BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÒNG
——————————-
ISO 9001:2015
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
NGÀNH: VĂN HÓA DU LỊCH
Sinh viên : Tống Ngọc Huân
Giảng viên hướng dẫn: ThS. Đào Thị Thanh Mai
HẢI PHÒNG – 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÒNG
———————————–
PHÁT TRIỂN LOẠI HÌNH DU LỊCH HOMESTAY THEO
HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI LÀNG CHÀI VIỆT HẢI, CÁT BÀ,
HẢI PHÒNG
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC HỆ CHÍNH QUY
NGÀNH: VĂN HÓA DU LỊCH
Sinh viên : Tống Ngọc Huân
Giảng viên hướng dẫn: ThS. Đào Thị Thanh Mai
HẢI PHÒNG – 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÒNG
————————————–
NHIỆM VỤ ĐỀ TÀI TỐT NGHIỆP
Sinh viên: Tống Ngọc Huân Mã SV: 1412601095
Lớp: VH1802 Ngành: Văn hóa du lịch
Tên đề tài: Phát triển loại hình du lịch homestay theo hướng bền vững tại
Làng chài Việt Hải, Cát Bà, Hải Phòng
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
4
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên em xin chân thành cảm ơn Ths Đào Thị Thanh Mai –Giáo
viên hướng dẫn đã chỉ bảo hướng dẫn cho em trong suốt thời gian làm đề tài,
giúp em hoàn thành nhiệm vụ. Đồng thời, em xin gửi lời cảm ơn chân thành
nhất tới Ban Giám hiệu nhà trường, Khoa Du lịch Trường Đại học Dân lập Hải
Phòng đã tạo điều kiện cho em có cơ hội học tập tốt nhất trong 4 năm học vừa
qua. Một lần nữa xin gửi đến quý thầy cô lời cảm ơn chân thành và tốt đẹp nhất.
Trong quá trình làm khóa luận “ Phát triển du lịch homestay theo hướng
bền vững tại làng chài Việt Hải – Cát Bà” em đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình
của nhiều tổ chức, cá nhân về khảo sát, phỏng vấn, lấy thông tin, số liệu, hình
ảnh. Em xin gửi lời cảm ơn tới toàn thể cán bộ nhân viên UBND xã Việt Hải và
người dân địa phương tại làng chài Việt Hải – Cát Bà.
Tuy nhiên vì kiến thức chuyên môn còn hạn chế bản thân còn chưa có
nhiều kinh nghiệm thực tiễn, nên nội dung của khóa luận không thể tránh khỏi
thiếu sót, em mong được nhận sự góp ý và chỉ bảo thêm của quý thầy cô để bài
khóa luận được hoàn thiện hơn.
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
5
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU …………………………………………………………………………………. 1
1. Lý do chọn đề tài …………………………………………………………………. 1
2. Mục đích và nhiệm vụ của khóa luận…………………………………… 3
3. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu ………………………….. 3
4. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài
………………………………………. 4
5. Phương pháp nghiên cứu …………………………………………………… 4
6. Kết cấu đề tài khóa luận………………………………………………………. 6
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ DU LỊCH HOMESTAY VÀ
PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG ……………………………………………… 7
1.1
. Khái niệm
…………………………………………………………………………………. 7
1.1.1.Khái niệm du lịch homestay
……………………………………………. 7
1.1.2 Khái niệm du lịch bền vững
…………………………………………….. 8
1.2. Đặc điểm ý nghĩa loại hình du lịch homestay ………………………………. 9
1.2.1. Đặc điểm ……………………………………………………………………….. 9
1.2.2.Ý nghĩa
…………………………………………………………………………… 10
1.3.Điều kiện phát triển của du lịch homestay …………………………………… 13
1.3.1. Tài nguyên du lịch
………………………………………………………….. 13
1.3.2. Cơ sở vật chất kĩ thuật
……………………………………………………. 14
1.3.3. Nguồn nhân lực……………………………………………………………… 15
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
6
1.3.4. Chính sách phát triển
…………………………………………………….. 16
1.4. Một số điểm hấp dẫn phát triển loại hình du lịch homestayhấp dẫn trên
thế gới và Việt Nam …………………………………………………………………………. 17
1.4.1. Một số điểm du lịch homestay hấp dẫn trên thế giới
…………… 17
1.4.2. Du lịch homestay tại Việt Nam ………………………………………… 19
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY TẠI
LÀNG CHÀI VIỆT HẢI CÁT BÀ ……………………………………………………. 21
2.1. Khái quát về làng chài Việt Hải………………………………………………….. 21
2.1.1.Vị trí địa lí
………………………………………………………………………. 21
2.1.2.Điều kiện kinh tế văn hóa xã hội ………………………………………. 22
2.2. Điều kiện phát triển loại hình du lịch homestay tại làng chài Việt Hải
2.2.1. Tài nguyên du lịch
………………………………………………………….. 25
2.2.2. Cơ sở hạ tầng vật chất kỹ thuật
………………………………………… 27
2.2.3. Nguồn nhân lực du lịch ………………………………………………….. 28
2.2.4. Chính sách địa phương
…………………………………………………… 31
2.3. Thực trạng phát triển loại hình du lịch homestay làng chài Việt Hải
2.3.1. Số lượng khách du lịch …………………………………………………… 32
2.3.2. Các hoạt động du lịch tạilàng chài Việt Hải ……………………… 34
2.3.3. Các mô hình homestay tại Việt Hải ………………………………….. 37
