kết quả ưu tú trở thành giáo viên.
-Ở Singapore giáo viên được chăm lo rất chu đáo . Người giáo viên khi mới ra trường
có mức lương khá cao ( khoảng 2.000dolar Sing) , được nhà trường thường xuyên mở những
lớp tập huấn , bồi dưỡng nâng cao tay nghề. Và sau những khóa huấn luyện này , những giáo
viên nào đạt kết quả tốt sẽ được nâng bậc lương . Trong nhà trường , giáo viên được hỗ trợ
đầy đủ phương tiện , trang thiết bị cũng như điều kiện cơ sở vật chất để làm tốt công tác
giảng dạy ,…
Ở Việt nam cũng có những chủ trương , dự án phát triển giáo dục tiểu học như:
– Ngày 9/7/2001 Thủ tướng Chính phủ có chỉ thị 18/2001 T Tg nêu ra các biện pháp
cấp bách xây dựng đội ngũ nhà giáo cuả hệ thống giáo dục quốc dân.
– Ban Bí thư TW có Chỉ thị 40 về xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo
dục ngày 11/1/2005 phê duyệt đề án “ xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giai đoạn
2005-2010” có nêu: “xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục theo định hướng
chuẩn hoá , nâng cao chất lượng, bảo đảm đủ về số lượng , đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú
trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp và
trình độ chuyên môn cuả nhà giáo , đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao sự nghiệp giáo dục trong
công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hoá , hiện đại hoá đất nước”.
-Theo QĐ 295/QĐ-BGDĐT ngày 11/10/94 của Bộ GDĐT có nêu “Giáo viên tiểu học
là lực lượng giáo dục chính, giữ vai trò chủ đạo trong mọi họat động giáo dục , tổ chức quá
trình phát triển của trẻ em bằng phương thức nhà trường” .
– Dự án phát triển giáo viên Tiểu học cuả Bộ Giáo Dục và Đào Tạo trong Chủ đề 6
cuả Modun “Giáo dục học” với tên gọi “Người giáo viên Tiểu học” có trình bày ý kiến cuả
chủ tịch Hồ Chí Minh: “ Nghề dạy học là một nghề cao quý, là một loại lao động vinh quang,
là những anh hùng vô danh, lao động sư phạm là một lao động sáng tạo, đó là sự sáng tạo ra
con người về mặt nhân cách”.
– PGS-TS Bùi Minh Hiển cùng các cộng sự GS-TSKH Vũ Ngọc Hải, PGS-TS Đặng
Quốc Bảo có trình bày trong cuốn “Quản lý giáo dục” những yêu cầu chung để xây dựng và
phát triển đội ngũ giáo viên gồm đủ số lượng , đạt chất lượng, đồng bộ về cơ cấu.
– Tiến sĩ Hồ văn Liên trong giáo trình “Tổ chức và quản lý giáo dục và trường học” có
nêu vai trò, nhiệm vụ , chức năng cuả giáo viên trong công cuộc chấn hưng giáo dục.
– Tài liệu Bồi dưỡng cán bộ Quản lý giáo dục cuả Sở Giáo dục biên tập sau khoá tập
huấn về giáo dục ở Singapore năm 2009 đã nêu một số nội dung về đổi mới toàn diện giáo
dục ,trong đó có đổi mới nhà trường , đổi mới giáo viên để đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo
dục phổ thông trong hiện tại và tương lai.
Ngoài ra còn nhiều bài viết ở những cuốn tạp chí Giáo dục , Thế giới trong ta, các
công trình nghiên cứu được công bố ở Tạp chí Nghiên cứu giáo dục, Phát triển giáo dục,
những luận văn cuả các tác giả ở các khoá trước như:
-Luận văn “Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học ở Bình
Thuận”của học viên Hoàng Tấn Rư , năm 2002 trong đó tác giả nêu những vấn đề lý luận về
giáo dục Tiểu học , giáo viên tiểu học và đề ra các giải pháp để nâng cao chất lượng đội ngũ
giáo viên ở tỉnh Bình Thuận.
-Luận văn “Quản lý việc nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Phú
Giáo,Bình Dương” ,năm 2007, của học viên Mai Long Nguyên
đã nghiên cứu thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học ở Phú giáo ,từ đó đề ra những biện pháp
hướng đến việc đào tạo , bồi dưỡng nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên nhằm đáp ứng yêu
cầu đổi mới giáo dục.
Tuy nhiên, việc nghiên cứu về đội ngũ giáo viên tiểu học ở Quận 4 , thành phố Hồ Chí
Minh chưa được quan tâm nhiều và cho đến nay hầu như chưa có đề tài nào nghiên cứu về
vấn đề này. Vì vậy tôi mạnh dạn chọn đề tài “Thực trạng và một số giải pháp xây dựng đội
ngũ giáo viên tiểu học của một số trường tiểu học ở Quận 4 , thành phố Hồ Chí
Minh”nhằm góp phần xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xây dựng đội ngũ giáo
viên tiểu học ở Quận 4 , thành phố Hồ Chí Minh.
1.2/Một số vấn đề về lý luận :
1.2.1 ./Các quan niệm về giáo dục tiểu học
Nhìn lại lịch sử phát triển của xã hội , chúng ta nhận thấy rằng bất cứ một chế độ xã
hội nào giáo dục cũng có vai trò quan trọng , quyết định sự phát triển toàn diện của con
người cũng như sự phát triển bền vững của một quốc gia .
-Ở Thái Lan , xác định giáo dục tiểu học là bậc học bắt buộc đối với trẻ em từ 6 đến 11
tuổi. Họ đã cải cách công tác đánh giá giáo viên . Hội đồng Bộ trưởng Văn phòng Cải cách
đào tạo giáo viên được thành lập , qua kế hoạch phát triển giáo viên đã đánh giá toàn bộ hệ
thống đào tạo giáo viên và nhằm cập nhật những kỹ năng giảng dạy. Điều này có thể nhận ra
tầm quan trọng của việc xây dựng đội ngũ giáo viên tiểu học là những con người ưu tú.
– Ở Nhật Bản ,họ đã cải cách nhiều lần theo hướng hiện đại hóa và nhân văn hóa , nên
nước Nhật là quốc gia luôn được xếp vào những nước hàng đầu về chất lượng và hiệu quả
giáo dục.
– Ở nước ta trong điều 11 ,Luật Giáo dục 2005 có nêu “Giáo dục tiểu học là cấp học
phổ cập nhà nước quyết định kế hoạch phổ cập giáo dục , bảo đảm các điều kiện để thực hiện
phổ cập trong cả nước “.
-Điều 2 Luật phổ cập giáo dục chỉ rõ : “ Giáo dục tiểu học là bậc học nền tảng của hệ
thống giáo dục quốc dân , có nhiệm vụ xây dựng và phát triển tình cảm , đạo đức , trí tuệ ,
thẩm mỹ và thể chất của trẻ em, nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển toàn diện
nhân cách con người Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa”.
Giáo dục Tiểu học( Primary Education) đã có lịch sử phát triển rất lâu trên thế giới ,
nhưng cho đến nay vẫn có những quan điểm khác nhau về khái niệm giáo dục tiểu học .
– Quan niệm thứ nhất: Coi bậc tiểu học là bậc học cơ sở nhằm chuẩn bị cho số đông
trẻ em ra trường tham gia lao động sản xuất , học nghề , hoặc tiếp lên trung học . hết cấp I đã
“ phân luồng” học sinh. Số học sinh năm học cấp I ở các nước theo quan niệm này kéo dài
thường từ 7 đến 8 năm. Trong các nước này , có nước lại chia thời kỳ tiểu học thành 2 giai
đọan : bậc dưới (Lower Primary) và bậc trên (Upper Primary).
– Quan niệm thứ hai : Đa số các nước (kể cả các nước đang phát triển) đã có truyền
thống giáo dục lâu đời như Pháp , Nhật ,v.v…Cho đến nay vẫn coi tiểu học là bậc học vừa
chuẩn bị cho một bộ phận học sinh ra trường tham gia sản xuất , vừa chuẩn bị cho một bộ
phận học sinh học tiếp lên. Tùy điều kiện và truyền thống của mỗi nước mà số năm học tiểu
học 5 hoặc 6 năm.
– Quan niệm thứ ba: Một số nước coi tiểu học là cấp học thuần túy , cấp học chuẩn bị
cho toàn bộ học sinh học tiếp lên . Họ đã tuyên bố hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học . Vì
lẽ đó không cần dạy những nội dung có tính hoàn chỉnh , do đó thời gian dành cho tiểu học
chỉ có 3 hoặc 4 năm .
Bậc tiểu học trên thế giới có nước hoàn thành trong 5 năm có nước 6 năm. Mục tiêu
chung của trường tiểu học là truyền thụ cho tất cả học sinh những cơ sở ban đầu để tiếp tục
giáo dục ở bậc học trên.Như vậy trường tiểu học phấn đấu thúc đẩy sự phát triển nhân cách
của trẻ , khơi gợi những năng lực tiềm ẩn ,khơi dậy những hứng thú và năng lực như tưởng
tượng , sáng kiến, tự lập và hợp tác xã hội , tăng cường niềm vui học tập.
Ở nước ta , mục 2, giáo dục phổ thông , điều 26 Luật Giáo dục 2005 có nêu :
– Giáo dục tiểu học được thực hiện trong 5 năm học, từ lớp 1 đến lớp 5. Tuổi học sinh
vào lớp 1 là 6 tuổi. Một số trường hợp từ 7,8 tuổi.
Tóm lại , giáo dục Tiểu học ở đa số các nước ,dù có những quan niệm khác nhau , vẫn
là một bậc học , phản ánh trình độ học vấn của một bộ phận dân cư, thậm chí của số đông
dân cư ở một vùng lãnh thổ hay một số vùng quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân
nói chung và hệ thống giáo dục phổ thông nói riêng.
1.2.2./Vị trí vai trò , tầm quan trọng của bậc tiểu học:
-Theo điều 2 của Điều lệ Trường tiểu học có nêu: “ Trường tiểu học là cơ sở giáo dục
của bậc tiểu học , bậc học tiểu học , bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân.
Trường tiểu học có tư cách pháp nhân và con dấu riêng”.
– Theo Luật giáo dục : Giáo dục tiểu học là bậc học bắt buộc đối với mọi trẻ em từ 6
đến 14 tuổi , được thực hiện trong 5 năm học từ lớp 1 đến lớp 5, tuổi vào lớp 1 là 6 tuổi.
1.2.3./Mục tiêu và nội dung của giáo dục tiểu học :
-Theo Luật giáo dục : Mục tiêu của giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành
những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức , trí tuệ , thể chất ,
thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh học tiếp cấp trung học cơ sở.
-Mục tiêu chung của bậc tiểu học là xây dựng bậc học lành mạnh , đậm đà bản sắc dân
tộc , phát triển bền vững và cơ bản đạt trình độ tiên tiến và cần đạt mục tiêu cụ thể như :
+ Nâng cao chất lượng toàn diện .
+Nâng cao chất lượng phổ cập đúng độ tuổi.
+Chuẩn bị tốt cho học sinh tiểu học tiến đến học 2 buổi / ngày .