2.4. Đánh giá chung …………………………………………………………………………. 39
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
7
2.4.1. Tích cực ……………………………………………………………………….. 39
2.4.2. Hạn chế…………………………………………………………………………. 42
CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ NHẰM
PHÁT TRIỂN LOẠI HÌNH DU LỊCH HOMESTAY TẠI LÀNG CHÀI
VIỆT HẢI CÁT BÀ
…………………………………………………………………………. 46
3.1. Định hướng phát triển du lịch của Hải Phòngđến năm 2020 tầm nhìn
2030
………………………………………………………………………………………………… 46
3.2. Một số giải pháp ………………………………………………………………………… 47
3.2.1. Về tổ chức quản lý
………………………………………………………….. 47
3.2.2. Về cơ sở vật chất kỹ thuật………………………………………………… 50
3.2.3. Bảo vệ nguồn tài nguyên
…………………………………………………. 51
3.2.4. Quảng bá du lịch ……………………………………………………………. 53
3.2.5. Phát triển nguồn nhân lực
………………………………………………. 56
3.3. Một số đề xuất và kiến nghị ………………………………………………………… 57
3.3.1. Về cơ chế chính sách của trung ương và địa phương…………. 57
3.3.2. Về quy hoạch không gian của cộng đồng dân cư ………………. 58
3.3.3. Với khách du lịch …………………………………………………………… 59
3.3.4. Với công ty du lịch
………………………………………………………….. 60
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………….. 62
TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………………………… 64
PHỤ LỤC
……………………………………………………………………………………….. 65
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong cuộc sống hiện nay nhu cầu đi du lịch trở thành một nhu cầu không
thể thiếu trong đời sống của con người. Khi cuộc sống vật chất, tiện nghi đầy đủ
đã trở nên quen thuộc với nhiều người thì nhu cầu khám phá những vùng đất
mới, tiếp xúc với những nền văn hóa mới đang trở thành một xu hướng phổ
biến.Tham quan du lịch không chỉ dừng lại ở sự gặp gỡ hay tiếp xúc, mà khách
du lịch còn muốn trải nghiệm bằng cách hòa nhập vào nền văn hóa đó, gắn bó
với người dân địa phương để được học thêm làm người bản xứ trong khoảng thời
gian của chuyến đi. Tại nhiều quốc gia, địa phương, khi du lịch đã trở thành một
ngành kinh tế mũi nhọn thì lợi ích chủ yếu thuộc về nhà cung ứng du lịch và
chính quyền địa phương. Còn cư dân địa phương – một mắt xích không thể thiếu
trong hoạt động du lịch, chủ nhân của tài nguyên du lịch nhân văn và cũng là
người góp phần bảo vệ, gìn giữ tài nguyên du lịch tự nhiên lại hưởng lợi không
nhiều từ hoạt động du lịch. Từ những thực tế trên, du lịch homestay với đặc
trưng loại hình là khách du lịch được cùng ăn – cùng ở – cùng sinh hoạt với gia
đình người dân bản địa, sẽ khắc phục được những hạn chế đó và thỏa mãn nhu
cầu muốn tìm hiểu khám phá của khách du lịch. Việc chia sẻ lợi ích hợp lý cho
các bên tham gia, đảm bảo công bằng quyền lợi từ hoạt động du lịch homestay
đã góp phần nâng cao ý thức bảo tồn của cộng đồng. Do vậy tài nguyên du lịch
của địa phương sẽ được bảo vệ từ chính những người dân địa phương, nhằm hạn
chế tác động tiêu cực của du lịch, góp phần đảm bảo cho sự phát triển bền vững
khi những hoạt động phát triển du lịch trước đó được thực hiện chủ yếu với mục
đích đơn thuần là kinh tế đã và đang đe dọa môi trường sinh thái và các giá trị
văn hóa bản địa.
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
2
Trong quá trình phát triển chung của du lịch homestay trên thế giới, du
lịch homestay ở Việt Nam tuy mới được quan tâm phát triển nhưng đã báo hiệu
một triển vọng to lớn. Trong đó phải kể đến các địa phương như Suối Voi – Lộc
Tiên ( Thừa Thiên Huế), thôn Sín Chải – Sapa, Mai Châu (Hòa Bình), Ba Bể
(Bắc Cạn), Huế, Hội An, Đồng bằng sông Cửu Long.Trong xu thế phát triển
chung Hải Phòng là một trong những điểm có tiềm năng to lớn về du lịch
homestay.
Trong số các địa phương phát triển du lịch homestay, thì những năm gần
đây tại làng chài Việt Hải – Cát Bà cũng đã bước đầu xây dựng, phát triển du
lịch homestay trở thành một sản phẩm du lịch của địa phương. Việt Hải có nhiều
tiềm năng để phát triển du lịch với tài nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn
phong phú, đa dạng, là một trong những vùng có lịch sử truyền thống lâu đời,
người dân địa phương hiếu khách thân thiện. Tuy nhiên đây là loại hình du lịch
còn khá mới lại cần thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương nên việc phát
triển du lịch homestay ở Việt Hải vẫn chưa thực sự hiệu quả so với tiềm năng.
Thể hiện rõ nhất ở số lượng khách và số hộ gia đình tham gia loại hình du lịch
này vẫn còn khá ít. Vì vậy việc phân tích thực trạng phát triển loại hình du lịch
homestay ở Việt Hải, từ đó đề ra những giải pháp nhằm khai thác hợp lý, hiệu
quả loại hình du lịch homestay theo hướng bền vững ở Việt Hải là một nhiệm vụ
cấp thiết.