+Chuẩn bị đủ điều kiện để hoàn thành việc đổi mới giáo dục phổ thông , kể cả về nội
dung và phương pháp giảng dạy .
+Giáo viên phải dạy đủ các môn bắt buộc và tự chọn .
+Xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia.
Đảng và nhà nước đã nêu : Tiểu học là bậc học phổ cập , bắt buộc.Năm 1991 , nước ta
đã có Luật phổ cập giáo dục tiểu học , khẳng định sự cam kết của nhà nước về một bậc giáo
dục tiểu học bắt buộc và miễn phí cho mọi trẻ em .
-Về mạng lưới trường lớp : Thực hiện phương châm xã hội hóa giáo dục . “ Nhà nước
và nhân dân, trung ương và địa phương cùng làm”. Từ đó Giáo dục tiểu học trong cả nước có
bước phát triển đáng kể , nhiều lọai hình trường lớp được ra đời : công lập , tư thục, dân lập,
bán công , quốc tế , …
1.2.4./Nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học :
* Nhiệm vụ:
-Tổ chức việc giảng dạy , học tập và các họat động giáo dục khác theo chương trình
giáo dục tiểu học do Bộ giáo dục và Đào tạo ban hành .
-Tổ chức huy động trẻ em đúng độ tuổi vào lớp 1, vận động trẻ em bỏ học đến trường,
thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục tiểu học và tham gia họat động xóa mù chữ ở địa
phương .
* Quyền hạn :
-Quản lý giáo viên , nhân viên và học sinh .
-Quản lý sử dụng đất đai, trường sở , trang thiết bị và tài chính theo quy định của pháp
luật .
-Phối hợp với gia đình học sinh , tổ chức và cá nhân trong cộng đồng để thực hiện các
họat động giáo dục .
-Tổ chức cho giáo viên , nhân viên và học sinh tham gia các họat động xã hội trong
phạm vi cộng đồng ở địa phương.
-Thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn khác như quy định của chính quyền địa
phương đúng theo quy định của pháp luật.
1.2.5./Giáo viên tiểu học .
1.2.5.1./Khái niệm
-Đặc điểm nghề dạy học ở tiểu học là “nghề đậm đặc tính sư phạm “.
Người giáo viên tiểu học vừa dạy các bộ môn , vừa là giáo viên chủ nhiệm, quản lý
trực tiếp , toàn diện học sinh của lớp mình phụ trách , chịu trách nhiệm về chương trình
giảng dạy , phối hợp với các giáo viên năng khiếu (nếu có ) , giáo viên tổng phụ trách Đội để
hoàn thành kế hoạch giáo dục . Ngoài ra , người giáo viên tiểu học còn phải luôn luôn học
tập , bồi dưỡng nâng cao trình độ , để đạt và và vượt chuẩn do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy
định.
* Đặc điểm họat động của giáo viên tiểu học .
-Là người trang bị kiến thức ban đầu , tuy không sâu , nhưng trải rộng . Vì vậy , người
giáo viên tiểu học phải được tiếp thu nhiều bộ môn khoa học cơ bản .Trong tình hình hiện
nay , người giáo viên tiểu học hầu như phải dạy tất cả các môn học kể cả những bộ môn năng
khiếu như Hát , Vẽ , Thể dục ,…Bởi vậy , người giáo viên tiểu học phải có sự rèn luyện cả
về lý thuyết lẫn thực hành. Đó là nhu cầu bắt buộc.
-Giáo viên tiểu học là ai ? Họ là người thầy đầu tiên trong cuộc đời của người học sinh
,Họ hình thành nhân cách ban đầu cho những mầm non , những chủ nhân tương lai của một
đất nước . Người giáo viên tiểu học khắc dấu ấn rất sâu đối với sự hình thành nhân cách của
học sinh . người giáo viên tiểu học là “ thần tượng” của các em học sinh tiểu học “ . Những
lời nói , thái độ , cử chỉ , hành vi , lối sống ,… của người giáo viên tiểu học ảnh hưởng trực
tiếp và lâu dài đến nhân cách học sinh.Bơi những lẽ đó , vai trò của người giáo viên tiểu học
rất lớn trong hệ thống giáo dục phổ thông .
-Để giúp học sinh có những bước đầu về sự hình thành kỹ năng tư duy , người giáo
viên tiểu học phải có kỹ năng sư phạm.Phương pháp giảng dạy mới, tích cực, có phát huy trí
lực học sinh hay không , có tạo cho học sinh sự năng động ,hứng thú , thích tìm tòi cái mới
trong cuộc sống hay không cũng bắt đầu từ người giáo viên tiểu học .
-Người giáo viên tiểu học đòi hỏi phải nhiệt tình , đặc biệt là năng lực giao tiếp tốt,
phải ứng xử phù hợp trong mọi tình huống vì họ phải tạo mối quan hệ tốt đẹp với phụ huynh
, với địa phương để phối hợp giáo dục.
1.2.5.2./ Vai trị của người giáo viên tiểu học.
* Những nhân tố cơ bản quy định vai trò giáo viên tiểu học :
-Vị trí của cấp học , bậc học trong hệ thống giáo dục quốc dân
-Đặc điểm của đối tượng học tập
-Đặc điểm của người truyền thu kiến thức
Vai trò của người giáo viên tiểu học phát huy bao nhiêu thì chất lượng của bậc học tốt
hơn bấy nhiêu , tạo cơ sở để nâng cao chất lượng giáo dục ở các bậc học sau .Qua phần đặc
điểm hoạt động của giáo viên tiểu học , ta thấy , rõ ràng người giáo viên tiểu học có vai trò
đặc biệt quan trọng trong việc cung cấp kiến thức nền tảng và xây dựng nhân cách ban đầu ,
thời kỳ phát triển nhanh của học sinh tiểu học .
Trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay , trong nền kinh tế tri thức ,nhân loại
trải qua thời kỳ mới – Kỷ nguyên thông tin . Trí năng và tri thức của con người trở thành
nguồn vốn chủ yếu của xã hội ngày nay. Các quan niệm sư phạm quen thuộc đã biến đổi .
Tuy thế , vai trò của người giáo viên vẫn có ý nghĩa quyết định chất lượng – mang ý nghĩa
cốt lõi của giáo dục . Người giáo viên phải giỏi hơn , năng động hơn , sáng tạo hơn. Họ phải
có năng lực thực sự . Có vốn kiến thức căn bản trải rộng và có kỹ năng sư phạm .
Trong việc đổi mới chương trình sách giáo khoa bậc tiểu học đã thực hiện ở những
năm qua cho thấy để đáp ứng mục tiêu mới của giáo dục,người giáo viên tiểu học đòi hỏi
phải rèn luyện kỹ năng sư phạm và trau dồi kiến thức chuyên môn.
Nghị quyết TW2 ( Khóa VIII) cũng đã khẳng định “ Giáo viên là nhân tố quyết định
chất lượng của giáo dục và được xã hội tôn vinh”.
Trong thời đại hội nhập, nền kinh tế tri thức , trong xu thế mà con người đang tồn tại
trong thế giới phẳng , thông tin có thể đến với từng người chúng ta một cách nhanh nhất và
phong phú nhất.Vai trò của người giáo viên có thay đổi đáng kể.
Theo Luật giáo dục , vai trò của người giáo viên được nêu cụ thể bao gồm:
-Vai trò thiết kế
-Vai trò tổ chức
-Vai trò người lãnh đạo , chỉ huy , động viên ,cổ vũ
-Vai trò người đánh giá
Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 đã nêu ra việc hoàn thiện định mức lao động
, chế độ làm việc , chế độ chính sách đối với nhà giáo để tạo điều kiện , động lực và phát huy
hơn nữa vai trò của nhà giáo trong sự nghiệp giáo dục.
1.2.5.3./Chức năng cơ bản của người giáo viên
Chức năng cơ bản của người giáo viên là giảng dạy và giáo dục học sinh .
-Trong giảng dạy , người giáo viên không những truyền đạt những thông tin,kiến thức
cho học sinh mà còn tổ chức,hướng dẫn,điều khiển quá trình nhận thức của học sinh.
-Mặt khác, người giáo viên còn tổ chức cho học sinh các hoạt động giáo dục , tạo điều
kiện để học sinh có thể hình thành và phát triển những phẩm chất , năng lực cần thiết cho
việc lao động và sinh hoạt trong một xã hội đang không ngừng biến đổi .
-Ngoài ra, người giáo viên còn nghiên cứu khoa học và tham gia nhiều hoạt động xã
hội khác phục vụ cho việc giảng dạy và giáo dục học sinh.
1.25.4./Nhiệm vụ giáo viên tiểu học.
Sự nghiệp công nghiệp hóa ,hiện đại hóa của đất nước đã và đang đặt ra cho ngành giáo
dục và đào tạo nói chung , người giáo viên nói riêng những nhiệm vụ hết sức khó khăn và
nặng nề. Dạy học không chỉ đơn thuần là truyền đạt tri thức cho học sinh mà thông qua việc
dạy chữ để dạy người, làm cho người học trở thành người có nhân cách tốt.
Mặc khác , chức năng của người giáo viên cũng đã thay đổi. Trước kia chức năng chủ
yếu của người giáo viên là cung cấp cho người học hệ thống tri thức.Song ngày nay , người
giáo viên không những phải tổ chức , hướng dẫn, điều khiển để người học lĩnh hội hệ thống
tri thức khoa học ,phổ thông cơ bản,hiện đại ,phù hợp thực tiễn Việt nam, rèn luyện hệ thống
kỹ năng , kỹ xảo tương ứng mà còn hình thành cho người học sinh cơ sở của thế giới quan
khoa học, các phẩm chất đạo đức, phát triển tư duy sáng tạo.Để thực hiện các chức năng của
mình, người giáo viên phải thực hiện những nhiệm vụ .
Nhiệm vụ của giáo viên ngày nay ngày càng một đa dạng và phức tạp hơn:
Thứ nhất, họ phải đảm nhận nhiều chức năng , trong đó có một trách nhiệm rất quan
trọng là lựa chọn nội dung dạy học.
Thứ hai , Việc tổ chức việc học của học sinh được thay thế cho việc truyền thụ kiến
thức đơn thuần .Nguồn tri thức xã hội được sử dụng tối đa.
Thứ ba,yêu cầu người giáo viên tiểu học có kiến thức và kỹ năng cần thiết để sử dụng
phương tiện dạy học hiện đại.
Thứ tư , Phải có sự hợp tác chặt chẽ và xây dựng mối quan hệ giữa các giáo viên
trong trường với nhau.
Thứ năm ,Người giáo viên tiểu học phải chú ý mối quan hệ với học sinh và cha mẹ
học sinh cũng như nhân dân trong cộng đồng dân cư ngày càng được thắt chặt trên cơ sở
hiệu quả giáo dục.
Thứ sáu,uy tín của giáo viên đối với học sinh và cha mẹ học sinh phải được thay đổi
trên chiều hướng trách nhiệm cao – dân chủ.
Với những yêu cầu ngày càng cao như trên về các nhiệm vụ đòi hỏi phải nâng cao chất
lượng đào tạo giáo viên, đặc biệt phải coi trọng việc bồi dưỡng theo hướng chuẩn hóa và
hiện đại hóa.