Do đó em đã lựa chọn đề tài “ Phát triển du lịch homestay theo hướng bền
vững tại làng chài Việt Hải – Cát Bà”,cho bài khóa luận tốt nghiêp của mình, đề
tài của em sẽ góp một phần nhỏ cho sự phát triển của mô hình du lịch homestay
tại xã Việt Hải – Cát Bà, hướng đến sự phát triển bền vững tại đảo Ngọc của
thành phố Hoa phượng đỏ thân yêu .
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
3
2. Mục đích nhiệm vụ của khóa luận
2.1. Mục đích
Với mong muốn tìm hiểu các điều kiện và thực trạng phát triển loại hình
du lịch homestay tại làng chài Việt Hải – Cát Bà, trên cơ sở đó em muốn vận
dụng những kiến thức đã học trong nhà trường về chuyên ngành du lịch để đánh
giá thực trạng phát triển từ đó khai thác được các thế mạnh du lịch trên cơ sở đó
đề ra một số giải pháp nhằm phát triển loại hình du lịch homestay tại làng chài
Việt Hải – Cát Bà.
2.2. Nhiệm vụ
Nghiên cứu các vấn đề chung về loại hình du lịch homestay, bên cạnh đó
đưa ra những ví dụ thực tiễn bằng việc tìm hiểu các loại hình du lịch này ở các
nước đã phát triển loại hình này.
Nghiên cứu tổng thể các điều kiện kinh tế – xã hội, các điều kiện cho phát
triển du lịch homestay. Đánh giá thực trạng loại hình phát triển loại hình du lịch
homestay tại làng chài Việt Hải – Cát Bà.
Đề ra những giải góp phần phát triển loại hình du lịch homestay tại làng
chài Việt Hải – Cát Bà.
3. Đối tượng và nghiên cứu phạm vi
3.1 Đối tượng nghiên cứu
–
Các loại hình homestay.
–
Điều kiện thực tế để phát triển du lịch homestay Việt Hải – Cát Bà.
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
4
–
Cộng đồng địa phương làm du lịch homestay tại Việt Hải – Cát Bà, Hải
Phòng.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
–
Về không gian: chủ yếu tập trung nghiên cứu trên làng chài Việt Hải nơi
có các điều kiện thuận lợi để phát triển loại hình du lịch homestay.
–
Về thời gian: đề tài được nghiên cứu trong vòng 3 tháng từ ngày 12 tháng
3 đến ngày 31 tháng 5 năm 2018.
4. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài
Đề tài nêu lên những khái niệm lý luận và thực tiễn các loại hình du lịch
homestay phát triển trên thế giới và ở Việt Nam, là nguồn tài liệu phong phú để
tham khảo cho việc giảng dạy của giảng viên và sinh viên ngành văn hóa du lịch.
Đề tài đánh giá và nghiên cứu thực tiễn tình hình phát triển du lịch
homestay tại làng chài Việt Hải – Cát Bà, từ đó đưa ra những giải pháp ý kiến
đưa du lịch homestay phát triển ở đây, góp phần đưa Việt Hải – Cát Bà thành một
điểm du lịch có ấn tượng sâu sắc với khách du lịch. Và cũng là điểm nhấn thêm
cho du lịch Hải Phòng nâng tầm và đa dạng hơn. Hy vọng đề tài này sẽ là một
trong những sự gợi ý cho những nhà quản lý và doanh nghiệp trên địa bàn thành
phố nói chung và Việt Hải nói riêng có hướng đầu tư phát triển loại hình du lịch
này, góp phần thu hút khách du lịch đến với Việt Hải – Cát Bà ngày càng nhiều
và mang lại lợi ích kinh tế lớn giúp nhân dân Việt Hải – Cát Bà thoát khỏi cái
nghèo bao lâu nay.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp khảo sát thực địa
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
5
Trong quá trình đi khảo sát thực địa tại làng chài Việt Hải – Cát Bà đã giúp
em tiếp cận được vấn đề một cách trực tiếp chân thật, kiểm tra đánh giá một cách
khách quan nhất để có được góc nhìn toàn diện về các đối tượng nghiên cứu. Các
hoạt động khi nghiên cứu bao gồm:
+ Quan sát
+ Mô tả
+ Điều tra
+ Ghi chép
+ Quay phim chụp ảnh tại các điểm nghiên cứu
+ Gặp gỡ trực tiếp với chính quyền địa phương, các cơ quan quản lý tài
nguyên, các cơ quan quản lý chuyên ngành ở địa phương và cộng đồng sở tại.
Trong quá trình thực địa tại làng chài Việt Hải – Cát Bà em đã thu được rất
nhiều nguồn thông tin bổ ích phục vụ cho việc viết khóa luận.
5.2. Phương pháp thu thập số liệu và sử lý số liệu, tài liệu
Phương pháp này được sử dụng để thu thập các nguồn thông tin, tài liệu
sẵn có từ các sở, ban ngành liên quan như: Tài liệu thống kê của Sở văn hóa, thể
thao và Du lịch Hải Phòng, Tổng cục thống kê, giáo trình và các đề tài nghiên
cứu từ trước, từ cộng đồng địa phương, từ các tổ chức kinh doanh du lịch trên
thành phố Hải Phòng và các huyện, các bài viết trên sách báo internet….. Trên cơ
sở những tài liệu thu thập được và các kết quả phân tích, việc tổng hợp sẽ giúp
định hình một tài liệu toàn diện và khái quát nhất về chủ đề của khóa luận.
5.3. Phương pháp dự báo
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
6
Phương pháp này để xác định, đánh giá các vấn đề trong nội dung có liên
quan dựa trên các nguyên nhân hệ quả và tính hệ thống.
Đồng thời cũng dự báo số lượng, quy mô và chất lượng dịch vụ du lịch
của làng chài Việt Hải – Cát Bà.