1.2.6 ./Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học (CNNGVTH)
1.2.6.1./Một số khái niệm chung về “CNNGVTH”
CNNGVTH là quy định về các mức độ , yêu cầu năng lực sư phạm của người giáo
viên tiểu học phải đạt được trong từng giai đọan phát triển năng lực nghề nghiệp .
CNNGVTH do nhà nước ban hành và được điều chỉnh đáp ứng yêu cầu giáo dục tiểu học
theo từng giai đoạn. Như vậy,CNNGVTH đã bao hàm chuẩn đào tạo ban đầu đồng thời bao
hàm các mức độ, các yêu cầu với các tiêu chí ngày càng cao hơn để đo năng lực giáo viên ở
các giai đọan dạy học sau đó . Đó là cách ghi nhận trình độ chuyên môn không ngừng được
nâng cao của người GVTH đáp ứng yêu cầu cho giáo dục và xã hội.
Chuẩn nghề nghiệp nói chung , CNNGVTH nói riêng không phải là những quy định
bất biến , cứng nhắc. CNNGVTH sẽ thay đổi khi kinh tế xã hội phát triển, trình độ dân trí
được nâng cao, trình độ giáo dục tiểu học có những yêu cầu mới về nội dung và phương
pháp dạy học.
Chuẩn trình độ đào tạo và CNNGVTH là hai khái niệm khác nhau nhưng có mối quan
hệ chặt chẽ. Chuyển từ đánh giá và quản lý đội ngũ giáo viên theo chuẩn trình độ đào tạo
sang đánh giá và quản lý đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp là xu thế chung , là quy
luật tất yếu của các nước đang phát triển, là cách quản lý đội ngũ giáo viên tiên tiến và hiện
đại.
Mục đích của việc ban hành CNNGVTH bao gồm :
-Làm cơ sở để xây dựng , đổi mới nhiệm vụ , mục tiêu đào tạo , bồi dưỡng giáo viên
tiểu học ở các khoa , các trường Cao đẳng , Đại học sư phạm.
-Giúp giáo viên tiểu học tự đánh giá năng lực nghề nghiệp , từ đó xây dựng kế họach
học tập, rèn luyện phấn đấu nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chính trị, chuyên môn
nghiệp vụ.
-Làm cơ sở để đánh giá GVTH hàng năm theo quy chế đánh giá xếp lọai giáo viên
mầm non và phổ thông công lập ban hành kèm theo quyết định số 06/2006/QĐ-BNV ngày
21/3/2006 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ phục vụ công tác quy hoạch, sử dụng và bồi dưỡng đội
ngũ giáo viên tiểu học .
-Làm cơ sở để đề xuất chế độ , chính sách đối với GVTH được đánh giá tốt về năng
lực nghề nghiệp nhưng chưa đáp ứng điều kiện về văn bằng của ngạch ở mức cao hơn.
1.2.6.2./Nội dung Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học (CNNGVTH)
CNNGVTH được hiểu là cái được chọn làm căn cứ để đối chiếu, để hướng theo đó
làm cho đúng .Là cái được công nhận là đúng theo quy định hoặc theo thói quen trong xã
hội.
CNNGVTH bao gồm các yêu cầu thuộc 3 lĩnh vực:
+Phẩm chất chính trị , đạo đức ,lối sống.
+Kiến thức
+Kỹ năng sư phạm
Mỗi lĩnh vực gồm 5 yêu cầu và 20 tiêu chí
Lĩnh vực 1: Phẩm chất chính trị,đạo đức , lối sống, bao gồm 5 tiêu chí :
-Nhận thức tư tưởng chính trị,trách nhiệm của một nhà giáo đối với nhiệm vụ xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
-Chấp hành chính sách , pháp luật của Nhà nước.
-Chấp hành quy chế của ngành, quy định của nhà trường, kỷ luật lao động.
-Đạo đức, nhân cách và lối sống lành mạnh, trong sáng của nhà giáo;tinh thần đấu
tranh chống những biểu hiện tiêu cực;ý thức phấn đấu vươn lên trong nghề nghiệp; sự tín
nhiệm của đồng nghiệp, học sinh và cộng đồng.
-Trung thực trong công tác, đoàn kết trong quan hệ đồng nghiệp ; phục vụ nhân dân và
học sinh.
Lĩnh vực 2: Kiến thức, bao gồm 5 tiêu chí:
– Kiến thức cơ bản.
– Kiến thức về tâm lí học sư phạm và tâm lý học lứa tuổi, giáo dục học sinh Tiểu học.
– Kiến thức về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của học sinh.
– Kiến thức phổ thông về chính trị ,xã hội và nhân văn, kiến thức liên quan đến ứng
dụng công nghệ thông tin, ngoại ngữ , tiếng dân tộc.
– Kiến thức địa phương về nhiệm vụ chính trị , kinh tế,văn hóa xã hội của tỉnh ,huyện
,xã nơi giáo viên đang công tác.
Lĩnh vực 3: Kĩ năng sư phạm
-Lập được kế hoạch dạy học, biết cách soạn giáo án theo hướng đổi mới.
-Tổ chức và thực hiện các hoạt động dạy học trên lớp nhằm phát huy tính năng động ,
sáng tạo của học sinh.
-Công tác chủ nhiệm lớp;tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
-Thực hiện thông tin hai chiều trong quản lý chất lượng giáo dục,hành vi trong giao
tiếp,ứng xử có văn hóa và mang tính giáo dục.
-Xây dựng , bảo quản và sử dụng có hiệu quả hồ sơ giáo dục và giảng dạy.
1.2.6.3./ Đánh giá giáo viên theo “CNNGVTH”
Theo Quyết định số 14/2007/QĐ-BGDĐT ngày 4/5/2007 của BGDĐT ban hành Quy
định về CNNGVTH và có hiệu lực thi hành theo quy định của pháp luật . Quyết định này
cũng đã thay thế cho Quyết định số 48/2000/QĐ-BGDĐT ngày 13 tháng 11 năm 2000 về
Quy chế đánh giá xếp loại chuyên môn – nghiệp vụ giáo viên Tiểu học và Quyết định số
05/2007QĐ-BGDĐT ngày 8 tháng 3 năm 2007 của Bộ trưởng bộ Giáo dục và Đào tạo quy
định CNNGVTH.
1.2.7./ Mục tiêu , nội dung và phương hướng công tác xây dựng đội ngũ
giáo viên trường tiểu học .
1.2.7.1./ Mục tiêu cuả công tác xây dựng đội ngũ giáo viên trường tiểu
học.
Thực hiện công tác xây dựng đội ngũ giáo viên nhằm nâng cao trình độ chuyên môn
và năng lực giảng dạy của GV , tạo điều kiện cho GV có điều kiện được học tập để có nền
tảng kiến thức vững chắc, có kỹ năng sư phạm và có sự trau dồi phẩm chất chính trị , đạo
đức , lối sống.
Mục tiêu cuối cùng của công tác xây dựng đội ngũ là làm thế nào để có một đội ngũ
“lành nghề” ,có thể làm tốt công việc giáo dục thế hệ tương lai của đất nước một cách có
hiệu quả.
1.2.7.2./Nội dung cuả công tác xây dựng đội ngũ giáo viên trường tiểu học.
-Xây dựng đội ngũ giáo viên đạt trình độ CNNGVTH.
Tiêu chuẩn giáo viên tiểu học phải đạt được bao gồm :
+Về phẩm chất đạo đức, tư tưởng chính trị
+Về kiến thức
+Về kỹ năng sư phạm
Qua các tiêu chuẩn của giáo viên tiểu học , ta thấy người giáo viên tiểu học có vai trò
đặc biệt quan trọng trong việc giảng dạy , cung cấp kiến thức và hình thành nhân cách cho
học sinh ở giai đoạn đầu, vai trò của người giáo viên tiểu học phát huy bao nhiêu thì chất
lượng giáo dục bậc tiểu học tốt lên bấy nhiêu, tạo nền tảng vững chắc cho việc nâng cao chất
lượng giáo dục ở bậc học sau.
1.2.7.3./Phương hướng xây dựng đội ngũ giáo viên trường tiểu học.
Để công tác xây dựng đội ngũ giáo viên có hiệu quả trong nhà trường ,người quản lý
cần nắm bắt tình hình đội ngũ , phải tìm những biện pháp thích hợp để xây dựng và phát
triển đội ngũ.Trong phạm vi trường học , các biện pháp xây dựng và phát triển đội ngũ chính
là các biện pháp phát triển nguồn nhân lực của ngành giáo dục . Đào tạo bồi dưỡng thế hệ
đội ngũ giáo viên có năng lực chuyên môn nghiệp vụ vững vàng , có phẩm chất đạo đức cao
quý, trong sạch làm nền tảng cho mỗi cá nhân tự đào tạo , tự rèn luyện và phát triển bản thân
. Các biện pháp xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên trong nhà trường tiểu học được thể
hiện trên các mặt :
-Đủ về số lượng và đúng người
-Cơ cấu hợp lý , đồng bộ
-Bố trí đúng người , đúng khả năng
-Phân công đúng việc,đúng lúc
-Làm đúng việc và đạt hiệu quả
-Xây dựng tốt các mối quan hệ cá nhân và quan hệ công việc.
Như vậy để xây dựng đội ngũ giáo viên nhà trường cần :
*Nâng cao nhận thức của giáo viên về vai trò và tầm quan trọng của việc xây dựng
và phát triển đội ngũ giáo viên trong trường phổ thông đến giáo viên .
*Xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên.Tuyển chọn và sử dụng giáo viên
đúng với năng lực và sở trường .
*Tăng cường việc đánh giá giáo viên
*Bồi dưỡng giáo viên .
*Tạo môi trường xã hội thuận lợi cho sự thăng tiến của giáo viên
CHƯƠNG 2:
THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TIỂU HỌC CỦA MỘT SỐ TRƯỜNG
TIỂU HỌC Ở QUẬN 4, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.
2.1/Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và giáo dục ở Quận 4,
thành phố Hồ Chí Minh.
2.1.1 ./ Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội.
Quận 4 là một quận cận trung tâm của thành phố Hồ Chí Minh , sau ngày giải phóng
30-4-1975 ,Quận 4 được coi là một tuyến hành lang -pháo đài quan trọng ở phía nam của
Thành phố Hồ Chí Minh.Quận có 15 phường , cùng việc phân bố lại đất đai và nhân khẩu
cho việc điều tiết mọi mặt dễ dàng và thuận tiện hơn .Để xây dựng và phát triển nền kinh tế ,
Quận 4 dựa trên việc tập trung xây dựng cơ cấu thương mại – dịch vụ – sản xuất công nghiệp
, tiểu thủ công nghiệp đặc biệt đầu tư khai thác phát triển các loại hình dịch vụ cảng , đồng
thời quan tâm thúc đẩy nền kinh tế nhiều thành phần.
Quận 4 có hình dạng như cù lao tam giác với diện tích 4,181 m2 tỉ lệ diện tích so với
thành phố là 0,1995 % (đứng thứ 24/24 thành phố ).Tổng số dân khoảng 200.000 người
,trong đó dân tộc Kinh chiếm 92,91%, dân tộc Hoa chiếm 4,08% còn lại là các dân tộc khác.