5.4. Phương pháp thống kê
Những số liệu cụ thể của hoạt động du lịch có liên quan đến những lĩnh
vực như doanh thu số lượng khách.. là những số liệu mang tính định lượng. Trên
cơ sở điều tra từ nhiều nguồn thuộc: Sở du lịch TP Hải Phòng UBND xã Việt
Hải.. các số liệu được đưa vào phân tích để từ đó rút ra những đánh giá kết luận,
có tính khách quan cao.
6. Kết cấu đề tài khóa luận:
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục, khóa
luận còn bao gồm 3 chương như sau:
Chương 1: Khái quát về loại hình du lịch homestay
Chương 2: Thực trạng phát triển du lịch homestay tại làng chài Việt Hải – Cát
Bà.
Chương 3: Giải pháp phát triển loại hình du lịch homestay tại làng chài Việt
Hải – Cát Bà theo hướng bền vững.
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
7
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT LOẠI HÌNH DU LỊCH HOMESTAY
VÀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG
1.1. Khái niệm.
1.1.1 Khái niệm loại hình du lịch homestay.
Thuật ngữ “Homestay” xuất hiện lần tiên trong lĩnh vực giáo dục
.“Homestay” chỉ người từ nơi khác, vùng khác đến ở tại nhà của cư dân bản địa
nơi mình đến tìm hiểu học tập những nét văn hóa đặc sắc và cách sống của vùng
đất mới. Từ những năm 1970 khách du lịch tham quan làng bản tìm hiểu về
phong tục tập quán, cuộc sống hoang dã, lễ hội, cũng có thể một vài khách muốn
tham quan hệ động thực vật sinh thái, núi non mà thường gọi là du lịch sinh thái.
Thường thì những chuyến du lịch này còn mang tính tự nhiên hoang dã, hệ sinh
thái đa dạng phong phú, địa hình hiểm trở, nhiều núi cao vực sâu nhưng lại thưa
thớt, đi lại rất khó khăn, nhất là đối với khách tham quan, những lúc như vậy
khách cần phải có sự giúp đỡ như chỉ đường để khỏi bị lạc,cần nơi lưu trú qua
đêm, và đồ ăn, có được sự hỗ trợ giúp đỡ của cư dân địa phương, cung ứng dịch
vụ, lúc đó, khách du lịch có được sự hỗ trợ của người dân bản xứ, đây là tiền đề
cho việc phát triển du lịch homestay hiện nay.
Ngày nay du lịch homestay đã được quan tâm nhiều hơn. Chính vì vậy nó
đã trở thành một lĩnh vực mới trong ngành công nghiệp xanh du lịch. Bên cạnh
đó chính phủ tạo điều kiện giúp đỡ và tham gia vào lĩnh vực này nên từ đó các
vấn đề xã hội, văn hóa chính trị, kinh tế xã hội, sinh thái trong khuôn viên của cư
dân bản địa, (làng, bản)trở thành các tác nhân cung ứng dịch vụ cho khách và thu
hút nhiều khách du lịch đến tham quan. Người dân bản xứ cũng đã có một nguồn
thu lớn từ việc cung ứng và dịch vụ cho khách du lịch loại hình du lịch homestay
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
8
ngày càng phổ biến và có ý nghĩa vô cùng to lớn không chỉ với khách du lịch mà
còn cho cả cư dân địa phương và chính quyền địa phương.
“
Homestay là một thuật ngữ trong du lịch cộng đồng để chỉ hình
thức du lịch cư trú tại nhà của nhà dân địa phương. Du lịch homestay thường
được hình thành ở những vùng mà không đủ điều kiện để xây dựng khách sạn,
nhà nghỉ hay hàng quán ăn phục nhu cầu của khách du lịch”.[8]
Hiện nay đề cập đến du lịch homestay, có nhiều khía cạnh khác nhau như:
“ du lịch dựa vào cộng đồng”, “du lịch ở nhà dân”, “ du lịch nghỉ tại gia”. Ở
một số nước mà có du lịch homestay tương đối phát triể như Thái Lan, du lịch
homestay được hiểu là “Homestay ở nước ngoài được hiểu như một loại hình du
lịch, du khách sẽ sống trong căn nhà của người bản địa, có thể là ăn chung, ở
chung và sinh hoạt như những thành viên trong một gia đình. Du khách ngoài
việc tận hưởng kỳ nghỉ của mình còn được “chủ nhà” nhiệt tình chào đón vào
các buổi sinh hoạt đời thường như ăn cơm, trò chuyện, trao đổi và giao lưu về
văn hóa giữa các quốc gia với nhau hay náo nhiệt hơn là tiệc ẩm thực ngoài trời
cùng với gia chủ và khách cư trú khác tại homestay. [8]
Theo ông Haji Sahariman Hamdan – chủ tịch Hiệp hội homestay
Malaysia: “ homestay là loại hình du lịch mà du khach sẽ được ở và sinh hoạt
chung với người dân bản xứ như những thành viên trong gia đình để khám phá
phong cách sống của người dân, trải nghiệm cuộc sống hàng ngày của họ để biết
được văn hóa của người dân ở đó”.[7]
Bên cạnh đó ở Việt Nam loại hình du lịch này đang ngày càng được quan
tâm hơn và cũng có một số nhà nghiên cứu đề xuất khái niệm về du lịch
homestay. Theo tác giả Vũ Thanh Minh (HDV chuyên tổ chức tour kiểu
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
9
homestay) “ Homestay là hình thức du lịch bền vững quảng bá văn hóa, con
người và cảnh đẹp một cách chân thật, rút ngắn khoảng cách giữa khách du lịch
và cư dân bản địa. Du lịch homestay đặc biệt phù hợp với quốc gia đa văn hóa
như Việt Nam”. [6]
1.1.2. Khái niệm du lịch bền vững:
Tổ chức Du lịch Thế giới UNWTO đưa ra quan điểm về du lịch bền vững
tại Hội nghị về môi trường và phát triển của Liên hợp quốc tại Rio de Janeiro
năm 1992:
“ Du lịch bền vững là việc phát triển các hoạt động du lịch nhằm đáp ứng nhu
cầu hiện tại của khách du lịch và người dân bản địa trong khi vẫn quan tâm đến
việc bảo tồn và tôn tạo các nguồn tài nguyên cho việc phát triển hoạt động du
lịch trong tương lai”.
(Tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế – IUCN, 1996)
“ Du lịch bền vững là việc đáp ứng nhu cầu hiện tại của khách và vùng du lịch
mà vẫn đảm bảo những khả năng đáp ứng nhu cầu cho các thế hệ du lịch tương
lai”.
(Hội đồng Du lịch và lữ hành quốc tế – WTTC, 1996)
1.2. Đặc điểm, ý nghĩa, loại hình du lịch homestay
1.2.1. Đặc điểm
Du lịch homestay là loại hình mà khách du lịch được ăn cùng, ngủ cùng,
cùng sinh hoạt với người dân địa phương. Khách du lịch theo dạng homestay sẽ
được phân bố tới nhà dân bản địa, được ăn, ngủ, nghỉ và tham gia hoạt động của
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
10
gia đình cũng như các hoạt động cộng đồng của địa phương. Với homestay,
khách du lịch sẽ được tự do tìm hiểu, khám phá những nét tự nhiên những nét
đẹp còn nguyên bản hoang sơ của thiên nhiên, tìm hiểu những nét đặc sắc của
văn hóa bản địa, cùng sống cùng sinh hoạt với người dân bản đị, tham gia các
hoạt động của gia đình. Mỗi khách sẽ như một người thân của cư dân ở đó, đây
là cách tiếp cận ngắn nhất với văn hóa bản địa. Từ đó các thành viên sẽ có ý thức
hơn trong việc bảo tồn phát triển các giá trị văn hóa của dân tộc, trải nghiệm,
hiểu thêm về cuộc sống.
Các điểm tổ chức du lịch homestay thường là những nơi có tài nguyên
thiên nhiên hoang dã đang cần bảo tồn, các khu vực dân cư có tài nguyên văn
hóa đa dạng, phong phú, có những nét đặc trưng cơ bản về văn hóa dân tộc,
những nơi không có đủ điều kiện cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ du khách t heo
hướng dịch vụ cao cấp.
Homestay cũng là một hình thức kinh doanh mà người dân bản địa là
người cung cấp những sản phẩm dịch vụ cho khách du lịch. Khi trải nghiệm du
lịch homestay, du khách sẽ được hòa mình vào cuộc sống của người dân địa
phương với các những dịch vụ được cung ứng từ chính người dân ở đây, dịch vụ
ăn – ngủ – nghỉ. Người dân cũng sẽ là những hướng dẫn viên tại điểm, hướng dẫn
du khách một cách tường tận chi tiết về vẻ đẹp thiên nhiên cũng như đời sống
văn hóa của cư dân địa phương.
Loại hình du lịch homestay có mức chi phí rẻ hơn so với các loại hình dịch
vụ khác. Chúng ta chỉ cần bỏ một số tiền nho nhỏ thay vì sử dụng những dịch vụ
với chi phí đắt đỏ như ở khách sạn ăn nhà hàng sang trọngđồng thời được trải
nghiệm với một không gian hoàn toàn khác biệt mà những dịch vụ kia không thể
mang lại. Phát triển du lịch homestay đang có sức hút rất lớn với khách du lịch .
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
11
1.2.2. Ý nghĩa
1.2.2.1. Góp phần đa dạng hóa loại hình du lịch
Đa dạng hóa du lịch không chỉ là nhiệm vụ mà còn là một trong những
yếu tố sống còn trong lĩnh vực du lịch. Tại nhiều đất nước có rất nhiều tài
nguyên thiên nhiên phong phú,đặc sắc nhưng lượng du khách lại chưa tương
xứng với tiềm năng ?.
Nguyên nhân của nó không phải nằm ở tài nguyên du lịch không hấp dẫn
hoặc cơ sở vật chất kỹ thuật không đáp ứng được mà nguyên nhân sâu xa nằm ở
việc khách du lịch không được tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc tìm hiểu
khám phá điểm du lịch đó. Các loại tài nguyên rât đơn điệu rất dễ gây nhàm
chán, vậy chúng ta phải làm như thế nào ? đó là một phép toán không hề đơn
giản với địa phương nói riêng và quốc gia nói chung. Du lịch homestay ra đời và
phát triển đã tạo ra một sự mới lạ góp phần đa dạng hóa các loại hình du lịch,
góp phần tạo lên sự mới lạ cho du khách, khiến khác du lịch cảm thấy mình như
thành viên của cộng đồng chứ không còn là những người khách lạ. Giúp khách
tìm hiểu sâu sắc, tường tận hơn về tài nguyên du lịch ( cả thiên nhiên và văn hóa
) vì họ có điều kiện được trải nghiệm trực tiếp cùng sống, cùng sinh hoạt với
người dân địa phương.