Mật độ dân số 48.791 người /km2 (đứng thứ 2 /24 quận huyện).
Địa giới chia thành 15 phường với hơn 600 tổ dân phố.
Ngoài 3 mặt thủy đạo : đoạn sông Sài Gòn dài 2.300m, kênh Tẻ dài 4.400m và rạch
Bến Nghé dài 2.300m, đều áp sát ngay bờ đất quận , làm ranh giới chia cắt với các quận
1,2,5,7 và 8.
2.1.2./ Tình hình phát triển giáo dục Tiểu học ở Quận 4.
Với điều kiện tự nhiên ,kinh tế xã hội như trên , Quận 4 là quận nghèo có mật độ dân
cư đông thứ hai thành phố nhưng diện tích chỉ bằng 0,1995% thành phố . Điều này cho thấy
Quận 4 là nơi đất chật người đông .
Với tổng số trường tiểu học là 15 trường /15 phường như hiện nay đảm bảo hầu như
mỗi phường có một trường tiểu học .
Tuy là quận nghèo nhưng chính quyền Quận 4 đã quan tâm đến giáo dục , hiện nay
quận có trường Tiểu học Nguyễn văn Trỗi với khuôn viên hơn 6.000m2 với trang thiết bị
hiện đại ,có thể nói cơ sở vật chất không thua các trường trong khu vực.
Bảng 1 Thống kê số trường, số lớp tiểu học giai đoạn 2005-2010
Năm học
Tổng số
trường
Tổng số
lớp
Tổng số Học
sinh
2005-2006
16
266
10206
2006-2007
16
277
10552
2007-2008
16
277
10149
2008-2009
15
288
9913
2009-2010
15
271
10322
Nhìn vào bảng 1, số lớp của các trường tiểu học trong quận năm ít nhất là 2005-2006 ,
năm nhiều nhất là 2008-2009. Tuy nhiên sĩ số học sinh của năm 2008-2009 lại thấp hơn năm
2005-2006. Điều này chứng tỏ , các trường phấn đấu đạt chuẩn về sĩ số học sinh trong lớp
không quá 35 em . Mặc dù vậy do dân số tăng lên và do các trường trong quận ngày càng có
chất lượng nên tỉ lệ học sinh bỏ sang Quận 1,3 giảm hẳn. Và như thế đến năm 2009-2010 sĩ
số học sinh tăng nhưng số lớp lại giảm do thiếu phòng , thiếu giáo viên .
Biểu đồ 1 : Thống kê số lớp tiểu học giai đoạn 2005 – 2010
266
277
277
288
271
255
260
265
270
275
280
285
290
2005-2006
2006-2007
2007-2008
2008-2009
2009-2010
Nhìn vào biểu đồ 1 ,ta thấy số lớp học sinh không ổn định trong 5 năm gần đây,năm
học 2009-2010 số lớp giảm so với 3 năm trước nhưng vẫn nhiều hơn năm 2005-2006.Tuy
nhiên nhìn vào bảng 1, ta thấy số học sinh của năm 2009-2010 là nhiều hơn tất cả. Điều này
cho thấy áp lực về đội ngũ giáo viên, do không đủ giáo viên nên các trường phải co lớp lại .
Lớp ít , thì sĩ số học sinh trong mỗi lớp sẽ tăng , vượt mức qui định.Nếu có đủ giáo viên và
có đủ phòng học thì số lớp sẽ tăng hơn.
* Tình hình phát triển giáo dục Tiểu học
Qua nhiều năm thực hiện chương trình đổi mới Giáo dục phổ thông bậc tiểu học đã đạt
kết quả khả quan, nhiều giáo viên có sự tiến bộ đáng kể,tự học các lớp bồi dưỡng để nâng
chuẩn và thông qua việc nghiên cứu học tập nội dung chương trình và phương pháp giảng
dạy mới giáo viên thể hiện sự đổi mới để nâng cao tay nghề của mình.Đối với học sinh, hầu
hết các em đạt yêu cầu về kết quả học tập theo chương trình,các kỹ năng tư duy sáng tạo, độc
lập trong suy nghĩ, các kỹ năng tự phát hiện ra kiến thức trong các bài, các môn học có tiến
bộ rõ rệt.
Chất lượng tiểu học có khá hơn , việc huy động trẻ 6 tuổi ra lớp 1 đạt 100% .Tuy
nhiên vẫn còn tình trạng trẻ bỏ học tuy không quá 1% nhưng đây cũng là một thách thức với
ngành giáo dục Quận 4, một quận nghèo đang trên đà phát triển . Sự chỉnh trang đô thị cũng
mang bộ mặt mới cho Quận 4 đồng thời kèm theo sự xuất hiện của hai ngôi trường tiểu học
khang trang , hiện đại là trường Đặng Trần Côn và trường Nguyễn Văn Trỗi ,chia áp lực cho
những trường có bề dày truyền thống như Đoàn Thị Điểm , Nguyễn Trường Tộ . Đặc biệt
trường Nguyễn Văn Trỗi mang tầm vóc quốc tế về cơ sở vật chất , trang thiết bị dạy học hiện
đại.Tuy nhiên cũng kèm theo đó là sự bất ổn định về dân cư , số dân chuyển đi, chuyển đến
,mất việc làm , thu nhập không ổn định phần nào ảnh hưởng đến công tác giáo dục của Quận
4.