1.2.2.2. Giáo dục ý thức bảo vệ tài nguyên du lịch
Việc tiên quyết đầu tiên ở bất kì khu bảo tồn hay du lịch nào đó là vấn đề
môi trường vì nó đảm bảo cho sự phát triển bền vững của khu du lịch, nhằm
nâng cao hiệu quả kinh doanh trước mắt cũng như lâu dài trong tương lai. Đặc
biệt trong lĩnh vực du lịch môi trường và hoạt động có tác động đan xen lẫn
nhau. Du lịch cần hướng tới sự phát triển bền vững với sự tham gia đóng góp của
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
12
tất cả các bên liên quan: các nhà quản lý, các doanh nghiệp kinh doanh du lịch
cũng như khách du lịch và cộng đồng dân cư địa phương.
Đối với khách du lịch tham gia loại hình du lịch homestay thì việc cùng ăn
ở sinh hoạt cùng người dân địa phương giúp họ thấy và cảm nhận được những
giá trị sâu sắc của tài nguyên du lịch. Khách du lịch ở đây không còn là khách
mà còn là những người trực tiếp bảo tồn môi trường tự nhiên xã hội nơi đến. Đó
là cách hiệu quả nhất để họ hiểu rõ hơn vùng đất mà họ đến. Những điều đó sẽ
giúp khách biết trân trọng và bảo tồn các giá trị tài nguyên.
Đối với cộng đồng địa phương du lịch homestay gắn liền với sự phát triển
của địa phương, cộng đồng cùng nhau tham gia hoạt động du lịch, vừa sử dụng
hợp lý nguồn tài nguyên, nền văn hóa địa phương nhưng luôn chú ý tới việc bảo
vệ môi trường tự nhiên tài nguyên sinh thái, giữ gìn nền văn hóa địa phương
không bị mai một theo thời gian và đồng hóa với các văn hóa du nhập. Cộng
đồng địa phương sẽ chính là những người chủ sở hữu các nguồn tài nguyên thiên
nhiên, họ còn là những người hiểu rõ nhất về những tài nguyên tại nơi mình sinh
sống
1.2.2.3. Mang lại lợi ích cho người dân địa phương
Du lịch homestay là loại hình du lịch mà du khách sẽ được ăn ngủ nghỉ
cùng người dân bản địa. Đối với một điểm mà được khai thác du lịch như vậy
chắc chắn rằng các cư dân địa phương sẽ có được một nguồn lợi kinh tế không
chỉ vậy chính quyền địa phương ở nơi họ quản lý khai thác phát triển thì họ sẽ
được thu lợi nhuận từ nguồn thuế từ hoạt động kinh doanh của loại hình du lịch
homestay và chính quyền địa phương sẽ là những người tạo điều kiện thuận lợi
nhất cho hoạt động du lịch và đảm bảo rằng du khách sẽ được an toàn. Du lịch
homestay không những tạo điều kiện công ăn việc làm cho người dân địa
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
13
phương và còn đem lại lợi nhuận cho những người dân khác bằng những dịch vụ
bổ sung phục vụ khách du lịch. Bên cạnh đó, cộng đồng địa phương cũng được
hưởng một nguồn lợi từ những dự án bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn tài
nguyên du lịch và xây dựng nâng cấp cơ sở hạ tầng phục vụ hoạt động du lịch và
hơn hết là phục vụ cuộc sống của cộng đồng, làm thay đổi bộ mặt của xã hội
cũng như địa phương.. khi khách có hoạt động du lịch phát triển thì nhu cầu ăn
ở mua sắm sẽ tăng cao người dân ở địa phương nếu biết nắm lấy cơ hội có thể
mở những dịch vụ lưu trú ăn uống và để đáp ứng nhu cầu cho khách, hơn thế nữa
đối với các địa phương có những làng nghề truyền thống thì số lượng hàng hóa
tiêu thụ sẽ nhanh chóng, sẽ tạo ra một nguồn thu đều đặn trong việc xóa đói giảm
nghèo đẩy lùi những tệ nạn xã hội nhất là ở biên giới hải đảo vùng xâu vùng xa.
1.2.2.4.Tăng cường sự giao lưu văn hóa và nhận thức cho cộng đồng địa
phương.
Homestay ở Việt Nam được khởi nguồn từ những vị khác Tây Balo. Tại
những điểm du lịch homestay, các gia đình vẫn thường giữ nguyên bản ngôi nhà
của mình chỉ bổ sung thêm và thêm một số trang thiết bị thiết yếu để du khách có
thể sinh sống cùng họ để có thể hiểu được nét văn hóa của địa phương nơi họ cư
trú. Chủ nhà trong quá trình đón tiếp họ cũng nên học hỏi những nét văn hóa đẹp
tinh túy của họ. Trong quá trình giao lưu học hỏi cả khách và người dân địa
phương sẽ được hiểu biết thêm làm tăng sự phong phú truyền thống. Ngoài ra du
lịch homestay cũng giúp người dân bản địa bảo tồn đuộc những nét truyền thống
của họ như phong tục tập quán lễ hội, lối sống, cấu trúc ngôi nhà, môi trường
sống mỗi người dân ở đây sẽ như là một người hướng dẫn viên tại điểm giới
thiệu với du khách những nét đặc sắc nơi mình sinh sống và tăng thêm niềm tự
hào dân tộc, về quê hương từ đó tăng lên những nỗ lực bảo tồn.
1.3. Điều kiện phát triển du lịch homestay:
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
14
1.3.1. Tài nguyên du lịch
Tài nguyên du lịch là một yếu tố quan trọng trong sự phát triển của điểm
du lịch. Việc khai thác tài nguyên du lịch và phát triển các loại hình du lịch luôn
gắn liền và sự tác động qua lại lẫn nhau, chính vì sự xuất hiện các loại hình du
lịch đã làm nhiều yếu tố của điều kiện tự nhiên và xã hội trở thành tài nguyên du
lịch. Tài nguyên phát triển du lịch homestay cũng có hai loại là : tài nguyên du
lịch tự nhiên và tài nguyên du lịch nhân văn
Tài nguyên du lịch tự nhiên để phát triển loại hình du lịch homestay bao
gồm : yếu tố địa chất, địa hình, thủy mạo, địa mạo, khí hậu, hệ sinh thái, cảnh
quan thiên nhiên
Tài nguyên du lịch nhân văn do con người tạo ra nó là nguyên nhân khiến
cho tài nguyên du lịch nhân văn có những đặc điểm khác biệt so với tài nguyên
du lịch tự nhiên. Đối với du lịch homestay giá trị của tài nguyên du lịch nhân văn
có sức hấp dẫn cao hơn với tài nguyên du lịch tự nhiên. Tài nguyên du lịch nhân
văn phải mang tính truyền thống, không bị hiện đa hóa lai căng, bao gồm: kiến
trúc nhà ở, trang phục truyền thống, lễ hội, phong tục tập quán, cuộc sống sinh
hoạt hằng ngày của cư dân địa phương có những nét khác biệt, giữ được những
giá trị truyền thống của địa phương
Khi đi du lịch homestay bên cạnh việc du khách cùng ăn ngủ nghỉ cùng
sinh hoạt với người dân địa phương thì họ cũng rất muốn tham quan cảnh đẹp,
các di tích lịch sử văn hóa địa phương. Vì vậy điều kiện tự nhiên càng đa dạng,
phong phú thì sẽ thu hút được khách du lịch. Từ đó sẽ giữ lại khách ở lâu dài và
muốn quay trở lại điểm du lịch .
1.3.2. Cơ sở hạ tâng và vật chất kỹ thuật:
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
15
Cơ sở hạ tầng đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển du lịch.
Bao gồm các yếu tố như: giao thông, điện, nước, y tế… đối với loại hình du lịch
homestay yêu cầu khả năng tiếp cận điểm đến không được quá khó khăn. Hệ
thống giao thông nên thuận tiện cho các phương tiện đi lại, thông thoáng, sạch sẽ
sẽ tạo điểm nhấn cho cảnh quan ở địa phương. Yếu tố điện, nước cũng làm một
trong những nhân tố quan trọng trong việc trực tiếp phục vụ việc nghỉ ngơi giải
trí của du khách. Nhìn chung, các công trình này được xây dựng chủ yếu phục vụ
nhân dân địa phương, còn đối với khách nó chỉ là nhu cầu thứ yếu. Nhưng tại các
điểm du lịch chúng góp phần làm tăng tính đồng bộ của hệ thống dịch vụ du lịch.
Cơ sở vật chất kỹ thuật đóng vai trò hết sức quan trọng trong quá trình tạo
ra thực hiện sản phẩm du lịch quyết định mức độ khai thác tiền năng du lịch
nhằm thỏa mãn những yêu cầu của khách du lịch. Chính vì vậy nên sự phát triển
của ngành du lịch bao giờ cũng gắn với việc xây dựng hoàn thiện cơ sở vật chất
kỹ thuật. Cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch bao gồm nhiều thành phần chúng có sự
liên kết những chức năng và ý nghĩa nhất định trông việc tạo ra thực hiện các
chương trình du lịch. Cơ sở vật chất kỹ thuật là phương tiện phục vụ cho việc ăn
ngủ của khách. Cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch loại hình du lịch
homestay là chính nhà dân và phải đáp ứng những yêu cầu nhất định sau:
+ Nơi lưu trú sạch sẽ an toàn
+ Có đủ ánh sáng vào phòng
+ Thông thoáng và không bị ẩm mốc khồng có mùi
+ Mái che chắc chắn và không thấm nước
+ Có phòng tắm sạch sẽ và các tiện nghi vệ sinh
+ Có phương pháp chống muỗi
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
16
1.3.3. Nguồn nhân lực
Cộng đồng địa phương chính là nguồn nhân lực chủ yếu cho việc phục vụ
du lịch tại điểm du lịch homestay. Họ có vai trò cung cấp các sản phẩm du lịch
như lưu trú, đưa khách đi tham quan, sinh hoạt với người dân, các trò chơi và
hoạt động giải trí ,cộng đồng địa phương sẽ là nhân tố chính trông việc bảo vệ tài
nguyên, bảo vệ môi trường tích cực nhất. Họ coi tài nguyên du lịch như chính
nguồn sống chính của mình từ đó hình thành các sản phẩm du lịch đặc trưng thu
hút được khách du lịch. Họ là những người không có kỹ năng du lịch nhưng họ
lại là người chủ yếu hiểu về truyền thống lịch sự văn hóa phong tục tập quán, lễ
nghi, các phương thức sinh hoạt. Với hiểu biết của mình họ sẽ làm một cách tự
nhiên nhất so với hướng dẫn viên chuyên nghiệp, vì đặc thì của loại hình du lịch
homestay không đòi hỏi cao về yêu cầu dịch vụ nên nguồn nhân lực có thể học
nghiệp vụ trước hoặc trong quá trình đón tiếp khách hay các lớp tập huấn kĩ
năng du lịch. Nguồn nhân lực của loại hình du lịch homestay cần phải hiểu rõ về