Bảng 2 : Thống kê Hiệu suất đào tạo từ năm 2005-2010
Năm học
Tổng số trường
Hiệu suất đào tạo(%)
2005-2006
16
98,8
2006-2007
16
99,0
2007-2008
16
99,0
2008-2009
15
99,1
2009-2010
15
99,1
Biểu đồ 2: Hiệu suất đào tạo từ năm 2005-2010
Nhìn vào bảng 2 và biểu đồ 2 ta thấy hiệu suất đào tạo của giáo dục tiểu học ở Quận 4
ở 5 năm gần đây có sự phát triển và ổn định .Điều này minh chứng cho thực tế ,do có những
chế độ chính sách áp dụng hỗ trợ cho học sinh nghèo bằng nhiều hình thức như mở các lớp
học phổ cập ,vận động các nguồn quỹ học bổng,tăng cường sự phối hợp giữa địa phương và
nhà trường trong vấn đề hạn chế trẻ nghỉ học , bỏ học ,…và yếu tố quyết định là sự nâng cao
tay nghề của đội ngũ giáo viên , làm thế nào để họ có đủ trình độ, đủ bản lĩnh và có lòng yêu
nghề để dạy tốt và thu hút học sinh yêu trường ,yêu lớp và thích đến lớp chăm chỉ học tập .
Quận 4 được công nhận phổ cập giáo dục Tiểu học năm 1995 , Trung học sơ sở năm
2002 và Trung học phổ thông năm 2007. Điều đó cho thấy sự phát triển đi lên của ngành
giáo dục Quận 4.
Hầu hết các trường tiểu học ở Quận 4 đều có lớp 2 buổi /ngày và có các lớp bán trú tạo
điều kiện cho học sinh ăn ngủ tại trường.
2.1.3/ Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác xây dựng đội ngũ ngũ giáo
viên tiểu học ở quận 4 , thành phố Hồ Chí Minh :
2.1.3.1./Những yếu tố tích cực:
-Do nằm ở trung tâm thành phố , sát với quận 1,3,5 ,những nơi có phong trào giáo dục
phát triển rất tốt nên có ảnh hưởng đến giáo dục tiểu học ở Quận 4 theo chiều hướng tích
cực.Ngành Giáo dục Quận 4 ngày càng năng động , tích cực hơn.
-Quận 4 nằm gần nhiều trường Đại học có chuyên ngành sư phạm tiểu học (Đại học sư
phạm TpHCM,Đại học Sư phạm Sài Gòn).Điều đó mang nhiều thuận lợi cho việc tổ chức
98.80%
99%
99%
99.10%
99.10%
98.65%
98.70%
98.75%
98.80%
98.85%
98.90%
98.95%
99.00%
99.05%
99.10%
2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-2010
các lớp bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cũng như động viên giáo viên tự tham gia các lớp
học nâng chuẩn .
-Sự năng động của giáo viên qua việc trao đổi thông tin với cụm chuyên môn trong
thành phố giúp rất nhiều cho việc nâng cao tay nghề giáo viên.
-Trong quá trình chỉnh trang đô thị , bộ mặt hành chính Quận 4 ngày càng thay đổi ,
nhiều cây cầu bắc ngang làm cho phương tiện giao thông trên địa bàn quận và liên thông với
các quận khác dễ dàng ,tác động đến việc đi lại học tập của giáo viên ,của cán bộ quản lý.
-Đời sống của người dân được nâng lên nên không còn tình trạng trẻ không đến trường
. Hàng năm ,nhà trường cùng địa phương -các ban ngành đoàn thể của các phường cùng
nhau phối hợp để vận động 100% trẻ 6 tuổi ra lớp , giúp cho phong trào phổ cập trẻ đúng độ
tuổi sớm hoàn thành .
2.1.3.2./ Những tác động tiêu cực:
-Theo Điều lệ trường tiểu học , tỉ lệ giáo viên là 1,2/lớp đối trường bình thường và
1,5giáo viên /lớp đối với trường học hai buổi /ngày nhưng đối với Quận 4 tỉ lệ này chưa đảm
bảo . Việc thiếu giáo viên ảnh hưởng đến công tác giảng dạy và giáo dục của nhà trường .
-Cơ sở vật chất còn nhiều bất cập , do học sinh tăng nhưng số phòng học tăng không
đáng kể dẫn đến tình trạng không có các phòng chức năng , thậm chí không có phòng giáo
viên ,nhiều trường phải sử dụng chung với thư viện .Bàn ghế không đúng quy cách , trang
thiết bị dạy học thiếu nơi cất giữ cũng làm ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy của giáo
viên.
-Do lịch sử để lại , nhiều giáo viên chưa đủ năng lực thật sự trong việc giảng dạy và
giáo dục . Bậc tiểu học là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân nhưng đội ngũ
giáo viên không được đào tạo và huấn luyện đúng cách tạo ra nhiều khó khăn ,bất cập để
phát triển giáo dục.
-Khả năng sử dụng ngoại ngữ và tin học của giáo viên còn nhiều hạn chế. Rất ít giáo
viên có thể sử dụng thành thạo và truy cập thông tin trên mạng để phục vụ tốt cho giảng dạy .
Thậm chí còn có những giáo viên không hề biết sử dụng máy tính . Và thường những giáo
viên hạn chế năng lực , không có tầm nhìn lại là những người tự đánh giá mình rất cao, gây
rất nhiều phiền toái và vô ích trong công tác kiểm tra , đánh giá.
Tóm lại , nhà quản lý và các cấp lãnh đạo trong ngành giáo dục cần chú ý các vấn đề
yếu của hoạt động xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên nhằm mục đích nâng cao dần
chất lượng của từng cá nhân và của đội ngũ , trên cơ sở đó giúp họ hoàn thành tốt vai trò ,