điểm du lịch những điều này thì cư dân địa phương là những người năm rõ nhất
1.3.4. Chính sách phát triển
Điều kiện về cơ chế chính sách hợp lý tạo môi trường thuận lợi cho việc
phát triển du lịch homestay, sự tham gia của cư dân bản địa, sự hỗ trợ của chính
phủ trong và ngoài nước về nhân lực, tài chính, và kinh nghiệm phát triển du lịch
homestay và các công ty lữ hành trong vấn đề tuyên truyền quảng cáo thu hút
khách du lịch đến tham quan. Cơ chế chính sách cũng đóng góp một phần quan
trọng trong việc thúc đẩy hoặc kìm chế sự phát triển của một điểm du lịch. Để
phát triển du lịch homestay cần có các cơ chế chính sách sau:
Thu hút đầu tư phát triển loại hình du lịch homestay. Đặc biệt là cơ sở hạ
tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật đối với các vùng xa xôi, khó khăn có thể áp dụng
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
17
loại hình du lịch homestay.Liên kết giữa đại diện nhà nước với các khu vực tư
nhân, tham gia tư vấn hoạch định chính sách, chia sẻ trách nhiệm trong việc thúc
đẩy quảng bá, phát triển thương hiệu, phát triển nguồn nhân lực. Huy động
nguồn lực từ cộng đồng địa phương cho hoạt động chung của vùng, điểm du lịch
Chính sách phát triển du lịch bền vững: Khuyến khích bằng công cụ tài
chính và hỗ trợ đối với các mô hình nhà dân phục vụ lưu trú loại hình du lịch
homestay. Có chính sách ưu đãi với các dự án phát triển du lịch có sử dụng nhiều
lao động địa phương, khuyến khích hỗ trợ thực hiện chương trình giám sát môi
trường tại các khu, điểm, vùng du lịch và cơ sở dịch vụ du lịch. Cơ chế lập quỹ
bảo tồn và phát huy các giá trị tự nhiên và nhân văn phục vụ du lịch. Đầu tư phát
triển sản phẩm du lịch của địa phương, hỗ trợ chuyển đổi nghề sang làm du lịch
ở các vùng nông thôn.
1.4. Một số địa phương phát triển loại hình du lịch homestay trên thế giới và
ở Việt Nam
1.4.1. Một số điểm du lịch homestay hấp dẫn trên thế giới
1.4.1.1. Thái Lan
Phải nói “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn” chính là những gì mà
chúng ta có được khi trải nghiệm du lịch homestay tại thành phố Chiang Mai
xinh đẹp của Thái Lan. Người làm dịch vụ homestay ở đây hầu như đều giao tiếp
từ khá trở lên bằng ngôn ngữ tiếng Anh. Từ cung cách phục vụ cho đến giao tiếp
đều nhiệt tình, tận tâm mà không hề thái quá một chút nào. “Chủ nhà” sẽ không
để du khách phải mở lời hỏi thăm về việc nên ăn món đặc sản nào hoặc bản đồ
khu vực đi lại ra làm sao mà sẽ tận tình giới thiệu, hướng dẫn kỹ càng trước cho
từng du khách. Homestay ở đây được thiết kế tiện nghi với nhà hàng – cà phê,
quầy bar và hồ bơi đầy đủ mà giá lại rẻ hơn nhiều các khách sạn khác. Người
Trường ĐHDL Hải Phòng
Khóa luận tốt nghiệp
18
dân Chiang Mai chú trọng chi tiết và tỉ mỉ trong cách trang trí. Có thể nói, do ảnh
hưởng từ nét văn hóa đặc trưng của vùng miền nên trong bất kỳ việc gì, họ đều
dùng sự nhẹ nhàng, từ tốn của bản thân để đối xử với khách hàng như những
“thượng đế” thật sự.
Tom – một người gốc Mỹ sinh sống tại Chiang Mai được gần chín năm, là
hướng dẫn viên du lịch tại quốc gia chùa vàng. Nơi đây, homestay được xây
dựng bài bản gồm nhiều phòng ốc gọn gàng, xinh xắn theo từng mức giá. Người
làm dịch vụ không khắt khe về việc lưu trú dài hạn của khách phương xa. Trên
tinh thần homestay “đúng nghĩa” thì du khách không chỉ đơn thuần đến và đi mà
họ sẽ có cảm giác gần gũi, thân thiện như là “ở nhà”. Đó là điều quý giá nhất mà
một homestay có thể mang đến cho khách hàng của mình, dĩ nhiên, chúng ta có
thể nhận thấy điều này ở Chiang Mai được thể hiện khá rõ nét.
1.4.1.2.Malaysia
Ở Malaysia loại hình du lịch homestay chính thức bắt đầu từ năm 1995 ở
làng Temerloh, bang Pahang và hiện phát triển rộng rãi ở 14 bang của Malaysia.
Pahang có 21 xã với 375 nhà dân làm du lịch homestay cung cấp 412 phòng ở.
Hiệp hội Du lịch Homestay Malaysia cho biết cả nước Malaysia hiện có 227 xã,
trong đó có 3.264 nhà làm homestay và cung cấp 4.463 phòng nghỉ homestay với
số khách trung bình trên mỗi phòng là từ 3 đến 5 người ở. Như vậy cùng một lúc
Hiệp hội Du lịch homestay Malaysia có thể đón tiếp từ 300 đến 400 khách du
lịch. Đối tượng du khách chính của Malaysia đến từ thị trường khách Nhật và
Hàn Quốc. Bình quân trong năm trên 10.000 khách Nhật đi homestay ở
Malaysia. Vùng thôn quê của Malaysia có khung cảnh và không khí yên bình.
Các con đường dẫn đến làng đều được trải nhựa nên xe du lịch có thể đến mọi
nhà. Nhà của người dân quê ở Termeloh khang trang, đa số là nhà trệt, rất ít có
nhà lầu. Chung quanh nhà trồng hoa cảnh và có bãi đậu xe. Đến tháng 12-2009
